UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w. W. wyrokiem z dnia 29 listopada 2011 roku w sprawie sygn. akt XVIII K 266/08:

I. oskarżonego A. Ł. w ramach czynu zarzucanego mu w akcie oskarżenia uznał za winnego tego, że w okresie od 25.08.2001 roku do 24.07.2003 roku w L. prowadząc działalność gospodarczą na podstawie ustawy z dnia 19.11.1999 roku „Prawo o działalności gospodarczej” (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.) pod nazwą (...) w L., a od 25.07.2003 roku do 12.05.2004 roku wspólnie i w porozumieniu z P. M. jako członek zarządu (...) Sp. z o.o. z/s w L., prowadził bez zezwolenia działalność polegającą na gromadzeniu środków pieniężnych osób fizycznych w celu udzielania kredytów – to jest czynu stanowiącego przestępstwo z art. 171 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 roku „Prawo bankowe” (Dz.U. Nr 140, poz. 939 z późn. zm.) i za to na mocy tego przepisu skazał go na karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 200 000 zł (dwustu tysięcy złotych),

II. oskarżonego P. M. w ramach czynu zarzucanego mu w akcie oskarżenia uznał za winnego tego, że w okresie od 25.07.2003 roku do 12.05.2004 roku w L. wspólnie i w porozumieniu z A. Ł., jako prezes (...) Sp. z o.o. z/s w L. prowadził bez zezwolenia działalność polegającą na gromadzeniu środków pieniężnych osób fizycznych w celu udzielania kredytów – to jest czynu stanowiącego przestępstwo z art. 171 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 roku „Prawo bankowe” (Dz.U. Nr 140, poz. 939 z późn. zm.) i za to na mocy tego przepisu skazał go na karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności i 100 000 zł (stu tysięcy złotych) grzywny,

III. na mocy art. 2 ust. 1 pkt 2 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973 roku o opłatach w sprawach karnych zasądził na rzecz Skarbu Państwa od A. Ł. kwotę 40300 zł (czterdzieści tysięcy trzysta złotych) z tytułu opłat, a od P. M. kwotę 20300 zł (dwadzieścia tysięcy trzysta złotych) z tytułu opłat,

IV. na mocy art. 626 § 1 k.p.k. zasądził od A. Ł. i P. M. po 3116,40 zł (trzy tysiące sto szesnaście złotych czterdzieści groszy) z tytułu kosztów procesu.

Apelacje od tego wyroku złożyli obrońcy oskarżonych.

Obrońca oskarżonego A. Ł. zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w całości zarzucając:

I. obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:

a) art. 423 § 2 k.p.k. w zw. 6 k.p.k., poprzez brak pisemnego uzasadnienia wyroku, co uniemożliwia precyzyjne sformułowanie zarzutów apelacji, odnoszących się w szczególności do dokonanej przez Sąd oceny dowodów i – w konsekwencji – co do ustaleń faktycznych przyjętych przez ten Sąd – co narusza prawo do obrony oskarżonego:

b) art. 7 k.p.k. w zb. z art. 424 § 1 pkt. 1 k.p.k. przez dowolną ocenę dowodów, mianowicie:

- wyjaśnień oskarżonych P. M. i A. Ł. w zakresie dotyczącym istoty i warunków umów zawieranych z klientami Funduszu (...) i A i P Spółka z o.o., w szczególności w kwestii kwalifikacji losowanych „zestawów kwotowych” jako kredytu w rozumieniu art. 69 Prawa Bankowego (ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Dz.U. Nr 140 z późn. zm.),

- szeregu dokumentów, m.in. umów zawieranych z klientami Funduszu (...) oraz A i P. Sp. z o.o., pism i ponagleń kierowanych do tych klientów w sprawach dotyczących przestrzegania terminów wpłat, dokumentów potwierdzających lokowanie wpłat klientów przeznaczonych wyłącznie na losowane „zestawy kwotowe” na oddzielnych rachunkach bankowych /subkontach/ (k. 10938 i k. 10939 as/, Rozliczenia przydziałów „zestawów kwotowych” (k. 10943 as.);

- dowodów zwrotu kwot wpłacanych przez klientów w/w firm na losowanie „zestawów kwotowych” okazanych na rozprawie w dniu 23 listopada 2011 r., których kserokopie zostały zaliczone w poczet dowodów sprawy (k. 54316 i 54317 as.);

II. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść orzeczenia, polegający na bezzasadnym przyjęciu, iż:

a) działalność gospodarcza prowadzona przez oskarżonego w okresie od 25 sierpnia 2001 r. do 24 lipca 2003 r. pod nazwą Fundusz (...) z/s w L., a następnie od 25 lipca 2003 r. do 12 maja 2004 r pod nazwą A i P sp. z o.o. miała na celu udzielanie kredytów, podczas gdy była to działalność typowa dla tzw. systemu konsorcyjnego, polegającego na gromadzeniu przez konsumentów własnych środków finansowych na zakup określonych produktów, następnie losowanie lub przyznawanie według zaakceptowanych reguł części tych środków dla wybranego członka grupy z wzajemnymi spłatami tych środków przez wszystkich członków grupy konsumenckiej;

b) działalność gospodarcza oskarżonego w ramach firmy Fundusz (...), a następnie A i P sp. z o.o. prowadzona była bez zezwolenia w rozumieniu art. 171 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe, podczas gdy wymienione przedsiębiorstwa działały zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami, a obowiązek uzyskania odpowiedniego zezwolenia został wprowadzony dopiero Ustawą z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz ustawy o kredycie konsumenckim – art. 1 ust. 2 ( Dz.U. z 2004 r. Nr 162, poz. 1693).

Wskazując na powyższe wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Obrońca oskarżonego P. M. zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego w całości zarzucił:

1) mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku rażącą obrazę przepisów postępowania, tj. art. 424 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k. w związku z art. 6 i 86 k.p.k. poprzez wydanie wyroku skazującego nie zawierającego uzasadnienia faktycznego ani prawnego, czego skutkiem było naruszenie prawa do obrony oskarżonego,

2) mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę tego wyroku, a polegający na przyjęciu, że oskarżony popełnił występek z art. 171 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. „Prawo bankowe” (Dz.U. Nr 140, poz. 939 z późn. zm.), podczas gdy zebrany materiał dowodowy i prawidłowo ustalony stan faktyczny przeczą temu wnioskowi.

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia przypisanego mu czynu, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w. W..

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zarzuty zawarte w punktach 1 apelacji obrońców oskarżonych A. Ł. i P. M. należy uznać za trafne, zaś końcowe wnioski o uchylenie wyroku w całości i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu w. W. do ponownego rozpoznania co do obu oskarżonych za zasadne.

Obrońcy obu oskarżonych w punktach 1 wniesionych apelacji na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. zarzucili wyrokowi Sądu Okręgowego obrazę przepisów postępowania, a to art. 423 § 2 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. (obrońca oskarżonego A. Ł.) oraz art. 424 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 6 i 86 k.p.k. (obrońca oskarżonego P. M.) przez brak pisemnego uzasadnienia wyroku, co czyni niemożliwym precyzyjne sformułowanie zarzutów apelacji w przedmiotowej sprawie i stanowi naruszenie prawa do obrony oskarżonych.

Istotnie, w rozpoznawanej sprawie wystąpiła nietypowa sytuacja procesowa, związana z brakiem sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Przypomnieć zatem wypada, że Sąd Okręgowy w. W. w dniu 29 listopada 2011 roku orzekając w składzie jednoosobowym (przewodniczącym był SSO M. W.) wydał w sprawie sygn. akt XVIII K 266/08 wyrok w stosunku do oskarżonych A. Ł. i P. M.. W dniu 7 grudnia 2011 roku Zastępca Prokuratora Okręgowego w Lublinie złożył wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku (k. 54474); tego samego dnia tożsame wnioski złożyli obrońca oskarżonego A. Ł. (k. 54476), oskarżony A. Ł. (k. 54478) i obrońca oskarżonego P. M. (k. 54480). Wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku złożył ponadto w dniu 9 grudnia 2011 roku oskarżony P. M. (k. 54514).

Pismem z dnia 21 grudnia 2011 roku SSO M. W. złożył do Prezesa Sądu Okręgowego w. W. wniosek o przedłużenie terminu do sporządzenia uzasadnienia wyroku w sprawie o sygn. akt XVIII K 266/08 do dnia 31 grudnia 2012 roku. Wniosek ten został uwzględniony w całości (k. 54532). Uzasadnienie wyroku nie zostało w tym terminie sporządzone z uwagi na śmierć sędziego referenta w dniu 7 listopada 2012 roku (k. 54588), o czym poinformowano Prokuraturę Okręgową w Lublinie, oskarżonych i ich obrońców, przesyłając im jednocześnie odpis wyroku.

W zaistniałej sytuacji procesowej Zastępca Przewodniczącego Wydziału zasadnie zawiadomił strony, iż uzasadnienie w sprawie nie może zostać sporządzone z przyczyn wskazanych w tym zarządzeniu. W takiej sytuacji, termin do wniesienia apelacji wynosi 14 dni i biegnie dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu odpisu zarządzenia informującego, iż sporządzenie uzasadnienia jest niemożliwe (art. 445 § 1 k.p.k. w zw. z § 88 ust. 2 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych). W klasycznej sytuacji, co wynika z literalnego brzmienia przepisu art. 445 § 1 k.p.k. termin ten biegnie dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem. Skoro zaś sporządzenie uzasadnienia jest niemożliwe, przeto bieg terminu rozpoczyna się od dnia doręczenia uprawnionemu zarządzenia informującego, iż sporządzenie uzasadnienia jest niemożliwe.

Konkludując uznać należy, że w sprawie doszło do obrazy art. 423 § 1 k.p.k., ale również do naruszenia prawa do obrony oskarżonych zagwarantowanego w art. 42 ust. 2 Konstytucji RP oraz prawa do obrony określonego w art. 6 k.p.k. Prawo to obejmuje w sensie materialnym kilka uprawnień oskarżonego, w tym między innymi prawo do zapoznania się z pisemnym uzasadnieniem wyroku. Brak pisemnego uzasadnienia wyroku unicestwiło realizację tego prawa obu oskarżonym i uniemożliwiło dokonanie przez sąd odwoławczy merytorycznej kontroli zaskarżonego wyroku; w konsekwencji doprowadziło do wydania przez sąd odwoławczy orzeczenia o charakterze kasatoryjnym i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W tej sytuacji Sąd apelacyjny jest zwolniony od obowiązku ustosunkowywania się do pozostałych zarzutów zawartych w apelacjach obrońców oskarżonych jako przedwczesnych. Będzie do tego zobowiązany dopiero po ponownym rozpoznaniu sprawy, wydaniu wyroku, ewentualnym sporządzeniu – na wniosek uprawnionego – jego uzasadnienia i sporządzeniu apelacji.

Wynagrodzenie należne występującemu w sprawie obrońcy z urzędu zasądzono stosownie do § 14 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny orzekł, jak na wstępie.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE