UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Bielsku Białej wyrokiem z dnia 26 czerwca 2013 roku uznał oskarżonego A. W. za winnego popełnienia:

-: przestępstwa z art. 189 § 3 kk, art. 158 § 1 kk, art. 157 § 2 kk, art. 191 § 1 kk i art. 18 § 2 kk w zw. z art. 197 § 1 kk i art. 197 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 2 kk i za to na mocy art. 189 § 2 kk w zw. z art. 11 § 3 kk i art. 64 § 2 kk skazał go na karę 7 lat pozbawienia wolności;
-: przestępstwa z art. 280 § 1 kk, art. 157 § 2 kk i art. 276 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 2 kk i za to na mocy art. 280 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk i art. 64 § 2 kk skazał go na karę 3 lat 6 miesięcy pozbawienia wolności;

Na mocy art. 85 kk i art. 86 § 1 kk orzekł karę łączną 8 lat pozbawienia wolności z zaliczeniem na jej poczet, na mocy art. 63 § 1 kk, okresu rzeczywistego pozbawienia wolności okresu od dnia 19 marca 2012 roku do dnia 25 października 2012 roku i od dnia 11 czerwca 2013 roku do dnia 26 czerwca 2013 roku.

oskarżonego M. Ż. za winnego popełnienia:

-: przestępstwa z art. 189 § 3 kk, art. 158 § 1 kk i art. 157 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to na mocy art. 189 § 2 kk w zw. z art. 11 § 3 kk skazał go na karę 3 lat 6 miesięcy lat pozbawienia wolności;
-: przestępstwa z art. art. 13 § 1 kk w zw. z art. 197 § 1 kk i za to na mocy art. 14 § 1 kk w zw. z art. 197 § 1 kk skazał go na karę 3 pozbawienia wolności;

Na mocy art. 85 kk i art. 86 § 1 kk orzekł karę łączną 4 lat pozbawienia wolności;

oskarżonego D. L. za winnego popełnienia:

-: przestępstwa z art. 189 § 3 kk, art. 158 § 1 kk i art. 157 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to na mocy art. 189 § 2 kk w zw. z art. 11 § 3 kk przy zast. art. 60 § 2 pkt 2 i § 6 pkt 2 kk skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności;
-: przestępstwa z art. 280 § 1 kk, art. 157 § 2 kk i art. 276 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to na mocy art. 280 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności;

Na mocy art. 85 kk i art. 86 § 1 kk orzekł karę łączną 3 lat pozbawienia wolności z zaliczeniem na jej poczet, na mocy art. 63 § 1 kk, okresu rzeczywistego pozbawienia wolności okresu od dnia 19 marca 2012 roku do dnia 26 czerwca 2013 roku.

oskarżoną W. S. za winną popełnienia przestępstwa z art. 158 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk i za to na mocy art. 158 § 1 kk skazał ją na karę 1 roku pozbawienia wolności, zaliczając na jej poczet, na mocy art. 63 § 1 kk, okresu rzeczywistego pozbawienia wolności okresu od dnia 19 marca 2012 roku do dnia 20 marca 2013 roku.

oskarżoną D. K. za winną popełnienia przestępstwa z art. 280 § 1 kk i art. 276 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to na mocy art. 280 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk skazał ja na karę 2 lat pozbawienia wolności którą, na mocy art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawiesił na okres próby 5 lat, z orzeczeniem, na mocy 70 § 1 kk;

Tym samym wyrokiem orzeczono wobec oskarżonych A. W., M. Ż., D. L., M. W.i W. S.zadośćuczynienia na rzecz pokrzywdzonej A. P., na mocy art. 46 § 1 kk orzeczono wobec oskarżonych A. W., D. L.i D. K.obowiązek częściowego naprawienia szkody wyrządzonej J. K.oraz wobec K. K., orzeczono również w przedmiocie dowodów rzeczowych i kosztów sądowych.

Apelacje od tego wyroku wnieśli obrońcy oskarżonych.

Obrońca oskarżonego A. W. zaskarżył wyrok co do czynu przypisanego mu w pkt 1 w zakresie wyczerpania przez niego znamion art. 189 § 3 kk oraz art. 18 § 2 kk w zw. z art. 197 § 1 kk i art. 197 § 1 kk, co do czynu z pkt 2 wyroku w całości oraz w zakresie pkt 3 i 21 wyroku w całości, a także w części dotyczącej kosztów zastępstwa adwokackiego. Zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść wyroku, przyjętych za jego podstawę polegający na błędnym przyjęciu, że oskarżony pozbawił pokrzywdzona wolności poprzez przybicie jej ręki do stołu, że matka M. W.była obecna wmieszkaniu i je opuściła jeszcze przed przybyciem pokrzywdzonej, że oskarżony uniemożliwił pokrzywdzonej opuszczenie mieszkania, obrazę przepisów prawa procesowego art. 5 § 1 i 2 kpk oraz 7 kpk poprzez przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów i zasady domniemania niewinności i przyjęcie, że oskarżony nakłaniał M. Ż.do przestępstwa z art. 197 § 1 kk, a nadto, że sam dokonał przestępstwa z art. 197 § 1 kk. Z ostrożności procesowej naruszenie przepisów prawa materialnego art. 1 § 1 kk, art. 189 § 3 kk i art. 197 § 1 kk poprzez błędne uznanie, że oskarżony dopuścił się czynu z pkt. 2 aktu oskarżenia i naruszenie przepisów postępowania art. 424 § 1 pkt 2 kpk poprzez brak uzasadnienia podstawy prawnej wyroku. Zarzucił także nie uwzględnieniu w kosztach obrony z urzędu kosztów tej obrony w postępowaniu przygotowawczym. Wniósł o zmianę wyroku poprzez wyeliminowanie z czynu z pkt 1 wyroku znamion art. 189 § 3 kk oraz art. 18 § 2 kk w zw. art. 197 § 1 kk i art. 197 § 1 kk, poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia czynu z pkt 2 wyroku oraz zasądzenie wyższych kosztów zastępstwa adwokackiego ewentualnie uchylenie wyroku do ponownego rozpoznania.

Obrońca oskarżonego D. L. zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego. Zarzucił obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wyroku, art. 424 § 1 pkt 2 kpk poprzez nie wyjaśnieniu podstawy prawnej wyroku w zakresie czynów przypisanych oskarżonemu, w szczególności pozbawienia wolności ze szczególnym udręczeniem, art. 2 § 2, art. 4, art. 5 § 2, art. 7 i art. 410 kpk poprzez naruszenie tych przepisów i art. 29 ust. 1 i 2 ustawy prawo o adwokaturze poprzez nie zasądzenie kosztów obrony z urzędu za postępowanie odwoławcze oraz błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mający wpływ na jego treść, poprzez przyjęcie ustaleń przesądzających o winie oskarżonego. Obrońca wniósł o uchylenie wyroku do ponownego rozpoznania ewentualnie zmianę wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od czynu IV aktu oskarżenia oraz zmianę opisu czynu zarzucanego w pkt V aktu oskarżenia i przyjęcie, że wyczerpał znamiona art. 157 § 2 kk. Nadto wniósł o zasądzeni wyższych kosztów zastępstwa adwokackiego.

Obrońca oskarżonego M. Ż. zaskarżył w całości na korzyść oskarżonego. Zarzucił rażące naruszenie przepisów prawa procesowego, mające wpływ na wynik sprawy, art. 424 § 1 kpk poprzez pominięcie w pisemnym uzasadnieniu wyroku jego podstawy prawnej, art. 7 kpk, art. 4 kpk i art. 5 kpk poprzez naruszenie zasad wynikających z tych przepisów, obrazę przepisów prawa materialnego art. 189 § 3 kk poprzez przyjęcie, że każde stosowanie przemocy uniemożliwiające faktyczne poruszanie się pokrzywdzonej, stanowi postać kwalifikowaną przestępstwa pozbawienia wolności, art. 18 § 1 kk w zw. z art. 20 kk poprzez przyjęcie, że sama obecność w miejscu popełnienia przestępstwa i brak aktywności świadczy o współsprawstwie oraz błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę wyroku poprzez przyjęcie, że oskarżony miał świadomość, że W.przybije dłoń pokrzywdzonej do stołu, że brał udział w drugim pobiciu pokrzywdzonej oraz zmuszał ją do stosunku płciowego. Obrońca wniósł o zmianę wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od czynów z art. 189 § 3 kk i art. 197 § 1 kk oraz zmianę opisu czynu z art. 158 § 1 kk i art. 157 § 2 kk ewentualnie o uchylenie wyroku do ponownego rozpoznania.

Obrońca oskarżonej W. S. zaskarżył wyrok w części dotyczącej kary. Zarzucił rażącą niewspółmierność wymierzonej kary pozbawienia wolności. Wniósł o jej znaczne złagodzenie, a w szczególności o warunkowe zawieszenie jej wykonania.

Obrońca oskarżonej D. K. zaskarżył wyrok w całości na korzyść oskarżonej. Zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego art. 280 § 1 kk, art. 276 kk oraz art. 18 kk poprzez ich błędna wykładnie i błędne zastosowanie w niniejszej sprawie, obrazę prawa procesowego art. 7 kpk poprzez przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów, błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, które miały wpływ na jego treść, poprzez błędne przyjęcie, że oskarżona wskazywała A. W., które produkty żywnościowe stanowią własność J. K. i to, że ma przy sobie portfel. Obrońca wniosła o zmianę wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego ewentualnie uchylenie wyroku do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zasadne okazały się apelację obrońców w zakresie przestępstwa przypisanego oskarżonym W., Ż. i L. na szkodę A. P., zaś konsekwencją apelacji obrońców osk. W. i L. było wyeliminowanie przepisu art. 157 § 2 kk z podstawy prawnej skazania za czyn popełniony na szkodę J. K..

Wszystkie apelacje, za wyjątkiem apelacji obrońcy oskarżonej S., kwestionują poprawność ustaleń faktycznych Sądu I instancji w zakresie sprawstwa oskarżonych. Dlatego też należy rozpocząć od stwierdzenia, że oceny materiału dowodowego poczynione przez Sąd I instancji są one oparte na wynikach przewodu sądowego i nie zawierają błędów logicznych czy faktycznych. Sąd Okręgowy przeprowadził pełne postępowanie dowodowe a zebrane dowody ocenił bez przekroczenia granic swobodnej oceny określonej dyspozycją art. 7 kpk, zasady domniemania niewinności z art. 5 § 1 kpk, zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść oskarżonego z art. 5 § 2 kpk i zasady obiektywizmu z art. 4 kpk.

Sąd Okręgowy miał bezpośredni kontakt z przesłuchiwanymi na sali sądowej osobami i dokonując oceny przeprowadzonego w ten sposób materiału dowodowego w sposób prawidłowy zwrócił uwagę, w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, na istotne dowody, które pozwoliły na czynienie stanowczych ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie. Podstawą ustaleń w zakresie czynu popełnionego na szkodę A. P.stały się zeznania pokrzywdzonej oraz korespondujące z nimi fragmenty wyjaśnień oskarżonych A. W., M. Ż., W. S., M. W.i D. L.. Pokrzywdzona A. P.była mocno nietrzeźwa w trakcie i po zdarzeniu. W czasie przyjęcia do szpitala po zdarzeniu miała 2,64 promila alkoholu we krwi /2,64 grama alkoholu na litr krwi/. Jest oczywiste, iż mogło to rodzić wątpliwości co do jej zdolności do pełnego odtworzenia przebiegu zdarzeń. Te potencjalne wątpliwości dostrzegł także sąd I instancji i zapewne stąd rozważania dotyczące wpływu hormonu strachu na ocenę waloru dowodowego zeznań pokrzywdzonej. Tyle, że rozważania te mają charakter czysto teoretyczny. O tym, że zeznania pokrzywdzonej zasługują na walor wiarygodności nie decyduje hormon stresu ale zgodność ich treści ze wskazanymi w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wyjaśnieniami oskarżonych. Przecież zeznania pokrzywdzonej znajdują potwierdzenie w tych wyjaśnieniach. Oczywiście nie zawsze wprost i nie w całości wyjaśnień wszystkich oskarżonych, ale w poszczególnych fragmentach, szczególnie tych, w których oskarżeni opisują zachowania innych uczestników zdarzenia. Skoro zeznania pokrzywdzonej bezpośrednio lub pośrednio mają potwierdzenie w tym materiale dowodowym, to słusznie Sąd Okręgowy dał im wiarę, w takim zakresie, w jakim oparł na nich ustalenia stanu faktycznego.

Odnośnie czynu popełnionego na szkodę J. K.podstawą ustaleń faktycznych stały się zeznania bezpośredniego uczestnika zdarzeń św. K. K.i św. K. T., której krótko po zdarzeniu K. (3)opisał jego przebieg, a także te fragmenty wyjaśnień oskarżonych W.i L.oraz pokrzywdzonego K. (2), które z zeznaniami K. (3) korespondują. Słusznie Sąd Okręgowy podkreśla, że o wiarygodności K. K.przesądza jego bezstronność, gdyż nie był w żaden sposób związany z oskarżonymi i był mimowolnym świadkiem zdarzenia.

Obrońcy mają prawo oczywiście do własnych ocen zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, ale by ta argumentacja mogła stać się podstawą apelacji i skutecznie kwestionować dokonaną przez sąd, w myśl art. 7 kpk, swobodną ocenę dowodów, winna odnosić się w pierwszej kolejności do faktycznej analizy dowodów przeprowadzonej w zaskarżonym wyroku, w tym zaprezentowanych tam ocen i ewentualnego wskazania, jakie konkretnie dowody zostały przez sąd meriti pominięte, jakie oceniono niezgodnie z ich treścią bądź w jakich ocenach sąd dopuścił się błędów logicznych lub sprzecznych z wiedzą i doświadczeniem życiowym. W sytuacji, gdy obrońcy w apelacji nie zarzucają pominięcia przez sąd I instancji jakiegokolwiek dowodu, ani nie polemizują, pod względem kompletności czy logiczności, z oceną materiału dowodowego dokonaną przez Sąd Okręgowy poza arbitralnym i ogólnym stwierdzeniem, że oskarżeni w ustalony sposób się nie zachowywali bądź nie współdziałali z innymi oskarżonymi, to trudno by zarzuty formułowane w niniejszej apelacji były wystarczające do podważenia ocen sądu dokonanych zgodnie z zasadą art. 7 kpk.

Dokonanie prawidłowej oceny zgromadzonego materiału dowodowego nie było jednak wystarczające do wydania prawidłowego wyroku. Wniosek taki jest konsekwencją zupełnego pominięcia w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wyjaśnienia podstawy prawnej wydanego wyroku. Zarzut obrazy art. 424 § 1 pkt 2 kpk został podniesiona w apelacjach obrońców oskarżonych W., Ż. i L..

Choć wyrok i jego uzasadnienie są ściśle ze sobą powiązane, jednak pełnią odmienne funkcje procesowe - wyrok ma charakter samoistny, zaś jego uzasadnienie pełni rolę akcesoryjną, służącą temu, co określono w art. 424 § 1 i 2 k.p.k., a więc wyjaśnieniu jego treści. Rolą uzasadnienia jest takie zaprezentowanie toku rozumowania Sądu orzekającego, by stronom umożliwić ewentualne zaskarżenie wyroku, a następnie, by możliwa była ewentualna jego kontrola instancyjna, której dokonuje się w oparciu o akta, treść wyroku i uzasadnienia oraz wniesionych środków odwoławczych. Należy uznać, że ewentualna obraza przepisu art. 424 kpk tylko w wyjątkowej sytuacji może mieć wpływ na treść orzeczenia, w szczególności wtedy gdy uniemożliwia realizację wskazanych wyżej funkcji. W niniejszej sprawie z taką sytuacją mamy do czynienia w pierwszej kolejności odniesieniu do przyjętych przez sąd I instancji, w kumulatywnej kwalifikacji, znamion art. 189 § 3 kk.

Brak jakichkolwiek rozważań prawnych dotyczących tej kwalifikacji nie tylko ogranicza prawo do obrony oskarżonych, gdyż uniemożliwia obronie polemikę z faktycznymi powodami podjętych takich ocen prawnych zachowania oskarżonych, ale i uniemożliwia w praktyce kontrolę odwoławczą, gdyż nakładając na sąd odwoławczy obowiązek czynienia dodatkowych ocen w tym zakresie przeczy zasadzie dwuinstancyjności.

Z opisu czynu popełnionego na szkodę A. P.przez oskarżonych W., Ż.i L.wynika, że kwalifikowana postaci pozbawienia wolności pokrzywdzonej z art. 189 § 3 kk wynikała z przybicia jej lewej dłoni gwoździem do stołu, co uniemożliwiło jej przez krótki okres czasu swobodne poruszanie się. Tylko w opisie czynu przypisanego oskarżonemu W.dodatkowo zawarto stwierdzenie, że po przybiciu ręki gwoździem, biciu i kopaniu oraz groźbach oskarżony nadal uniemożliwiał pokrzywdzonej opuszczenie mieszkania poprzez odmowę otwarcia zamkniętych drzwi. W pisemnym uzasadnieniu w części dotyczącej oceny dowodów jest jeden passus odnoszący się do pozbawienia pokrzywdzonej wolności. Wynika jednak z niego, że przetrzymywanie pokrzywdzonej w mieszkaniu sąd I instancji wiąże z zamknięciem drzwi wejściowych i zatrzymaniem klucza przez oskarżonego W.. Brak jakichkolwiek innych rozważań dotyczących tej kwestii stanowił problem dla apelujących obrońców, którzy nie byli w stanie jednoznacznie odnieść się do kwestii czy pozbawienie wolności wynikało z zamknięcia drzwi czy z przybicia ręki gwoździem. Z punktu widzenia Sądu Odwoławczego decydujące są ustalenia wynikające z opisu przypisanego czynu. Opis czynu wskazuje na to, że pozbawienie wolności z art. 189 § 3 kk dla Sądu Okręgowego wynikało z przybicia ręki pokrzywdzonej gwoździem do stołu. Nie ulega wątpliwości, iż przyjęcie takiej kwalifikacji może być prawidłowe gdyż dla bytu przestępstwa z art. 189 kk może być wystarczające nawet krótkotrwałe pobawienie pokrzywdzonej osoby wolności fizycznej, zaś szczególne udręczenie z § 3 polega na zadaniu pokrzywdzonemu, wykraczających ponad miarę wynikającą z samego faktu pozbawienia wolności, dodatkowych cierpień fizycznych lub psychicznych, a tak może być oceniane przybicie ręki gwoździem do stołu. Rzecz jednak sprowadza się do tego, że warunkiem przyjęcia takiej kwalifikacji jest ustalenie działania sprawcy z takim zamiarem. To strona podmiotowa czynu musi decydować o prawidłowości przyjętej w wyroku kwalifikacji art. 189 § 3 kk. Obowiązkiem Sądu Okręgowego było jednoznaczna ocena, że sprawcy przybili rękę do stołu po to, aby pozbawić pokrzywdzoną wolności fizycznej w zakresie poruszania się , a nie po to by powiększyć jej cierpienia, jak to miało miejsce w wypadku wbicia noża do nogi. Nie jest to problem teoretyczny, gdyż wątpliwości w tej kwestii pojawiały się na etapie postępowania sądowego. W postanowieniu Sądu Okręgowego w B.z dnia 12 czerwca 2012 roku (...)/k-601 a-c/ wprost podniesiono wątpliwości w zakresie kwalifikacji art. 189 § 3 kk. Nie chodzi oczywiście o to, że wskazany fragment postanowienia o stosowaniu aresztu ma jakakolwiek moc wiążącą dla ustaleń sądu orzekającego w sprawie, ale wskazuje, że w zakresie ocen prawnych dotyczących przestępstwa z art. 189 § 3 kk istniały wątpliwości, które nie pozwalały sądowi I instancji do przejścia nad nimi do porządku dziennego i zupełne ich pominięcie w pisemnym uzasadnieniu wyroku. Trzeba tez podkreślić, iż nie jest to drobne zaniechanie, które może być naprawione przez sąd odwoławczy. Przecież dokonanie ocen w tym zakresie warunkuje zakres odpowiedzialności oskarżonych. Przyjęcie w kumulatywnej kwalifikacji znamion przestępstwa z art. 189 § 3 kk powoduje, że oskarżeni odpowiadają za zbrodnię z zagrożeniem karą pozbawienia wolności od lat trzech. Sąd Odwoławczy nie jest władny zastępować sądu I instancji w dokonywanych ocenach prawnych, gdyż naruszyłoby to zasadę dwuinstancyjności i związanym z nią prawem do obrony oskarżonych. Zaistniała obraza art. 424 § 1 pkt 2 kpk polegająca na nie wyjaśnieniu podstawy prawnej przyjętego w kumulatywnej kwalifikacji przepisu art. 189 § 1 i 3 kk w odniesieniu do przestępstw przypisanych oskarżonym W., Ż.i L.na szkodę A. P., uniemożliwia prawidłowość kontroli instancyjnej w zakresie poprawności przyjętej kwalifikacji, co może mieć wpływ na treść wyroku. Z tego powodu wyrok w zakresie tego czynu musiał zostać w odniesieniu oskarżonych W., Ż.i L.uchylony do ponownego rozpoznania. W ponownym rozpoznaniu Sąd Okręgowy winien przesłuchać oskarżonych, część z uwagi na uprawomocnienie wobec nich wyroku w charakterze świadków, ze szczególną starannością w kwestiach związanych z powodem uchylenia, nie pomijając jednak materiału już zgromadzonego w sprawie, jak choćby wyjaśnień W. S.wyjaśniającej w dniu 20.03.2012 roku, że gdy pokrzywdzona miała przybitą rękę to „D.powiedział W., aby ja uwolnił” /k-76 odwrót t.I/. W pozostałym zakresie sąd meriti może skorzystać z możliwości art. 442 § 2 kk.

W odniesieniu do oskarżonego Ż. zostały uchylone oba przypisane mu czyny, albowiem z punktu widzenia Sądu Apelacyjnego, z powodu braku uzasadnienia prawnego nie da się skontrolować dlaczego w wypadku tego oskarżonego Sąd I instancji przyjął konstrukcje dwóch odrębnych czynów, a wypadku pozostałych, a w szczególności oskarżonego W., jednego kwalifikowanego kumulatywnie przestępstwa. Tym bardziej, że w opisie czynu przypisanego oskarżonemu Z. w pkt 6 wyroku przyjmując, że „groził A. P. dalszym pobiciem” wyraźnie łączy te groźby z wcześniejszym jego zachowaniem w mieszkaniu.

Wyrok zawiera też inne wady, trudne do wyjaśnienia wobec braku uzasadnienia w tej części. Zaskarżenie wyroku tylko przez obronę i obowiązująca zasadę reformationis in peius ogranicza możliwość naprawienia tych błędów w dalszym toku postępowania, nie mniej należy zwrócić na nie uwagę.

Sąd Okręgowy dokonując oceny materiału dowodowego dał wiarę wszystkim opiniom sądowo-lekarskim przeprowadzonym w niniejszej sprawie, a więc także opinii biegłego J. P.z dnia 17.08.2012 roku dotyczącej obrażeń doznanych przez pokrzywdzoną. Z niewiadomych przyczyn Sąd Okręgowy opierając na jej ustaleniach dotyczących zakresu obrażeń ciała doznanych przez pokrzywdzoną, wbrew tej opinii nie uznał, że doznane przez pokrzywdzoną obrażenia naruszyły czynności narządów ciała na okres powyżej 7 dni w rozumieniu art. 157 § 1 kk, przyjmując w wyroku łagodniejszą kwalifikację art. 157 § 2 kk. Sąd Okręgowy nie wyjaśnił także dlaczego w kumulatywnej kwalifikacji czynu przypisanego oskarżonemu W.na szkodę A. T.poprzestał na kwalifikacji art. 158 § 1 kk mimo, iż użył on wobec pokrzywdzonej noża, który stanowi niebezpieczny przedmiot w rozumieniu art. 159 kk. Użycie tego noża zostało ustalone przez sąd meriti zarówno w stanie faktycznym jak i w opisie czynu.

Brak wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku w zakresie czynu popełnionego na szkodę J. K.czyni także niemożliwym do ustalenia przyczyn powołania w kumulatywnie kwalifikowanej podstawie prawnej skazania za ten czyn w odniesieniu do A. W.i D. L.przepisu art. 157 § 2 kk. Nie ulega wątpliwości, iż pokrzywdzony doznał obrażeń skutkujących naruszeniem czynności ciała na okres poniżej 7 dni, ale poczynione ustalenia faktyczne nie pozwoliły na jednoznaczne ustalenia, który z oskarżonych swych zachowaniem spowodował te obrażenia. Skoro obaj oskarżeni uderzali pokrzywdzonego, w sposób nie dający możliwości zindywidualizowania sprawcy konkretnych obrażeń, to nie można im było przypisać w kumulatywnej kwalifikacji wyczerpania znamion art. 157 § 2 kk, lecz co najwyżej czyn z art. 158 § 1 kk. Brak apelacji na niekorzyść oskarżonych, przy braku ustaleń faktycznych umożliwiających przypisanie oskarżonym narażenia pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo nastąpienia skutku z art. 157 § 1 kk, musiał skutkować wyeliminowaniem z podstawy prawnej skazania osk. W.i L.przepisu art. 157 § 2 kk. Nie było to konieczne w wypadku osk. K. (1), gdyż w wypadku tej oskarżonej, przepisu art. 157 § 2 kk w podstawie skazania nie powołano.

Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonego W. co do czynu na szkodę J. K.:

Apelacja w tym zakresie nie okazała się zasadna.

Argumentacja przywołana w apelacji na poparcie zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych co do sprawstwa oskarżonego nie jest nadmiernie obszerna. Twierdzenia, że oskarżony nie działał z zamiarem przywłaszczenia rzeczy należących do pokrzywdzonego jest sprzeczny z ustaleniami faktycznymi, a w szczególności faktem zaboru portfela należącego do pokrzywdzonego K. (2)czy dwóch telefonów jednego K. (2)i drugiego K. K.. Trudno też zrozumieć dlaczego oskarżony znając D. K., a więc widząc, że nie ma stałych dochodów i mieszkania, mógł mieć przekonanie, że przedmioty znajdujące się w nie należącym do niej mieszkaniu są jej własnością. Wyjaśnienia oskarżonego w zakresie przebiegu zdarzeń są nie tylko sprzeczne z materiałem dowodowym, który stał się podstawą ustaleń faktycznych, ale i z zeznaniami D. K.. Analiza materiału dowodowego została prawidłowo zaprezentowana w pisemnym uzasadnieniu wyroku. Z zeznań K. (3)i K. (2)wynika jednoznacznie, że jeden z napastników zabrał portfel K. (2), a to, że nie można było jednoznacznie ustalić, który to z oskarżonych, nie może podważyć prawidłowości ustalonego stanu faktycznego.

Wyeliminowanie z podstawy prawnej skazania art. 157 § 2 kk nie zmieniło zawartości kryminalnej czynu i w związku z tym nie mogło mieć wpływu na wymiar kary. Tym bardziej, że kara wymierzona za ten czyn mieści się w dolnych granicach zagrożenia i z pewnością nie nosi cech rażącej surowości, szczególnie jeśli uwzględnić istotne okoliczności obciążające wskazane przez Sąd Okręgowy w pisemnym uzasadnieniu wyroku. Podkreślenia wymaga, iż oskarżony czynu tego dopuścił się w warunkach recydywy, zaledwie 8 miesięcy po odbyciu ostatniej kary. Także orzeczony środek karny co do zasady i wysokości ma swe uzasadnienie w popełnionym czynie i obowiązujących przepisach.

Wobec uchylenia skazania z pkt 1 wyroku, należało w konsekwencji uchylić orzeczenie o karze łącznej i zaliczyć dotychczasowy okres tymczasowego aresztowania na poczet w/w kary.

Należało także uwzględnić zarzut apelacji obrońcy oskarżonego i ustalić wysokość kosztów obrony z urzędu oskarżonego zasądzonych na jego rzecz w pkt 25 wyroku na kwotę 2140,20 złotych. Z treści wyroku wynika, że Sąd Okręgowy przyznał obrońcy z urzędu tego oskarżonego jedynie koszty nieopłaconej pomocy prawnej według stawki minimalnej za obronę przed sądem okręgowym, jako pierwszą instancją (§ 14 ust. 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - Dz. U. Nr 163, poz. 1348), uwzględniając stosownie do przepisów § 16 i 19 powołanego rozporządzenia liczbę terminów rozpraw i nakład pracy adwokata. Sąd Okręgowy błędnie do przyznanej kwoty nie wliczył kosztów obrony z urzędu oskarżonego W. za postępowanie przygotowawcze, a na tym etapie postępowania obrońca z urzędu został przecież wyznaczony i podejmował czynności. Prokurator nie jest władny do zasądzania tych kosztów, o ile postępowanie nie jest przez niego na tym etapie umarzane, i w konsekwencji to Sąd I instancji powinien rozstrzygnąć o nich w orzeczeniu kończącym postępowanie.

Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonego L. co do czynu na szkodę J. K.:

Apelacja w tym zakresie nie okazała się zasadna.

Podstawą prawidłowych ustaleń faktycznych, co już podniesiono we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia, stały się zeznania św. K. K.i św. K. T., której krótko po zdarzeniu K. (3)opisał jego przebieg, a także te fragmenty wyjaśnień oskarżonych W.i L.oraz pokrzywdzonego K. (2), które z zeznaniami K. (3)korespondują. Sąd Okręgowy słusznie nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego L.w tej części, w której twierdził, że jedynie pomagał zagrożonej D. K.. Stąd argumentacja apelacji, opierającej ocenę faktyczną i prawną na tej części wyjaśnień oskarżonego, nie może zasługiwać na uwzględnienie. Jeżeli chodzi o porozumienie między oskarżonymi, to przecież Sąd Okręgowy nie ustalił, by doszło między nimi do słownego porozumienia przed wejściem do mieszkania pokrzywdzonego. Natomiast ich zachowanie w mieszkaniu jednoznacznie świadczy o istnieniu takiego porozumienia w zakresie dotyczącym popełnienia przestępstwa rozboju. Warunkiem sine qua non współsprawstwa jest oczywiście istnienie porozumienia, ale ono wcale nie musi nastąpić przed czynem zabronionym. Wystarczające jest gdy dochodzi do porozumienia w trakcie realizacji czynu zabronionego, przy czym forma tego porozumienia jest dowolna, może więc to nastąpić także poprzez facta concludenta. Obaj oskarżeni stosowali przemoc wobec pokrzywdzonego K. (2), a oskarżony W.dodatkowo groził mu przedmiotem przypominającym broń palną. W trakcie stosowanej przemocy przez obu oskarżonych jednocześnie dokonywali zaboru przedmiotów należących do K. (2)i K. (3), a nie jak twierdzi obrońca rzeczy należących do D. K.. Oskarżeni stosowali przemoc wobec J. K.przez cały czas pobytu w mieszkaniu, ostatni raz go uderzyli bezpośrednio przed wyjściem. Dlatego też ocena prawna zachowania oskarżonych musi być jednoznaczna i dlatego należało uznać, że brak oceny prawnej ich czynu w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie miał wpływu na jego treść.

Wyeliminowanie z podstawy prawnej skazania art. 157 § 2 kk nie zmieniło zawartości kryminalnej czynu i w związku z tym nie mogło mieć wpływu na wymiar kary. Tym bardziej, że kara wymierzona za ten czyn została wymierzona w dolnym progu zagrożenia i z pewnością nie nosi cech rażącej surowości, szczególnie jeśli uwzględnić istotne okoliczności obciążające wskazane przez Sąd Okręgowy w pisemnym uzasadnieniu wyroku. Także orzeczony środek karny co do zasady i wysokości ma swe uzasadnienie w popełnionym czynie i obowiązujących przepisach.

Wobec uchylenia skazania z pkt 8 wyroku, należało w konsekwencji uchylić orzeczenie o karze łącznej i zaliczyć dotychczasowy okres tymczasowego aresztowania na poczet w/w kary.

Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonej K. (1):

Apelacja nie okazała się zasadna.

Oskarżona nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu zaprzeczając, że w ogóle weszła z pozostałymi oskarżonymi do mieszkania bądź zasłaniała się niepamięcią co do tego faktu. Sąd Okręgowy słusznie uznał jej wyjaśnienia za przyjętą linię obrony i nie oparł się na nich ustalając stan faktyczny. Stąd powoływanie treści tych wyjaśnień na poparcie zarzutów apelacji nie może odnieść pożądanego przez obrońcę efektu.

Sąd Okręgowy nie ustalił aby oskarżona osobiście uderzyła pokrzywdzonego, posługiwała się przedmiotem przypominającym broń palną bądź osobiści dokonywała zaboru przedmiotów znajdujących się w mieszkaniu. Podstawa odpowiedzialności oskarżonej było współdziałanie z pozostałymi sprawcami rozboju.

Zgodnie z brzmieniem art. 18 § 1 k.k. zdanie drugie współsprawstwo polega na wykonaniu czynu zabronionego wspólnie i w porozumieniu z inną lub innymi osobami. Istota współsprawstwa zasadza się na stworzeniu podstaw do przypisania każdemu ze współsprawców całości popełnionego wspólnie przez kilka osób przestępstwa, a więc także tego, co zostało realizowane przez innych współdziałających, przy czym każdy ze współsprawców ponosi odpowiedzialność tak, jak gdyby sam "wykonał" czyn zabroniony. Nie ma przy tym wymogu by każdy ze sprawców realizował wszystkie znamion czynu zabronionego. W wypadku oskarżonej, która wprowadziła współsprawców do mieszkania K. (3), jej rola sprowadzała się do wskazywania przedmiotów, które pozostali oskarżeni zabrali z tego mieszkania. Oskarżona widziała stosowaną przemoc wobec pokrzywdzonego K. (2) i ją w pełni akceptowała. Nie można inaczej ocenić jej zachowania, skoro po zadanych pokrzywdzonemu uderzeniach ręką i metalową pokrywką oraz zastraszeniem go przedmiotem przypominającym broń palną, brała aktywny udział w dokonywanym zaborze rzeczy nie należącej do niej. To ona powiedziała oskarżonym W.i L., że pokrzywdzony ma jeszcze portfel z pieniędzmi. To właśnie zabór tego portfela, w którym znajdowały się dokumenty, w tym dowód osobisty pokrzywdzonego, uzasadnia przyjęty w kumulatywnej kwalifikacji przepis art. 276 kk. W wyniku zaboru tego portfela pokrzywdzony utracił znajdujące się w nim rzeczy, w tym poza pieniędzmi, także znajdujący się w nim dowód osobisty.

Kara za ten czyn została wymierzona w dolnym progu zagrożenia i z pewnością nie nosi cech rażącej surowości, szczególnie wobec jej warunkowego zawieszenie. Wolnościowy charakter wymierzonej kary, w kontekście istniejących w sprawie okoliczności obciążających, powoduje, że także w tym zakresie tę apelację należało uznać za bezzasadną. Także orzeczony środek karny co do zasady i wysokości ma swe uzasadnienie w popełnionym czynie i obowiązujących przepisach.

Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonej K. (1):

Apelacja nie okazała się zasadna.

Argumentacja apelacji jest o tyle wybiórcza, że w ogóle nie dostrzega najistotniejszej okoliczności obciążające jaką jest działania oskarżonej w recydywie i popełnienie kolejnego czynu z użyciem przemocy około 10 miesięcy po opuszczenie Zakładu Karnego po odbyciu poprzedniej kary. Okoliczność ta świadczy o wysokim stopniu zdemoralizowania oskarżonej, rażącym braku poszanowania dla norm prawnych i nieskuteczności dotychczasowych środków wychowawczych. Skoro dotychczas stosowana represja, w tym odbycie kary pozbawienia wolności, nie odniosła skutku to trudno uznać za zasadną tezę apelacji, że wobec oskarżonej wystarczające będzie warunkowe zawieszenie wykonania kary i stosowanie środków wolnościowych. Nie znajduje potwierdzenia w materiale dowodowym sprawy i ustaleniach faktycznych poczynionych przez Sąd Okręgowy, że oskarżona była zastraszana przez pozostałych sprawców czynu. W efekcie brak podstaw do uznania, że nawet istotna zmiana w życiu oskarżonej jakim jest urodzenie dziecka, może spowodować przewartościowanie jej dotychczasowego życia. Oskarżona musi mieć świadomość, że popełnianie kolejnych przestępstw spotka się z surową odpłatą. W tym kontekście orzeczona karę należy uznać za adekwatną do stopnia zawinienia i istniejących w sprawie okoliczności obciążających i łagodzących.

Orzeczenie o kosztach sądowych jest konsekwencją nieuwzględnienia apelacji obrońców oskarżonych W., L., K. (1) i S.w części utrzymującej zaskarżony wyroku w mocy. Trudna sytaucja oskarżonych skutkowała oceną o niemożności poniesienia przez nich kosztów sądowych i zwolnieniu w trybie art. 624 § 1 kpk.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE