UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 20 grudnia 2012 r.

W piśmie nadanym w dniu 27 listopada 2012 r. J. J. złożył skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki dotyczącą postępowania w sprawie o sygn. akt I C 994/12 toczącej się przed Sądem Okręgowym w Nowym Sączu, Wydział I Cywilny.

Skarżący wniósł o: 1) stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie I C 994/12 toczącej się przed Sądem Okręgowym w Nowym Sączu, Wydział I Cywilny, 2) zasądzenie na jego rzecz od Skarbu Państwa kwoty 20 000 zł i 3) zwolnienie go od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

W uzasadnieniu skargi J. J. podał, że w maju 2012 r. złożył w Sądzie Okręgowym w Nowym Sączu pozew. Sąd Okręgowy najpierw wezwał powoda do uzupełnienia braków formalnych pozwu, na które to wezwanie powód udzielił odpowiedzi w terminie. Następnie Sąd Okręgowy w Nowym Sączu w dniu 29 października 2012 r. wydał postanowienie, które powód zaskarżył zażaleniem. W ocenie skarżącego w okresie od 15 lipca 2012 r. do 27 listopada 2012 r. postępowanie w sprawie I C 994/12 było prowadzone w sposób przewlekły. Przewlekłość ta, zdaniem powoda, powstała na skutek zbyt opieszałego wezwania go do uzupełnienia braku formalnego pozwu, a także wydania postanowienia z dnia 29 października 2012 r., które powód zmuszony jest odrębnie skarżyć. Skarżący zaznaczył przy tym, że opieszałość Sądu I instancji powoduje po jego stronie straty finansowe i zdrowotne.

W odpowiedzi na skargę Prezes Sądu Okręgowego w Nowym Sączu wniósł o jej oddalenie jako niezasadnej. W uzasadnieniu pisma Prezes podniósł, iż nie jest prawdą twierdzenie skarżącego, jakoby pozew w sprawie I C 994/12 został wniesiony w maju 2012 r. W rzeczywistości bowiem pozew został złożony dopiero w dniu 17 sierpnia 2012 r. Sędzia, do którego referatu sprawa została przydzielona, do dnia 31 sierpnia 2012 r. przebywała na urlopie wypoczynkowym, a następnie na szkoleniu do dnia 5 września 2012 r. W związku z tym zarządzenie wzywające powoda do wskazania sądu, przed którym domaga się rozpoznania sprawy, zostało wydane w dniu 6 września 2012 r. Ponieważ powód w piśmie, które wpłynęło do Sądu w dniu 22 października 2012 r., wskazał Sąd Okręgowy we Wrocławiu, postanowieniem z dnia 29 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu stwierdził są niewłaściwość i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu. Postanowienie z dnia 29 października 2012 r. zostało wysłane powodowi w dniu 16 listopada 2012 r., a w dniu 30 listopada 2012 r. do Sądu Okręgowego w Nowym Sączu wpłynęło zażalenie powoda na to postanowienie. Zdaniem Prezesa, czynności w sprawie I C 994/12 były podejmowane sprawnie i terminowo, a niewielkie opóźnienia w wydawaniu zarządzeń i ich wysyłaniu powodowi były spowodowane urlopem sędziego referenta i znacznym obciążeniem pracą Wydziału I Cywilnego.

Sąd Apelacyjny, rozpatrując skargę wniesioną przez J. J., ustalił co następuje:

W dniu 17 sierpnia 2012 r. do Sądu Okręgowego w Nowym Sączu wpłynął pozew J. J., w którym zgłosił on żądanie zasądzenia na jego rzecz kwoty 80 000 zł od Skarbu Państwa reprezentowanego przez dziesięć różnych sądów powszechnych z K., W., G. i W. w związku z nieprawidłowym, zdaniem powoda, prowadzeniem przez te sądy szeregu postępowań z udziałem powoda. W tym samym pozwie, powód zażądał zasądzenia na jego rzecz kwoty 20 000 zł od E. I., tj. radcy prawnego zamieszkałego w S., w związku z niedołożeniem należytej staranności przy prowadzeniu sprawy powoda, do której pozwana została wyznaczona jako pełnomocnik z urzędu. Zarządzeniem z dnia 6 września 2012 r. powód został wezwany do sprecyzowania treści pozwu poprzez wskazanie sądu, przez który ma być rozpoznana wniesiona przez niego sprawa, a to w związku ze stwierdzeniem, że siedziba żadnej z państwowych jednostek organizacyjnych wymienionych w pozwie nie znajduje się w obszarze właściwości Sądu Okręgowego w Nowym Sączu. Wezwanie to powód odebrał w dniu 16 października 2012 r., a w dniu 17 października 2012 r. udzielił na nie odpowiedzi, wskazując że domaga się, aby sprawa przeciwko Skarbowi Państwa została rozpoznana przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu, a sprawa przeciwko E. I. przez sąd właściwy ze względu na jej miejsce zamieszkania. W związku z treścią odpowiedzi powoda, Przewodniczący Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Nowym Sączu zarządzeniem z dnia 29 października 2012 r. wyłączył do osobnego rozpoznania powództwo J. J. przeciwko E. I. o zapłatę kwoty 20 000 zł (sprawa ta została następnie zarejestrowana pod nową sygnaturą). Z kolei postanowieniem z dnia 29 października 2012 r., sygn. akt I C 994/12, Sąd Okręgowy w Nowym Sączu stwierdził swą niewłaściwość i przekazał sprawę z powództwa J. J. przeciwko Skarbowi Państwa do rozpoznania Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu. Postanowienie to zostało w terminie zaskarżone przez powoda zażaleniem. Ponadto, powód wystąpił z wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia zarządzenia z dnia 29 października 2012 r., który to wniosek został odrzucony postanowieniem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 3 grudnia 2012 r., sygn. akt I C 994/12.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skargę należy uznać za nieuzasadnioną.

Stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. z 2004 roku, Nr 179, poz.1843, ze zm.) – dalej jako „ ustawa o skardze na przewlekłość”, strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dla stwierdzenia przewlekłości postępowania nie jest wystarczające powołanie się na samą długość trwania postępowania, ale konieczne jest wskazanie na konkretne okoliczności danej sprawy świadczące o tym, że jest ona prowadzona w sposób przewlekły (np. wskazanie na długotrwałe zaniechanie sądu, podejmowanie nieefektywnych albo tylko pozornych czynności). W art. 2 ust. 2 ustawy o skardze na przewlekłość wymieniono ponadto na zasadzie przykładowego wyliczenia kryteria, które należy mieć na uwadze przy ocenie sprawność prowadzenia postępowania w danej sprawie. Do kryteriów tych należy terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, charakter sprawy, stopień jej faktycznej i prawnej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Odnosząc powyższe uwagi do stanu faktycznego niniejszej sprawy stwierdzić należy, że od daty wpłynięcia pozwu do Sądu Okręgowego w Nowym Sączu (17 sierpnia 2012 r.) do dnia wniesienia przez powoda skargi na przewlekłość postępowania (27 listopada 2012 r.) upłynął okres trzech miesięcy i dziesięciu dni, w trakcie których Sąd Okręgowy nie był zupełnie bezczynny, ale podejmował pewne działania w celu nadania biegu sprawie, które ostatecznie doprowadziły do wydania zarządzenia o wyłączeniu do osobnego rozpoznania sprawy przeciwko E. I., a także nieprawomocnego postanowienia o stwierdzeniu swojej niewłaściwości i przekazania sprawy przeciwko Skarbowi Państwa do rozpoznania przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu. Sama podana długość trwania dotychczasowego postępowania pozwala już na wstępie przyjąć, że o ile nie zostanie stwierdzone, iż podejmowane przez Sąd I instancji czynności były zupełnie bezcelowe, to nie będzie można mówić o przewlekłości postępowania prowadzonego w sprawie I C 994/12. Okres trzech miesięcy i 10 dni na wykonanie czynności związanych z uzupełnieniem braków formalnych pozwu i rozpatrzeniem innych wniosków powoda zawartych w późniejszych pisma procesowych (np. wniosku o sporządzenie uzasadnienia zarządzenia), przy uwzględnieniu odległości między miejscem pobytu powoda a Sądem Okręgowym w Nowym Sączu, nie może być bowiem już prima facie uznany za nadmiernie długi.

Przechodząc z kolei do rozpatrzenia konkretnych zarzutów powoda dotyczących sprawności postępowania w sprawie I C 994/12, wskazać należy, że zastrzeżenia co do czynności polegającej na wezwaniu powoda w dniu 6 września 2012 r. do dokonania wyboru sądu właściwego do rozpoznania sprawy wedle przepisów o właściwości ogólnej pod rygorem zwrotu pozwu są w pewnym zakresie uzasadnione. Przy czym chodzi nie tyle o terminowość podjęcia tej czynności, albowiem pomiędzy wpływem pozwu a wydaniem zarządzenia upłynął okres nieco ponad dwóch tygodni, a więc czas, który nie może być uznany za nadmiernie długi, ale o formalną poprawność jej dokonania. Zasadniczo bowiem zgodnie z regulacją art. 202 k.p.c. niewłaściwość sądu dającą się usunąć za pomocą umowy stron sąd bierze pod uwagę tylko na zarzut pozwanego, zgłoszony i należycie uzasadniony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. Tym samym sąd nie powinien domagać się od strony wskazania sądu właściwego miejscowo wedle przepisów o właściwości ogólnej lub przemiennej w drodze wezwania jej do usunięcia braku formalnego pozwu. Pomimo wymienionych wątpliwości co do formalnej poprawności działania Sądu I instancji nie można jednak pomijać okoliczności, iż działanie te przyniosło pozytywny skutek. Pod wpływem pouczenia Sądu powód zmienił bowiem swoją decyzję co do wskazania sądu, który wedle jego wyboru sprawę powinien rozpoznać, i zamiast Sądu Okręgowego w Nowym Sączu, z obszarem właściwości którego żadna ze spraw zainicjowanych przez powoda nie miała jakiegokolwiek związku, wskazał sądy we Wrocławiu i G., które są właściwe do rozpoznawania tych spraw wedle przepisów k.p.c. o właściwości ogólnej. W rezultacie można zatem zasadnie spodziewać się, że kwestionowane przez powoda działanie Sądu I instancji, jakkolwiek oparte na celowościowej a nie literalnej wykładni art. 202 k.p.c., istotnie przyspieszy a nie opóźni merytoryczne rozpoznanie zainicjowanych przez niego spraw. W takim zaś stanie rzeczy wysunięte przez powoda żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie I C 994/12 oparte na twierdzeniu, iż Sąd pozoruje jedynie podejmowanie czynności w tej sprawie, uznać należy za nadużycie uprawnień procesowych, które jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego nie może spotkać się z aprobatą.

Odnosząc się natomiast do zarzutu wadliwości działania Sądu I instancji polegającego na wydaniu postanowienia o stwierdzeniu swojej niewłaściwości miejscowej wskazać należy, że ta decyzja była w pełni poprawna zarówno od strony formalnej, jak i merytorycznej. Stanowiła ona bowiem bezpośrednią konsekwencję oświadczeń powoda zawartych w piśmie z dnia 17 października 2012 r. (k. 7), w których powód zmienił swą pierwotną decyzję co do wskazania sądu właściwego. Poza tym zauważyć trzeba, że wspomniane postanowienie zostało wydane w ciągu siedmiu dni od wpłynięcia do sądu ww. pisma powoda, a więc stosunkowo szybko. Na ocenę formalnej poprawności kwestionowanej przez powoda czynności Sądu I instancji nie może mieć przy tym żadnego wpływu okoliczność, iż powód zmienił swoją decyzję co do wskazania sądu właściwego pod wpływem treści wezwania Sądu I instancji do uzupełnienia braków formalnych pozwu. Jeżeli bowiem powód nie zgadzał się ze stanowiskiem Sądu wyrażonym w tym wezwaniu, to mógł je zignorować, a następnie dochodzić swych racji w drodze zażalenia na zarządzenie o zwrocie pozwu. Skoro jednak zdecydował się zastosować do wynikającego z wezwania do uzupełnienia braków formalnych pozwu pouczenia, to Sąd I instancji był związany treścią pisma powoda z dnia 17 października 2012 r., w związku z czym w istocie nie mógł podjąć innej decyzji jak tylko przekazać sprawy powoda wskazanym przez niego sądom.

Podsumowując powyższe uwagi stwierdzić należy, że wprawdzie niektóre czynności podjęte w sprawie I C 994/12 przez Sąd Okręgowy w Nowym Sączu mogą budzić wątpliwości co do ich formalnej poprawności, to jednak ich nadrzędnym celem było doprowadzenie do szybszego merytorycznego rozpoznania spraw zainicjowanych przez powoda, a cel ten został praktycznie osiągnięty. W tym stanie rzeczy brak jest podstaw do stwierdzenia, że postępowanie w sprawie I C 994/12 jest prowadzone w sposób przewlekły.

Mając to na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o skardze na przewlekłość orzekł jak w sentencji.

Z uwagi na fakt, iż ponowne wnioski skarżącego o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu zostały zawarte w skardze na przewlekłość postępowania, uznać należało, iż nie mają one charakteru ogólnego, ale dotyczą ściśle postępowania wpadkowego ze wspomnianej skargi na przewlekłość.

Wniosek o zwolnienie od opłaty od skargi uznać należało za zasadny. Natomiast brak było podstaw do uwzględnienia wniosku skarżącego o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu w postępowaniu ze skargi na przewlekłość, albowiem zgodnie z regulacją art. 117 §5 k.p.c. sąd przyznaje profesjonalnego pełnomocnika stronie tyko wtedy, gdy jego udział w sprawie uzna za potrzebny. Tymczasem w niniejszej sprawie taka potrzeba nie zachodzi, gdyż wniesiona przez J. J. skarga od strony formalnej została sformułowana w sposób całkowicie poprawny. Ponadto, sądowi wiadomo z urzędu, iż skarżący dysponuje szerokim doświadczeniem w sprawach tego typu, z czego również można wnosić, iż jest on w stanie samodzielnie prowadzić niniejszą sprawę, która jest rozpatrywana na posiedzeniu niejawnym, a więc fakt, iż skarżący jest pozbawiony wolności nie wpłynie w żaden sposób na możliwość zaprezentowania przez niego swoich racji w niniejszej sprawie.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE