UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 8 sierpnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Katowicach w sprawie o sygn. akt XXI K 197/10 uznał oskarżonego J. Z. za winnego tego, że w okresie od stycznia do 19 czerwca 2009 roku w D. kierował zorganizowaną grupą przestępczą, w skład której wchodzili P. S., G. Z., D. Z., R. Ł. oraz inne ustalone i nieustalone osoby, a która to grupa miała na celu popełnianie przestępstw skarbowych, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 258 § 1 i 3 k.k. i za to na mocy art. 258 § 3 k.k. skazał go na karę 1 roku pozbawienia wolności.

Tym samym wyrokiem, Sąd Okręgowy w Katowicach uznał oskarżonego J. Z. za winnego tego, że w okresie od stycznia 2009 roku do 19 czerwca 2009 roku w D. i innych miejscowościach na terenie Polski, Czech, Austrii
i Włoch – działając w wykonaniu tego samego zamiaru oraz wspólnie i w porozumieniu
z innymi osobami, a także w zorganizowanej grupie – przewoził 27 razy z Polski do Włoch papierosy, oznaczone ukraińskimi znakami akcyzy, w ilości 132 440 paczek po 20 sztuk papierosów każda, które zostały sprowadzone na terytorium Polski z zagranicy wbrew przepisom, bez ich uprzedniego oznaczenia polskimi znakami akcyzy, przy czy stanowiły one przedmiot czynu zabronionego określonego w art. 63 § 2 k.k.s. i art. 86 § 3 k.k.s.
i ciążyła na nich należność celna w wysokości 59 503, 10 zł, a także podatek akcyzowy oraz podatek od towarów i usług dużej wartości w łącznej wysokości 1 358 844,60 zł, to jest czynu wyczerpującego ustawowe znamiona przestępstwa skarbowego z art. 65 § 1 k.k.s. w związku z art. 91 § 3 k.k.s. w zbiegu z art. 6 § 2 k.k.s. przy zast. art. 7 § 1 k.k.s.
i za to przy zast. art. 7 § 2 k.k.s. z mocy art. 65 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 5 k.k.s. oraz art. 38 § 2 pkt 1 k.k.s. skazał go na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w ilości 400 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 200 złotych.

Na mocy art. 85 k.k. i art. 39 § 1 i 2 k.k.s. wymierzone oskarżonemu kary jednostkowe połączył i wymierzył karę łączną w wysokości 2 lat pozbawienia wolności.

Na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 2 k.k. wymierzoną oskarżonemu karę łączną pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 5 lat oraz na mocy 73 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. oddał go pod dozór kuratora sądowego.

Na mocy art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonej kary grzywny okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w okresie od dnia 19 czerwca 2009 roku do dnia 24 grudnia 2009 roku, przyjmując, że jeden dzień pozbawienia wolności jest równoważny dwóm dziennym stawkom grzywny.

Nadto Sąd Okręgowy orzekł w przedmiocie dowodów rzeczowych oraz zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa opłatę w wysokości 16.300 zł, zwalniając go w pozostałej części od ponoszenia kosztów sądowych, którymi obciążył Skarb Państwa.

Apelację od tego wyroku złożył prokurator, który zaskarżył go na niekorzyść oskarżonego w części dotyczącej orzeczenia o karze, zarzucając temu orzeczeniu:

1. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a to art. 413 § 1 pkt 6 k.p.k. poprzez zaniechanie wskazania w podstawie orzeczenia art. 41 a § 1 k.k.s. jako podstawy zawieszenia J. Z. kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec sprawcy określonego w art. 37 § 1 pkt 1 i 5 k.k.s.

2. rażąco niesłuszne zastosowanie wobec oskarżonego środka probacyjnego w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności na okres próby wynoszący 5 lat, podczas gdy prawidłowa analiza stopnia winy oskarżonego, stopnia społecznej szkodliwości czynu, motywacji i sposobu zachowania się sprawcy, jego właściwości i warunków osobistych, a zwłaszcza dotychczasowego trybu życia, prowadzi do wniosku, że warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary nie spełni wobec J. Z. celów kary
w zakresie jej indywidualnego i społecznego oddziaływania.

Podnosząc tak opisane zarzuty, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

- uchylenie orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec oskarżonego J. Z.,

- zaliczenie okresu rzeczywistego pozbawienia wolności oskarżonego w okresie od dnia 19 czerwca 2009 roku do dnia 24 grudnia 2009 roku na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zarzuty podniesione w apelacji złożonej przez prokuratora okazały się w pełni zasadne
i spowodowały zmianę zaskarżonego wyroku w kierunku w niej wskazanym.

Przed omówieniem dokonanych przez Sąd Apelacyjny zmian w wydanym przez Sąd Okręgowy w Katowicach wyroku, stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy rozpoznając niniejszą sprawę w sposób poprawny i staranny przeprowadził postępowanie dowodowe, zgromadzone dowody poddał wnikliwej analizie, czego efektem stały się prawidłowe ustalenia stanu faktycznego, a także przyjęcie właściwej kwalifikacji prawnej przypisanych oskarżonemu czynów, w szczególności czynu opisanego w punkcie 2 zaskarżonego wyroku, w zakresie którego dokonał zmiany kwalifikacji prawnej wobec wskazanej
w akcie oskarżenia. Uznając winę oskarżonego, sąd orzekający nie popełnił też błędu
w ocenie zgromadzonego materiału dowodowego, a swoje stanowisko w tym względzie należycie uzasadnił. Powyższe powoduje, że w tym zakresie wydane orzeczenie nie budzi żadnych zastrzeżeń.

Także wymierzone oskarżonemu J. Z. przez Sąd Okręgowy kary jednostkowe za przypisane mu w punkcie 1 i 2 wyroku przestępstwa są współmierne do stopnia jego zawinienia, społecznej ich szkodliwości, uwzględniając zarówno okoliczności obciążające oskarżonego, jak i łagodzące, czyniąc tym samym zadość dyrektywom wymiaru karu wskazanym w art. 53 § 1 k.k.

Sąd odwoławczy uznał natomiast, że orzeczona przez Sąd Okręgowy kara łączna
2 lat pozbawienia wolności, skonstruowana z zastosowaniem zasady asperacji kar, jest nazbyt surowa. Bezsprzecznym pozostaje, że kara łączna jest pewnego rodzaju podsumowaniem przestępczej działalności sprawcy w okresie czasu objętym skazaniem. Nie jest to sposób na premię dla sprawcy większej ilości przestępstw. Niemniej wymierzając karę łączną, sąd stosuje zwykłe dyrektywy karania, zwłaszcza słuszności i celowości wyrażone przez związek przedmiotowo - podmiotowy pomiędzy poszczególnymi przestępstwami. W niniejszej sprawie związek ten jest wyjątkowo bliski, bowiem zorganizowana grupa przestępcza, którą kierował oskarżony miała na celu dopełnienie tylko i wyłącznie – jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego – przestępstwa skarbowego przypisanego oskarżonemu w punkcie drugim zaskarżonego wyroku. Trudno zatem wyobrazić sobie sytuację, w której czyny popełnione przez sprawcę mogą wykazać bliższą niż
w niniejszej sprawie więź podmiotową i przedmiotową, a tym samym skłaniać sąd do zastosowania przy wymierzaniu kary łącznej zasady absorpcji kar. Sąd orzekający na stronie 20 uzasadnienia wyroku wskazał, że nieuzasadnionym byłoby stosowanie tej zasady przy wymiarze kary łącznej, jednak nie podał ani jednego argumentu na poparcie lansowanej tezy. Mając powyższe na uwadze, Sąd odwoławczy zmienił punkt 3 zaskarżonego wyroku i złagodził oskarżonemu orzeczoną karę łączną do 1 roku
i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Nie znalazło także akceptacji Sądu Apelacyjnego rozstrzygnięcie zawarte
w punkcie 8 zaskarżonego wyroku, a dotyczące warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej wobec oskarżonego kary łącznej pozbawienia wolności. W tym zakresie należało w pełni podzielić zarzuty zawarte w złożonej przez prokuratora apelacji. Jak wynika z treści pisemnego uzasadnienia wyroku, umknęła uwadze Sądu Okręgowego negatywna przesłanka stosowania dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia orzeczonej kary pozbawienia wolności ujęta w art. 41 a § 1 k.k.s., a która jednoznacznie wskazuje, że „warunkowego zawieszenia wykonania kary nie stosuje się do sprawcy określonego w art. 37 § 1 pkt 2 i 5 k.k.s., a przecież takie obostrzenie (z art. 37 § 1 pkt 5 k.k.s.) zostało wobec oskarżonego J. Z. przyjęte w zaskarżonym wyroku, chyba że zachodzi wyjątkowy przypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Zatem, obowiązkiem sądu stosującego w tego rodzaju sytuacji warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności było wskazanie, w czym upatruje ów „wyjątkowy przypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami”. Natomiast uzasadniając słuszność podjętej decyzji, Sąd Okręgowy ograniczył się jedynie do ogólnych, a przez to niewiele znaczących stwierdzeń, że „mając na względzie całokształt okoliczności dotyczących oskarżonego J. Z., Sąd uznał, iż on również zasługuje na zastosowanie wobec niego dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania kary łącznej pozbawienia wolności. Wskazują na to – podobnie jak w przypadku pozostałych oskarżonych
w niniejszej sprawie – jego właściwości i warunki osobiste, w tym także związane
z uprzednią karalnością”. W dalszej części uzasadnienia Sąd orzekający przyznaje, że oskarżony był wielokrotnie karany, niemniej inni współoskarżeni również i to nie stanęło na przeszkodzie, aby oskarżyciel publiczny złożył wnioski o wymierzenie im kar pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania i pozbawienie oskarżonego J. Z. takiej możliwości powodowałoby dla niego nieuzasadnioną dolegliwość. Natomiast „Sam fakt, iż założył on grupę przestępczą
i kierował nią znalazł wszak odzwierciedlenie w wymierzonych mu karach grzywny
i pozbawienia wolności”. Z tego rodzaju argumentacją w kontekście przepisu art.
37 § 1 pkt 2 i 5 k.k.s. w żadnym wypadku nie można się zgodzić. W pierwszej kolejności nie sposób z cytowanej części uzasadnienia wywnioskować jakie to właściwości i warunki osobiste oskarżonego przekonały Sąd do przyjęcia, że po stronie oskarżonego zachodzi pozytywna prognoza kryminologiczna wskazującą, że ponownie w konflikt z prawem nie wejdzie, a w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. Wręcz przeciwnie, oskarżony w świetle zgromadzonych w sprawie materiałów dowodowych jawi się jako sprawca niepoprawny, który nie tylko był uprzednio wielokrotnie karany, ale także został skazany za przestępstwo podobne, tj.
z art. 65 § 1 k.k.s., a czynów przypisanych mu w niniejszej sprawie dopuścił się w trakcie okresu próby określonego przy warunkowym zwolnieniu go z odbycia reszty kary łącznej, obejmującej również karę za wyżej wymienione przestępstwo skarbowe, albowiem koniec okresu próby przypadał na dzień 4 maja 2009 roku. Przyjąć zatem należy, że dotychczas stosowane środki probacyjne okazały się wobec oskarżonego nieskuteczne, a wskazane powyżej okoliczności negatywnie świadczą
o dotychczasowym sposobie życia oskarżonego, podejściu do przestępstw uprzednio popełnionych i tym samym wykluczają pozytywną prognozę co do dalszego postępowania oskarżonego. Nadto zaznaczyć należy, że sytuacja procesowa oskarżonego J. Z. znacznie różni się od sytuacji pozostałych współoskarżonych w niniejszej sprawie, toteż powoływanie się przez Sąd orzekający na wewnętrzność sprawiedliwość, czy też harmonię wyroku jest błędne. To oskarżony wszak zorganizował i kierował zorganizowaną grupą przestępczą, której jedynie członkami byli pozostali współoskarżeni i wykonywali jedynie czynności zlecone im przez oskarżonego. W efekcie nie sposób porównywać ich udziału i zaangażowania
w dokonaniu przypisanego im przestępstwa skarbowego z udziałem i czynnościami podejmowanymi przez oskarżonego. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, to oskarżony osobiście organizował i dokonywał zakupu papierosów w pobliżu granicy z Ukrainą, dostarczał je na (...), a następnie osobiście, każdorazowo pilotował transport przemycanych papierosów do Włoch. Rola pozostałych oskarżonych była niewspółmiernie mniejsza. To właśnie „wewnętrzna sprawiedliwość” wyroku, na którą powołuje się Sąd orzekający nakazuje znacznie surowiej potraktować oskarżonego J. Z. od pozostałych współoskarżonych występujących w niniejszej sprawie. Nie można także przy ocenie sylwetki oskarżonego nadmiernie przeceniać jego przyznania się do winy. W tym zakresie przypomnieć należy, że zarówno oskarżony, jak i pozostali współsprawcy zostali „złapani na gorącym uczynku”. Wyjaśnienia obciążające oskarżonego złożyli wszyscy oskarżeni, a okoliczności, które nie były znane prokuratorowi, takimi pozostały. Oskarżony przecież nie wskazał osób z nim współdziałających, przy zakupie papierosów, jak przy ich dalszej odsprzedaży. W efekcie, wyjaśnienia złożone przez oskarżonego niczego nowego, a zarazem istotnego do sprawy nie wniosły.

Mając powyższe na uwadze i nie znajdując ani jednego argumentu, który przekonywałby o słuszności warunkowego zawieszenia oskarżonemu J. Z. orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności, Sąd Apelacyjny zmienił w tym zakresie zaskarżony wyrok i uchylił punkt wyroku dotyczący warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej mu kary łącznej pozbawienia wolności
i w konsekwencji dotyczący oddania go w okresie próby pod dozór kuratora sądowego. W związku z powyższym okres rzeczywistego pozbawienia oskarżonego wolności w niniejszej sprawie zaliczony został na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności.

W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok należało uznać za słuszny i utrzymać go w mocy. Dotyczy to w szczególności orzeczonej wobec oskarżonego obok kary pozbawienia wolności kary grzywny. Kara ta z pewnością jest wysoka, niemniej mając na uwadze rodzaj popełnionego przestępstwa oraz korzyść, którą oskarżony osiągnął
i zamierzał osiągnąć z przestępstwa, jest karą sprawiedliwą i z pewnością nie nosi znamion rażącej surowości. W tym zakresie wywody Sądu Okręgowego zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (k. 18 i 19) spotkały się z pełną akceptacją Sąd Apelacyjnego.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE