UZASADNIENIE

G. H. został oskarżony o to, że:

w okresie od 9 do 23 stycznia 2014r. w L. woj. (...), działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wyłudził opłatę za pobyt w hotelu (...) w wymienionym okresie opiewającej na kwotę 1.080zł w ten sposób, iż wynajął na taki okres pokój dwuosobowy, z góry powziętym zamiarem nie wywiązania się z obowiązku zapłaty, a następnie opuścił hotel bez uiszczenia zapłaty, przez co doprowadził Z. Ś. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w wymienionej kwocie, przy czym czynu tego dopuścił się będąc uprzednio karany wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego Katowice Wschód w Katowicach w sprawie III K 334/08 z dnia 29 sierpnia 2008r. na karę 2 lat pozbawienia wolności (obejmującym wyrok Sądu Rejonowego w Będzinie z dnia 13 listopada 2002r. w sprawie IIK 918/02 za czyny z art. 286 § 1 k.k. i inne, gdzie wymierzono mu karę łączną 2 lat pozbawienia wolności oraz wyrok Sądu Rejonowego Katowice Wschód w Katowicach z dnia 20 marca 2008r. w sprawie III K 93/08 za czyn z art. 286 § 1 k.k. i inne, gdzie wymierzono mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności), którą to karę odbył w wymiarze powyżej sześciu miesięcy pozbawienia wolności w okresie od 10 grudnia 2008r. do 24 października 2010r.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Lubaniu wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2014r. w sprawie o sygn. akt II K 272/14:

I. uznał oskarżonego G. H. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w części wstępnej wyroku tj. występku z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II. na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego G. H. obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego Z. Ś. kwoty 1.080 zł (jeden tysiąc osiemdziesiąt złotych 00/100);

III. na podstawie art. 29 ust.1 ustawy Prawo o Adwokaturze zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. M. S. (1) koszty nieopłaconej obrony z urzędu w kwocie 516,60 zł (pięćset szesnaście złotych 60/100), w tym podatek VAT w kwocie 96,60 zł (dziewięćdziesiąt sześć złotych 60/100),

IV. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ust.1 ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych w niniejszej sprawie i nie wymierzył mu opłaty.

Apelację od wydanego orzeczenia wywiódł obrońca oskarżonego, który na podstawie art. 425 k.p.k. oraz art. 444 k.p.k. zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w Lubaniu z dnia 25 sierpnia 2014r. w sprawie sygn. akt II K 272/14 w całości na korzyść oskarżonego G. H..

Powołując się na art. 427 k.p.k. i art. 438 pkt 3 k.p.k. obrońca oskarżonego zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść polegający na przyjęciu, że:

a. przestępstwo zarzucane oskarżonemu obejmuje cały okres pobytu w hotelu, podczas gdy w rzeczywistości część pobytu została opłacona przez G. H. od razu i okres ten nie może zaliczany do bytu przestępstwa,

b. oskarżony przybył do hotelu ze z góry przyjętym zamiarem wyłudzenia usługi hotelowej, podczas gdy w rzeczywistości okoliczności takie jak posługiwanie się własnymi danymi personalnymi i podanie własnego numeru telefonu, opłacenie części pobytu, nie kwestionowanie faktu istnienia zadłużenia i deklarowanie jego spłaty, wskazują, że zamiar taki po stronie oskarżonego nigdy nie zaistniał.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o uniewinnienie oskarżonego od stawianego mu zarzutu.

Apelację od wskazanego wyroku wywiódł także oskarżony, który zarzucił, iż wadliwe przeprowadzenie postępowania przygotowawczego oraz dokonana przez Sąd Rejonowy ocena materiału dowodowego doprowadziły do niesłusznego przypisania mu popełnienia przestępstwa oszustwa. Ponadto oskarżony wskazał, iż Sąd I instancji zbyt dużą wagę przywiązał do jego uprzedniej karalności. Podobnie jak obrońca zarzucał, iż nieuiszczenie przez niego w całości należności za pobyt w hotelu stanowiło jedynie delikt prawa cywilnego, zaś pozostawienie przez niego prawa jazdy, kart płatniczych i rzeczy osobistych w hotelu świadczy o tym, iż nie obejmował on swoim zamiarem popełnienia zarzucanego mu czynu. Ponadto, zdaniem skarżącego, nawet gdyby możliwe było przypisanie mu popełnienia przestępstwa, to powinno być ono kwalifikowane z art. 286 § 3 k.k. jako wypadek mniejszej wagi ze względu na niewielką wysokość szkody poniesionej przez pokrzywdzonego.

Podnosząc powyższe zarzuty oskarżony wnosił – jak należy rozumieć – o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje wniesione przez oskarżonego i jego obrońcę były zasadne o tyle, iż skutkowały modyfikacją opisu przypisanego oskarżonemu czynu w zakresie czasu jego popełnienia oraz wysokości wyrządzonej przestępstwem szkody, co rzutowało także na wysokość kwoty objętej obowiązkiem naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego.

Sąd Rejonowy na podstawie zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego ustalił, iż G. H. przebywał w hotelu (...) w okresie (...)., przy czym uregulował należność za pobyt w dniach od (...)zaś pozostałej kwoty – mimo wielokrotnych wezwań – nie uiścił.

Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, całościowa analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie pozwala na przyjęcie, iż G. H. zawarł umowę o świadczenie usług hotelowych ze z góry powziętym zamiarem nie wywiązania się z zobowiązania w całości. W przekonaniu Sądu Odwoławczego zamiar ten można przypisać mu jedynie od dnia, kiedy nie posiadał on już środków na uregulowanie należności w hotelu, a mimo to przedłużył pobyt jeszcze o kilka dni. Pamiętać bowiem należy, że w sytuacji gdy na zawartą umowę prawną składa się kilka czynności prawnych, związanych z jej realizacją, jak np. w niniejszym przypadku płacenie za kolejne okresy pobytu w hotelu przez G. H., to dla dokonania oceny karnoprawnej zachowanie sprawcy konieczne niekiedy może być „rozbicie” całej umowy na poszczególne wynikające z niej zobowiązania, z których tylko niektóre stanowić będą niekorzystne rozporządzenie mieniem. Z przepisu art.286§1kk nie wynika bowiem wymóg, aby w takiej sytuacji zamiar popełnienia tego przestępstwa musiał powstać w chwili zawierania umowy. Możliwym jest powstanie takiego zamiaru już w trakcie jej realizowania, gdy na jej wykonanie składa się kilka czynności prawnych, które można wyodrębnić. (por. Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrok z dn. 24.01.2013r. IIAKa 250/12 LEX nr 1280339). Skutkowało to koniecznością zmodyfikowania opisu przypisanego oskarżonemu czynu poprzez przyjęcie, iż G. H. dopuścił się go w okresie od 14 stycznia 2014r. do 23 stycznia 2014r., co znalazło wyraz w pkt I wyroku Sądu II instancji.

Wbrew stanowisku oskarżonego i jego obrońcy, podanie przez G. H. prawdziwych danych personalnych i numeru telefonu oraz pozostawienie prawa jazdy, kart płatniczych oraz rzeczy osobistych w hotelu nie są okolicznościami, które wykluczają przypisanie mu zamiaru popełnienia czynu z art. 286 § 1 k.k. Swoim zachowaniem oskarżony kreował bowiem u prowadzącej hotel mylne wyobrażenie dotyczące jego zamiaru i możliwości wywiązania się z należności za kolejne dni pobytu. Sąd Najwyższy wyroku z dnia 3 kwietnia 1980 roku, II KR 73/80 wyraził nadal aktualny i w pełni podzielany przez Sąd orzekający pogląd, że: przy ustalaniu zamiaru sprawcy oszustwa, w zasadzie nieprzyznającego się do winy (…) należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności na podstawie których można byłoby wyprowadzić wnioski co do realności wypełniania złożonych obietnic przez sprawcę osobie rozporządzającej mieniem, a w szczególności jego możliwości finansowe, skalę przyjętych zobowiązań, które ma świadczyć z niekorzyścią dla siebie, a na korzyść rozporządzającego mieniem, zachowanie się sprawcy po otrzymaniu pieniędzy, jego stosunek do rozporządzającego mieniem w związku z upływem terminów płatności, z jednoczesną oceną zmian w sytuacji materialnej sprawcy na niekorzyść oraz przyczyny takiego stanu rzeczy.

Jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy, G. H. w recepcji hotelowej podał adres, pod którym faktycznie nie przebywał i nie odbierał korespondencji, co znacznie utrudniło pokrzywdzonemu dochodzenie należności na drodze cywilnoprawnej. Ponadto przez kilka kolejnych miesięcy, mimo uzyskiwania dochodu, oskarżony nie uregulował pozostałej należności za pobyt w hotelu chociażby w części. Wobec powyższego stwierdzić należy, iż deklarowany przez niego zamiar wywiązania się z tego zobowiązania stanowi jedynie element przyjętej przez niego linii obrony w celu uniknięcia odpowiedzialności karnej.

Podnoszony przez oskarżonego wniosek o uznanie zarzucanego mu czynu jako wypadek mniejszej wagi 286 § 3 k.k. nie zasługiwał na uwzględnienie. Mimo bowiem relatywnie niewielkiej wartości przedmiotu przestępstwa, decydujące znaczenie mają pozostałe okoliczności towarzyszące popełnieniu czynu, a te nie pozwalają na podzielenie wniosku apelującego. G. H. miał pełną świadomość braku pieniędzy na opłatę należności za usługę hotelową. Nie znajdował się w żadnej nadzwyczajnej sytuacji życiowej, rodzinnej czy innej, która determinowała go do takiego zachowania. Nadto już wcześniej dopuszczał się podobnych czynów, był za nie karany, w tym na bezwzględne kary pozbawienia wolności. Mimo tych okoliczności świadomie po raz kolejny naruszył przepis art. 286 § 1 k.k. Deklaracja o chęci uregulowania należności okazała się gołosłowna, gdyż – jak już wspomniano – oskarżony przez kilka miesięcy po opuszczeniu hotelu nie uregulował pozostałej do uiszczenia kwoty chociażby w części. Przedstawione okoliczności wykluczają zatem możliwość zakwalifikowania działań oskarżonego z § 3 art. 286 k.k.

Kontroli odwoławczej podlegały także ustalenia Sądu I instancji dotyczące wyrządzonej przestępstwem szkody, która w zaskarżonym wyroku określona została na 1.080 zł. Jak wynika jednak z zeznań A. Ś. (k. 133), chociaż cena za dobę hotelową w hotelu (...) wynosiła 120 zł, to przy pobycie dłuższym niż 3 dni mogła zostać obniżona i w tym przypadku ustalono ją na 80 zł. Okoliczność ta znajduje potwierdzenie także w zeznaniach M. S. (2) (k. 133v) oraz w wyjaśnieniach oskarżonego (k. 52). Wobec powyższego w ocenie Sądu Odwoławczego brak jest podstaw do przyjęcia wyższej kwoty zobowiązania, niż ta, która została ustalona przez strony przy zawieraniu umowy o świadczenie usług hotelowych. Ustalenia te rzutują bowiem nie tylko na wysokość wyrządzonej przestępstwem szkody, ale – jako że oskarżony częściowo opłacił swój pobyt w hotelu – ma wpływ na stopień wywiązania się przez niego z zobowiązania i możliwy do przypisania mu czas działania z zamiarem uzyskania korzyści majątkowej kosztem pokrzywdzonego.

Powyższe ustalenia skutkowały koniecznością zredukowania nałożonego przez Sąd Rejonowy w pkt II części dyspozytywnej wyroku środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody wobec pokrzywdzonego do kwoty 800 zł.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, iż G. H. dopuścił się zarzucanego mu czynu w warunkach multirecydywy, jednak jak wynika z akt badanej sprawy, karę orzeczoną wyrokiem łącznym z dnia 29 sierpnia 2008r. Sądu Rejonowego Katowice Wschód w Katowicach w sprawie III K 334/08 odbył m.in. w okresie od 10.12.2008r. do 24.04.2010r. i od 30.08.2012r. do 02.03.2013r. (k. 62), co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku w zakresie opisu przypisanego G. H. czynu.

Należy ponadto zwrócić uwagę, iż jeżeli zachodzą przesłanki do przypisania sprawcy powrotu do przestępstwa w warunkach określonych w art. 64 § 1 k.k., to zawsze powinno to znaleźć odzwierciedlenie w podstawie skazania. Z kolei w podstawie wymiaru kary art. 64 § 1 k.k. prawidłowo powołany być powinien jedynie wówczas, gdy przy wymiarze kary sąd rzeczywiście zastosował nadzwyczajne jej obostrzenie przewidziane w tym przepisie ( vide: Komentarz do art. 64 k.k. pod red. A. Zolla, teza 31, Warszawa 2012). W przedmiotowej sprawie jednak Sąd I instancji takiego nadzwyczajnego obostrzenia nie zastosował, orzekając karę w dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za czyn z art. 286 k.k., co skutkowało koniecznością wyeliminowania art. 64 § 1 k.k. z podstawy wymiaru orzeczonej kary.

Wymierzona G. H. kara 6 miesięcy pozbawienia wolności w ocenie Sądu Odwoławczego była adekwatna do stopnia winy i społecznej szkodliwości przypisanego mu przestępstwa. Nie jest również kara rażąco niesprawiedliwa, jako że została wymierzona w dolnej granicy ustawowego zagrożenia za czyn z art. 286 § 1 k.k.

Wobec powyższego zaskarżony wyrok na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. podlegał zmianie jak w pkt. I. W pozostałej zaś części był prawidłowy i – wobec niestwierdzenia uchybień określonych w art. 439 § 1 k.p.k. ani okoliczności wskazanych w art. 440 k.p.k. – podlegał utrzymaniu w mocy.

O nieuiszczonych kosztach obrony udzielonej oskarżonemu z urzędu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze, zasądzając od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. S. (1) wynagrodzenie tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej w postępowaniu odwoławczym. Wysokość zasądzonej kwoty Sąd ustalił na podstawie § 14 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Powołane przepisy określają stawkę minimalną za obronę przed sądem okręgowym jako drugą instancją, która wynosi 420 zł, którą to kwotę uzupełniono o 96,60 zł tytułem podatku od towarów i usług.

Mając na względzie sytuację majątkową oskarżonego, który przebywa w zakładzie karnym, nie uzyskuje dochodu i nie ma oszczędności, Sąd Odwoławczy w oparciu o art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. zwolnił go od zapłaty kosztów postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE