UZASADNIENIE

(...) S.A. z we W. wniosła o zasądzenie od Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Szpitala (...) z siedzibą w W. kwoty 353.459,82 zł wraz z odsetkami umownymi od kwoty 305.435,32 zł w wysokości sumy odsetek ustawowych pomniejszonych o 3 punkty procentowe oraz odsetek w wysokości półtorakrotności odsetek ustawowych w skali roku, nieprzekraczających odsetek maksymalnych, o których mowa w art. 359 § 2³ k.c. od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a od kwoty 48.024,50 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

Nakazem zapłaty z dnia 21 grudnia 2012 r., wydanym w postępowaniu nakazowym w sprawie sygn. akt VI GNc 471/12 Sąd Okręgowy w Legnicy uwzględnił powództwo w całości wraz z kosztami procesu.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwany wniósł o uchylenie nakazu zapłaty w całości, oddalenie powództwa ponad kwotę 331.746,97 zł, określenie sposobu wykonania zobowiązania w postaci zapłaty kwoty 331.746,97 zł w czterech równych ratach, płatnych kwartalnie na koniec danego kwartału począwszy od dnia 1 lipca 2013 r., umorzenie odsetek od należności stanowiących podstawę wniesionego roszczenia oraz odstąpienie od obciążania pozwanego kosztami procesu na podstawie art. 102 k.p.c.

Postanowieniem z dnia 7 marca 2013 r. Sąd Okręgowy w Legnicy przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie.

Pismem z dnia 18 lutego 2013 r. powód cofnął pozew w zakresie kwoty 343.839,10 zł z uwagi na dokonanie przez pozwanego zapłaty tej kwoty po wniesieniu pozwu. Z tego względu, postanowieniem z dnia 13 maja 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie umorzył postępowanie w tej części. Powód podtrzymał żądnie pozwu co do kwoty 9.620,72 zł wraz ze szczegółowo wyliczonymi odsetkami.

W odpowiedzi, pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości z uwagi na zawarcie porozumienia dotyczącego spłaty zadłużenia i zaspokojenie wszelkich roszczeń powoda.

Wyrokiem z dnia 27 września 2013 r. Sąd Okręgowy uchylił nakaz zapłaty z dnia 21 grudnia 2012 r., wydany przez Sąd Okręgowy w Legnicy w sprawie sygn. akt VI GNc 471/12, oddalił powództwo, nieuiszczone koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa oraz zniósł wzajemnie koszty zastępstwa procesowego między stronami.

Sąd Okręgowy ustalił, że strony zawarły umowy, w wykonaniu których powód dostarczył pozwanemu sprzęt i artykuły medyczne. W związku z tym, iż pozwany nie wywiązywał się z płatności, a wcześniejsze wezwania do zapłaty pozostały bez odpowiedzi, w dniu 15 grudnia 2011 r. strony zawarły porozumienie w przedmiocie spłaty zadłużenia ustalające warunki spłaty wymagalnych wierzytelności. W ramach tego porozumienia pozwany zobowiązał się do zapłaty należności w łącznej kwocie 1.676.189,37 zł. Należność ta miała być spłacona w 36 miesięcznych ratach od stycznia 2011 r. do grudnia 2014 r.

Zawarcie porozumienia było poprzedzone negocjacjami. Powód w trakcie rozmów był reprezentowanych przez (...) S.A., która to spółka reprezentowała również siebie oraz inne niż powód podmioty. W dniach 1 lutego 2012 r., 22 marca 2012 r., 30 marca 2012 r., 24 maja 2012 r. pozwany dokonał wpłat, które częściowo zaspokoiły wierzycieli, w imieniu których zostało zawarte porozumienie. Następnie pozwany zaprzestał spłacania należności. Powód kilkakrotnie wzywał pozwanego do spłaty zadłużenia zgodnie z porozumieniem, ale bezskutecznie. W dniu 14 września 2012 r. powód wystosował do pozwanego wezwanie do zapłaty wraz z zestawieniem zadłużenia. Pozostało ono bez odpowiedzi.

Po wniesieniu pozwu, w dniu 18 stycznia 2013 r., pozwany uregulował część zobowiązania. W dniu 21 stycznia 2013 r. pozwany zawarł z (...) S.A. porozumienie, na mocy którego wszelkie zobowiązania Spółki (...) S.A. oraz podmiotów przez nią reprezentowanych, wynikające z porozumienia zawartego w dniu 15 grudnia 2012 r. zostały w całości spełnione i (...) S.A. za zgodą pozwanego wstąpiła w prawa zaspokojonego wierzyciela.

W ocenie Sądu Okręgowego, bezsporny był fakt współpracy pomiędzy powodem i pozwanym, zawarcia między stronami umów sprzedaży sprzętu i artykułów medycznych. Wobec wykonania przez powoda powyższych umów, pozwany powinien był zapłacić za przedmiot umowy, ale tego nie uczynił, co także było niesporne pomiędzy stronami. Bezspornym także był fakt zawarcia porozumienia w dniu 15 grudnia 2011 r. Pozwany nie kwestionował także tego, iż zaprzestał w pewnym momencie wywiązywania się z obowiązków wynikających z tego porozumienia.

Już po wniesieniu powództwa pozwany zapłacił część należności. W dniu 21 stycznia 2013 r. pozwany zawarł porozumienie ze (...) S.A. we W., na mocy którego wszelkie roszczenia, w tym także roszczenia powoda wynikające z porozumienia z dnia 15 grudnia 2011 r. zostały zaspokojone, a (...) S.A. wstąpiła w prawa (...) S.A. Sąd Okręgowy wskazał, że powód nie przedstawił innych dowodów, z których wynikałoby, iż jego roszczenia nie zostały zaspokojone. Powód nie zakwestionował ww. porozumienia. Sąd Okręgowy uznał zatem, iż pozwany wykazał, iż roszczenia powoda dochodzone niniejszym pozwem zostały zaspokojone w całości, co usprawiedliwiało oddalenie powództwa.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c.

W apelacji powodowa spółka zaskarżyła wyrok w całości i zarzuciła zaskarżonemu orzeczeniu:

- naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. obrazę art. 232 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. i wadliwą ocenę zebranych w sprawie dowodów w postaci dokumentu porozumienia zawartego przez stronę pozwaną i spółkę (...) S.A. oraz oświadczenia spółki (...) S.A. z dnia 29 stycznia 2013 r., jak i potwierdzenia przelewu z dnia 25 stycznia 2013 r.;

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. przez błędne przyjęcie, iż strona powodowa była zobowiązana do wykazania, iż jej roszczenie nie zostało zaspokojone;

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 518 k.c. § 1 pkt 3 k.c. przez błędne jego zastosowanie polegające na przyjęciu, iż spółka (...) S.A. wstąpiła w prawa zaspokojonego wierzyciela, choć podmiot ten nie dokonał spłaty co do 9.620,72 zł tytułem kwoty głównej, jak i roszczenia odsetkowego w całości;

- naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na treść rozstrzygnięcia poprzez obrazę art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c., z uwagi na odstąpienie od generalnej zasady odpowiedzialności za wynik sprawy;

- naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na treść rozstrzygnięcia poprzez obrazę art. 98 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. przez przyjęcie, iż ze względu na częściową wygraną każdej ze stron uzasadnione jest wzajemne zniesienie kosztów procesu.

W konsekwencji, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości., tj. utrzymanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 21 grudnia 2012 r. w części, tj. co do kwoty 9.620,72 zł wraz z odsetkami sprecyzowanymi w apelacji ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja powodowej spółki jest oczywiście zasadna.

Sąd Apelacyjny podziela większość ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego, szczegółowo opisanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i przyjmuje je za własne. Stan faktyczny nie był zresztą w niniejszej sprawie w zasadniczej części sporny.

Nie można jednak zgodzić się z ustaleniem, że pozwany dokonał spłaty całości zadłużenia wobec powoda, w tym w szczególności kwoty 9.620,72 zł oraz odsetek. W tym zakresie ustalenia Sądu Okręgowego zostały poczynione z naruszeniem art. 6 k.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c.

Jednak przed przystąpieniem do analizy poszczególnych zarzutów apelacji, wymaga wyjaśnienia zakres przedmiotowy zaskarżonego wyroku. Postanowieniem z dnia 13 maja 2013 r. Sąd Okręgowy umorzył bowiem postępowanie co do kwoty 343.839,10 zł, nie uchylając jednak – wbrew treści art. 496 k.p.c. – nakazu zapłaty z dnia 21 grudnia 2012 r. (postanowienie – k.278). Z drugiej strony w wyroku z dnia 27 września 2013 r. Sąd Okręgowy uchylił ww. nakaz i oddalił powództwo, nie wskazując jednak, w jakim zakresie nakaz został uchylony, ani w jakim zakresie powództwo zostało oddalone.

Sąd Apelacyjny przyjął jednak, że na skutek umorzenia postępowania co do kwoty 343.839,10 zł nakaz zapłaty z dnia 21 grudnia 2012 r. utracił moc (byt prawny) w części, w jakiej postępowanie zostało umorzone ( por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 1998 r., II CKN 740/97 oraz z dnia 10 grudnia 1997 r., III CKN 528/97). Przedmiotem rozstrzygnięcia w zaskarżonym wyroku była zatem zasadność powództwa w części, w jakiej powód podtrzymał żądanie pozwu, czyli co do kwoty 9.620,72 zł wraz z odsetkami do tej kwoty oraz odsetkami od kwoty zapłaconej przez pozwanego za okres od dnia wymagalności do dnia zapłaty i kosztami procesu.

Zasadny jest podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 232 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy wadliwie przyjął, że pozwany wykazał, iż w dniu 18 stycznia 2013 r. dokonał spłaty części zadłużenia wobec powodowej spółki. Przede wszystkim w aktach sprawy brak jest powoływanego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dowodu dokonania przelewu z dnia 18 stycznia 2013 r. Być może Sąd Okręgowy uznał, że na k. 233 – 236 znajdują się potwierdzenia przelewów z dnia 18 stycznia 2013 r. Jednak widniejąca na tych dokumentach data 18 stycznia 2013 r. jest datą sporządzenia wydruków, a nie przelewów, które zostały dokonane w lutym – maju 2012 r. Również potwierdzenie przelewu z k.268 nie pochodzi z dnia 18 stycznia 2013 r., a z dnia 25 stycznia 2013 r.

Co więcej, żaden z tych przelewów nie wskazuje jako beneficjenta strony powodowej, ale spółkę (...) S.A. Nie sposób zatem wyłącznie na tej podstawie przyjąć, że środki wskazane w tych potwierdzeniach przelewów zostały przekazane powodowi.

W tym kontekście zasadny jest również zarzut naruszenia art. 6 k.c. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy, przyjmując, że na wierzycielu spoczywa ciężar udowodnienia, iż jego roszczenie nie zostało zaspokojone, naruszył art. 6 k.c. w sposób rażący. Trzeba przypomnieć, że zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Nie ulega wątpliwości, że to strona pozwana z faktu wykonania zobowiązania (dokonania zapłaty) wywodziła skutek prawny w postaci wygaśnięcia zobowiązania, prowadzącego do bezzasadności powództwa.

Co więcej, stosownie do fundamentalnej zasady postępowania dowodowego, ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie kto zaprzecza ( ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat – zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2010 r., II CSK 449/09). Skoro więc pozwany twierdził, że dokonał zapłaty, a powód temu zaprzeczał, to ciężar dowodu spoczywał w tym zakresie na stronie pozwanej.

Sąd Okręgowy naruszył również art. 518 § 1 pkt 3 k.c. przyjmując, że na skutek zapłaty dokonanej na rzecz powoda przez osobę trzecią – (...) S.A., spółka ta wstąpiła w prawa zaspokojonego wierzyciela, co spowodowało wygaśnięcie zobowiązania pozwanego wobec strony powodowej. Należy powtórzyć, że skutek taki nastąpiłyby jedynie wówczas, gdyby pozwany udowodnił, iż spółka (...) S.A. spłaciła całą wierzytelność przysługującą powodowi. Okoliczność ta była sporna, a strona pozwana nie udowodniła, że całość zadłużenia została uregulowana (art. 6 k.c.).

Z tych przyczyn powództwo, w zakresie wskazanym w apelacji jest zasadne. Nie ulega przy tym wątpliwości, że Sąd Okręgowy naruszył także art. 328 § 2 k.p.c. nie podając podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Konieczne jest zatem wyjaśnienie, że strony łączyły umowy sprzedaży, w ramach których powód dostarczał stronie pozwanej sprzęt i artykuły medyczne. Zgodnie bowiem z art. 535 k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Zatem podstawą prawną rozstrzygnięcia niniejszej sprawie jest art. 535 k.c.

Natomiast, rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego o kosztach procesu zapadło z naruszeniem art. 98 § 1 k.p.c. oraz art. 100 k.p.c. Tak więc i w tym zakresie apelacja powoda jest zasadna.

Zgodnie przecież z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Należy podzielić pogląd, że za stronę przegrywającą w rozumieniu art. 98 § 1 k.p.c. należy uznać pozwanego, jeżeli spełnił dochodzone od niego świadczenie już po wniesieniu pozwu ( zob. w szczególności postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1984 r., IV CZ 196/84).

Mając na względzie fakt, że pozwany dokonał zapłaty przeważającej części dochodzonej wierzytelności już po wniesieniu pozwu, należy uznać pozwanego za przegrywającego sprawę. W takim wypadku istnieją podstawy do obciążenia strony pozwanej w oparciu o treść art. 98 § 1 k.p.c. całymi kosztami procesu poniesionymi przez powoda. Nie jest natomiast w takim wypadku możliwe odwołanie się do treści art. 100 k.p.c.

Dlatego też, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i w oparciu o art. 496 k.p.c. w zw. z art. 535 k.c. utrzymał w mocy nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w Legnicy w dniu 21 grudnia 2012 r., sygn. akt VI GNc 471/12 w części zasądzającej: kwotę 9.620,72 zł wraz z odsetkami od tej kwoty zasądzonymi w nakazie zapłaty; odsetki umowne zasądzone w nakazie zapłaty od kwoty 295.815,10 zł za okres od dnia 6 grudnia 2012 r. do dnia 25 stycznia 2013 r.; odsetki ustawowe zasądzone w nakazie zapłaty od kwoty 48.024,50 zł za okres od dnia 6 grudnia 2012 r. do dnia 25 stycznia 2013 r. oraz w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 490) koszty procesu.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny zgodnie z art. 350 § 3 k.p.c. sprostował w zaskarżonym wyroku oczywistą omyłkę przez prawidłowe oznaczenie rodzaju spółki strony powodowej.

Nadto, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 5 ww. rozporządzenia zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.810 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE