UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 21 listopada 2001 r. sygn. XVI11 Ko 52/99 oddalono wniosek T. K. ., którym domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa na jego rzecz kwoty 96 000 zł tytułem odszkodowania za przymusową pracę wykonywaną w obozie w W.oraz zadośćuczynienia w kwocie pozostawionej do uznania sądu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik wnioskodawcy.

Zarzucił on wyrokowi Sądu I instancji.:

1/ obrazę prawa materialnego, tj. art. 8 ustawy z dnia 23.01.1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność niepodległościową na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, znowelizowaną ustawą z dnia 16.07.1998 r. przez oddalenie wniosku
o zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdę, pomimo że wnioskodawca został aresztowany i skazany za uczestnictwo w antyradzieckiej organizacji podziemnej Armia Krajowa rozwiązanej 18.01.1945 r., a zatem był represjowany za i z powodu działalności niepodległościowej na rzecz Polski;

2/ obrazę przepisów postępowania karnego - art. 2 § 1 pkt 3 kpk przez nieuwzględnienie prawnie chronionych interesów represjonowanego T. K. .;

3/ obrazę art. 2 § 2 kpk i art. 4 kpk przez błędne przyjęcie na niekorzyść represjonowanego, że Związek (...), w którym czynnie działał wnioskodawca zajmował się jedynie krzewieniem kultury wśród młodzieży polskiej, pomimo iż podstawowym kierunkiem i zamierzeniem była walka
o niepodległość Polski i ochrona wolności Polaków na kresach Rzeczypospolitej;

4/ obrazę art. 410 kpk poprzez pominięcie okoliczności wynikających z dokumentu "zaświadczenie archiwalne Państwowego Archiwum Obwodu B." stwierdzające, że :

a/ wnioskodawca został aresztowany za uczestnictwo w antyradzieckiej organizacji podziemnej Armia Krajowa;

b/ został skazany wyrokiem Trybunału Wojskowego Wojsk MSW Obwodu B. za przestępstwo polityczne z art. 63-T i 75kk (...) na 25 lat pozbawienia wolności;

5/ obrazę art. 157 kpk przez pominięcie dowodu z treści wyroku skazującego T. K. i treści orzeczenia o rehabilitacji.

Stawiając te zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie wniosku T. K. .o odszkodowanie i zadośćuczynienie za krzywdę po zażądaniu pełnej treści wyroku skazującego wnioskodawcę z Konsulatu RP, lub o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Konsekwencją wniesionej apelacji jest uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, aczkolwiek nie z przyczyn wskazanych w apelacji.

Na wstępie należy podnieść, że nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawca był żołnierzem Armii Krajowej, na co wskazują zebrane w sprawie dokumenty i nadany mu w 1995 r. Krzyż Armii Krajowej.

Wątpliwości natomiast budzi to, za działalność w jakiej organizacji i w jakim okresie został skazany przez Trybunał Wojskowy Wojsk (...) Obwodu B. na 25 lat pozbawienia wolności. Ustalenie bowiem tych okoliczności jest konieczne dla orzekania o odszkodowaniu i zadośćuczynieniu za krzywdę.

W przedmiotowej sprawie Sąd I instancji ustalenia swoje odnośnie działalności wnioskodawcy w Armii Krajowej oparł wyłącznie na jego zeznaniach. Zeznania te korespondują zarówno z treścią zaświadczenia archiwalnego (k. 95) niniejszych akt oraz postanowieniem Prezydium B.Sądu Obwodowego k. 92. Z tego ostatniego dokumentu wynika, że T. K. . od kwietnia 1948 r. do dnia aresztowania był członkiem antyradzieckiej powstańczej organizacji (...)i za to został skazany na 25 lat pozbawienia wolności.

Również z zaświadczenia archiwalnego (k.95) wynika to samo z tym, że nie określono czasokresu działalności wnioskodawcy w AK. Gdyby zatem przyjąć, że zeznania wnioskodawcy złożone kilkakrotnie na przestrzeni od 1995 r. do dnia wyrokowania odpowiadają rzeczywistości, oraz że w wyroku Trybunału Wojskowego, na mocy którego skazano go na 25 lat pozbawienia wolności nie ma żadnego przekłamania, to zgodnie z treścią art. 8 ust. 2 b należało wniosek wnioskodawcy oddalić, bowiem w przepisie tym określono czasokres działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego od 17 września 1939 r. do 5 lutego 1945 r. /Ustawa z dnia 16.07.1998 r. o zmianie Ustawy o uznaniu za "'nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego/.

Faktem notoryjnie znanym jest to, że Armia Krajowa została rozwiązana w styczniu 1945 r. Z pisma (...) z dnia 19 lutego 2001 r. k. 76 również wynika, że po 28 lipca 1944 r. "na terenach wschodnich nie notowano już działań Armii Krajowej".

W świetle powyższego opis czynu, za który skazany został wnioskodawca budzi wątpliwości, gdyż albo został skazany za działalność w AK w okresie gdy Armia Krajowa działała na kresach wschodnich Rzeczypospolitej, a więc przed lipcem 1944 r., a najdalej przed styczniem 1945 r., albo został skazany na działalność w okresie ustalonym w wyroku, lecz w innej organizacji.

Z publikacji L. K.pt.: (...)wynika, że Związek (...), do którego niewątpliwie należał wnioskodawca, to Pokojowy ruch podziemny o zachowanie polskości na P.w latach 1945-1949.

Celem tej Organizacji była walka o zachowanie polskości, godności i praw człowieka oraz obrona przed rusyfikacją Polaków. Ze względów bezpieczeństwa (...) miał charakter tajny, zorganizowany systemem piątkowym, na wzór AK. Z publikacji tej wynika, że członkami (...) byli nie tylko Polacy, oraz że w okresie od 17-20.09.1948 r. i 12-15.12.1948 r. sądzone osoby związane z (...) w tym wnioskodawcę.

Sąd 1 instancji, który wyłącznie oceniał zeznania wnioskodawcy i świadków – nie dając zresztą tym ostatnim wiary – nie analizował całego materiału dowodowego, a w szczególności poza jego uwagą pozostało to, czy wnioskodawca mógł działać w okresie mu przypisanym w AK.

Na rozprawie odwoławczej wnioskodawca złożył uzupełniające zeznania dotyczące jego działalności w AK i (...), które były odmienne od złożonych przed Sądem I instancji, a korespondujące częściowo z zeznaniami świadków, podając przyczynę tej zmiany zeznań.

Skoro zatem na etapie postępowania przed Sądem I instancji nie podjęto próby wyjaśnienia – mając oparcie w faktach historycznych – za jaką działalność w rzeczywistości i w jakim okresie wnioskodawca został skazany i czy była to działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego i wobec tego, że ujawnił się w toku rozprawy odwoławczej nowy dowód w postaci uzupełniających zeznań wnioskodawcy, który należy ocenie na tle całości materiału dowodowego, zaskarżony wyrok uchylono i sprawę przekazano Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd I instancji będzie miał na uwadze powyższe rozważania, a nadto podejmie próbę uzyskania wyroku z uzasadnieniem Trybunału Wojskowego, który skazał wnioskodawcę, a którego kserokopia znajduje się na k. 9 akt XVI1 Ko 221/95.

Pomocnym dla ustalenia w jakim okresie wnioskodawca działał w AK może być uzyskanie odpisu wniosku o przyznanie wnioskodawcy Krzyża AK, który otrzymał w 1995 r.

Nie przesądzając ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie, a jedynie celem jej wyjaśnienia orzeczono jak na wstępie.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE