UZASADNIENIE

Powódka E. P. domagała się zasądzenia od pozwanej Zakładu (...), spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B. 1.000.000zł z tytułu odszkodowania, które w jej ocenie Sąd winien ustalić stosując art. 322 k.p.c., a to twierdząc, iż postępowanie eksmisyjne z lokalu mieszkalnego, położonego w B. przy ul. (...), przeprowadzone 20. kwietnia 2010r. wywołało u niej szereg schorzeń, w tym problemy z trzustką, wątrobą, sercem, skórą twarzy, pęcherzem, tarczycą, kręgosłupem, ręką, plecami i zębami oraz, że traumatyczne przeżycia związane z eksmisją, a także pogorszenie stanu zdrowia uniemożliwiły jej poszukiwanie pracy. Powódka twierdziła, również, iż bezpodstawnie poniosła koszty eksmisji i zaległego czynszu, a także, że w czasie eksmisji uszkodzeniu uległy jej rzeczy, a mieszkanie, po czynnościach eksmisyjnych wymagało remontu. Ponadto twierdziła, iż poniosła koszty związane z próbami wstrzymania eksmisji, brakiem zatrudnienia i kosztami leczenia. Nadto powódka domagała się zasądzenia od pozwanej 1.000.000 zł z tytułu zadośćuczynienia za doznane cierpienia fizyczne i psychiczne, jakie wywołało u niej postępowanie eksmisyjne i eksmisja.

Wyrokiem z 9. lipca 2014r. Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo w całości, nie obciążył powódki kosztami procesu i orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej powódce z urzędu. Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy podjął po ustaleniu, iż powódka zajmowała lokal mieszkalny położony w B. przy ul. (...) na podstawie umowy najmu z 24. marca 2003r. zawartej z Gminą B., reprezentowaną przez pozwaną. W lokalu tym zamieszkiwała z małoletnią córką A.. W dniu 30. lipca 2004r. Gmina B. zawarła z pozwaną, w formie aktu notarialnego, umowę o oddanie w nieodpłatne użytkowanie nieruchomości mieszkalnych Gminy B.. Umowa ta była nieważna z mocy prawa. Mimo nieważności tej umowy pozwana pobierała we własnym imieniu i na swoją rzecz czynsze od lokatorów oraz występowała we własnym imieniu w sporach z lokatorami. Powódka nie uiszczała opłat wynikających z umowy najmu. Na skutek działań pozwanej, wyrokiem z 22 sierpnia 2007r., Sąd Rejonowy w B. orzekł eksmisję powódki. Wyrok ten wykonano 20. kwietnia 2010r., powódka zabrała wówczas z mieszkania jedynie rzeczy swej małoletniej córki, a ponieważ wskazany przez Gminę lokal socjalny - w ocenie powódki - nie nadawał się do zamieszkiwania, wraz z córką zamieszkała u znajomych. Pracownicy pozwanej poinformowali powódkę, że może ponownie wejść w posiadanie swoich rzeczy i mieszkania, jeśli w ciągu tygodnia zapłaci pozwanej 5.000zł z tytułu kosztów postępowania eksmisyjnego oraz 30.000zł z tytułu zaległych czynszów. Powódka kwoty te zapłaciła i 30 kwietnia 2010r. ponownie zamieszkała przy ul. (...), gdzie mieszka do chwili obecnej.

Sąd Okręgowy stwierdził, iż podstawę prawną roszczeń pozwu stanowi art. 415 k.c., zgodnie z którym ten, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Zatem, stosownie do art. 6 k.c. obowiązkiem powódki było wykazanie szkody, zawinionego działania pozwanej, które do szkody doprowadziło oraz adekwatnego związku przyczynowego między szkodą a tym działaniem. Przesłanek tych powódka nie wykazała, ponieważ eksmisja została przeprowadzona przez uprawnionego komornika sądowego na podstawie prawomocnego wyroku i zgodnie z obowiązującą procedurą. Zapadły wobec powódki wyrok eksmisyjny, jak i wcześniej wydane, prawomocne nakazy zapłaty należności czynszowych nie zostały następnie uchylone, ani uznane za niezgodne z prawem jak również nie wznowiono postępowania w tych sprawach. Sąd Okręgowy podkreślił, iż działania pozwanej nastawione były na realizację prawomocnych orzeczeń Sądu, w związku z czym nie sposób uznać ich za wykraczające poza obowiązujący porządek prawny, a tylko w tym przypadku strona pozwana ponosiłaby winę i obciążał ją obowiązek naprawienia szkody i zadośćuczynienia powódce. Sąd Okręgowy zauważył także, iż brak pracy, który powódka wiąże z wykonaniem eksmisji istniał już w momencie wydania wyroku eksmisyjnego, bowiem już wówczas powódka nie pracowała i była zarejestrowana jako bezrobotna, bez prawa do zasiłku. Konkluzje te legły u podstaw oddalenia powództwa przez Sąd Okręgowy, jako bezpodstawnego. Nadto, Sąd Okręgowy na mocy art. 102 k.p.c. nie obciążył powódki kosztami procesu, a to mając na uwadze jej trudną sytuację finansową, która była podstawą zwolnienia powódki od kosztów sądowych i ustanowienia dlań pełnomocnika z urzędu. Koszty nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej powódce z urzędu, Sąd Okręgowy przyznał w stawce przewidzianej rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz. 490).

Apelację od wyroku wniosła powódka, zaskarżając go w całości i domagając się jego zmiany przez uwzględnienie powództwa i zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu za obie instancje, a alternatywnie domagała się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu. Wnosiła również o nieobciążanie jej na zasadzie art. 102 k.p.c., jako ewentualnej strony przegrywającej kosztami postępowania ze względu na wykazaną w sprawie, trudną sytuację finansową. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

- art. 415 k.c. poprzez jego wadliwe zastosowanie i uznanie, iż działanie pozwanej nastawione na realizację prawomocnego wyroku nie stanowi zawinionego działania sprawcy szkody oraz, że uzyskanie prawomocnego orzeczenia sądowego zwalnia z odpowiedzialności za wszelkie działania wyrok poprzedzające;

- art. 422 k.c. przez jego niezastosowanie i w konsekwencji nie ustalenie odpowiedzialności pozwanej za szkodę wyrządzoną powódce pomimo tego, że zachowanie pozwanej co najmniej przyczyniło się do powstania szkody oraz, że pozwana na tej szkodzie skorzystała;

- art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji przy hipotetycznym przyjęciu, iż wyrok eksmisyjny zwolnił pozwaną z odpowiedzialności za jej działania – nie uznanie, że w okolicznościach sprawy, działania pozwanej nie korzystają z ochrony.

Nadto powódka zarzuciła naruszenie art. 227 k.p.c. przez oddalenie jej wniosków dowodowych, choć miały one istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. W uzasadnieniu apelacji powódka wywodziła, iż Sąd Najwyższy, 20 października 2010r., w sprawie III CZP 70/10 stwierdził, iż umowa ustanowienia użytkowania z 30 lipca 2004r. zawarta pomiędzy Gminą B. a pozwaną jest nieważna, a nieważność ta implikuje w ocenie apelującej bezprawność czynności podejmowanych przez pozwaną, w tym zawarcia umowy najmu, żądania zapłaty czynszu od powódki, wypowiedzenia umowy najmu, domagania się eksmisji, wymuszenia zapłaty rzekomej zaległości czynszowej i kosztów eksmisji. Apelująca podkreśliła, iż źródłem odpowiedzialności pozwanej jest współsprawstwo szkody wraz ze Skarbem Państwa – Sądem, który wydał wadliwy wyrok eksmisyjny (art. 441 k.c.) oraz skorzystanie z wyrządzonej szkody (art. 422 k.c.).

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji, jako oczywiście bezzasadnej i o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Ustalenia faktyczne w zakresie poczynionym przez Sąd Okręgowy były bezsporne i wystarczające dla rozstrzygnięcia. Poddając je ocenie prawnej, Sąd Okręgowy – wbrew wywodom apelacji nie naruszył przepisów prawa materialnego, jak i nie uchybił w żadnej mierze przepisom postępowania cywilnego. Stąd też ustalenia te, jak i ich ocenę prawną Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne, stwierdzając, iż nie mogą ich w żadnej mierze wzruszyć zarzuty podniesione w apelacji.

W szczególności kwestia nieważności umowy z 30 lipca 2004r. o oddanie pozwanej w użytkowanie nieruchomości mieszkalnych Gminy B., stanowiąca główny element podstawy faktycznej roszczeń pozwu, wbrew wywodom powódki, nie przesądza o nieważności czynności prawnych podjętych przez pozwaną związanych z nawiązaniem z powódką umowy najmu lokalu mieszkalnego, pobieraniem przez pozwaną czynszów najmu, wypowiedzeniem umowy najmu, jak i nie przesądza nieważności czynności windykacyjnych, w tym i nie wzrusza prawomocnych nakazów zapłaty, jak i prawomocnego wyroku eksmisyjnego. Przedmiot najmu nie musi stanowić własności ani przedmiotu innego prawa upoważniającego wynajmującego do wynajęcia cudzej rzeczy. Pozwana zawierając z powódką umowę najmu przedmiotowego lokalu nie musiała posiadać, ani wykazywać swych praw rzeczowych bądź obligacyjnych do wynajmowanego lokalu, jak i mogła umowę tę zawrzeć we własnym imieniu i na własną rzecz, a następnie mogła skutecznie egzekwować swe prawa wynikające z tej umowy. Zatem z faktu nieważności umowy o oddanie pozwanej w użytkowanie nieruchomości mieszkalnych Gminy B., powódka nie może skutecznie wywodzić nieważności umowy najmu, a w konsekwencji nieważności swych zobowiązań wynikających z tej umowy i bezprawności prawomocnych orzeczeń zobowiązujących ją do zapłaty czynszu najmu oraz do opuszczenia, opróżnienia i wydania lokalu mieszkalnego, a wzajemne rozliczenia pozwanej i Gminy B. pozostają bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, koncentrującej się wzajemnych prawach oraz obowiązkach powódki i pozwanej, wynikających z nawiązanego przez te strony stosunku najmu.

Trafnie też Sąd Okręgowy podkreślił, iż stosownie do art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne, a z takiego przymiotu korzysta powoływany przez powódkę wyrok eksmisyjny Sądu Rejonowego w B., jak i orzeczenia przesądzające zobowiązanie powódki do zapłaty zaległego czynszu i odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego, wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej. Ani wyrok eksmisyjny, ani też orzeczenia zobowiązujące pozwaną do zapłaty nie zostały w żaden sposób wzruszone w drodze zwyczajnych, czy też nadzwyczajnych środków prawnych. Nie wzrusza ich też twierdzenie, iż powódka chciała ponosić opłaty czynszowe wprost na rzecz Gminy B., ponieważ w takiej sytuacji miałaby możliwość spotkania się z organem wykonawczym Gminy (Prezydentem Miasta) i przedstawienia mu swej sytuacji majątkowej i życiowej, co mogłoby skutkować umorzeniem zaległości czynszowych. Z wnioskami takimi, z tożsamym skutkiem mogła się bowiem zwracać do organu wykonawczego Gminy za pośrednictwem pozwanej. Z tej to też przyczyny żądanie przez pozwaną, by powódka zapłaciła zaległy czynsz, czy też odszkodowanie za zajmowanie lokalu mieszkalnego bez tytułu prawnego, jak i żądanie przez pozwaną wykonania wyroku eksmisyjnego nie było działaniem bezprawnym, a tylko takie mogłoby zrodzić odpowiedzialność deliktową pozwanej, czy to a oparciu o art. 415 k.c., czy w oparciu o art. 441 § 1 k.c. Co ważne, pozwana nie odpowiada, ani też nie ponosi współodpowiedzialności za zniszczenie w trakcie eksmisji rzeczy powódki i mieszkania, ponieważ to nie ona faktycznie wykonała czynności egzekucyjne. Okoliczności te świadczyły o oczywistej bezzasadności powództwa, stąd też Sąd Okręgowy trafnie pominął postępowanie dowodowe w sprawie, które miało by być ukierunkowane na ustalenie szkody i jej wysokości.

Konkluzje te legły u podstaw oddalenia apelacji - w oparciu o art. 385 k.p.c., jako oczywiście bezzasadnej. O kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Apelacyjny orzekł w oparciu o art. 102 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., zasądzając od powódki na rzecz pozwanej 500 zł z tytułu części kosztów zastępstwa procesowego pozwanej w postępowaniu apelacyjnym, tj. kwotę stanowiącą mniej niż 1/10 stawki minimalnej określonej w § 6 pkt. 7 w zw. z § 12 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz. 490), ważąc z jednej strony na trudną sytuację finansową powódki, a z drugiej na fakt, iż zwolnienie powódki od kosztów sądowych, stosownie do art. 108 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie zwalnia od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi procesowemu oraz, że wszczynając postępowanie apelacyjne w sprawie, w której już Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo jako bezzasadne, powódka powinna się liczyć z niekorzystnym rozstrzygnięciem i wynikającym z niego obowiązkiem zwrotu kosztów przeciwnikowi procesowemu, zwłaszcza, że swe decyzje procesowe konfrontowała z ustanowionym dlań profesjonalnym pełnomocnikiem z urzędu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE