UZASADNIENIE

Pozwany K. M. dnia 2 sierpnia 2012 r. złożył skargę na przewlekłość postępowania toczącego się pod sygnaturą I C 454/10 przed Sądem Rejonowym w Chrzanowie i pod sygnaturą II Ca 1997/11 przed Sądem Okręgowym w Krakowie. Wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Chrzanowie kwoty 18 000 zł oraz od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwoty 2 000 zł. Ponadto wniósł o zwolnienie go od kosztów sądowych. W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 28 października 2011 r. na rozprawie wydane zostało postanowienie o odmowie zwolnienia pozwanego od kosztów sądowych. Następnie pozwany w ciągu 7 dni złożył zażalenie na to postanowienie, jednak nie zostało ono ani uzasadnione, ani przesłane do Sądu Okręgowego. Następnie postanowienie zostało uzasadnione, lecz – jak twierdzi skarżąca – z datą wsteczną. Skarżący wskazał również na zaniechania przy nadaniu biegu zażalenia na przekazanie pozwu wzajemnego do odrębnego postępowania. Kolejnym zarzutem skarżącego jest opóźnienie w uzasadnieniu wyroku. W ocenie skarżącego sprawa dawno by się zakończyła, gdyby zażalenia przekazywano w stosownym terminie do Sądu Okręgowego. W odniesieniu do działań Sądu Okręgowego skarżący wskazał, że winę za jego opóźnienia ponosi Sąd Rejonowy, nie sprecyzowano przy tym na czym miałaby polegać przewlekłość postępowania przed Sądem Okręgowym poza ogólnie wskazanym czasem trwania sprawy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga jest częściowo zasadna, w zakresie, w jakim zarzuca przewlekłość w postępowaniu przez Sądem Rejonowym w Chrzanowie.

W pierwszej kolejności trzeba się odnieść do wniosków skarżącego o zwolnienie go od kosztów sądowych i o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Jeżeli skarga na przewlekłość postępowania dotyczy sprawy, w której skarżący został na mocy postanowienia Sądu zwolniony od kosztów sądowych w całości to skarga ta jest wolna od opłaty stałej, o której mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm.). Należy bowiem uznać, iż postępowanie ze skargi na przewlekłość uregulowane zostało powyższą ustawą jako postępowanie incydentalne w ramach postępowania co do istoty sprawy (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 sierpnia 2005 r., sygn. akt II FPP 10/05, Lex nr 849694). Skarżący został już zwolniony od kosztów sądowych postanowieniem z dnia 26 września 2012 r., a zatem dalsze postępowanie w tym przedmiocie jest bezprzedmiotowe, wobec czego należało je umorzyć na zasadzie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Stosownie do treści art. 2 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki postępowanie jest przewlekłe jeśli trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (ust. 1). Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (ust. 2).

W przedmiotowej sprawie zasadny jest jeden z zarzutów przewlekłości stawianych przez skarżącego, dotyczący nieuzasadnienia w terminie postanowienia z dnia 28 października 2012 r. o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych. Postanowienie zostało wydane dnia 28 października 2010 r. na rozprawie (k. 54). Pozwany nie domagał się jego uzasadnienia, jednakże w terminie tygodniowym, dnia 5 listopada 2010 r. wniósł od niego zażalenie (k. 66). Mimo to uzasadnienie tego orzeczenia zostało sporządzone dopiero dnia 14 lutego 2012 r., a ekspediowane dnia 24 marca 2012 r. (k. 108), a więc ponad cztery miesiące po złożeniu wniosku przez pozwanego. Oceniając przewlekłość należy zważyć, że czynność ta nie była skomplikowana – całe uzasadnienie zawierało się w kilku zdaniach – a więc mogła być ona wykonana szybciej. Ustawowy termin na sporządzenie uzasadnienia postanowienia wynosi tydzień (art. 357 § 3 k.p.c.), a zatem został on znacznie przekroczony. Co więcej, nieterminowe wykonanie tej czynności spowodowało opóźnienie w przekazaniu akt Sądowi Okręgowemu w przedmiocie zwolnienia od kosztów, a to z kolei spowodowało opóźnienie w rozpoznaniu apelacji co do istoty sprawy.

Nie można natomiast uznać za przewlekłe sporządzenia uzasadnienia z uchybieniem ustawowego terminu. Wniosek o sporządzenie uzasadnienia został doręczony sędziemu referentowi dnia 23 listopada 2010 r., a uzasadnienie ukończono dnia 5 stycznia 2012 r. Zgodzić się należy, że dwutygodniowy termin został przekroczony, jednak uchybienie to nie jest znaczne, a ponadto przypadało w okresie świąteczno-noworocznym, który wiąże się z większą ilością dni wolnych od pracy, a także urlopów. Istotne jest również, iż nieterminowość tej czynności nie była przyczyną w opóźnieniu rozpoznania istoty sprawy, gdyż opóźnienie to wiązało się przede wszystkim z brakiem uzasadnienia postanowienia w przedmiocie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.

Nie stanowi również przewlekłości postępowania brak nadania biegu zażaleniu z dnia 5 listopada 2010 r. na zarządzenie przewodniczącego, którym wyłączono powództwo wzajemne do osobnego rozpoznania. Jakkolwiek Sąd Rejonowy powinien w jakiś sposób zareagować procesowo na ten wniosek, z uwagi na niezaskarżalność tego postanowienia, brak takiej reakcji nie spowodował przewlekłości postępowania. Zasadnym rozstrzygnięciem mogłoby być jedynie odrzucenie zażalenia, gdyż zarządzenie kwestionowane przez pozwanego było niezaskarżalne, zgodnie z art. 394 § 1 k.p.c.

Sąd nie dopatrzył się natomiast przewlekłości w postępowaniu przed Sądem Okręgowym. Wszystkie zażalenia rozpoznawane były w przeciągu kilku tygodni od dnia ich wpływu do Sądu Okręgowego. Apelacja została rozpoznana w nieco ponad pół roku, jednakże rozpoznanie apelacji wymaga wyznaczenia rozprawy, a dalekie terminy rozpraw uzasadnione są m. in. koniecznością zawiadomienia stron oraz dużą ilością spraw rozpoznawanych przez Sąd Okręgowy. Ponadto sam skarżący przyznał, że Sąd Okręgowy nie ponosi winy za przewlekłość.

Stosownie do treści art. 12 ust. 4 cytowanej wyżej ustawy, uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika – od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2.000 złotych do 20.000 złotych. W przedmiotowej sprawie przewlekłość postępowania była niewielka, jedynie kilkumiesięczna, niewielka jest również wartość przedmiotu sporu (2 441 zł). W związku z tym za wystarczające Sąd Apelacyjny uznał przyznanie minimalnej sumy pieniężnej.

Mając na względzie powyższe, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji postanowienia.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE