UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 31 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział VI Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną przez K. U. decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 19 października 2011 r. i przyznał jej emeryturę od dnia 1 czerwca 2011 r.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawczyni K. U., ur. (...), wystąpiła z wnioskiem o emeryturę w dniu 8 czerwca 2011 r. Organ rentowy uznał jej za udowodniony okres ubezpieczenia wynoszący 23 lata, 8 miesięcy i 3 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym na dzień 1 stycznia 1999 r. 12 lat, 5 miesięcy i 29 dni pracy w szczególnych warunkach.

Ustalił też Sąd Okręgowy, że w okresie od dnia 25 maja 1977 r. do 6 grudnia 1985 r. wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) Przedsiębiorstwie (...) w C.. W wydanym jej świadectwie pracy z dnia 3 grudnia 1985 r. podano, że była ona zatrudniona jako murarz budowlany (pomoc), a z świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 7 września 1999 r. wynika, że pracowała jako murarz. W ramach tego zatrudnienia wnioskodawczyni pracowała przy remoncie pieców hutniczych jako pomoc murarza, tj. przy rozbiórce pieców hutniczych (martenowskiego, elektrycznego). Piece te miały 5-6 metrów wysokości na zewnątrz, a w środku ok. 2 metry (na sklepieniu zaś ok. 30 metrów). Do obowiązków wnioskodawczyni należało usuwanie cegieł po wygaszeniu pieca za pomocą łopaty, a jeśli nie można było usunąć cegieł używane były do tego młoty pneumatyczne, wtedy praca wnioskodawczyni polegała na zbieraniu gruz i ładowaniu go na taczki oraz wywożeniu do skrzyni. Po usunięciu wszystkich cegieł, cała brygada przystępowała do pracy przy wymurówce, a do wnioskodawczyni należało przynoszenie cegieł z palet, a gdy zachodziła potrzeba, zajmowała się także murowaniem wewnątrz pieca.

Powyższe ustalenia Sąd Okręgowy poczynił w oparciu o zalegające w aktach dokumenty, w tym akta rentowe i osobowe wnioskodawczyni, a także zeznania świadków G. K. i W. K. oraz samej wnioskodawczyni oraz akta emerytalne świadków, które ocenił jako wiarygodne. Świadkowie, będący współpracownikami wnioskodawczyni w spornym okresie pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w C., potwierdzili zakres jej obowiązków pracowniczych i fakt, że zatrudnienie to wykonywała w szczególnych warunkach. Nadto pozostaje to w zgodzie z treścią świadectwa pracy oraz świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, przy czym w tym ostatnim świadectwie wpisano stanowisko murarza zamiast pomocnika murarza.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy przytoczył treść art. 32 i art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) i wywiódł, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego m.in. w art. 32 (tj. 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn), jeżeli w dniu wejścia w życia ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn (tj. co najmniej 15 lat ) oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (tj. co najmniej 25 lat dla mężczyzn i 20 lat dla kobiet). Wnioskodawczyni K. U. osiągnęła wiek 55 lat oraz posiada ponad 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym również ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu Okręgowego, do stażu pracy wnioskodawczyni w szczególnych warunkach należy bowiem zaliczyć zakwestionowany przez organ rentowy okres zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w C. od dnia 24 maja 1977 r. do 6 grudnia 1985 r., jako pracę ujętą w wykazie A dział XIV poz. 25 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983 r. Nr 8 poz. 43). Uznał w konsekwencji Sąd Okręgowy, że wnioskodawczyni spełniła wszystkie przesłanki wymagane do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku w trybie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dlatego też odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Okręgowego wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.. Zaskarżając go w całości zarzucił naruszenie prawa materialnego, a to art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227, ze zm.) i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelujący zakwestionował uznanie przez Sąd pierwszej instancji spornego zatrudnienia K. U. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w C. jako pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawczyni pracowała wtedy przy rozbiórce pieców hutniczych, mimo tego że tego rodzaju praca nie została wymieniona w wykazie A dział XIV poz. 25 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983 r. Nr 8 poz. 43), gdzie mowa jest o bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz pracach budowlano-montażowych i budowlano-remontowych na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Prace murarskie przy naprawie na gorąco pieców przemysłowych, sklepień paleniskowych w parowozach i żeliwiaków wymienione są w tymże wykazie A dział XIV pod poz. 10. Jednakże w akcie resortowym, tj. zarządzeniu Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MHiPM Nr 1, poz. 1-3) wymienione zostały stanowiska cieśli przy remontach pieców i agregatów hutniczych, murarzy, murarzy kominów przemysłowych, murarzy kotlarzy, murarzy pieców i urządzeń przemysłowych. Tymczasem wnioskodawczyni pracowała na stanowisku pomocnika murarza.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie ograniczał się wokół rozstrzygnięcia kwestii, czy praca wykonywana przez wnioskodawczynię K. U. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w C. w okresie od dnia 24 maja 1977 r. do 6 grudnia 1985 r., była pracą wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43 ze zm.) uprawniającą do obniżenia wieku emerytalnego w trybie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227, ze zm.).

Sąd pierwszej instancji dokonując analizy i oceny zebranych dowodów, w szczególności z akt osobowych wnioskodawczyni oraz zeznań świadków, uznał że potwierdzają one, iż w ramach spornego zatrudnienia wykonywała ona pracę w warunkach szczególnych. Sąd Apelacyjny ustalenia te podziela i nie widzi podstaw do ich kwestionowania. Wobec zachodzących wątpliwości co do właściwego charakteru spornego zatrudnienia wnioskodawczyni, trafnie Sąd pierwszej instancji dążył do ich wyjaśnienia w oparciu o dostępne dokumenty pracownicze, a także zeznania świadków. Świadectwa pracy (wykonywania pracy w szczególnych warunkach), nie są dokumentami urzędowymi, lecz dokumentami prywatnymi, wystawianymi przez pracodawcę, a zatem wyłącznie oświadczeniem wiedzy tego pracodawcy, które może być podważane w każdy sposób przed sądem w postępowaniu w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd nie jest w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy czy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (tylko dokumenty wystawione przez organy państwowe albo organy wykonujące zadania z zakresu administracji państwowej stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone; por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 24/09, LEX nr 518067 oraz z dnia 23 listopada 2005 r., I UK 15/04, OSNAP 2005 nr 11, poz. 161).

Dopuszczone przez Sąd pierwszej instancji dowody, w tym również z zeznań świadków potwierdziły, że w wnioskodawczyni przez cały okres zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w C. wykonywała pracę na stanowisku murarza, w ramach której pracowała przy remoncie pieców hutniczych, tj. przy rozbiórce pieców hutniczych (martenowskiego, elektrycznego), a w szczególności usuwała cegły po wygaszeniu pieca, zbierała gruz i ładowała go na taczki oraz wywoziła do skrzyni, a także pracowała przy wymurówce (przynosiła cegły z palet oraz zajmowała się murowaniem wewnątrz pieca). Wykonywana przez wnioskodawczynię praca była więc w istocie pracą wymienioną w wykazie A dział XIV poz. 10 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdzie ujęto prace murarskie przy naprawie na gorąco pieców przemysłowych, sklepień paleniskowych w parowozach i żeliwiaków - mimo tego, że Sąd pierwszej instancji błędnie zakwalifikował ją jako pracę ujętą w wykazie A, dział IV, poz. 25 tego rozporządzenia.

Bezpodstawne są wiec zastrzeżenia organu rentowego kwestionujące dokonaną przez Sąd pierwszej instancji ocenę charakteru pracy wnioskodawczyni w ramach spornego okresu zatrudnienia. O kwalifikacji danego okresu zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach decyduje faktyczne wykonywanie w ramach zatrudnienia czynności pracowniczych odpowiadających pracą ujętych w wykazie prac w szczególnych warunkach, a nie nazwa stanowiska czy nomenklatura używana przez zakład pracy. Jak zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 czerwca 2010 r. (II UK 21/10, LEX nr 619638), decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego pozostaje możliwość zakwalifikowania jej pod którąś z pozycji zamieszczonych wykazie będącym załącznikiem do powołanego wyżej rozporządzenia. W tych okolicznościach sporne zatrudnienie wnioskodawczyni jako murarza (lub też pomocnika murarza) należało zakwalifikować w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowe - jako wykonywane w szczególnych warunkach.

W tych okolicznościach jako trafne należy ocenić wnioski, do których doszedł Sąd pierwszej instancji, iż wnioskodawczyni legitymuje się ponad 15 latami pracy w szczególnych warunkach i przysługuje jej prawo do emerytury w obniżonym wieku. Spełniła ona bowiem również pozostałe warunki wymagane dla nabycia tego prawa z art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, skoro posiada ogólny staż pracy przypadający na dzień 1 stycznia 1999 r. w łącznym wymiarze ponad 20 lat oraz ukończyła 55 rok życia, jak również w dacie złożenia wniosku udokumentowała rozwiązanie stosunku pracy oraz nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok nie narusza prawa materialnego, tak więc apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., o czym orzekł jak w sentencji.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE