UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 10 grudnia 2012 roku

Wnioskodawca S. M. domagał się zmiany postanowienia Sądu Rejonowego w Wadowicach z dnia 19 września 2012 r., sygn. akt I Ns 602/12, w zakresie punktów II, III poprzez uchylenie z nich zapisów, dotyczących spadkobiercy K. M..

W uzasadnieniu wskazał, że sentencja tego postanowienia koliduje w całości z aktem notarialnym z dnia 3.01.1972 r., Repertorium A numer (...), sporządzonym przed notariuszem mgr J. J. (1), a konkretnie z zapisem § 7 tego aktu, z którego wynika, że J.i H. M. (1)złożyli oświadczenie, że syna K. M.już należycie ze swojego majątku wyposażyli i dlatego tym aktem niczego mu nie przeznaczają. Zdaniem wnioskodawcy była to forma wykluczenia, pozbawienia prawa do dziedziczenia K. M.. Wnioskodawca wywodził, że w latach 70 - tych ubiegłego wieku, istniała swego rodzaju praktyka, że rozporządzenia majątkiem spadkowym były w różny sposób ujmowane, nie tylko w testamencie sensu stricte, ale przybierały również inną formę, czyli taką z jaką mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie.

Uczestnicy K. M. i B. C. wnosili o oddalenie wniosku, podnosząc, że z ww. oświadczenia nie wynika, aby dokonano wydziedziczenia ich nieżyjącego już ojca K. M..

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 10 stycznia 2012 r., sygnatura akt I Ns 144/11/K, Sąd Rejonowy w Wadowicach oddalił wniosek w całości.

Jako okoliczności bezsporne ustalił, że na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Wadowicach z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt I Ns 444/08, spadek po K. M., synu J.i H.na podstawie ustawy nabyły wprost dzieci spadkodawcy: K. M.oraz B. C.po ½ części. Postanowieniem z dnia 19 września 2012 r., sygn. akt I Ns 602/12, Sąd Rejonowy w Wadowicach stwierdził, że spadek po H. M. (2)z domu S., córce P.i L., zmarłej (...)r. w S.i tam ostatnio stale zamieszkałej, na podstawie ustawy nabył wprost jej mąż J. M. (1)oraz synowie spadkodawczyni K. M.i S. M.po 1/3 części, zaś spadek po J. M. (1), synu J.i R., zmarłym w dniu (...) r. w S.i tam ostatnio stale zamieszkałym, na podstawie ustawy nabyły jej dzieci K. M.i S. M.po ½ części.

W dniu 3 stycznia 1972 r. w Państwowym Biurze Notarialnym w W., pomiędzy J. M. (1), H. z S. M., S. M., J. K. dwojga imion z W. M. została zawarta umowa o dożywocie, na podstawie której, J. i H. M. (2) przekazali gospodarstwo rolne stanowiące ich własność, położone w S. na rzecz swojego syna S. M. i jego żony J. K. z W. M., w zamian za dożywotnie utrzymanie określone w art. 908 kodeksu cywilnego. W § 7 tej umowy jest oświadczenie J. i H. M. (2), że syna K. M. już należycie ze swojego majątku wyposażyli i dlatego tym aktem notarialnym niczego mu nie przeznaczają.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Rejonowy cytując art. 679 k.p.c. stwierdził, że wniosek był bezzasadny. Wnioskodawca S. M.był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie praw do spadku po J. M. (1)i H. M. (2), które zostało wszczęte na jego wniosek i toczyło się przed Sądem Rejonowym w Wadowicach w sprawie o sygn. akt I Ns 602/12. Podstawa, na którą powołuje się wnioskodawca we wniosku, była mu znana, gdyż był stroną umowy notarialnej w dniu 3.01.1972 r. w Państwowym Biurze Notarialnym przed Notariuszem J. J. (1), Repertorium A nr(...)Roczny termin do złożenia wniosku o zmianę przedmiotowego postanowienia upływał dla wnioskodawcy z dniem 19 września 2013 r., a zatem przedmiotowy wniosek złożył w terminie określonym w art. 679 k.p.c. Jednakże jego żądanie było bezzasadne, z przyczyn merytorycznych, bowiem wbrew jego twierdzeniom, sentencja ww. postanowienia, nie koliduje z aktem notarialnym z dnia 3.01.1972 r., Repertorium A (...), sporządzonym w PBN przed notariuszem J. J. (1). Treść zapisu, na który powołuje się wnioskodawca, nie jest bowiem wykluczeniem lub pozbawieniem prawa do dziedziczenia K. M.. Stwierdzenia J.i H. M. (2), że został on już z ich majątku należycie wyposażony i że tym aktem notarialnym niczego mu nie przeznaczają, nie może być interpretowany rozszerzająco, tj. że K. M.został wykluczony lub pozbawiony dziedziczenia po swoich rodzicach, w oparciu o ich oświadczenie, zawarte w § 7 aktu notarialnego. Sąd I instancji podkreślił, że to S. M.na podstawie wymienionego aktu notarialnego stał się właścicielem w całości gospodarstwa rolnego po swoich rodzicach J.i H. M. (2). Jest oczywistym, że według ówcześnie obowiązujących przepisów, gospodarstwo rolne było przekazywane jednemu następcy i był nim wnioskodawca. Nieprawdą jest, jak twierdził wnioskodawca, aby w latach 70 - tych ubiegłego wieku, istniały jakieś praktyki, aby rozporządzenia majątkiem spadkowym były w różny sposób ujmowane, nie tylko w testamencie, ale również w takiej formie, jak to suponuje wnioskodawca. Oświadczenia różnego rodzaju były i są składane w aktach notarialnych również w chwili obecnej. Gdyby rodzice K. M.mieli wolę złożenia oświadczenia, że w związku z dokonaną darowizną wykluczają, względnie pozbawiają go prawa dziedziczenia, taka wola byłaby zawarta wyraźnie w wymienionym akcie notarialnym. Rodzice bardzo często obdarowują za życia swoje dzieci, nie stanowi to jednak automatycznie, że pozbawiają ich prawa dziedziczenia. W konsekwencji Sąd Rejonowy przyjął, że nie można tłumaczyć rozszerzająco woli J.i H. M. (1), wyrażającej w ww. akcie notarialnym, jak to czyni wnioskodawca. Zatem żądanie wniosku, jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

W apelacji od powyższego postanowienia, wnioskodawca zarzucił błąd w ustaleniach natury prawnej, a konkretnie w niewłaściwej interpretacji § 7 umowy o dożywocie z dnia 3 stycznia 1972 r., która to interpretacja przyczyniła się do wydania postanowienia sprzecznego z prawem.

W konsekwencji wnioskodawca domagał się zmiany zaskarżonego postanowienia.

W uzasadnieniu podniósł w szczególności, że jego rodzice H. i J. M. (2) nie chcieli celowo użyć w umowie o dożywocie słowa „wykluczają”, czy „pozbawiają majątku spadkowego”, lecz użyli bardzo delikatnie słów „należycie wyposażony”. Skoro K. M. został już należycie wyposażony, to mamy do czynienia z zapisem testamentowym, czy wykluczeniem z dziedziczenia ustawowego. W polskim prawie mamy bowiem do czynienia z jedna tylko formą dziedziczenia: albo ustawowe, albo testamentowe.

Uczestniczka B. C. wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy była oczywiście bezzasadna i nie mogła odnieść skutku.

Sąd Rejonowy w oparciu o niekwestionowane i nie budzące wątpliwości dokumenty, poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które nie pozostają w sprzeczności z zasadami logicznego myślenia i doświadczenia życiowego oraz nie wykazują błędów natury faktycznej, dlatego też Sąd Okręgowy przyjął je za własne. Zarzuty apelacji sprowadzają się nie tyle do kwestionowania tych ustaleń faktycznych, ale do zarzutu naruszania art. 65 k.c., poprzez dokonanie błędnej wykładni oświadczeń woli H.i J. M. (3), zawartego w akcie notarialnym z dnia 3 stycznia 1972 r., Repertorium A (...), sporządzonym w PBN przed notariuszem J. J. (1).

Wbrew twierdzeniom Sąd Rejonowego, wnioskodawca nie dopełnił wymogów formalnych z art. 679 § 1 k.p.c., co winno skutkować oddaleniem wniosku, bez jego merytorycznego badania. Sądowi I instancji umknęło, że stosownie do zdania drugiego art. 679 § 1 k.p.c. Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę możność. Wnioskodawca, jako strona umowy o dożywocie z dnia 3 stycznia 1972 r., Repertorium A (...), znał treść powoływanego § 7 umowy już w dacie zawarcia tej umowy, a zatem okoliczność tą, będącą podstawą żądania zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, mógł powołać w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku po rodzicach, jaka toczyła się z jego wniosku do sygn. akt I Ns 602/12. Skoro tego nie uczynił, że jego wniosek, jako niespełniający wymogów formalnych z art. 679 § 1 k.p.c., podległ oddaleniu. Natomiast to, kiedy wniosek ten złożył, w świetle powyższego przepisu, nie miało znaczenia.

Jedynie na marginesie należy dodać, że nawet gdyby S. M., jako uczestnik postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po H.i J. M. (3), sygn. akt I Ns 602/12, w sprawie tej powołał się na fakt złożenia w § 7 w akcie notarialnym z dnia 3 stycznia 1972 r., Repertorium A numer (...), sporządzonym przed notariuszem mgr J. J. (1), przez jego rodziców oświadczenia, że syna K. M.już należycie ze swojego majątku wyposażyli i dlatego tym aktem niczego mu nie przeznaczają, który jego zdaniem jest formą wykluczenia, czy pozbawienia K. M.prawa do dziedziczenia, to i tak nie odniósłby skutku. Sąd Okręgowy podziela poglądy prawne Sądu I instancji, wskazującego na oczywistą bezzasadność tych twierdzeń. Apelujący zapomina, że jego rodzice umowę o dożywocie zawierali przez notariuszem, a więc profesjonalnym prawnikiem i gdyby ich wolą, jak nieskutecznie sugeruje to wnioskodawca, było pozbawienie drugiego syna K. M.spadku lub wykluczenie od dziedziczenia, to z pewnością niezależnie od umowy o dożywocie, sporządziłby testament notarialny o stosownej treści. Zgodnie bowiem z art. 941 k.c. rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament. Powoływane przez wnioskodawcę rzekome praktyki z lat 70 - tych ubiegłego wieku - rozporządzania majątkiem spadkowym w różnej niekodeksowej formie, nigdy nie miały miejsca. Stosownie do art. 65 k.c. - ze względu na okoliczności, w których zostało złożone oświadczenie zawarte w § 7 ww. aktu notarialnego, tj. w chwili zawierania umowy o dożywocie, na podstawie której S. M.stał się właścicielem całego gospodarstwa rolnego po swoich rodzicach J.i H. M. (1)- należy przyjąć, że wolą H.i J. M. (3)było jedynie wyjaśnienie przyczyny, dlaczego takiej umowy nie zawarli z drugim synem.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE