UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 września 2014 r., wydanym w sprawie IX K 230/12, Sąd Rejonowy w Rybniku uznał oskarżonego R. S. za winnego tego, że w dniu 28 marca 2011 r. w R., działając wspólnie i w porozumieniu z A. S. (1) i innymi nieustalonymi osobami w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził do przedłożenia przez A. S. (1) w sklepie (...) S.A. z/s w R., pośredniczącemu w zawarciu umowy kredytowej, poświadczające nieprawdę zaświadczenie o rzekomym zatrudnieniu A. S. (1) w firmie (...), 44-1—G., ul. (...), z dnia 25 marca 2011 r., mające istotne znaczenie dla uzyskania kredytu, wprowadzając w błąd pracownika (...) Bank S.A., obecnie (...) Agricole, co do zamiaru i możliwości spłaty przez A. S. (1) zaciągniętego kredytu na zakup komputera marki A. x52je – ex071v o wartości 2.259,00 zł, czym doprowadził w/w bank do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 2 892,62 zł stanowiącej wysokość udzielonego kredytu, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności, będąc skazanym za umyślne przestępstwo podobne z art.310§2 k.k. i inne prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 27 kwietnia 2007 r., sygn. akt XXI K 195/06, na karę 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności, która odbywał w okresie od 20 lipca 2006 r. do 27 kwietnia 2007 r. i od 5 czerwca 2007 r. do 11 grudnia 2007 r., kiedy to na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 6 grudnia 2007 r., sygn. akt VIII WZ 1760/07, został zwolniony z odbycia reszty kary, tj. za winnego występku z art.297§1 k.k. i art.286§1 k.k. przy zast. art.11§2 k.k. w zw. z art.64§1 k.k. i za to na mocy art.286§1 k.k. w zw. z art.11§3 k.k. i art.33§2 k.k. wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych po 20 złotych.

Tym samym wyrokiem Sąd uznał oskarżonego R. S. za winnego tego, że w dniu 28 marca 2011 r. w R., działając wspólnie i w porozumieniu z A. S. (1) i innymi nieustalonymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, po uprzednim posłużeniu się podrobionym zaświadczeniem zawierającym nieprawdziwe dane o miejscu zatrudnienia i osiąganych dochodach przez A. S. (1) w firmie (...), (...)-(...) G., ul. (...), z dnia 25 marca 2011 r., doprowadził do wprowadzenia w błąd przez A. S. (1) przedstawiciela sieci (...) sp. z o.o. z/s w W. co do miejsca pracy i faktu osiągania przez nią dochodu, a tym samym możliwości i zamiaru wywiązania się z zawartej na nazwisko A. S. (1) umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych o nr (...), na podstawie której w ramach promocji „Moc prezentów na zawsze” A. S. (1) nabyła telefon komórkowy marki S. (...) za 1 zł, wartości rynkowej 799 zł, a następnie nie wywiązała się z zaciągniętego zobowiązania abonamentowego, doprowadzając do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w wysokości 1.241,60 zł (...) sp,. z o.o. z/s w W., przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności, będąc skazanym za umyślne przestępstwo podobne z art.310§2 k.k. i inne prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 27 kwietnia 2007 r., sygn. akt XXI K 195/06, na karę 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności, która odbywał w okresie od 20 lipca 2006 r. do 27 kwietnia 2007 r. i od 5 czerwca 2007 r. do 11 grudnia 2007 r., kiedy to na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 6 grudnia 2007 r., sygn. akt VIII WZ 1760/07, został zwolniony z odbycia reszty kary, tj. za winnego występku z art.286§1 k.k. i art.270§1 k.k. przy zast. art.11§2 k.k. w zw. z art.64§1 k.k. i za to na mocy art.286§1 k.k. w zw. z art.11§3 k.k. i art.33§2 k.k. wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych po 20 złotych.

Na mocy art.85 k.k., art.86§1 k.k. połączył orzeczone kary pozbawienia wolności i grzywny oraz wymierzył oskarżonemu karę łączną 1 roku pozbawienia wolności i karę łączną grzywny w wysokości 50 stawek dziennych po 20 złotych.

Na mocy art.44§2 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci przepadku na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych w postaci umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych z dnia 28 marca 2011 r., umowy kredytowej z dnia 28 marca 2011 r. oraz zaświadczenia o zatrudnieniu z dnia 25 marca 2011 r., przechowywanych w aktach sprawy na kartach 155-159, 57-61.

Na mocy art.627 k.p.k. i art.2 ust.1 pkt 3 oraz art.3 ust.1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sadowe, na które składają się wydatki w wysokości 549,50 zł oraz opłata w wysokości 580 zł.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego, zaskarżając wyrok w całości. Na podstawie art.438 pkt 2 i 3 k.p.k. skarżonemu rozstrzygnięciu zarzucił:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku poprzez przyjęcie, ze oskarżony dopuścił się zarzuconego mu czynu, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy prowadzi do wniosków przeciwnych;

2. naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a to:

-: art.4 k.p.k. poprzez arbitralne i dowolnie uzasadnione pominięcie w całości podczas wyrokowania dowodów przemawiających na korzyść oskarżonego, w tym rozbieżności w zeznaniach A. S. (1) oraz części zeznań A. K., a także wyjaśnień oskarżonego i oparcie się jedynie na dowodach go obciążających, których wartość i wiarygodność w konfrontacji z dowodami wskazującymi na niewinność oskarżonego była znikoma, a przynajmniej budziła uzasadnione wątpliwości, które nie zostały jednoznacznie wyjaśnione,
-: art.7 k.p.k. w zw. z art.410 k.p.k. poprzez odstąpienie od zasady swobodnej oceny dowodów i orzekanie w zakresie zgromadzonego materiału dowodowego na zasadzie niedozwolonej arbitralności, w sposób niezgodny z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego, przyjmując iż zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala przyjąć w sposób nie budzący wątpliwości, ze oskarżony dopuścił się zarzucanego mu aktem oskarżenia czynu,
-: art.424§1k.p.k. poprzez brak przekonywującego uzasadnienia, jakimi motywami kierował się Sąd I instancji uznając oskarżonego za winnego zarzuconego mu czynu, a ponadto brak uzasadnienia, na podstawie jakich przesłanek Sąd uznał wyjaśnienia oskarżonego za niewiarygodne, a za wiarygodne uznał zeznania świadka A. S. (1).

Nadto, „z ostrożności” (s.2 apelacji), na podstawie art.438 pkt 4 k.p.k. skarżący zarzucił również rażącą niewspółmierność kary poprzez wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, z naruszeniem dyrektyw wymiaru kary określonych w przepisach art.53 k.k.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sadowi I instancji, z ostrożności procesowej zaś – o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej kary poprzez orzeczenie wobec oskarżonego kary łącznej pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W zasadniczym zakresie, w jakim skarżący podnosił zarzuty obrazy przepisów postępowania oraz błędu w ustaleniach faktycznych, apelacja na uwzględnienie nie zasługiwała.

Po pierwsze, zasady takie jak wymieniona m.in. w art.4 k.p.k., nie powinny być de facto powoływane jako samodzielne podstawy apelacji, bowiem „przestrzeganie naczelnych zasad procesu karnego gwarantowane jest w przepisach szczegółowych i dopiero wskazanie tych konkretnych, przepisów może uzasadniać zarzut apelacyjny, zażaleniowy lub kasacyjny” (wyrok SN z 5 października 2010 r., III KK 370/09). Wbrew stanowisku skarżącego, kontrola odwoławcza nie wykazała także, aby Sąd I instancji dopuścił obrazy przepisów procedury, skutkującego błędnym odtworzeniem stanu faktycznego sprawy. Należy podkreślić, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku, może okazać się trafnym tylko wówczas, gdy podnoszący go w apelacji zdoła wykazać sądowi I instancji uchybienie przy ocenie zebranego materiału dowodowego, polegające na nieuwzględnieniu przy jej dokonywaniu tak zasad logiki, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, jak też całokształtu ujawnionych w sprawie okoliczności (tak m.in. wyrok SA w Lublinie z 27 kwietnia 2006 r., II AKa 80/06, Prok. i Pr. – wkł. (...)). Inaczej, niż wywodzi obrońca oskarżonego, w niniejszej sprawie Sąd meriti poddał analizie wszystkie zebrane i prawidłowo przeprowadzone dowody, zaś ocena tych dowodów nie przekracza granic zakreślonych regułą z art.7 k.p.k. Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd wskazał, na jakich dowodach oparł swoje rozstrzygnięcie i dlaczego odmówił wiary dowodom przeciwnym, a swoje stanowisko w tym przedmiocie rzeczowo uzasadnił w pisemnych motywach rozstrzygnięcia. Fakt, że skarżący ocenia pisemne motywy wyroku za nieprzekonywujące, nie oznacza, że zostały one sporządzone z naruszeniem wymogów z art.424 §1 i §2 k.p.k. Nie można też uznać, by Sąd orzekający pozostawił poza sferą rozważań niektóre istotne dowody i wynikające z nich okoliczności, a z innych nie wyciągnął oczywistych wniosków. Tym samym nie sposób mówić o dowolnej, jednostronnej czy niepełnej ocenie materiału dowodowego.

Nie można upatrywać dowolności w ocenie dowodów przez Sąd I instancji w tym, iż uznał on za niewiarygodne wyjaśnienia oskarżonego, kwestionującego udział w zarzucanych mu czynach, a obdarzył wiarą zeznania – skazanej w odrębnym postępowaniu – A. S. (1). Autor apelacji pomija, że świadek A. S. (1) nie pozostawała w konflikcie z oskarżonym, a poznała go przypadkowo za pośrednictwem koleżanki krótko przed zdarzeniami, objętymi aktem oskarżenia. Nie ujawniły się powody, dla których wymieniona miałaby fałszywie pomawiać niemal nie znaną jej osobę o zachowania nie mające miejsca. Nadto, na co zwrócił uwagę już Sąd I instancji, to dzięki postawie A. S. (1) sprawa ujrzała światło dzienne, świadek zdecydowała się bowiem powiadomić organy ścigania, mimo świadomości, że sama naraża się w ten sposób na konsekwencje karno-prawne przestępstw, w których popełnieniu uczestniczyła. Składając wyjaśnienia w charakterze podejrzanej (oskarżonej), a następnie będąc przesłuchiwana w charakterze świadka, A. S. (1) nie negowała i nie umniejszała zresztą swojej winy. Nie jest w rezultacie tak, by starała się uniknąć odpowiedzialności karnej kosztem przerzucenia jej na oskarżonego R. S.. Wyraźnie też nie dostrzega autor apelacji, że okoliczności podniesione w wyjaśnieniach i zeznaniach A. S. (1) znalazły odzwierciedlenie w relacjach świadka A. K., której w pierwszej kolejności oskarżony zaproponował, by nabyła na promocyjnych warunkach aparat telefoniczny i przekazała mu go celem spieniężenia. Ta ostatnia jednoznacznie wskazała, że A. S. (2) opowiedziała jej o wspólnym wyjeździe do R. w towarzystwie (...) oraz osób o imionach K. i S., o zawarciu umów, na podstawie których uzyskała telefon komórkowy i laptop oraz o przekazaniu tych przedmiotów oskarżonemu, który miał zająć się ich sprzedażą. Oczekiwanie ujawnienia śladów daktyloskopijnych na powierzchni zaświadczeń o zatrudnieniu A. S. (1) jest pozbawione podstaw, podobnie jak chybiona pozostaje konkluzja skarżącego, że skoro biegły z zakresu badań pisma wykluczył nakreślenie podpisów na kwestionowanych dokumentach ręką oskarżonego, to oskarżony nie mógł również przekazać tych zaświadczeń A. S. (1). Zaangażowanie oskarżonego w zorganizowanie fałszywych zaświadczeń o zatrudnieniu wynika już choćby z uprzedniego pozyskania w tym celu kopii dowodu osobistego od A. S. (1). Wobec prawidłowo ustalonej, istotnej roli oskarżonego w popełnieniu przestępstw na szkodę (...) Bank S.A. oraz (...) sp. z o.o., nie może także budzić zastrzeżeń przypisanie mu obu występków w formie zjawiskowej współsprawstwa. Fakt, że oskarżony nie był obecny w placówkach (...) i (...), nie zawierał umów z 28 marca 2011 r. na własne nazwisko i nie przedkładał osobiście podrobionych zaświadczeń o zatrudnieniu, nie może w tych okolicznościach zwalniać go od odpowiedzialności karnej. Dalece nieprzekonywująca jest również próba wywodzenia przez obrońcę, że oskarżony nie działał celem osiągnięcia korzyści majątkowej i na datę zawarcia umów nie wiedział, że A. S. (1) nie wywiąże się z zobowiązań zaciąganych względem pokrzywdzonych. Po pierwsze, zarówno laptop, jak i telefon, stanowiące przedmiot umów, zawartych przez A. S. (1), trafiły do rąk R. S.. Po drugie, A. S. (1) zwróciła się do oskarżonego o wsparcie finansowe właśnie w związku z trudną sytuacją materialną, potrzebowała bowiem pieniędzy na zorganizowanie komunii dziecka. Trudno racjonalnie zakładać, że osoba, która od wielu lat pozostaje bezrobotna, a utrzymuje się z alimentów na córkę oraz świadczeń pomocy społecznej, będzie w stanie terminowo i w pełnej wysokości spłacać zobowiązania wynikające z umowy kredytu i umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, zwłaszcza że ustalenia między współsprawcami od początku zakładały spieniężenie, a więc wyzbycie się laptopa i aparatu telefonicznego bezpośrednio po ich uzyskaniu. Oskarżony R. S. był w pełni świadom, iż A. S. (1) nie pracuje, natomiast podrobione zaświadczenie o zatrudnieniu i zarobkach miało za zadanie wprowadzić w błąd osoby rozporządzające mieniem, poprzez uwiarygodnienie rzekomej zdolności A. S. (1) do wykonania zobowiązań.

Za częściowo skuteczny należało, natomiast, uznać zarzut rażącej niewspółmierności kary orzeczonej wobec oskarżonego. Z pewnością cecha rażącej surowości nie może być wiązana z samą wysokością kar jednostkowych, które oscylują w dolnych granicach ustawowego zagrożenia przewidzianego w art.286§1 k.k., ani w z wymiarem kar łącznych pozbawienia wolności i grzywny, które zostały ukształtowane na – najbardziej korzystnej dla oskarżonego – zasadzie absorpcji. Wydaje się, jednak, że nadmiernie dolegliwym z punktu widzenia ustawowych dyrektyw wymiaru kary jest orzeczenie względem oskarżonego kary pozbawienia wolności w postaci bezwzględnej. Zgodnie z art.58§1 k.k., jeżeli ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, sąd orzeka karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie mogą spełnić celów kary. Dokonanie przestępstw we współdziałaniu z innymi osobami i wiodąca rola oskarżonego w zorganizowaniu i przeprowadzeniu przestępczej akcji są niewątpliwie okolicznościami obciążającymi, jednak nie decydują o braku pozytywnej prognozy kryminologicznej względem sprawcy. Prawdą jest również, że R. S. nie wyraził skruchy i nie podjął starań o wyrównanie szkód wyrządzonych przestępstwami, jednak pamiętać należy, że nie przyznał się on do popełnienia zarzucanych czynów, do czego miał prawo i jego stanowisko w przedmiocie zarzutów nie może działać na jego niekorzyść. Łączna wartość wyłudzonego mienia – na tle innych spraw o oszustwa - nie jest szczególnie wysoka. W świetle ostatniej informacji z Krajowego Rejestru Karnego (k.349), oskarżony R. S. był dotychczas karany raz – wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 27 kwietnia 2007 r. w sprawie XXI K 195/06, za przestępstwo z art.310§2 k.k. w zw. z art.12 k.k. i to właśnie ten wyrok skazujący był podstawą ustalenia recydywy podstawowej. Od chwili opuszczenia przez oskarżonego zakładu karnego w związku z warunkowym przedterminowym zwolnieniem w sprawie XXI K 195/06 do daty obecnie przypisanych występków upłynął okres niemal czterech lat. Nadto, brak podstaw do przyjęcia, iż na przestrzeni kilku lat, jakie upłynęły od popełnienia aktualnie osądzonych czynów, R. S. był skazywany za inne przestępstwa (skazania widniejące w pierwotnie uzyskanej informacji o karalności oskarżonego uległy zatarciu). Oskarżony pracuje zarobkowo i dostarcza środków utrzymania dziecku, które wychowuje z pomocą swych rodziców. W tym stanie rzeczy Sąd odwoławczy doszedł do wniosku, iż wobec oskarżonego możliwe jest postawienie pozytywnej prognozy kryminologicznej, a warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności będzie wystarczające dla osiągnięcia względem sprawcy celów kary, w szczególności zapobieżenia jego powrotowi do przestępstwa. W rezultacie, zaskarżony wyrok zmieniono w ten sposób, że na podstawie art.69§1 i 2 k.k. oraz art.70§1 pkt 1 k.k. wykonanie kary łącznej pozbawienia wolności wymierzonej oskarżonemu warunkowo zawieszono na okres 5 lat tytułem próby, uznając ten okres za niezbędny do zweryfikowania pozytywnej prognozy kryminologicznej wobec oskarżonego.

Nadto, z urzędu dostrzeżono potrzebę skorygowania wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania. W zaskarżonym orzeczeniu wysokość opłaty od orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności i kary łącznej grzywny została błędnie obliczona na kwotę 580 zł, podczas gdy prawidłowo powinna ona wynieść 380 zł (art.2 ust.1 pkt 3 oraz art.3 ust.1 ustawy o opłatach w sprawach karnych).

W pozostałym zakresie wyrok utrzymano w mocy.

Wobec wyniku postępowania apelacyjnego, nie stwierdzając zarazem przesłanek z art.624§1 k.p.k., Sąd Okręgowy obciążył oskarżonego opłatą za II instancję oraz wydatkami postępowania odwoławczego.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE