UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 stycznia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu T. M. prawa do emerytury za tytułu pracy w szczególnych warunkach uznając, iż nie wykazał wymaganego okresu 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach, a jedynie 13 lat, 11 miesięcy i 6 dni (od dnia 5 października 1970r. do 29 sierpnia 1986 r. z wyłączeniem okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej) oraz przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Ubezpieczony odwołał od powyższej decyzji zarzucając jej obrazę przepisów prawa materialnego przez niewłaściwą interpretację przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. i w konsekwencji nie zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej (wykonywał wówczas pracę na stanowisku mechanika samochodowego). Ponadto wskazał, że we wniosku o emeryturę zaznaczył wnioskowanie o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, a w uzasadnieniu powołał się na argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie z dnia 9 kwietnia 2013 r. ubezpieczony wniósł o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa.

Na rozprawie z dnia 21 maja 2013 r. organ sprostował, że okres odbywania zasadniczej służby wojskowej przez ubezpieczonego obejmował okres od 27 października 1971 r. do 15 kwietnia 1972 r., ubezpieczony udowodnił 31 lat, 1 miesiąc i 8 dni okresów składkowych i nieskładkowych, jednak nie wykazał 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. M., urodzony dnia (...), w dniu 31 grudnia 2012 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę.

Na dzień złożenia wniosku o emeryturę ubezpieczony wykazał łącznie 31 lat, 1 miesiąc i 8 dni okresów składkowych i nieskładkowych. W tym ZUS uwzględnił 13 lat, 11 miesięcy i 6 dni okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach (od dnia 5 października 1970 r. do 29 sierpnia 1986 r. z wyłączeniem okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej) - (niesporne).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 27 października 1971 r. do 15 kwietnia 1972 r. W związku z powyższym, decyzją z dnia 23 stycznia 2013 r. pozwany odmówił T. M. prawa do emerytury (vide: decyzja – k. 17 plik III akt ubezpieczeniowych).

Ubezpieczony w okresie od 5 października 1970 r. do 29 sierpnia 1986 r. był zatrudniony w (...) sp. z o.o., gdzie wykonywał pracę w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych. W trakcie powyższego zatrudnienia, w okresie od 27 października 1971 r. do 16 października 1973 r. ,odbywał zasadniczą służbę wojskową. (dowód: zaświadczenie – k. 6, kserokopia książeczki wojskowej – k 6 plik II akt ubezpieczeniowych, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 21 stycznia 2013 r. – k. 18 plik III akt ubezpieczeniowych).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie T. M. zasługuje na uwzględnienie.

W sprawie bezspornym jest, że ubezpieczony T. M. ukończył 60 lat w dniu 4 lipca 2012 r., iż wykazał łączny okres składkowy i nieskładkowy przekraczający 25 lat (tj. 31 lat, 1 miesiąc i 8 dni) oraz, że w postępowaniu przed ZUS wykazał łącznie 13 lat, 11 miesięcy i 6 dni zatrudnienia w szczególnych warunkach (od 1 września 1979 r. do 31 sierpnia 1981 r.). Nadto, ubezpieczony złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa.

Przedmiotem sporu pozostawało, czy nieuwzględniony przez ZUS okres służby wojskowej od 27 października 1971 r. do 16 października 1973 r. może zostać uznany za okresy pracy w szczególnych warunkach.

Stosownie do art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej - ustawa emerytalna), ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym od wieku emerytalnego określonego w art. 27 pkt 1 ustawy. Warunki emerytalne dla tych osób, a także dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych ( art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy), nie są określone w ustawie. Ustala się je na podstawie przepisów dotychczasowych ( art. 32 ust. 4 ustawy), a więc regulowane są w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z 8 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze i wcześniejszych, stosownie do czasu, w którym był realizowany stan faktyczny pociągający za sobą dany skutek prawny.

Uprawnienia tych osób zależą zawsze od regulacji z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązujących przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tak samo jak przyporządkowanie rodzajów prac lub stanowisk w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze do okresów z tytułu których przysługuje emerytura na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych następuje na podstawie przepisów dotychczasowych. Stan faktyczny zrealizowany przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, pociągający za sobą dany skutek prawny, należy oceniać według dotychczasowych przepisów. Zwrócił na to uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 marca 2010 r. ( I UK 333/09, niepublikowanym), wyrażając pogląd, że dla kwalifikacji okresu zasadniczej służby wojskowej jako okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, należy stosować regulacje prawne obowiązujące w okresie odbywania tej służby. Do regulacji tych zaliczył art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin. Przepisy te, w powiązaniu z § 19 Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, stanowiącym, że przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach uwzględnia się również okresy takiej pracy, wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, oraz że prace dotychczas zaliczone do I kategorii zatrudnienia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. Nr 13, poz. 86 ze zm.), uważa się za prace wykonywane w szczególnych warunkach, stanowią - według utrwalonego poglądu tego Sądu - podstawę wliczenia okresu zasadniczej służby wojskowej do uprawnień wynikających z systemu zabezpieczenia społecznego, w tym do uprawnień emerytalnych przewidzianych w art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W wyroku z dnia 6 kwietnia 2006 r. ( III UK 5/06, OSNP 2007 nr 7-8, poz. 108) Sąd Najwyższy przyjął, że okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia. Odmienne stanowisko, zaprezentowane w wyroku z dnia 11 marca 2009 r. ( II UK 247/08, nieublikowanym), nie zostało podtrzymane. Zasadnicza jego teza o wyłączeniu możliwości uwzględniania okresu służby wojskowej w stażu pracy w szczególnych warunkach, wywiedziona z uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 r. ( III P 30/01, OSNAPiUS 2002 nr 10, poz. 243), została zakwestionowana. W wyroku z dnia 25 lutego 2010 r. ( II UK 219/09, niepublikowanym) Sąd Najwyższy trafnie wskazał, że jeżeli w uchwale podtrzymano stosownie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., to tylko do tych jego przepisów, które regulują materię określoną w ustawie, a więc wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na jakich osobom wykonującym prace w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, to nie wyłączono § 19 ust. 2 tego rozporządzenia. Ten właśnie przepis - przez zagwarantowanie zachowania dotychczasowych uprawnień - rozszerza katalog prac wykonywanych w szczególnych warunkach, o których mowa w rozporządzeniu.

W kolejnych orzeczeniach Sąd Najwyższy prezentował jednolitą wykładnię przepisów ujętych w podstawie skargi kasacyjnej, według której okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych (I kategorii zatrudnienia), który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych charakterze (por. np wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2009 r., II UK 215/09 OSNP 2011 nr 15-16, poz. 219, z dnia 9 marca 2010 r., I UK 333/09, niepublikowany, z dnia 24 maja 2012 r., II UK 265/11, niepublikowany).

Podkreślenia wymaga, że warunki wliczenia zasadniczej służby wojskowej do zatrudnienia w szczególnych warunkach (ówcześnie I kategorii zatrudnienia) zostały określone w art. 108 ustawy z dnia z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz w § 3 ( § 5 w brzemieniu rozporządzenia zmienionym od dnia 4 kwietnia 1975 r., Dz. U. z 1975 Nr 10, poz. 61) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin. Przepisy te, na podstawie których przerwę w wykonywaniu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wywołaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej zalicza się - z zachowaniem ciągłości pracy - do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w danym zakładzie lub gałęzi pracy oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, należy tłumaczyć tak, że okres zasadniczej służby wojskowej jest okresem pracy na takich samych warunkach, jak przed powołaniem do służby, a poborowy odbywający służbę uważany jest za pracownika. Na gruncie § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, który stanowi, iż okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, pojęcia "pracownik", " stosunek pracy", czy "zatrudnienie" nie mogą być interpretowane inaczej, niż oznacza je Kodeks pracy (por. art. 6 ust. 1 pkt 1oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Sumowanie się kolejnych okresów ubezpieczenia, uznawanych za takie w czasie ich realizacji, stwarza staż, którego uzyskanie uzasadnia oczekiwanie przyszłych świadczeń. Oczekiwanie to powinno korzystać z ochrony i taką funkcję spełnia odwołanie się w art. 31 ust. 4 i art. 184 do regulacji obowiązujących przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, powodujące utrwalenie sytuacji sprzed dnia 1 stycznia 1999 r. bez wprowadzania innego sposobu wyliczenia stażu ubezpieczenia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 313/09, OSNP 2011 nr 19-20, poz. 260 i z dnia 13 lipca 2011 r., I UK 12/11, niepublikowany).

Biorąc pod uwagę, że w toku postępowania przed ZUS ubezpieczony udowodnił 13 lat, 11 miesięcy i 6 dni pracy w szczególnych warunkach należy stwierdzić, że po zsumowaniu go z okresem służby wojskowej, wykazał powyżej 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach, co uprawnia go (przy uwzględnieniu, że spełnił on bezspornie pozostałe przesłanki) do nabycia prawa do emerytury w obniżonych wieku.

Mając na względzie ustalony stan faktyczny i argumenty podnoszone powyżej, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. i cyt. wyżej przepisów zmienił zaskarżoną decyzję organu ubezpieczeniowego i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od daty złożenia wniosku.

SSA w SO H. Witkowska-Zalewska

Zarządzenie:

1. Odnotować,

2. Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem i aktami rentowymi doręczyć pełnomocnikowi pozwanego,

3. Przedłożyć z apelacją lub za 21 dni.

SSA w SO Hanna Witkowska-Zalewska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE