UZASADNIENIE

Powodowie Z. D. i A. D. w pozwie wniesionym w dniu 15 października 2012 r. domagali się zasądzenia od strony pozwanej Gminy J. kwoty 1.886,74 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podnieśli, iż w 1991 r. wpłacili kaucje mieszkaniową w ratach w wysokości 40-krotności czynszu, tj. kwotę 3.265.400,00 zł, zaś w dniu 28 grudnia 2011 r. wykupili lokal mieszkalny. Powodowie wskazali, że w dacie wpłacenia kaucji kwota ta stanowiła 1,85 kwoty miesięcznego wynagrodzenia. Powodowie podnieśli, że przy przyjęciu średniego miesięcznego wynagrodzenia za III kwartał 2012 r. w kwocie 3.416,00 zł netto i obciążenia powodów w 70 % skutkami inflacji zwaloryzowana kwota kaucji mieszkaniowej podlegająca zwrotowi winna wynosić 1.886,74 zł.

W odpowiedzi na pozew (k. 19-20) strona pozwana Gmina J.– (...)w J.wniosła o oddalenie powództwa ponad uznaną kwotę 1.063,59 zł i przychylając się do metody waloryzacji wskazanej przez powodów zarzuciła, że powodowie dokonali wpłaty jedynie kwoty 2.993.400,00 zł., co pozwala na przyjęcia wskaźnika w wysokości 101 %.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 08 listopada 1991 r. powodowie Z. D.i A. D.otrzymali przydział lokalu mieszkalnego nr (...)położonego przy ul. (...)w J.(k. 6).

(okoliczność bezsporna)

Przy obejmowania lokalu mieszkalnego powodowie zobowiązani byli do uiszczenia kaucji mieszkaniowej w kwocie 3.265.400,00 zł. (sprzed denominacji). Powodowie z tytułu kaucji mieszkaniowej uiścili w ratach kwotę 2.993.400,00 zł. (sprzed denominacji).

(dowód : dowody wpłaty k. 8-9, decyzja z dnia 15.11.1991 r. k. 7)

Powodowie kupili przedmiotowy lokal od Gminy J. w dniu 28 grudnia 2011 r. (k. 10-14).

(okoliczność bezsporna)

Faktem powszechnie znanym i również bezspornym między stronami jest zjawisko inflacji, występujące ze szczególnym natężeniem w latach 1989 - 1991.

Również bezspornym było, że w roku 1992 przeciętne wynagrodzenie miesięczne wynosiło 2.935.000,00 zł (sprzed denominacji). W czwartym kwartale 2012 r. wynagrodzenie to wyniosło 3.690,30 zł brutto. Do 1991 roku włącznie wynagrodzenie brutto było równoważne wynagrodzeniu netto.

Sąd zważył co następuje :

Powództwo co do zasady zasługiwało na uwzględnienie.

W realiach niniejszej sprawy podstawę zwrotu kaucji mieszkaniowej sprawy stanowi art. 36 ust. 1 Ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 31 z 2005 r., poz. 266), zgodnie z którym kaucja wpłacona przez najemcę przed dniem 12 listopada 1994 r., pomniejszona o ewentualne należności wynajmującego z tytułu najmu, podlega zwrotowi w ciągu miesiąca od dnia opróżnienia lokalu lub nabycia jego własności przez najemcę. Przepis ten w istocie mówi o zwrocie kaucji mieszkaniowej w nominalnej wysokości i nie przewiduje jej waloryzacji.

Zwrócić jednak należy uwagę na treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2002 r. w sprawie III CZP 58/02 (LEX 54930), w której Sąd Najwyższy stwierdził, że przepis art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733) nie wyłącza możliwości stosowania art. 3581 § 3 k.c. w zakresie waloryzacji wierzytelności o zwrot kaucji wpłaconej przez najemcę przed dniem 12 listopada 1994 r. Stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale, jak i w uzasadnieniu uchwały Sąd orzekający w pełni podziela, uznając przy tym, że ma ono zastosowanie również w niniejszej sprawie.

Natomiast w zakresie relacji prawnej przepisu art. 62 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (dalej "u.naj.lok.") do art. 3581 § 3 k.c. przypomnieć należy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 października 2000 r., uznające niezgodność przepisu art. 62 u.naj.lok. z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz z art. 64 ust. 2 Konstytucji w zakresie, w jakim przepis art. 62 u.naj.lok. wyłącza możliwość waloryzacji kaucji mieszkaniowej.

W świetle powyższego uznać należało, że co do zasady możliwa jest waloryzacja kaucji mieszkaniowej wpłaconej przez powódkę (czemu strona pozwana nie zaprzeczała) na podstawie art. 3581 § 3 k.c., zgodnie z którym w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, Sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.

Przesłanką zatem zastosowania przez Sąd zasady waloryzacji przewidzianej w art. 3581 § 3 k.c. jest istotna zmiana siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, co ma miejsce w niniejszej sprawie. Powszechnie znanym jest bowiem fakt pojawienia się po zawarciu umowy ubezpieczenia zjawiska inflacji, a w istocie zjawiska hiperinflacji w latach 1989 - 1991 i tak szybkiej dewaluacji pieniądza w wymiarze dochodzącym do 120 % miesięcznie. Okoliczność ta przy tym nie była kwestionowana przez strony.

Druga sprawą wymagającą rozstrzygnięcia Sądu przed dokonaniem ewentualnej waloryzacji (co do zasady uznanej przez stronę pozwaną) było przyjęcie sposobu waloryzacji, albowiem co do tej okoliczności również zaistniał spór między stronami oraz rozważenie obciążenia stron skutkami inflacji.

Przepis art. 3581 § 3 k.c. chroni bowiem interesy obu stron stosunku zobowiązaniowego, przy czym ustawodawca nie zawarł w treści przepisu konkretnych norm waloryzacji, nakazując Sądowi każdorazowe rozważenie tychże zgodnie z zasadami współżycia społecznego. Rolą Sądu jest zatem określenie stanu rzeczy obejmującego istniejące w dacie orzekania stosunki, a następnie wyważenie interesów obu stron w granicach zasługujących na ochronę, a więc do granic kolizji interesu jednej ze stron z interesem drugiej. W niniejszej sprawie w istocie przekładało się to na przyjęcie takiej metody waloryzacji, która mieściłaby się w granicach zakreślonych treścią art. 3581 § 3 k.c.

W przedmiotowej sprawie dokonując waloryzacji kaucji mieszkaniowej w wysokości określonej w zawartej między stronami umowie najmu lokalu mieszkalnego Sąd dokonał porównania kwoty wpłaconej w 1992 r. kaucji w wysokości 2.993.400,00 zł (sprzed denominacji) z przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem w 1992 r. wynoszącym 2.935.000,00 zł (sprzed denominacji). Wskaźnik ten wyniósł 1,02.

Sąd przyjął przy tym, iż powodowie dokonali wpłaty kwoty 2.993.400,00 zł albowiem taka kwota wynikała z dowodów wpłaty przedstawionych przez powodów i nie była kwestionowana przez stronę pozwaną. Ponieważ strona pozwana zaprzeczyła aby powodowie dokonali wpłaty kwoty wyższej niż wynikająca z przedstawionych dokumentów, to powodowie zobowiązani byli – zgodnie z regułą wynikająca z art. 6 k.c. – do udowodnienia swoich twierdzeń o wpłacie kwoty wyższej, czego nie uczynili.

Przeciętne wynagrodzenie brutto w czwartym kwartale 2012 r. (jako wysokość bezsporna określona przez Prezesa GUS w komunikacie z dnia 11 lutego 2013 r. – M.P. z dnia 19.02.2013 r., możliwa do przyjęcia na datę orzekania) wynosiło 3.690,30 zł.

W ocenie Sądu do waloryzacji należało przy tym przyjąć średnie wynagrodzenie w kwocie brutto, a nie netto albowiem nie można w toku tej samej waloryzacji posługiwać się dwoma różnymi kryteriami. Zwrócić należy uwagę, że aktualne wynagrodzenie w wymiarze netto ze swej istoty nie jest adekwatne do wynagrodzenia istniejącego w dacie zawarcia umowy. Wynagrodzenia te funkcjonują w odmiennych systemach podatkowych i społecznych oraz nie odzwierciedlają w pełni faktycznej wysokości świadczeń pracowniczych z daty ich ustalenia. W dacie zawarcia umowy najmu faktyczne dochody pracownicze były większe od podawanego wynagrodzenia, bowiem istniał wówczas szeroko rozbudowany system dodatkowych świadczeń w postaci dotacji do wczasów, mieszkań, komunikacji, żywienia w stołówkach pracowniczych i w tym również opłacaną przez pracodawcę składkę ubezpieczenia ZUS. Zostały one z czasem w większości zlikwidowane, zaś płacona przez pracodawcę składka ZUS została zastąpiona przez „ubruttowienie” wynagrodzeń pracowniczych. Stąd też obecne wynagrodzenie w wymiarze netto nie odzwierciedla w pełni faktycznych dochodów pracowniczych, gdyż dochody podawane w tym wymiarze nie uwzględniają uzyskiwanych przychodów z tytułu ulg podatkowych i opłacanego przez pracownika ubezpieczenia społecznego. Dlatego też jako podstawę do przyjęcia wyliczeń Sąd przyjął wynagrodzenie brutto.

Reasumując zatem, przy tak przyjętej kwocie wynagrodzenia, z uwzględnieniem mnożnika w wysokości 1,02, zwaloryzowana suma kaucji wyniosła 3.764,10 zł.

Jednakże, jak już wcześniej wskazano, ustawodawca przy waloryzacji zobowiązań pieniężnych nakazał Sądowi każdorazowe rozważenie interesów obu stron zgodnie z zasadami współżycia społecznego. W przedmiotowej sprawie Sąd uznał za zasadne i mieszczące się w ramach zakreślonych art. 3581 § 3 k.c. nierównomierne obciążenie skutkami inflacji obu stron. Zwrócić bowiem należy uwagę, że kwota kaucji uiszczana stronie pozwanej (jej poprzednikowi prawnemu) również uległa, w czasie trwania stosunku najmu lokalu mieszkalnego, deprecjacji, a nadto wpłacona została w ratach w 1992 i 1993, a więc pod koniec okresu inflacji. Zasadnym było zatem obciążenie stron skutkami inflacji w wariancie proponowanym i zaaprobowanym przez obie strony, tj. w 70 % powodów, zaś w 30 % stronę pozwaną.

Reasumując, przy przyjęciu wskazanej wyżej metody waloryzacji oraz równomiernym obciążeniu obu stron skutkami nadzwyczajnej zmiany siły nabywczej pieniądza, powódce należna była kwota 1.129,23 zł, co do której Sąd orzekł w wyroku.

W części żądania ponad zasądzona kwotę powództwo należało oddalić.

W zakresie odsetek zwłoki Sąd zważył, że z istoty orzeczenia waloryzacyjnego opartego na art. 3581 § 3 k.c. , a więc ingerującego w treść wiążącego strony stosunku zobowiązaniowego, wynika, że stanowi ono orzeczenia o charakterze kształtującym. Dłużnik popada zatem w opóźnienie dopiero od daty wyroku, a zatem Sąd zasądził odsetki zwłoki od daty wyroku.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął w oparciu o art. 100 k.p.c., zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów wobec tylko częściowego uwzględnienia roszczenia powodów.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE