UZASADNIENIE

A. i J. R. wystąpili przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. z pozwem o zapłatę następujących kwot:

1. po 65.754 zł na każde z nich tytułem zadośćuczynienia, w tym po 62.000 zł tytułem należności głównej i po 3.754 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od tej kwoty za okres od 02.10.2012 r. do 21.03.2013 r.,

2. po 25.984 zł na każde z nich tytułem odszkodowania za pogorszenie się sytuacji życiowej w związku ze śmiercią syna, w tym po 24.500 zł tytułem należności głównej i po 1.484 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od tej kwoty za okres od 02.10.2012 r. do 21.03.2013 r.,

3. 5.088,34 zł na rzecz powódki tytułem zwrotu kosztów pogrzebu w tym: 4.797,34 zł tytułem należności głównej i 291 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od tej kwoty za okres od 02.10.2012 r. do 21.03.2013 r.,

4. po 7.217 zł na rzecz każdego z powodów tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Ostatecznie powódka rozszerzyła powództwo w zakresie roszczeń o zwrot kosztów związanych pogrzebem, domagając się zasądzenia od pozwanego na jej rzecz kwoty 7.177,34 zł w tym: 4.797,34 zł tytułem kosztów pogrzebu, 291 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od tej kwoty za okres od 02.10.2012 r. do 21.03.2013 r., oraz 2.100 zł tytułem zwrotu części kosztów nagrobka wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3.10.2013 r. do dnia zapłaty.

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa na koszt powodów. Wskazał, że należne z tytułu zadośćuczynienia oraz zwrotu kosztów pogrzebu kwoty zostały już wypłacone przy uwzględnieniu przyjętego przez ubezpieczyciela 60% przyczynienia się ofiary do zaistnienia wypadku, natomiast roszczenia z tytułu odszkodowania za pogorszenie się warunków życia jest nieuzasadnione, gdyż nie zostało udowodnione.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje.

Okoliczności faktyczne sprawy w zasadzie były bezsporne i przedstawiały się w następujący sposób:

W dniu 19.05.2012 r. na drodze K.-C. kierujący samochodem marki M. (...) nr rej (...) A. D. utracił panowanie nad pojazdem, zjechał na lewe pobocze i uderzył w słup ogrodzenia, w wyniku czego pasażer samochodu 25-letni I. R. poniósł śmierć na miejscu. Pojazd ubezpieczony był w zakresie OC w pozwanym Towarzystwie. W czasie wypadku pasażer nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa i podobnie jak kierowca, z którym wcześniej spożywał alkohol, znajdował się w stanie nietrzeźwości (2,2 promila alkoholu we krwi (k. 20)).

W związku z powyższym zdarzeniem, A. D. został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim z dnia 15 listopada 2012 r. za czyn z art. 178a § 1 k.k., art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k. (k. 124, 137-141).

I. R. był jedynym synem powodów, pomagał w prowadzeniu gospodarstwa rolnego i miał przejąć po nich to gospodarstwo, opiekować się nimi i zapewnić byt do końca ich dni. Dwie młodsze córki powodów uczą się, nie mieszkają z nimi i nie wiążą swojego życia ze wsią i prowadzeniem gospodarstwa rodziców. Rodzina R. do czasu wypadku żyła zgodnie. Syn w związku z tym, że pracował, zarabiał około 2.000 – 3000 zł i pomagał w utrzymaniu rodzicom i siostrom. Rodzicom przekazywał około 1000 zł miesięcznie, zaś siostrom – starszej opłacał czesne za szkołę, a młodszej dawał kieszonkowe. Ponadto po pracy pomagał rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa rolnego o powierzchni 9 ha, w którym przede wszystkim hodują owce i trzodę chlewną. Dochód z gospodarstwa rolnego w przeliczeniu na miesiąc wynosi średnio około 3.050 zł (w tym 1734,15 zł z uprawy truskawek i 574,66 zł z tytułu dopłat bezpośrednich). Wydatki na koszty utrzymania gospodarstwa domowego, ubezpieczenie samochodu, koszty utrzymania córek wynoszą około 2.967 zł (w tym czesne za szkołę i akademik A. R. (2) - 517 zł, za internat i wyżywienie M. R. 300 zł) (według wyliczenia k. 41, 43, zaświadczenie k. 42, faktury kosztowe k. 44-66).

I. R. był osobą towarzyską, ciepłą, opiekuńczą. Powodowie w sposób bardzo dotkliwy odczuli jego śmierć. Wiadomość o tym była dla nich szokiem, nie mogli uwierzyć w to, co się stało. Powódka „podobno strasznie krzyczała, ale sama tego nie pamięta – wie o tym z opowiadań” (wywiad z powódką odzwierciedlony w opinii biegłej psycholog k. 210). Przyjmowała tabletki uspokajające, ale nie w czasie pogrzebu, gdyż chciała zapamiętać swoje dziecko. Nie spała przez 4 miesiące, nie jadła. Z uwagi na to, że źle się czuła, a kolejki u lekarzy były długie, jeździła do „babki” do Orli, która pomogła jej na tyle, że mogła pracować. Żadnych leków nie brała i nie bierze. Codziennie chodziła na cmentarz, teraz czyni to 1-2 razy w tygodniu. Obecnie nie potrzebuje pomocy lekarskiej, ale często jej i mężowi jest smutno, przeżywają głęboki ból, wspominają syna, czują niepokój o przyszłość. J. R. wskazał ponadto, że nadal okresowo wracają kłopoty ze snem, po śmierci stał stał się bardziej nerwowy, unika ludzi, podczas gdy wcześniej szukał ich towarzystwa. Odnowiły mu się dolegliwości związane z zaleczonymi około 20 lat temu wrzodami żołądka (okoliczności niekwestionowane przez pozwanego, a wynikające z zeznań powoda (k. 244 i nast. nagranie rozprawy z dnia 22 października 2013 r., czas od 00:10:58), powódki (tamże, czas od 00:02:22), świadków , opinii biegłej psycholog M.E. S. (k. 207-214), protokołów rozpraw sprawy prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Bielsku Podlaskim I C 259/13 odzwierciedlającej dowód z zeznań świadków: A. R. (1) (k. 257), opinii psychologicznej sióstr zmarłego A. i M. R. (k. 263-269), zeznań A. i M. R. w charakterze powódek w w/w sprawie (k. 270-272).

W związku z koniecznością sprawienia zmarłemu I. R. pogrzebu, powodowie ponieśli następujące koszty: usługi pogrzebowej wraz z trumną – 4000 zł (k. 33), ubrania dla najbliższych członków rodziny na pogrzeb (k. 30-31), usługi cateringowej – stypy po pogrzebie 1890 zł (k. 34), ofiary za posługę duszpasterską – nabożeństwo pogrzebowe 1500 zł (k. 34), usługi cateringowej – stypy w 40 dni po śmierci I. R. – 1350 zł (k. 30), koszty paliwa w związku z dojazdami do placówek, urzędów i innych w zw. z wypadkiem i śmiercią I. R. – 550,02 zł (k.32, 35, 36, 37), koszty nagrobka 7.000 zł (k. 238) – w sumie 11.135,14 zł.

W dniu 3 lipca 2012 r. powodowie zgłosili pozwanemu swoje roszczenia, żądając wypłaty na ich rzecz kwot po 150.000 zł z tytułu zadośćuczynienia i po 50.000 zł z tytułu odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej (akta szkody). Pozwany ustalił wysokość zadośćuczynienia na 20.000 zł na rzecz każdego z nich, przy czym przyjął 60% przyczynienie się ofiary do zaistnienia wypadku i o równowartość tego udziału pomniejszył wypłacone im świadczenie. Powodowie otrzymali więc z tego tytułu po 8.000 zł. Jednocześnie pozwany uznał za uzasadnione poniesione przez powódkę koszty pogrzebu na kwotę 7.443,15 zł, odmawiając uwzględnienia wydatków z tytułu ubrania ponad kwotę 1.053,15 zł, ofiary za posługę duszpasterską – pochówek ponad 500 zł oraz usługi cateringowej w miesiąc po pogrzebie na kwotę 1.350 zł. Pomniejszył też zaakceptowaną kwotę o 60% z tytułu przyczynienia i wypłacił powódce z tego tytułu świadczenie w wysokości 2.977,26 zł. Zasadność żądań powódki co do wysokości zadośćuczynienia, zwrotu pozostałych kosztów pogrzebu i roszczeń odszkodowawczych za pogorszenie warunków życia pozostaje zatem sporna.

Sporny był także zakres przyczynienia się przez I. R. do zaistnienia przedmiotowego wypadku. Powodowie przyznali je w granicach do 30% i kwoty roszczeń objętych pozwem przyczynienie to już uwzględniają. Pozwany natomiast przyjął je na poziomie 60%. O ile bowiem, jak wskazano powyżej fakt, iż zmarły dobrowolnie zgodził się na podróż samochodem z kierowcą znajdującym się w stanie nietrzeźwym (0,91 mg/dm3 alkoholu w wydychanym powietrzu – wyrok k. 124-126) i nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa nie był negowany przez żadną ze stron, o tyle powodowie kwestionowali podnoszoną przez pozwanego okoliczność, że ich syn w trakcie jazdy z A. D., w momencie gdy ten sięgał po pieniądze do podłokietnika, trzymał kierownicę samochodu i z nieznanych przyczyn zjechał na pobocze, powodując wypadek, w którym zginął.

W ocenie Sądu, w świetle materiału dowodowego w postaci zeznań A. D., który został przesłuchany w charakterze świadka zarówno w niniejszym postępowaniu (k. 202 – nagranie rozprawy z dnia 23 lipca 2013 r., czas od 00:02:00), jak i w sprawach z powództwa sióstr ofiary A. R. (2) i M. R. o zadośćuczynienie i odszkodowanie prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Bielsku Podlaskim pod sygn. akt I 259/13, czy w sprawie karnej, w której wyjaśniał w charakterze oskarżonego (uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim II K 434/12 k. 161-163, 165), brak jest podstaw do przyjęcia, że I. R. trzymał kierownicę samochodu w czasie jazdy. A. D. był jedyną osobą, która mogła tę okoliczność potwierdzić lub jej zaprzeczyć, gdyż żaden inny dowód w tym zakresie nie został ujawniony. Wskazany świadek natomiast, zeznał, że nie pamięta takiej sytuacji, gdyż był pod wypływem alkoholu. Fakt taki mógł mieć miejsce, ale on nie jest w stanie stanowczo go potwierdzić. Okoliczność przyczynienia się przez ofiarę w opisany sposób do wypadku nie została zatem udowodniona.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Odpowiedzialność pozwanego w niniejszej sprawie, co do zasady nie była kwestionowana, a jej podstawę stanowi art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, który jednocześnie wytycza zakres tej odpowiedzialności. Zgodnie z tym przepisem, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

Zatem zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za powstałą szkodę jest uzależniony od zakresu odpowiedzialności ubezpieczonego – posiadacza lub kierującego pojazdem. Zakład ubezpieczeń zamiast niego naprawia wyrządzone szkody. Odszkodowanie ubezpieczeniowe ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem. Do odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego (a zatem i jego zakładu ubezpieczeń) za szkody na osobie (uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia lub śmierć poszkodowanego) stosuje się takie same ogólne zasady odszkodowawcze, przyjęte kodeksie cywilnym (art. 444-449 w związku z art. 361-363 k.c.) (Por. A. Szpunar, Wynagrodzenie szkody powstałej wskutek wypadku komunikacyjnego, Warszawa 1976, s. 88-89).

Mając na względzie powyższe, jak również poczynione na wstępie ustalenia faktyczne, za podstawę orzekania w sprawie Sąd przyjął art. 446 k.c. Zgodnie z jego paragrafem pierwszym, jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł. Paragraf 3 tego artykułu stanowi natomiast, że Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Ostatecznie, w oparciu o § 4 cytowanego artykułu, Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Analizując roszczenia powodów w kolejności przyjętej w wyżej cytowanym przepisie, w ocenie Sądu za uzasadnione należało uznać wszystkie poniesione przez nich wydatki związane z pogrzebem i pochówkiem syna, a odzwierciedlone w przedstawionych przez nich fakturach. Z uwagi na fakt, że pozwany kwestionował tylko część z nich, rozważania Sądu zostaną ograniczone tylko do tej części.

W orzecznictwie sądowym utraty jest pogląd, że obowiązek zwrotu kosztów pogrzebu obejmuje swym zakresem wydatki poniesione zgodnie z lokalnymi i środowiskowymi zwyczajami, a które obejmują przygotowanie pogrzebu, samą ceremonię oraz postawienie nagrobku. W szczególności za uzasadnione tradycjami uważa się poniesienie kosztów: przygotowania zwłok do pogrzebu i ich dostarczenia na cmentarz, nabycia trumny, kremacji zwłok, zakupu miejsca na cmentarzu, postawienia nagrobku, zakupu kwiatów i odzieży żałobnej, koszty ceremonii pogrzebowej, poczęstunku po pogrzebie dla osób bliskich (por. wyrok SN z 4 czerwca 1998 r., II CKN 852/97, OSN 1998, nr 11, poz. 196; wyrok SN z 6 stycznia 1982 r., II CR 556/81, LEX nr 8388; wyrok SN z 22 stycznia 1981 r., II CR 600/80, LEX nr 8301; wyrok SN z 7 marca 1969 r., II PR 641/68, OSN 1970, nr 2, poz. 33). Ponadto przyjmuje się, że obowiązek zwrotu kosztów obejmuje tylko wydatki, które można uznać, że stosownie do okoliczności utrzymane są w rozsądnych granicach (w przeciętnej wysokości) i zarazem wyłącznie już poniesione w chwili żądania zwrotu (por. także A. Cisek (w:) E. Gniewek, Komentarz, 2008, art. 446, nb 5; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2005, art. 446, nb 10; A. Śmieja (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 725).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, należy wskazać, że wydatki na odzież powodowie określili na 1.845,12 zł, przy czym pozwany uznał je do kwoty 1.053,15 zł (i wypłacił z tego 40% po zróżnicowaniu w związku z przyjętym 60-procentowym przyczynieniem). Pozwany podnosił, że spodnie dublują się ze spódnicami, że zakup swetrów w okresie letnim, kiedy pogrzeb miał miejsce, był zbyteczny; nieuzasadniony był także zakup 3 biustonoszy. Sąd nie podziela tej argumentacji pozwanego, uznając, że w okresie pogrzebu, którego uroczystości zwyczajowo, jak wynika z doświadczenia życiowego, trwają co najmniej dwa dni (dzienne modlitwy, czuwanie, pogrzeb) nie sposób wymagać, by najbliżsi, bez względu na to, czy ubrania są czyste, czy zabrudzone musieli chodzić w jednym. Ponadto, zgodnie z zeznaniami powódki, których Sąd nie miał podstaw kwestionować, gdyż przede wszystkim nie kwestionował ich pozwany, cała rodzina pozostawała w żałobie przez cały rok – zgodnie z przyjętym zwyczajem. Dlatego uwzględnienie w roszczeniu odszkodowawczym wydatków na odzież w niezbędnym zakresie, dla każdego z najbliższych zmarłego, nie jest nieuzasadnione, czy wygórowane.

Za uzasadnione Sąd uznał także roszczenie o zwrot kosztów usługi cateringowej w 40 dni po śmierci syna powodów. Jak wynika bowiem z ich zeznań, są wyznania prawosławnego i zgodnie z obowiązującym w ich obrządku zwyczajem, w 40. dniu po śmierci osoby, odprawiane jest nabożeństwo za jej duszę i ponownie zaprasza się żałobników na poczęstunek. Tak więc wydatek poniesiony przez powodów w tym zakresie, w świetle powołanego wyżej orzecznictwa, również był w pełni uzasadniony. Analogicznie należy uzasadnić wydatek na posługę duszpasterską, skoro zwyczajowo przyjęta jest ofiara w zapłaconej przez powodów wysokości 1500 zł. Fakt uiszczenia tej kwoty powodowie wykazali przedstawiając stosowny rachunek. Pozwany nie wykazywał natomiast, by posługa ta wiązała się ze zwyczajowo niższą ofiarą.

W przedmiocie zwrotu kosztów nagrobka, który co do zasady nie był przez pozwanego kwestionowany (gdyż jego części odpowiadająca 40% wartości została wypłacona przez ubezpieczyciela dobrowolnie), Sąd orzekł zasądzając od pozwanego na rzecz powódki dalsze 25% jego wartości, z uwagi na konieczność uwzględnienia 35% przyczynienia się ofiary do zaistnienia wypadku, o czym niżej.

Podsumowując, podlegające zwrotowi koszty pogrzebu, Sad ustalił na kwotę 11.135,14 zł, która podlegała pomniejszeniu o kwotę bezsporną, wypłaconą powódce na etapie likwidacji szkody – 2.977,26 zł. Różnica wyniosła więc 8.157,88 zł i podlegała dalszej korekcie o współczynnik przyczynienia, o czym także niżej.

Sporne tak co o zasady, jak i wysokości były roszczenia powodów w zakresie odszkodowania określonego w art. 446 § 3 k.c. za pogorszenie sytuacji życiowej. Wprawdzie pozwany nie kwestionował podawanych przez powoda (k. 143 nagranie rozprawy z dnia 03.06.2013 r. czas od 00:30:58 w zw. z k. 244 nagranie rozprawy z dnia 22.10.2013 r., czas od 00:10:58), powódkę (k. 143 nagranie rozprawy z dnia 03.06.2013 r. czas od 00:09:13 w zw. z k. 244 nagranie rozprawy z dnia 22.10.2013 r., czas od 00:02:22), świadka I. G. (k. 143 nagranie rozprawy z dnia 03.06.2013 r., czas od 00:49:44), i świadka Z. G. (tamże, czas od 01:04:02) faktów co do udzielania przez zmarłego pomocy rodzicom w prowadzonym przez nich gospodarstwie, przekazywania przez niego kwoty około 1000 zł miesięcznie na wydatki wspólnego gospodarstwa domowego, w którym wraz z nimi przebywał, czy zamiaru powodów przekazania mu w przyszłości gospodarstwa rolnego i wiązanych z tym przez nich nadziei dochowania ich przez syna do śmierci, które to plany I. R. znał i akceptował, mimo to jednak przeczył zasadności tego roszczenia. Gołosłowne zanegowanie przez pozwanego w odpowiedzi na pozew, a zatem przed przeprowadzeniem przez Sąd zawnioskowanych przez powodów dowodów na tę okoliczność, nie może podważać spójnych, konsekwentnych zeznań świadków i stron odnośnie roli, jaką w życiu powodów pełnił zmarły syn. Znamiennym jest, że pozwany nie uczestniczył czynnie w procesie, nie składał wniosków dowodnych na kwestionowaną okoliczność, nie podważał wiarygodności zeznań stron i świadków. Z załączonych akt szkody nie wynikają natomiast żadne dowody przeciwne tym, zaoferowanym przez powodów w niniejszym procesie. W tej sytuacji także Sąd nie miał podstaw, by podane przez nich fakty uznać za niewiarygodne.

Powołując się na orzecznictwo sądowe, należy ponadto podkreślić, że pogorszenie sytuacji życiowej, o którym mowa w art. 446 § 3 k.c. polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, ale obejmuje także przyszłe szkody majątkowe, często nieuchwytne lub trudne do obliczenia, niemniej prowadzące do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej (wyrok SN z dnia 2 grudnia 2009 r., I CSK 149/09, LEX nr 607232). Dlatego pogorszeniem sytuacji życiowej jest śmierć dorastającego syna, na którego pomoc materialną rodzice mogli liczyć w najbliższej przyszłości czy śmierć innej osoby bliskiej, z którą związana była realizacja planów życiowych mających poprawić warunki materialne (por. wyrok SN z dnia 13 maja 1969 r., II CR 128/69, 1970/6/122 z glosą H. Paruzal; wyrok SN z dnia 8 lipca 1974 r., I CR 361/74, OSP 1975, z. 9, poz. 204).

Skoro zatem do gospodarstwa domowego powodów, którzy miesięcznie samodzielnie uzyskują dochód około 3.000 zł, aktualnie nie wpływa do miesiąc kwota 1000 zł przekazywana im przez syna, który zarobkował, a swoje indywidualne potrzeby pokrywał we własnym zakresie, skoro bezspornym jest także, że to zmarły łożył na kształcenie starszej siostry A., a teraz ciężar ten spadł na powodów, ponadto skoro powodowie utracili następcę, który miał objąć gospodarstwo rolne i prowadzić je, a rodzicom zapewnić byt i opiekę do ostatnich dni, poniesiona przez nich szkoda w postaci pogorszenia się warunków życia aktualnie, jak i perspektyw na przyszłość, wydaje się, w ocenie Sądu, oczywista. Z prostego rachunku wynika także, że jeżeli syn wspomagał rodziców kwotą 1000 zł, nie uwzględniając wartości świadczonej przez niego pracy w gospodarstwie, to żądana przez nich kwota – w sumie 50.000 zł (po 25.000 zł na każde z nich) stanowi równowartość pomocy pieniężnej, jaką uzyskiwaliby od niego przez okres nieco ponad 4 lat. Tymczasem powodowie są ludźmi w wieku średnim (powódka 46 lat i powód 49 lat – dowód: kopie dowodów osobistych - akta szkody), statystycznie mają przed sobą znacznie więcej niż 4 lata życia. Już choćby z tej przyczyny wysokość dochodzonego roszczenia nie może być uznana za wygórowaną.

Przechodząc kolejno do kwestii zadośćuczynienia, należy wskazać, że art. 446 § 4 k.c. jest reakcją ustawodawcy na konieczność zwiększenia ochrony ofiar zdarzeń kryminalnych, jakim niewątpliwie był wypadek komunikacyjny, w którym zginął syn powodów. Przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego ma na celu zrekompensować krzywdę za naruszenie prawa do życia w rodzinie i ból spowodowany utratą najbliższej osoby (wyrok SA w Lublinie z dnia 7 lipca 2009 r., II AKa 44/09, LEX nr 523973). Naruszenie prawa do życia w rodzinie stanowi dalece większą dolegliwość psychiczną dla członka rodziny zmarłego niż w przypadku innych dóbr, a jej skutki rozciągają się na całe życie osób bliskich. Świadczenie z tego tytułu nie może zatem stanowić zapłaty symbolicznej, ale musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość. Jego wysokość nie może jednak być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy, ale powinna być - przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego - utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, I ACa 348/13 z 21.05.2013 r., LEX nr 1342322).

W sprawie poza sporem był fakt, że śmierć syna powodów wywołała u nich ogromy ból i cierpienie. W ocenie Sądu jednak przyznane im przez pozwanego zadośćuczynienie jest rażąco niskie i nie wypełnia określonej w wyżej zacytowanym przepisie funkcji. Wprawdzie, jak wynika z opinii biegłej psycholog, ich obecny stan psychiczny jest stabilny, nie stwierdzono zaburzeń przystosowawczych i nie wymagają oni leczenia farmakologicznego ani terapeutycznego. Mimo jednak, że najsilniejsze reakcje związane z procesem żałoby, takie jak lęk, niepokój, zaburzenia snu i łaknienia, apatia, żal, poczucie krzywdy w wysokim natężeniu, miały charakter przemijający, znacznie ucichły i powodowie powrócili do realizacji nałożonych na nich ról społecznych, to nie można zgodzić się z pozwanym, że odpowiednim zadośćuczynieniem za śmierć syna jest kwota 20.000 zł na rzecz każdego z nich. Śmierć dziecka, jest bowiem zdecydowanie tragiczniejszym zdarzeniem w życiu każdego rodzica. W ocenie Sądu kwotą, która jest w stanie złagodzić cierpienie po tej stracie jest 60.000 zł na rzecz każdego z powodów, jako pełna wartość zadośćuczynienia. Kwota 100.000 zł, do jakiej odwoływali się powodowie (przed pomniejszeniem jej o niekwestionowany procent przyczynienia), w świetle opinii biegłej wskazującej na brak trwałych uszczerbków na zdrowiu powodów w wyniku przeżywania żałoby, czy uciążliwych dolegliwości uniemożliwiających, lub znacznie utrudniających normalne funkcjonowanie, jest natomiast zbyt wygórowana.

Przechodząc do ostatniej kwestii rozważań, jaką jest przyczynienie się zmarłego do zaistnienia wypadku, w którym poniósł śmierć, należy wskazać, że zgodnie z art. 362 k.c. jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Podstawową przesłanką przyczynienia do powstania jest adekwatny związek przyczynowy pomiędzy powstaniem lub zwiększeniem szkody a zachowaniem poszkodowanego (art. 361§1 k.c.). Opierając się na poczynionych ustaleniach faktycznych, Sąd uznał, że zasadnym jest przyjęcie przyczynienia I. R. na poziomie 35% (przy czym w zakresie 30% było ono bezsporne). Wykazano bowiem jedynie, że ofiara zgodziła się jechać samochodem z nietrzeźwym kierowcą i w chwili wypadku nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa, co pozostawało w adekwatnym związku przyczynowym z zaistnieniem wypadku i powstałymi u I. R. obrażeniami skutkującymi jego śmiercią (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 24.04.2013 r., sygn. akt I ACa 1418/12, LEX nr 1321973).

Z uwagi na powyższe, roszczenia powodów uznane przez Sąd za uzasadnione, podlegały pomniejszeniu o kwoty wypłacone już w toku postepowania likwidacyjnego przez pozwanego oraz od równowartość 35% z tytułu przyczynienia się zmarłego do zaistnienia wypadku będącego źródłem szkody i krzywdy powodów.

Reasumując, Sąd orzekł jak w punkcie I, II i III wyroku na podstawie art. 446 § 1, 3 i 4 k.c. w zw. z art. 362 k.c.

Odsetki zasądzono od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, to jest od dnia 5 listopada 2013 r., zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.p.c.

O kosztach procesu, Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE