UZASADNIENIE

wyroku dnia 10 marca 2015 r.

Pozwem wniesionym w sprawie powódka A. B. prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe (...) A. B. wniosła o zasądzenie od pozwanej J. C. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) – Zakład Usługowy (...) kwoty 355.049,58 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dat i kwot szczegółowo wskazanych w pozwie oraz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że w dniu 23 sierpnia 2010 r. zawarła z pozwaną umowę której przedmiotem była wspólna produkcja kruszywa eksploatowanego z należącej do powódki kopalni, przy czym wkładem powódki we wzajemne przedsięwzięcie było zapewnienie dostępu do surowca oraz koncesja uprawniająca do wydobycia kruszywa, natomiast wkładem pozwanej była eksploatacja kamieniołomu i wydobywanie kruszywa przy użyciu maszyn do niej należących. Sprzedaż wyprodukowanego kruszywa należała do pozwanej, która była zobowiązana do przekazywania powódce kserokopii każdej faktury dokumentującej sprzedaż kruszywa.

Umowa stron obowiązywała w okresie od 23 sierpnia 2010 r. do 14 marca 2011 r. W czasie jej trwania zostało wyprodukowane i sprzedane kruszywo o wartości co najmniej 1.849.792,51 zł netto. Strony zawierając umowę uzgodniły równy podział zysku po 50 % dla każdej ze stron. Strony ustaliły również, że zyskiem będzie kwota uzyskana ze sprzedaży kruszywa, pomniejszona o kwotę stanowiącą równowartość kosztów produkcji. W oparciu o zapisy umowy oraz potwierdzoną przez pozwaną sprzedaż kruszywa powódka wystawiała pozwanej faktury VAT dokumentujące jej udział w zysku ze sprzedaży kruszywa. Jednak pomimo upływu terminów płatności przyjętych przez pozwaną faktur, pozwana tylko częściowo uregulowała objęte nimi należności. Z tytułu wystawionych faktur powódce przysługuje względem pozwanej wierzytelność w łącznej kwocie 355.049,58 zł. Powódka wzywała pozwaną do zapłaty należności, jednakże bezskutecznie.

Nakazem zapłaty z dnia 23 sierpnia 2013 r. Sąd Okręgowy w C. V Wydział Gospodarczy w sprawie prowadzonej pod sygn. akt VGNc 169/13 uwzględnił żądanie pozwu w całości (tom. V, k. 951).

Od wydanego nakazu zapłaty pozwana wniosła sprzeciw (tom. V, k. 964-968) wnosząc o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu pozwana przyznała fakt zawarcia umowy o współpracy i realizacji wspólnego przedsięwzięcia. Przyznała także, że umowa została rozwiązana ze skutkiem na dzień 14 marca 2011 r. Pozwana wskazała, że wartość sprzedaży wynosiła w okresie obowiązywania umowy stron około 1.849.792,51 zł, zarzucając równocześnie, że powódka także sprzedawała kruszywo, jednakże wartości tej sprzedaży nie ujawniała kontrahentce celem podziału, lecz zatrzymywała w całości dla siebie. Dalej pozwana podniosła, że strony rozliczały udział w zysku, jednakże powódka poprzez swojego pełnomocnika prosiła o zwrot rzekomo wydatkowanych kosztów tłumacząc się problemami finansowymi i deklarując, że dokładnie „refundowane” koszty zostaną rozliczone na koniec współpracy. Pozwana wskazała, że z uwagi na brak woli współpracy ze strony powódki nie mogła uzyskać żadnych dowodów na okoliczność, że koszt którego zwrotu powódka się domagała był faktycznie poniesiony. Dalej pozwana podała, że pełnomocnik powódki nie informował o pobranych przez siebie zaliczkach na towar, który dopiero miał być wydobyty przez pozwaną, nie informował o sposobie księgowania oraz nie przekazywał informacji i dokumentów księgowych do księgowości powódki, co powodowało różne księgowania i błędy rozliczeniowe u powódki.

Pozwana przyznała, że faktury wskazane przez powódkę w pozwie zostały wystawione, lecz podniosła także, iż zapłaciła je niemal w całości, szczegółowo opisując dokonane wpłaty i sposób rozliczenia. Zgodnie z przedstawionymi wyliczeniami do rozliczenia pozostała jedynie część faktury VAT nr (...) w kwocie 100.311,74 zł.

W zakresie wymienionej faktury VAT nr (...) pozwana podniosła zarzut przedawnienia, wskazując, że treść faktury wskazuje, iż ujęta w niej kwota 65.283,00 zł dotyczy pozycji „materiał skalny”, co oznacza, że w tej części faktura ta dokumentuje sprzedaż miedzy przedsiębiorcami. Pozwana powołując się na treść art. 554 k.c. i przepisy podatkowe dotyczące wystawiania faktur VAT wskazała, że za dzień wymagalności należności objętych ww. fakturą należy uznać 14 marca 2011 r., co oznacza, że termin przedawnienia należności objętych ww. fakturą upłynął 14 marca 2013 r., czyli przed wniesieniem pozwu w sprawie. Pozwana zaznaczyła także, że gdyby dokonywane przez nią wpłaty na poczet wskazanej faktury traktować jako uznanie niewłaściwe, to miały one miejsce w marcu i kwietniu 2011 r., czyli mimo wskazanych wpłat pozew został wniesiony po upływie terminu przedawnienia.

Dalej pozwana naprowadzał, że mimo ustalenia wzajemnych praw i obowiązków stron w umowie, ich wzajemna praktyka odbiegała od postanowień umownych. Pozwana wskazała, że kwota częściowa wynikająca z faktury VAT nr (...) została zatrzymana ze względu na brak rozliczenia końcowego współpracy stron. Pozwana wskazała także, że pomimo prób kontaktu z powódką nie udało się uzgodnić terminu i miejsca spotkania w celu dokonania końcowego rozliczenia współpracy i ostatecznego rozliczenia zysku do podziału.

Pozwana wskazała, że nieprawidłowości w rozliczeniach stwierdzone w trakcie współpracy polegały na tym, że powódka w swoich kosztach wykazanych do rozliczenia umieszcza koszt wynajmu sprzętu (FV 61/201), koszt podatku gruntowego i urobkowego (nota(...), nota nr (...), (...)koszt dozoru i nadzoru kopalni (FV (...), FV (...), FV (...)), koszt energii elektrycznej (FV (...)) i jednocześnie obciąża nimi pozwaną, gdy tymczasem wskazana pozycje zostały zapłacone przez pozwaną, w łącznej kwocie netto 109.557,85 zł. W ocenie pozwanej koszty te nie powinny być traktowane jako koszt poniesiony przez powódkę (bo został zrefundowany przez pozwaną) a były traktowane jako koszty pomniejszające przychód do podziału na wspólników. Pozwana podniosła również, że powódka nie przedstawiła dowodu potwierdzającego faktyczne uregulowanie (poniesienie) powyżej wskazanych kosztów a także nie przedstawiła przychodu uzyskanego ze sprzedaży kamienia urobionego przez pozwaną do wspólnego rozliczenia i podziału.

Pozwana podkreślił, że umowa stron nie przewidywała, że pozwana będzie ponosić koszty działalności powódki, a taka praktyka wytworzyła się wskutek problemów finansowych powódki i jej zapewnień, że wszystko rozliczone zostanie na końcu współpracy. Pozwana wskazała także, że do przychodu podlegającego podziałowi powódka nie ujawniła zaliczek pobranych od kontrahentów, do których pozwana dostarczyła towar.

Pozwana podniosła także jako zarzut ewentualny zarzut potracenia przysługującej jej wierzytelności z tytułu rozliczenia o wyrównania zysku z wierzytelnością powódki dochodzona w pozwie.

Pismem z dnia 29 października 2013 r.(tom VI k. 1030-1034) powódka rozszerzyła żądanie pozwu wnosząc o zasądzenie od pozwanej dodatkowo kwoty 241.861,59 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 października 2013 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu powyższego powódka wskazała, że pozwana wydobyła znaczenie większą ilość materiału skalnego niż obrazują to faktury VAT załączone do pozwu, dlatego też w jej ocenie żądanie zapłaty dodatkowych kwot zasługuje na uwzględnienie. Odnosząc się jednocześnie do zarzutów sprzeciwu powódka wskazała, że są one bezzasadne. Powódka podała, że niezrozumiały jest zarzut pozwanej dotyczący powstrzymania się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego i zatrzymania kwoty wynikającej z faktury VAT nr (...) z uwagi na brak rozliczenia końcowego współpracy i ostatecznego rozliczenia zysków do podziału. Powódka naprowadzała, że pozwana nieprawidłowości w rozliczeniu wywodzi z kosztów działalności powódki. W ocenie powódki koszty te stanowią koszty produkcji, dlatego też powódka była uprawniona do żądania pokrycia ich przez pozwaną zgodnie z umową stron. Dodatkowo powódka wskazała, że pozwana nie określiła kwot jakie zostały przez pozwaną nadpłacone. Dalej powódka podała, że zarzut sprzedaży kruszywa bezpośrednio przez powódkę w świetle postanowień umowy stron, które ją do tego uprawniały jest bezzasadny. Powódka wskazała, że skoro pozwana powołuje się na taka sprzedaż to powinna udowodnić wartość transakcji. W oparciu o powyższe powódka podkreśliła, że zarzut zatrzymania kwoty z ww. faktury VAT nie jest uzasadniony. Odnosząc się do zarzutu przedawnienia kwoty 65.283 zł z faktury VAT nr (...) powódka podała, że wydanie materiału skalnego pozwanej było jednym z elementów realizacji wspólnego przedsięwzięcia stron a zatem podlega trzyletniemu okresowi przedawnienia a nie jak twierdzi pozwana dwuletniemu. W przedmiocie zgłoszonego przez pozwaną zarzutu potracenia powódka wskazała, że jest on nieskuteczny wobec braku udowodnienia istnienia wierzytelności pozwanej.

Pismem z dnia 20 listopada 2013 r. (tom VI k. 1047-1048) strona pozwana szczegółowo odniosła się do rozszerzenia powództwa oraz pozostałych wniosków powódki zawartych w ww. piśmie z dnia 29 października 2013 r. wykazując – w swojej ocenie – ich bezzasadność.

Pismem z dnia 04 marca 2014 r. (tom VI k. 1065-1070) powódka cofnęła powództwo co do kwoty 254.738,26 zł wraz ze zrzeczeniem się roszczenia w tej części i wniosła o zasądzenie od pozwanej na swoja rzecz kwoty 342.173,33 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dat i kwot szczegółowo wskazanych w piśmie oraz kosztów postępowania. W uzasadnieniu powódka wskazała, że po zweryfikowaniu zarzutów pozwanej co do zapłaty części faktur VAT, zarzut ten okazał się zasadny co spowodowało częściowe cofniecie powództwa. Powódka wskazała, że w zmodyfikowanym żądaniu dochodzi roszczeń wynikających z faktur VAT: (...), (...), częściowo (...) (co do kwoty 100.311,74 zł) oraz noty obciążeniowej nr 3 z dnia 02 kwietnia 2011 r. Dalej powódka podniosła także, że kwestionuje koszty produkcji kruszywa przedstawione przez stronę pozwaną w zakresie kosztów amortyzacji, bowiem strony nie ustalały w umowie, że zgadzają się na pomniejszenie przychodu o tego rodzaju koszty. Ponadto wskazała, że pozwana dokonała (a co najmniej miała prawo dokonać) odpisów amortyzacyjnych, co oznaczałoby, że gdyby koszty produkcji kruszywa powiększać o koszty amortyzacji to strona pozwana dokonałaby tego odpisu dwukrotnie – raz w rozliczeniu z powódką a drugi raz w rozliczeniu z fiskusem.

Pismem z dnia 24 marca 2014 r. pozwana wskazała, że powódka modyfikując powództwo podała całkowicie nowe podstawy faktyczne dla dochodzonej w sprawie należności, co w jego ocenie oznacza, że wystąpiła z nowym pozwem. Wobec powyższego pozwana wniosła o umorzenie postepowania co do kwoty 254.738,26 zł i zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu. Jednocześnie wniosła o oddalenie wniosków dowodowych powódki zgłoszonych pismem z dnia 04 marca 2914 r., wskazując, że w tym zakresie powódka może wystąpić z nowym pozwem, oraz w dalszej części pisma odniosła się szczegółowo do twierdzeń powódki.

Na rozprawie w dniu 25 lutego 2015 r. powódka zmodyfikowała żądanie wnosząc o zasądzenie kwoty 110.862,74 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 kwietnia 2011 r. oraz cofając ze zrzeczeniem się roszczenia powództwo w pozostałej części. W uzasadnieniu powódka wskazała, że kwota ta wynika z uzasadnienia opinii biegłego z dnia 15 grudnia 2014 r. w wariancie B – z uwzględnieniem amortyzacji oraz po powiększeniu kwoty wskazanej przez biegłego o stawkę podatku VAT.

W dalszym toku sprawy strony podtrzymały dotychczas wyrażone stanowisko.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 23 sierpnia 2010 r. powódka A. B. prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe (...) A. B. zawarła z pozwaną J. C. prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...) – Zakład Usługowy (...) umowę o współpracy, której przedmiotem była wspólna produkcja kruszywa w należącym do powódki Zakładzie (...) w W.. Umowa została zawarta na czas nieokreślony (punkt 18 umowy). Wspólna produkcja miała być prowadzona w ilościach zawartych w zamówieniach potwierdzonych i podpisanych przez obie strony. Strony przewidziały minimalny pułap wydobycia w wymiarze 15000 ton miesięcznie oraz uzgodniły, że będą wspólnie powadzić politykę cenową i jakości (punkt 1 umowy). Wkładem pozwanej w przedsięwzięcie była eksploatacja kamieniołomu i wydobywanie kruszywa przy użyciu maszyn do niej należących (punkt 10 umowy). Sprzedażą kruszywa miała zajmować się pozwana, przy czym pozwana miała przekazywać powódce kserokopie każdej faktury dotyczącej sprzedanego kruszywa (punkt 2 umowy). Strony zawierając umowę uzgodniły równy podział zysku po 50 % dla każdej ze stron (punkt 3 umowy) oraz określiły, że jako zysk umawiają się liczyć kwotę uzyskaną ze sprzedaży kruszywa, pomniejszoną o kwotę produkcji, tj. koszty robocizny (pensja oraz koszty pracowników fizycznych i nadzoru), koszty paliwa do maszyn, koszty podatku eksploatacyjnego i gruntowego, koszty ochrony, koszty opłat środowiskowych, koszty utrzymania maszyn i urządzeń (naprawy, bieżące konserwacje), koszty leasingu maszyn, koszty kruszywa na skale (tj. 4 zł/tonę), inne udokumentowane koszty związane z umową o współpracy, koszty urobku kopaliny i koszty załadunku, koszty usuwania odpadu z wyrobiska, inne koszty nieudokumentowane, o ile obie strony wyrażą zgodę na ujęcie ich w kosztach i pomniejszenie o nie przychodu (punkt 4 umowy). Strony ustaliły, że rozliczenie zysku odbywać się będzie zaliczkowo co 14 dni, a następnie po rozliczeniu miesiąca tj. sprzedaży, po odliczeniu kosztów, od kwot zgromadzonych na rachunku bankowym pozwanej. Rozliczenie zysków zgodnie z umową dotyczyło zamówień składanych w okresie obowiązywania umowy (punkt 7 umowy). Strony dopuściły także możliwość rozliczenia poprzez sprzedaż przez powódkę wyprodukowanego kruszywa osobom trzecim. Zgodnie z punktem 9 umowy, zamówienia przyjęte do realizacji miały być potwierdzone pisemnie przez strony lub osoby upoważnione w ich imieniu do tej czynności. Potwierdzenie miało nastąpić w formie deklaracji wykonawczej. Nadzór nad eksploatacją i wykonaniem przyjętych zamówień prowadzić miał wyłącznie nadzór kopalni (kierownik kopalni i inne upoważnione osoby). Zgodnie z punktem 19 umowy, strony mogły rozwiązać umowę na mocy zgodnego porozumienia. Ponadto każda ze stron mogła ją wypowiedzieć z zachowaniem 3 miesięcznego okresu wypowiedzenia. Strony ustaliły, że rozwiązanie umowy nie wpływa na obowiązek uregulowania należności (aktualnego salda zadłużenia) przez powódkę wobec pozwanej.

Pismem z dnia 26 lutego 2011 r. powódka wypowiedział umowę o współpracy „w trybie natychmiastowym”, wskazując jako przyczynę brak realizacji umowy ze strony pozwanej.

Powódka z tytułu realizacji umowy o współpracy, wystawiła pozwanej następujące faktury VAT:

-: fakturę VAT nr (...) z dnia 28.10.2010 r. z termin płatności 14 dni na kwotę 167647,52 zł,
-: fakturę VAT nr (...) z dnia 20.11.2010 r. z termin płatności 14 dni na kwotę 13078,40 zł,
-: fakturę VAT nr (...) z dnia 29.11.2010 r. z termin płatności 21 dni na kwotę 112269,28 zł,
-: fakturę VAT nr (...) z dnia 01.12.2010 r. z termin płatności 21 dni na kwotę 222151,10 zł,
-: fakturę VAT nr (...) z dnia 27.01.2011 r. z termin płatności 21 dni na kwotę 11355,34 zł,
-: fakturę VAT nr (...) z dnia 29.01.2011 r. z termin płatności 21 dni na kwotę 17980,38 zł, (w obrocie między stronami funkcjonuje także faktura VAT nr (...) z dnia 29.01.2011 r. z termin płatności 14 dni na kwotę 27.865,728 zł)
-: fakturę VAT nr (...) z dnia 07.02.2011 r. z termin płatności 7 dni na kwotę 3719,56 zł, (w obrocie między stronami funkcjonuje także faktura VAT nr (...) z dnia 07.02.2011 r. z termin płatności 7 dni na kwotę 3689,32 zł)
-: fakturę VAT nr (...) z dnia 14.03.2011 r. z termin płatności 7 dni na kwotę 156303 zł,
-: fakturę VAT nr (...) z dnia 02 kwietnia 2011 r. z termin płatności 7 dni na kwotę 14815,35 zł,
-: fakturę VAT nr (...) z dnia 02 kwietnia 2011 r. z termin płatności 10 dni na kwotę 205833,24 zł,

W ramach umowy stron pozwana wystawiła powódce następujące faktury VAT:

-: fakturę VAT nr (...) z dnia 31 maja 2010 r. z termin płatności 14 dni na kwotę 12.370,80 zł,
-: fakturę VAT nr (...) z dnia 30 czerwca 2010 r. z termin płatności 14 dni na kwotę 26010,40 zł,
-: fakturę VAT nr (...) z dnia 31 lipca 2010 r. z termin płatności 14 dni na kwotę 15.384,20 zł,
-: fakturę VAT nr (...) z dnia 20 sierpnia 2010 r. z termin płatności 14 dni na kwotę 3647,80 zł.

W dniu 01 grudnia 2010 r. pozwana wystawiła powódce notę kompensacyjną w której potrąciła przysługujące jej wierzytelności z tytułu faktur VAT nr (...) w łącznej kwocie 82.560,60 zł z wierzytelnościami powódki z tytułu faktury VAT nr (...) oraz z faktury VAT nr (...), w wyniku czego – zgodnie z oświadczeniem pozwanej - do uiszczenia na rzecz powódki pozostała jej kwota 120.683,54 zł.

Strona pozwana dokonała na rzecz powódki szeregu wpłat na poczet przysługujących powódce wierzytelności. Część wpłat dokonywała gotówką, część przelewem zarówno na konto powódki jak również urzędu skarbowego w którym powódka miała zaległości oraz komornika sądowego prowadzącego wobec powódki postepowanie egzekucyjne. Niniejsze czyniła następująco:

-: w dniu 26 listopada 2010 r. uiściła kwotę 30.000,00 zł tytułem „cz. f-ry (...)”,
-: w dniu 02 grudnia 2012 r. uiściła kwotę 30.000,00 zł tytułem „cz. f-ry (...)”,
-: w dniu 20 grudnia 2010 r. uiściła kwotę 30.683,54 zł tytułem „końcowej wpłaty do kompensaty”,
-: w dniu 28 grudnia 2010 r. uiściła kwotę 13.078,40 zł tytułem „f-ra (...)”,
-: w dniu 12 stycznia 2011 r. uiściła kwotę 60.000,00 zł tytułem „zaliczka do faktury”,
-: w dniu 05 stycznia 2011 r. uiściła kwotę 85.269,28 zł tytułem „końcowej zapłaty do f-ry (...)”,
-: w dniu 26 stycznia 2011 r. uiściła kwotę 22.738,93 zł tytułem „cz. f-ry (...)”,
-: w dniu 01 marca 2011 r. uiściła na rzecz komornika sądowego który zajął wierzytelności powódki kwotę 3689,32 zł,
-: w dniu 16 marca 2011 r. uiściła na rzecz komornika sądowego który zajął wierzytelności powódki kwotę 20.000,00 zł,
-: w dniu 30 marca 2011 r. uiściła na rzecz komornika sądowego który zajął wierzytelności powódki kwotę 50.000,00 zł,
-: w dniu 11 lutego 2011 r. uiściła na rzecz komornika sądowego który zajął wierzytelności powódki kwotę 30.000,00 zł,
-: w dniu 05 kwietnia 2011 r. uiściła na rzecz komornika sądowego który zajął wierzytelności powódki kwotę 73.933,06 zł,
-: w dniu 06 kwietnia 2011 r. uiściła na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego który zajął wierzytelności powódki kwotę 32700,80 zł,
-: w dniu 17 lutego 2011 r. uiściła na rzecz komornika sądowego który zajął wierzytelności powódki kwotę 30.000,00 zł,
-: w dniu 04 marca 2011 r. uiściła na rzecz komornika sądowego który zajął wierzytelności powódki kwotę 10.000,00 zł,
-: w dniu 12 marca 2011 r. uiściła na rzecz komornika sądowego który zajął wierzytelności powódki kwotę 10.000,00 zł,
-: w dniu 20 grudnia 2010 r. uiściła kwotę 20.000,00 zł tytułem „częściowa zapłata za f-ry”,
-: w dniu 31 grudnia 2010 r. uiściła kwotę 10.000,00 zł tytułem „zapłata do faktury (...)”
-: w dniu 06 grudnia 2010 r. uiściła kwotę 30.000,00 zł tytułem „część zapłaty do f-ry (...)”
-: w dniu 30 grudnia 2010 r. uiściła kwotę 7.000,00 zł tytułem „częściowa zapłata za f-ry”
-: w dniu 12 marca 2011 r. uiściła kwotę 5.000,00 zł tytułem „zaliczki do faktury”

Pozwana wystawiła powódce do faktury VAT nr (...) korekty. W dniu 05 marca 2011 r. mąż powódki pokwitował odbiór kwot w łącznej wysokości 15.200 zł pobranych w terminach i wysokości szczegółowo określonych w pokwitowaniu.

Powódka wystawiła pozwanej cztery noty obciążeniowe: w dniu 01 grudnia 2010 r. powódka wystawiła na rzecz pozwanej notę obciążeniową nr 1, obciążając pozwaną kwotą 45.587,83 zł z tytułu kosztów powódki w okresie od września do listopada 2010 r. z tytułu podatku gruntowego oraz od urobku. W dniu 27 stycznia 2011 r. powódka wystawiła na rzecz pozwanej notę obciążeniowa nr (...), obciążając pozwaną kwotą 4860 zł z tytułu kosztów podatkowych powódki za grudzień 2010 r. z tytułu podatku gruntowego oraz od urobku. W dniu 29 stycznia 2011 r. powódka wystawiła na rzecz pozwanej notę obciążeniową nr (...), obciążając pozwaną kwotą 7.208,19 zł z tytułu kosztów powódki za styczeń 2011 r. z tytułu podatku gruntowego oraz od urobku. W dniu 02 kwietnia 2011 r. powódka wystawiła na rzecz pozwanej notę obciążeniową nr 3 na kwotę 21213 zł z tytułu kosztów powódki (podatek gruntowy i urobkowy) za luty 2011 r. oraz marzec 2011 r. (do 14 marca 2011 r.). Pozwana odesłała powódce ww. notę nr 3 z dnia 02 kwietnia 2010 r.

Pismem z dnia 04 lutego 2011 r. (...) sp. z o.o. w K. zwróciła pozwanej fakturę VAT nr (...) z dnia 12 stycznia 2011 r. w kwocie 530,01 zł bez jej zaksięgowania w związku z zapłatą należności bezpośrednio na rzecz powódki.

Oświadczeniem z dnia 11 września 2013 r. pozwana wskazała, że zatrzymaną z tytułu FV (...) kwotę 100.311,74 zł potrąca z wzajemną wierzytelnością przysługującą jej wobec powódki wynikającą z bezpodstawnego pobrania zaliczek od kontrahentów i nieujęcia tego w przychodach podlegających podziałowi, bezpodstawnego pobrania zaliczek od pozwanej na poczet zysku, nieujawnionej sprzedaży dokonanej przez powódkę, bezpodstawnego uzyskania refundacji kosztów od pozwanej, które następnie zaniżyły przychód podlegający podziałowi przez wspólników.

Pozwana zwracała się do powódki o dokonanie końcowego rozliczenia umowy.

Pismem z dnia 25 kwietnia 2013 r. pełnomocnik powódki wezwał pozwaną do rozliczenia umowy o współpracy z dnia 23 sierpnia 2010 r. i uregulowania na rzecz powódki należności wynikającej z ww. umowy, jednocześnie uszczegóławiając należności przysługujące powódce. We wskazanym piśmie powódka wyznaczyła pozwanej termin do ustosunkowania się do ww. roszczeń do dnia 08 maja 2013 r. W odpowiedzi na powyższe pełnomocnik pozwanej pismem z dnia 21 maja 2013 r. odmówił uznania roszczeń powódki za zasadne.

Zgodnie z umową i praktyką stron koszt amortyzacji był ujęty jako koszt uzyskania przychodu przy wyliczaniu zysku. Przy uwzględnieniu amortyzacji - z tytułu zapłaty za fakturę nr (...) i materiał skalny za marzec 2011 objęty fakturą VAT nr (...) pozwana zalega powódce z zapłatą kwoty 35.842,26 zł. Z tytułu niedopłaty zysku pozwana nie zapłaciła powódce kwoty 46.106,91 zł. Z tytułu sprzedaży kruszywa we własnym zakresie przez powódkę, strona powodowa nie rozliczyła się z pozwaną z kwoty 57.776,87 zł. Z tytułu końcowego rozliczenia umowy pozwana zalega powódce z zapłatą kwoty 24.172,30 zł.

dowód: umowa o współpracy z dnia 23 sierpnia 2010 r. (k. 11-12), wypowiedzenie umowy o współpracę z dnia 26 lutego 2011 r. (k. 21), ww. faktury VAT wystawione przez powódkę (k. 13-20, 994, 1035), dokumenty WZ (płyta CD – k. 34, dokumenty zalegające na kartach 35-923), miesięczne „zestawienie obrotów z konsumentami” w postaci wydruków z poczty elektronicznej wraz z załącznikami (k. 1071-1122), listy księgowań na kontach analitycznych 094 i 097 (k. 1151-1178), wykaz kosztów za wrzesień i październik 2010 r. (k. 1179-1191), ww. faktur VAT wystawione przez pozwaną (k. 971-972), nota kompensacyjna z dnia 01 grudnia 2010 r. (k. 973-974), potwierdzenia wpłat (k.975-986), pokwitowanie z dnia 05 marca 2011 r. (k. 986), nota obciążeniowa (...) z dnia 01 grudnia 2010 r. (k. 987), nakaz płatniczy (k. 988), dane dotyczące opłaty eksploatacyjnej za I kwartał 2010 r. (k. 989), nota obciążeniowa nr (...) (k. 990), nota obciążeniowa nr (...) (k. 991), korekty do faktury VAT nr (...) (992-993), zajecie wierzytelności przez Komornika Sądowego w sprawie KM 1102/10 (k. 995), ponaglenie wystosowane przez Komornika Sadowego w sprawie KM 1102/10 (k. 996), zarządzenie Komornika Sądowego w sprawie KM 1102/10 o uchyleniu zajęcia wierzytelności (k.997), zawiadomienie o zajęciu wierzytelności wystosowane przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w C. (k. 998), pismo pozwanej do Naczelnika Urzędu Skarbowego w C. (k. 999), pismo spółki (...) sp. z o.o. w K. z dnia 04 lutego 2011 r. wraz z załącznikami (k.1000-1003), oświadczenie o potrąceniu z dnia 11 września 2013 r. wraz z dowodem nadania (k. 1007-1008), nota obciążeniowa nr 3 (k. 1036), pismo pozwanej – odesłanie noty obciążeniowej nr 3 (k. 1037), zeznania świadka R. L. (k. 1131), zeznania świadka W. C. (k. 1131), zeznania świadka I. K. (k. 1216), częściowe zeznania świadka R. B. (k. 1216), zeznania pozwanej J. C. (k. 1216), częściowe zeznania powódki A. B. (k. 1331-1333), pismo powódki z dnia 25 kwietnia 2013 r. wraz z dowodem nadania (k.22-25), pismo pozwanej z dnia 21 maja 2013 r. (k. 26-27), pisma pozwanej do powódki wraz z potwierdzeniem odbioru (k. 1004-1006), opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości i finansów (...) z dnia 31 lipca 2014 r. (k. 1244-1317), uzupełniająca opinia ww. biegłego z dnia 18 września 2014 r. (k. 1380-1385), ustane wyjaśnienia ww. biegłego na rozprawie w dniu 19 listopada 2014 r. (k. 1438), opinia uzupełniająca ww. biegłego z dnia 15 grudnia 2014 r. (k. 1452-1453)

Powyższy stan faktyczny są ustalił w oparciu o powołane powyżej dowody.

Za wiarygodne Sąd uznał dowody z dokumentów przedłożonych przez strony. W ocenie Sądu są one rzetelne, zgodne z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, a ich wiarygodność nie była przez strony kwestionowana.

Sąd dał wiarę w całości zeznaniom świadków R. L., W. C., I. K. oraz pozwanej J. C. albowiem przeprowadzone w sposób bezpośredni wykazywały się dużą dozą prawdziwości, były wewnętrznie spójne, jasne i logicznie się uzupełniały.

Za częściowo wiarygodne Sąd uznał zeznania świadka R. B. oraz powódki A. B.. Za przyjęciem jako wykazanego stanowiska ww. w przedmiocie okoliczności, iż zgodnie z ustaleniami stron koszt amortyzacji nie był ujęty jako koszt uzyskania przychodu przy wyliczaniu zysku brak jest podstaw w materiale dowodowym.

Za w pełni wiarygodną Sąd uznał także opinię biegłego sądowego z zakresu rachunkowości i finansów J. L. kilkukrotnie uzupełnianą i wyjaśnianą ustanie na rozprawie. Wymienionej opinii w jej ostatecznym kształcie Sąd w pełni dał wiarę, ponieważ została ona sporządzona przez osobę kompetentną, posiadającą wiedzę oraz doświadczenie zawodowe w danej dziedzinie. Ponadto co do ostatecznej opinii biegłego żadna ze stron nie składała zarzutów, a strona powodowa w oparciu o nią zmodyfikowała żądanie pozwu.

Sąd zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie powództw zasługiwało na uwzględnienie co do zasady, natomiast weryfikacji podlegała wysokość kwot objętych żądaniem.

W sprawie nie było sporu co do tego, że strony łączyła umowa z dnia 23 sierpnia 2010 r. której przedmiotem była wspólna produkcja kruszywa eksploatowanego z należącej do powódki kopalni, zakres praw i obowiązków stron z niej wynikających oraz fakt jej zakończenia. Spór sprowadzał się do kwestii rozliczenia stron po zakończeniu umowy oraz sposobu liczenia zysku, w szczególności elementów które pomniejszają zysk przewidziany przez strony do podziału.

Zgodnie z umową strony uzgodniły równy podział zysku po 50 % dla każdej ze stron (punkt 3 umowy) oraz określiły, że jako zysk umawiają się liczyć kwotę uzyskaną ze sprzedaży kruszywa, pomniejszoną o kwotę produkcji, tj. koszty robocizny (pensja oraz koszty pracowników fizycznych i nadzoru), koszty paliwa do maszyn, koszty podatku eksploatacyjnego i gruntowego, koszty ochrony, koszty opłat środowiskowych, koszty utrzymania maszyn i urządzeń (naprawy, bieżące konserwacje), koszty leasingu maszyn, koszty kruszywa na skale (tj. 4 zł/tonę), inne udokumentowane koszty związane z umową o współpracy, koszty urobku kopaliny i koszty załadunku, koszty usuwania odpadu z wyrobiska, inne koszty nieudokumentowane, o ile obie strony wyrażą zgodę na ujęcie ich w kosztach i pomniejszenie o nie przychodu (punkt 4 umowy). Powyższe ma o tyle istotne znaczenie, że w trakcie postępowania strony prezentowały odmienne rozumienie pojęcia zysku, a w szczególności elementów o które należy go pomniejszyć. Powódka podnosiła, że pozwana nie była uprawniona do pomniejszania kwoty zysku o koszty amortyzacji, natomiast pozwana prezentowała przeciwne stanowisko.

Sąd Okręgowy dokonując oceny przedmiotowej umowy, również w świetle faktycznej jej realizacji - uznał, iż stanowisko pozwanej zasługiwało w tym przedmiocie na uwzględnienie. Dokonując bowiem interpretacji umowy należy mieć na uwadze nie tylko samą treść umowy, ale również zgodny zamiar i cel stron wyrażany także okoliczności umowy i sposób jej realizacji. W myśl art. 65 § 2 k.c., zgodnie z którym „przy ustaleniu treści umowy należy w pierwszej kolejności badać zamiar stron i cel umowy, a dopiero w dalszej kolejności odwoływać się do dosłownego rozumienia umowy” określenie zgodnego zamiaru stron, powinno uwzględniać cały kontekst umowy, a nie ograniczać się do jednego postanowienia umownego i opierać się na analizie pozajęzykowych okoliczności. W rozpoznawanej sprawie zamiarem stron objęty został konkretny cel gospodarczy w postaci wypracowania satysfakcjonującego zysku, czego odzwierciedleniem miało być takie ukształtowanie wzajemnych zobowiązań stron, aby umowa dla każdej z nich była ekonomicznie opłacalna, czyli przy założeniu określonych kosztów zapewniała jeszcze wspomniany zysk. Zarówno z treści umowy, jak również z praktyki wzajemnych rozliczeń stron potwierdzonej zeznaniami świadków (w tym osoby odpowiedzialnej za księgowość strony pozwanej) jak również z pismami stron formułowanych na etapie przesądowym bezsprzecznie wynika, że elementem pomniejszającym zysk przeznaczony do podziału miedzy strony były koszty amortyzacji. Podjęta ze strony powodowej próba innej wykładni postanowień umowy w tym zakresie i praktyki stron jest w ocenie Sądu sprzeczna nie tylko z jego literalnym brzmieniem i sensem umowy, ale także – jak już wskazano powyżej – stoi w całkowitej sprzeczności z objętym zamiarem stron celem umowy. Okoliczność pomniejszania zysku o koszty amortyzacji została dodatkowo potwierdzona w opinii biegłego przeprowadzonej w sprawie.

Mając na uwadze powyższe, określając wysokość wzajemnych rozliczeń stron po zakończeniu umowy, przyjąć należało, że koszty amortyzacji stanowią element pomniejszający zysk przewidziany przez strony do podziału. W konsekwencji w oparciu o niekwestionowaną przez strony ostateczną opinię biegłego, Sąd uznał, że z tytułu zapłaty za fakturę nr (...) i materiał skalny za marzec 2011 objęty fakturą VAT nr (...) pozwana zalega powódce z zapłatą kwoty 35.842,26 zł. Ponadto z tytułu niedopłaty zysku pozwana nie zapłaciła powódce kwoty 46.106,91 zł. Jednakże - z tytułu sprzedaży kruszywa we własnym zakresie przez powódkę, strona powodowa nie rozliczyła się z pozwaną z kwoty 57.776,87 zł. Konkludując - z tytułu końcowego rozliczenia umowy pozwana zalega powódce z zapłatą kwoty 24.172,30 zł.

Sąd zasądził odsetki ustawowe od ww. należności od dnia 09 maja 2013 r. - tj. dnia następującego po upływie terminu rozliczenia umowy stron wyznaczonego pozwanej przez powódkę w piśmie z dnia 25 kwietnia 2013 r. - do dnia zapłaty, na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c.

Sąd nie znalazł podstaw, aby kwotę z tytułu końcowego rozliczenia umowy, zgodnie ze stanowiskiem strony powodowej podwyższać o kwotę podatku VAT. Zgodnie z nieobowiązującą już ustawą z dnia 5 lipca 2001 roku o cenach (t. jedn. Dz.U.2013.385) o wysokości ceny, jaką nabywca towaru lub usługi zobowiązany jest zapłacić decyduje umowa stron (art. 2 ustawy). Poprzez cenę ustawa rozumie wartość wyrażoną w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę; w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym ( art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy). Wskazana ustawa została uchylona przez ustawę z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz. U. z dnia 10 lipca 2014 r.), która weszła w życie 25 lipca 2014 r. Zgodnie jednak z art. 22 ww. ustawy do spraw wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie ustawy mają zastosowanie przepisy dotychczasowe, tj. uprzednio obowiązująca ustawa o cenach. Na marginesie wskazać należy, że również w myśl powołanej ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług, cena to wartość wyrażoną w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę. W cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług lub podatkiem akcyzowym (art. 3 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług). Konkludując – w myśl wskazanych regulacji uznać należy, że cena ustalona między stronami zawiera w sobie podatek VAT.

Mając na uwadze powyższe Sąd nie znalazł podstaw do powiększenia kwoty należnej powódce o wartość podatku VAT, uznając, że cena ustalona przez strony uwzględniała ww. podatek.

Faktury wystawiane przez stronę powodową na rzecz pozwanej nie dokumentowały – wbrew twierdzeniom pozwanej - sprzedaży miedzy przedsiębiorcami, dlatego też nie można stosować do należności nimi objętych terminu przedawnienia wynikającego z art. 554 k.c. Zatem roszczenia powódki przedawniają się na ogólnych zasadach, tj. w terminach wskazanych w art. 118 k.c. – trzech lat dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Skoro zaś strona powodowa wytoczyła powództwo przed upływem trzech lat – zarzut przedawnienia okazał się bezzasadny.

Zdaniem Sądu również formułowany przez pozwaną zarzut potrącenia wierzytelności był niezasadny i nie mógł stanowić podstawy oddalenia powództwa.

W świetle art. 498 § 1 k.c., w sytuacji, gdy dwie osoby są względem siebie jednocześnie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Art. 498 § 1 k.c. określa cechy, które muszą spełniać wierzytelności, aby mogły być przedmiotem potrącenia. Do potrącenia nie dochodzi z mocy samego prawa, a tylko o ile są zachowane przesłanki określone w przepisach art. 498–505 k.c. Zgodnie z art. 499 zd. 1 k.c. potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie to ma charakter prawnie kształtujący, gdyż bez niego, mimo zaistnienia pozostałych przesłanek ustawowych potrącenia (art. 498 k.c.), nie dojdzie do wzajemnego umorzenia wierzytelności. Podkreślenia przy tym wymaga, iż oświadczenie staje się skuteczne dopiero z chwilą, gdy doszło do wierzyciela wzajemnego w taki sposób, że ten mógł zapoznać się z jego treścią. Sąd ustalając skuteczność oświadczenia o potrąceniu musi jednak zbadać, czy przedstawione do potrącenia wierzytelności istnieją i są wymagalne w zgłoszonym rozmiarze, przy czym uznaje się, że wymagalność dotyczy wierzytelności potrącającego. Przenosząc powyższe zasady na grunt analizowanej sprawy, stwierdzić należy, że pozwana wykazała, iż skierowała oświadczenie o potrąceniu wzajemnych wierzytelności bezpośrednio do powódki. Dowód na tę okoliczność stanowi jej oświadczenie z dnia 11 września 2013 r. skierowane do powódki wraz z dowodem jego nadania. Okoliczność ta nie przesądza jednak o skuteczności zarzutu potrącenia, aby bowiem oświadczenie o potrąceniu mogło wywołać skutki prawne, konieczne jest, by istniała wierzytelność przedstawiona do potrącenia.

We wskazanym oświadczeniu z dnia 11 września 2013 r. pozwana podała, że zatrzymaną z tytułu FV (...) kwotę 100.311,74 zł potrąca z wzajemną wierzytelnością przysługującą jej wobec powódki wynikającą z bezpodstawnego pobrania zaliczek od kontrahentów i nieujęcia tego w przychodach podlegających podziałowi, bezpodstawnego pobrania zaliczek od pozwanej na poczet zysku, nieujawnionej sprzedaży dokonanej przez powódkę, bezpodstawnego uzyskania refundacji kosztów od pozwanej, które następnie zaniżyły przychód podlegający podziałowi przez wspólników. Podnosząc zarzut potrącenia pozwana, zgodnie z ogólną regułą dowodową wynikającą z art. 6 k.c., winna była w pierwszej kolejności wykazać fakt istnienia oraz wysokości wierzytelności przedstawionej przez nią do potrącenia następnie zaś fakt skutecznego dokonania jej potrącenia z wierzytelnością powoda. Wierzytelność przedstawiona do potrącenia przez pozwaną nie została zindywidualizowana i wykazana w dostateczny sposób, dlatego też Sąd nie uwzględnił podniesionego przez nią zarzutu potrącenia.

Dokonane przez powódkę w toku procesu zmiany powództwa były dopuszczalne - podkreślenia wymaga, że żądanie powódki zapłaty należności dochodzonej w ostatecznie sprecyzowanym żądaniu niezmiennie opiera się na tych samych okolicznościach faktycznych i prawnych co wskazane w pozwie.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powyżej powołanych przepisów, w punkcie I wyroku Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 24.172,30 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 09 maja 2013 r. do dnia zapłaty oraz w punkcie II oddalił powództwo w pozostałym zakresie. W punkcie III wyroku Sąd umorzył postepowanie w zakresie cofniętej części powództwa stosownie do treści art. 355 § 1 k.p.c. W przedmiocie kosztów postępowania Sąd Okręgowy orzekł w punkcie IV wyroku na zasadzie art. art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. 2013.490), biorąc pod uwagę, że powódka utrzymała się ze swoim żądaniem jedynie w jego niewielkiej części – 4,04 %. W punkcie V wyroku Sąd stosownie do art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nieuiszczonymi kosztami sądowymi w sprawie obciążył Skarb Państwa.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE