UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. decyzją z dnia 23 sierpnia 2013r. znak: (...)odmówił M. S. prawa do emerytury w obniżonym wieku, wskazując w uzasadnieniu, że nie wykazał on co najmniej 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Organ rentowy za pracę w szczególnych warunkach nie uznał bowiem okresu zatrudnienia od 4.09.1975r. do 31.12.1994r. w Zakładzie (...) w T., bowiem brak jest świadectwa pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a okres takiej pracy nie może być udowodniony w postępowaniu przed organem rentowym zeznaniami świadków.

Odwołanie od tej decyzji złożył M. S. wnosząc o uznanie za pracę w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 4.09.1975r. do 31.12.1994r. w Zakładzie (...)w T., w którym to okresie pracował jako kierowca samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony oraz w Firmie Budowlanej (...) w T. od 4.01.1996r. do 29.09.1997r. także na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony.

Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2014r. (sygn. akt : III U 1067/13) Sąd Okręgowy w Koninie, Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

1. oddalił odwołanie;

2. zasądził od odwołującego na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

M. S. urodził się w dniu (...). Aktualnie nie pracuje na podstawie umowy o pracę, jest zarejestrowany jako bezrobotny, bez prawa do zasiłku.

W okresie od 4 września 1975r. do 31.12.1994r. był zatrudniony w Zakładzie Budowlano - (...) w T., ostatnio na stanowisku magazyniera - kierowcy, a wcześniej jako kierowca i kolejno magazynier. W dniu 17.10.1972r. uzyskał prawo jazdy kategorii A, które jest ważne na motocykle i kat. B dot. prowadzenia samochodów osobowych i samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym do 3500 kg. W 1979r. uzyskał uprawnienia kat. III - na żurawie samochodowe kołowe samojezdne, i samochodowe do 10 ton. Początkowo w okresie zatrudnienia w w/w Zakładzie jeździł tylko samochodami marki N., a od 1980r. po uzyskaniu stosownych uprawnień na prowadzenie samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony jeździł samochodem marki (...), którym przewoził różne materiały budowlane na budowy prowadzone przez pracodawcę.

Z dniem 4.06.1990r. pracodawca powierzył wnioskodawcy stanowisko st. magazyniera. Na tym stanowisku wspólnie z M. P. był odpowiedzialny za powierzone mienie w magazynach: budowlanym, elektrycznym, wodno - kanalizacyjnym, odzieży ochronnej, narzędzi pracy, części zamiennych, środków czystości oraz opakowań jakie zostały ujęte w zbiorczych spisach z natury. Z tą datą wnioskodawca z M. P. przyjął na siebie pełną odpowiedzialność majątkową za ewentualne niedobory w towarach, opakowaniach i urządzeniach w magazynach. Pomimo tego w tym okresie wykonywał pracę kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5t. Jako magazynier wykonywał swoje obowiązki przez około 1 godzinę lub półtora godziny.

Następnie w okresie od 4 stycznia 1996r. do 29.09.1997r. M. S. był zatrudniony w Firmie Budowlanej (...) w T. na stanowisku kierowcy operatora. Na tym stanowisku przewoził pracowników samochodem marki S. osinobusem o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony na różne budowy. Osinobus posiadał najmniej 18 miejsc siedzących. Przewoził tym samochodem oraz J. także materiały budowlane - cegły, pustaki. Taką pracę w tym okresie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W dniu 5 sierpnia 2013r. wnioskodawca wystąpił z wnioskiem do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku, wskazując, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i przedłożył stosowne dokumenty.

Organ rentowy po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że M. S. legitymuje się na dzień 1.01.1999r. okresem składkowym nieskładkowym w wymiarze 29 lat, 11 miesięcy i 2 dni.

Decyzją z dnia 23 sierpnia 2013 roku odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury w obniżonym wieku, wobec nie wykazania żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Na podstawie powyżej przedstawionego stanu faktycznego, Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok uznając, odwołanie za nieuzasadnione.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że odwołujący M. S. w spornym okresie zatrudnienia w Zakładzie Budowlano - (...) w T., od dnia 4.09.1975 roku do dnia 31.12.1994 roku pracował na stanowisku kierowcy i magazyniera kierowcy, z tym, że od stycznia 1980r. do 3 czerwca 1990r. na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym
pow. 3,5 tony.

Dlatego też, zdaniem Sądu odwołujący we wskazanym okresie pracy (od dnia stycznia 1980 roku do dnia 3 września 1990 roku), bez wątpienia pracował w szczególnych warunkach pracy wykonując obowiązki odpowiadające zakresowi prac wymienionych w wykazie A, dziale VIII, punkcie 2, tj. prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony - Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Z akt sprawy wynika przy tym, że M. S. w okresie od dnia 4 stycznia 1996 roku do dnia 29 września 1997 roku pracując w Firmie (...) w T. na stanowisku kierowcy - wykonywał prace kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony.

Mając na względzie powyższe podkreślić trzeba, że za pracę w szczególnych warunkach uważana jest praca kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony (vide: wykaz A, dział VIII, punkt 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze).

Wobec powyższego stwierdzić trzeba, że okres pracy wnioskodawcy w Firmie Budowlanej (...) należy uwzględnić przy ustalaniu prawa do świadczenia emerytalnego w obniżonym wieku emerytalnym - jako pracę wykonywaną w szczególnych warunkach.

Natomiast okres pracy w Zakładzie Budowlano - (...) w T. należy uwzględnić do okresu pracy w szczególnych warunkach tylko okres od stycznia 1980r. do 3 września 1990r., bowiem w późniejszym okresie od 4.09.1990r. do końca zatrudnienia nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony, gdyż wykonywał jeszcze obowiązki magazyniera.

Podkreślić bowiem raz jeszcze należy, że drugim warunkiem koniecznym uzasadniającym przyznanie prawa do wspomnianego świadczenia jest, aby praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Konkludując stwierdzić trzeba, że odwołujący pracował w warunkach szczególnych przez okres 12 lat, 5 miesięcy i 4 dni, wobec wymaganych 15 lat.

W związku z powyższym Sąd na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie M. S. jako nieuzasadnione.

Apelację od wyroku złożył odwołujący M. S. zarzucając naruszenie art. 233 kpc polegające na dokonaniu sprzecznych ustaleń sądu z treścią zabranego w sprawie materiału dowodowego i uznanie, że powód od dnia 4.09.1990r. do końca zatrudnienia nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracy kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony.

Mając na uwadze powyższe odwołujący wniósł o:

1/ zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania powoda,

2/ zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania w sprawie w tym zwrot kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja okazała się bezzasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I Instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które tutejszy Sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne bez potrzeby ponownego ich przytaczania. W świetle powyższego zarzuty apelacji nie mogły prowadzić do zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była ocena czy odwołujący M. S. legitymuje się wymaganym okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W pierwszej kolejności wskazać należało podstawy prawne niniejszego wyroku.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2009.153.1227 j.t.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do brzmienia ust. 2 tej ustawy emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści § 4 ust 1. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

- ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

§ 3 stanowi zaś, iż za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Zgodnie z przepisem art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.), aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Cel ustawodawcy w stworzeniu instytucji przewidzianej w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS opiera się zatem na złożeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Wskazać także należy, iż prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym stanowi odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i określonego w nim wieku emerytalnego, tak więc przepisy regulujące to prawo należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo.

Prawidłowo Sąd I instancji nie uwzględnił do okresu pracy odwołującego w warunkach szczególnych okresu pracy w Zakładzie Budowlano- (...) w T. od dnia 4.09.1990r. do końca zatrudnienia albowiem w tym czasie odwołujący pełnił dodatkowo obowiązki magazyniera. Na tym stanowisku wspólnie z M. P. był odpowiedzialny za powierzone mienie w magazynach: budowlanym, elektrycznym, wodno - kanalizacyjnym, odzieży ochronnej, narzędzi pracy, części zamiennych, środków czystości oraz opakowań jakie zostały ujęte w zbiorczych spisach z natury. Z tą datą wnioskodawca z M. P. przyjął na siebie pełną odpowiedzialność majątkową za ewentualne niedobory w towarach, opakowaniach i urządzeniach w magazynach.

Wykonywanie obowiązków magazyniera zajmowało odwołującemu godzinę do półtorej godziny w ciągu dnia pracy. Oznacza to że w tym okresie tj. od 4.09.1990r. do końca zatrudnienia w Zakładzie Budowlano – (...) w T. nie wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązków kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony.

Łączny staż pracy odwołującego w warunkach szczególnych to 12 lat, 5 miesięcy i 4 dni wobec wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12.03.2013r. III AUa 1702/12, Lex 1294740).

Zważyć także należy, iż przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących, co powoduje, iż określona w ustawie z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych instytucja emerytury w obniżonym wieku emerytalnym musi podlegać ścisłej wykładni.

Mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, Sąd Apelacyjny w Poznaniu, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uznał, że złożona apelacja jest bezzasadna i na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o jej oddaleniu.

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans

SSA Marta Sawińska

SSA Dorota Goss- Kokot

WYROK

UZASADNIENIE