WYROK

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12 grudnia 2011 roku skierowanym przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Ł. M. M. (1) w imieniu swoim oraz małoletniego D. M. wniosła o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz:

- kwoty 50.000,00 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci syna M. M. (2) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 lipca 2011 r. do dnia zapłaty;

- kwoty 40.000,00 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszeniem sytuacji życiowej po śmierci synowej M. M. (3) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 lipca 2011 r. do dnia zapłaty;

- kwoty 75.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wyniku śmierci syna M. M. (2) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 lipca 2011 r. do dnia zapłaty;

- kwoty 30.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wyniku śmierci synowej M. M. (3) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 lipca 2011 r. do dnia zapłaty;

- kwoty 9.280,00 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu z ustawowymi odsetkami od dnia 31 lipca 2011 r. do dnia zapłaty;

- kwoty 280,00 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia z ustawowymi odsetkami od dnia 31 lipca 2011 r. do dnia zapłaty.

Nadto o zasądzenie od pozwanej na rzecz małoletniego D. M. kwoty:

- kwoty 110.000,00 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci ojca M. M. (2) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 lipca 2011 r. do dnia zapłaty;

- kwoty 110.000,00 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszeniem sytuacji życiowej po matki M. M. (3) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 lipca 2011 r. do dnia zapłaty;

- kwoty 190.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wyniku śmierci ojca M. M. (2) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 lipca 2011 r. do dnia zapłaty;

- kwoty 190.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wyniku śmierci matki M. M. (3) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 lipca 2011 r. do dnia zapłaty;

- kwoty 200,00 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia z ustawowymi odsetkami od dnia 31 lipca 2011 r. do dnia zapłaty.

Końcowo wniesiono o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż w dniu 9 lipca 2009 roku w miejscowości D. gmina W. doszło do wypadku drogowego w wyniku, którego śmierć na miejscu zdarzenia ponieśli małżonkowie M. i M. M. (3). Pojazd sprawcy wypadku posiadał polisę ubezpieczenia OC w pozwanym Towarzystwie. Uprawnionymi do uzyskania odszkodowania i zadośćuczynienia są matka zmarłego M. M. (1) oraz małoletni syn D. M.. Podano, iż w chwili zdarzenia M. miał 32 lata, jego żona 33, małżonkowie od 2003 roku zamieszkiwali wspólnie z matką zmarłego M. M. (1) oraz synem D.. M. M. (2) pracował w branży budowlanej, potem przeszedł na rentę, a następnie pozostawał osobą bezrobotną. Wspólnie z żoną prowadził gospodarstwo rolne, w którym uprawiał warzywa, które następnie sprzedawał na giełdzie towarowej B.. Dochód jaki rodzina uzyskiwała z prowadzenia gospodarstwa rolnego i sprzedaży płodów rolnych wynosił miesięcznie około 8.000,00-10.000,00 zł i pokrywał on w całości potrzeby całej rodziny. M. M. (3) zajmowała się domem i dzieckiem oraz pomagała mężowi. Małżonkowie mieli plany remontu domu, w którym planowali otworzyć zakład fryzjerski. Wskazano, iż D. M. w chwili śmierci rodziców miał 9 lat, od tego czasu bardzo się zmienił, zamknął się w sobie, mimo swego wieku nadal śpi z babcią, nie chce rozmawiać na temat śmierci rodziców, opuścił się w nauce. Podniesiono, iż śmierć M. i M. M. (3) była wstrząsem dla całej rodziny, w jej wyniku nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej M. i D. przejawiające się w utracie dochodów dostarczanych przez zmarłe małżeństwo, osłabieniu energii życiowej matki M. a przede wszystkim podwójnym osieroceniu D. i związanej z tym utracie radosnego dzieciństwa, poczucia stabilizacji i bezpieczeństwa, jakie dawali mu rodzice. Po śmierci syna powódka zrezygnowała z prowadzenia gospodarstwa rolnego. Obecnie jest na emeryturze, a wysokość tego świadczenia wynosi 740,00 zł. Jest ona opiekunem prawnym wnuka D. i z tego tytułu pobiera zasiłek w wysokości 160,00 zł. Śmierć małżonków przerwała szczęśliwe dzieciństwo powoda, pozbawiła go stabilizacji życiowej, jaką zapewnili mu rodzice. Podano, iż pozwane towarzystwo w wyniku postępowania likwidacyjnego wypłaciło tytułem odszkodowania w związku ze znacznym pogorszeniem sytuacji życiowej na rzecz M. M. (1) kwotę 30.000,00 zł po śmierci syna i 20.000,00 zł po śmierci synowej, na rzecz D. M. kwoty po 40.000,00 zł. Zdaniem strony powodowej odpowiednia kwota odszkodowania wynosi dla M. M. (1) 80.000,00 zł po śmierci syna i 60.000,00 zł po śmierci synowej, dla D. M. kwoty po 150.000,00 zł. Uzasadniając żądanie zadośćuczynienia wskazano, iż M. tworzyli zgodną, szczęśliwą i harmonijną rodzinę. Ta równowaga została zachwiana przez śmierć M. i M.. Powodowie na każdym kroku odczuwają ich brak, ogromny szok, poczucie krzywdy towarzyszą nieustająco obecnemu życiu powoda. Powodom zaleca się odbycie terapii psychologicznej. Podano, iż pozwana do tej pory zapłaciła tytułem zadośćuczynienia na rzecz M. M. (1) kwotę 25.000,00 zł za śmierć syna i 20.000,00 zł za śmierć synowej, na rzecz D. zaś kwoty po 60.000,00 zł. W ocenie strony powodowej odpowiednia kwota zadośćuczynienia winna wynosić dla M. M. (1) kwotę 100.000,00 zł w wyniku śmierci syna i 50.000,00 zł w wyniku śmierci synowej, dla D. M. zaś kwoty po 250.000,00 zł. Strona powodowa wskazała ponadto, iż w związku ze śmiercią małżeństwa M. ponieśli oni wydatki związane z leczeniem M. M. w wysokości 280,00 zł oraz D. M. w kwocie 200,00 zł. Nadto wskazano, iż pismem z dnia 15 czerwca 2011 roku wezwano pozwaną do zapłaty powyższych kwot, jednakże decyzją z dnia 11 sierpnia 2011 roku odmówiła ona zwrotu kosztów leczenia uznając je za niezasadne. Zaznaczono, iż żądanie odsetek od dnia 31 lipca 2011 roku uzasadnione jest treścią art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnych i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz faktem, iż pełnomocnik powodów w piśmie odebranym przez pozwaną w dniu 30 czerwca 2011 roku zawarł wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, wobec czego odsetki powinny być naliczane od 31 lipca 2011 roku. ( pozew k. 2-9)

W odpowiedzi na pozew z dnia 12 czerwca 2012 roku (data wpływu) pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów kosztów postępowania według norm prawem przepisanych. Przyznała, iż w dniu 9 lipca 2009 roku doszło do wypadku drogowego, wskutek którego śmierć na miejscu ponieśli małżonkowie M. i M. M. (3). Pozwana zaś ubezpieczyła posiadacza pojazdu winnego wypadku od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem tego pojazdu. Nadto uznała swoją odpowiedzialność, co do zasady i wypłaciła stosowne kwoty. Pozwana podniosła, iż przyznana do tej pory kwota odszkodowania kompensuje rzeczywiste, znaczne pogorszenie sytuacji życiowej powodów, nie może zaś być źródłem wzbogacenia tych osób. Podała, iż powodowie nie przedstawili żadnych dowodów na okoliczność dochodów uzyskiwanych przez zmarłych, ograniczając się do twierdzeń w pozwie. Stwierdziła, iż takie żądanie zadośćuczynienia ponad dotychczas wypłaconą kwotę jest niezasadne. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazała, iż zadośćuczynienie nie może być nadmierne, powinno odpowiadać przeciętnej stopie życia społeczeństwa i nie może stanowić dla poszkodowanego źródła wzbogacenia się. ( odpowiedź na pozew k. 59-61)

Postanowieniem z dnia 25 lipca 2012 roku postępowanie w części, co do M. M. (1) wobec zawarcia ugody umorzono. (ugoda, postanowienie o umorzeniu k. 79v-80v, 82)

W toku postępowania stanowiska powoda D. M. oraz pozwanej nie uległy zmianie.( protokoły rozpraw k. 87, 110)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. M. (3) i M. M. (2) pozostawali w związku małżeńskim. Tworzyli dobre i zgodne małżeństwo. Ze związku tego posiadali urodzonego w dniu (...) syna D.. (odpis skrócony aktu urodzenia k. 18). Nadto wspólnie wychowywali syna M. M. (3) z poprzedniego związku (...). Bardzo dbali o dzieci Początkowo zamieszkiwali w L. u rodziców M.. Od pewnego czasu zaś przebywali na stałe u matki M. M. (7). Tworzyli wzorową, harmonijną rodzinę. D. M. był bardzo związany z rodzicami. Miał z nimi bardzo dobry kontakt. Ojciec odwoził go codziennie do szkoły. ( dowód z przesłuchania M. M. (1) k. 87w zw. z k. 110v)

M. M. (2) zajmował się prowadzeniem gospodarstwa rolnego, w którym uprawiał warzywa, które następnie sprzedawał na giełdzie towarowej (...) w W.. Wyjazdy na giełdę odbywały się w okresie września do lata około 3 razy w tygodniu, latem zaś 2 razy w tygodniu. Średnio z jednego kursu uzyskiwał dochody rzędu 1.000,00 zł. M. M. (3) zajmowała się natomiast domem, wychowaniem dzieci, nadto pomagała mężowi w przygotowaniu produktów rolnych na sprzedaż. Małżonkowie mieli wiele planów na przyszłość, w tym budowę domu. Zakupili nawet potrzebne materiały budowlane, w przyszłości planowali otworzyć w tym domu zakład fryzjerski. ( dowód z przesłuchania M. M. (1) k. 87 w zw. z k. 110v, dowód z zeznań S. M. k. 87)

W dniu 9 lipca 2009 roku małżonkowie postawili się udać do L. do matki M. M. (3), u której przebywał wówczas na wakacjach D.. Po drodze, w miejscowości D. gmina W. miał miejsce wypadek drogowy w wyniku którego śmierć na miejscu ponieśli oboje małżonkowie ( dowód z przesłuchania M. M. (1) k. 87 w zw. z k. 110v). Sprawcą wypadku okazał się kierujący samochodem ciężarowym marki R. o nr rej. (...) T. K., który posiadał ubezpieczenie OC u pozwanego ( notatka urzędowa akta szkody ). W chwili wypadku M. M. (2) miał 32 lata, jego żona zaś 30 lat (odpisy skróconych aktu zgonu k. 16, 17). Informację o śmierci rodziców 9-letniemu wówczas D. przekazały na drugi dzień w obecności psychologów babcie M. M. (1) i M. P. - matka M. M. (3). Chłopiec na tą wieść zaczął płakać, w nocy nie mógł spać, nadal płakał. Chłopiec pytał babcię, dlaczego Pan Bóg tak zrobił, dlaczego ona ich nie zatrzymała ( dowód z przesłuchania M. M. (1) k. 87 w zw. z k. 110v).

M. M. (1) została ustanowiona opiekunem małoletniego D. M. ( zaświadczenie k. 19).

D. mieszka obecnie z babcią oraz stryjem S. M.. Małoletni powód od czasu śmierć rodziców bardzo się zmienił, stał się zamknięty w sobie. Bardzo tęskni za rodzicami, bardzo mu ich brakuje. Odczuwa poczucie krzywdy z powodu utraty rodziców. D. od śmierci z uwagi na jego prośbę śpi z babcią w łóżku rodziców, nad którym wisi ich portret. Nie pozwala zmieniać wystroju ich pokoju. Często wspomina rodziców, czasy kiedy żyli oraz czynności, które wspólnie z nimi wykonywał. Chłopiec boi się o babcię, że może ją również stracić. Niechętnie udaje się na cmentarz czy też do kościoła. Ma żal, że Bóg pozwolił na śmierć jego rodziców. Objawy smutku nasilają się u niego w porze wieczornej i nocnej oraz w okresie świątecznym. Wówczas bardzo płacze. Zdarza mu się zwrócić się do stryja zwrotem „tato.” Na Dzień Matki zawsze razem z babcią udaje się na cmentarz, napisał nawet dla mamy wierszyk o treści: „ choć ty mamo jesteś w grobie, moje serce jest zawsze przy Tobie.” Z uwagi na problemy w nauce korzysta z korepetycji, których miesięczny koszt wynosi około 500,00 zł. Co do zasady jest zdrowym dzieckiem, jednakże ma problemy z zębami, które uległy odwapnieniu ze względu na doznany stres.( dowód z zeznań S. M. k. 87, dowód z przesłuchania M. M. (1) k. 87w zw. z k. 110v)

Śmierć rodziców wpłynęła na pogorszenie się stanu psychicznego powoda D. M.. Miała ona wpływ na jego sferę intelektualną, emocjonalną i społeczną małoletniego powoda. W sferze intelektualnej występują deficyty dotyczące rozumowania na materiale liczbowym i tempa uczenia się D. M. doznał nagłego i bardzo silnego stresu, w chwili w której dowiedział się o śmierci rodziców. Do roku po śmierci rodziców utrzymywały się u niego nasilone zaburzenia emocjonalne m. in. zachowania regresyjne objawiające się tym, iż chciał aby babcia go myła i ubierała, które obecnie ustąpiły, ale w dalszym ciągu utrzymuje się zaburzone poczucie bezpieczeństwa osobistego i lęk, życie przeszłością, brak pełnej radości z życia i planów na przyszłość, tendencja do niechętnego podejmowania kontaktów społecznych z wyjątkiem lepszego kontaktu z rówieśnikami i rodziną. Niechętnie otwiera się na nowe doświadczenia z zewnątrz. Jest skoncentrowany jest na przeszłości, kiedy żyli jego rodzice, nie jest w stanie czerpać radości z życia ani planować swojej przyszłości Nadal nie pogodził się ze śmiercią rodziców, jest w okresie przedłużonej żałoby. Jest prawdopodobne, że D. M. nigdy się z tym nie pogodzi. Skutki tej traumy jest w jakimś stopniu złagodzić psychoterapia. Występują u niego zaburzenia emocjonalne, które wpływają na zdolność do nauki. Chłopcu trudno się skoncentrować się na zadaniu przy osłabionej motywacji do pracy, ma obniżone tempo uczenia się. Nie planuje przyszłości. Ma dobre konteksty z rówieśnikami, w kontakcie z osobami dorosłymi nowo poznanymi jest ostrożny, niezbyt ufny. Stan psychiczny i emocjonalny uzasadnia psychoterapię długoterminową. (dowód z opinii biegłego z zakresu psychologii klinicznej k. 93-97)

Od śmierci rodziców D. sytuacja finansowa rodziny również znacznie się pogorszyła. M. M. (1) zrezygnowała z prowadzenia gospodarstwa rolnego, oddała do sklepu zakupione na budowę domu materiały budowlane. Od 17 listopada 2010 roku utrzymuje się z emerytury, której wysokość od marca 2013 roku kształtuje się na poziomie 969,63 zł brutto. Natomiast D. M. ma przyznaną rentę rodzinną której wysokość od marca 2013 roku wynosi 831,15 zł. Wraz ze świadczeniem wypłacany jest dodatek sierocy w kwocie 382,50 zł. (informacja ZUS oddział w B. k. 131, dowód z przesłuchania M. M. (1) k. 87)

W dniu 28 kwietnia 2011 roku M. M. (1) udała się wraz z wnukiem do Centrum Psychoedukacji i Pomocy Psychologicznej w L. na konsultację psychologiczną, której koszt wyniósł 200,00 zł. Opinia wykazała, że głównym źródłem niepokoju chłopca jest śmierć rodziców, a D. M. przejawia poczucie straty i osamotnienia. Podano, iż wytworzony mechanizm adaptacji do sytuacji ich straty w postaci wypierania i tłumienia negatywnych emocji rokuje negatywnie dla dalszego stanu psychicznego. Tłumione emocje i przeżycia mogą S. czynnik patalogizujący w dalszym rozwoju osobowości dziecka i przyczyniać się do powstania zaburzeń nerwicowych. ( opinia psychologiczna k. 24-25) Wskazana wizyta była zasadna, jednakże nie pociągnęła za sobą żadnych pozytywnych skutków. (dowód z opinii biegłego z zakresu psychologii klinicznej k. 97)

M. M. (1) ma obecnie 62 lata, bardzo boi się o przyszłość D., jednocześnie o to co ewentualnie stało by się z nim gdyby jej zabrakło. Planuje zabezpieczyć wnuka i zakupić mu w przyszłości mieszkanie w W.. Ma nadzieję, że w tym mieście rozpocznie w przyszłości studia. (dowód z przesłuchania M. M. (1) k. 87 w zw. z k. 110v)

Pozwana uznała swoja odpowiedzialność co do zasady i przyznała stosowne kwoty. W dniu 15 czerwca 2011 roku pełnomocnik D. M. skierowała do pozwanego Towarzystwa pismo, w którym wniosła o ponowne rozpatrzenie sprawy i wypłatę na rzecz D. M. kwot po 125.000,00 zł tytułem dodatkowego odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej po śmierci matki i ojca oraz kwot po 210.000,00 zł tytułem dodatkowego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę po śmierci rodziców oraz kwoty 200,00 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia. Pismo to ubezpieczyciel otrzymał w dniu 30 czerwca 2011 roku. (pismo z dnia 15 czerwca wraz z dowodem doręczenia k. 30-36)

Ostatecznie w wyniku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego na podstawie kolejnych decyzji pozwana wypłaciła na rzecz powoda D. M. kwoty po 40.000,00 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej w związku ze śmiercią rodziców oraz kwoty po 60.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdy z tym związane (decyzje o wypłacie odszkodowania k. 26-28).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dowodów w postaci: dokumentów, opinii biegłej oraz dowodów o charakterze osobowym w postaci przesłuchania w charakterze strony M. M. (1) oraz zeznań świadka S. M.. Sąd za wiarygodne uznał dokumenty, żadna ze stron ich nie kwestionowała, nie wzbudziły one także wątpliwości Sądu. Walorem wiarygodności obdarzono także zeznania świadka oraz M. M. (1). Ich relacje są konsekwentne, logiczne i wzajemnie spójne. Nie zachodzą jakiekolwiek podstawy, w oparciu o które podlegałyby one zakwestionowaniu. Pokrywają się nawzajem i uzupełniają, przez co w pełni zasługują na obdarzenie na takową ocenę.

Opinia sądowo psychologiczna została sporządzona rzetelnie i szczegółowo. Biegła dokładnie i precyzyjnie udzieliła wiadomości specjalnych dotyczących stanu psychicznego i emocjonalnego małoletnich powoda. Nie ma podstaw, aby odmówić jej zatem mocy dowodowej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Roszczenie powoda jest uzasadnione w znacznej części.

Zgodnie z art. 436 § 1 k.c. samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, chyba, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Odpowiedzialność pozwanego wynika z umownego przyjęcia na siebie odpowiedzialności za szkody (ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej), jakie mógł wyrządzić ich sprawca w związku z ruchem pojazdu (art. 805 k.c., art. 822 k.c.). Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności, czego dowodem jest między innymi fakt wypłacenia powodowi w postępowaniu likwidacyjnym zadośćuczynienia w kwotach po 60.000,00 zł oraz odszkodowania w kwotach po 40.000,00 zł.

Zasadnicze roszczenia powoda mają swoją podstawę prawną w przepisach art. 446 § 3 i 4 k.c. Zgodnie z tymi przepisami, jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Z § 4 wynika ponadto, iż sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Szkoda w przedmiotowym wypadku, w myśl przepisu art. 446 § 3 k.c., sprowadza się do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej powoda wskutek śmierci M. M. (2) i M. M. (3) jako jego rodziców. Orzecznictwo przyjmuje, iż pogorszenie sytuacji życiowej, o którym mowa w art. 446 § 3 k.c. polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, ale obejmuje także przyszłe szkody majątkowe, często nieuchwytne lub trudne do obliczenia, niemniej prowadzące do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej (wyrok SN z dnia 2 grudnia 2009 r., I CSK 149/09, LEX nr 607232). Sprowadza się także do przeżyć psychicznych takich jak osamotnienie, tęsknota, stany lękowe i depresyjne (wyrok SN z dnia 26 października 1970 roku, sygn. akt III PZP 27/70, OSN 1971, poz.120). Przeżycia te wpływają na komfort codziennego życia i na realizację planów. Ich przełożeniem jest osłabienie energii życiowej, pogorszenie stanu zdrowia psychicznego, brak motywacji w życiu codziennym.

W przedmiotowej sprawie znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej powoda jako syna zmarłych małżonków sprowadza się nie tylko do pogorszenia się jego sytuacji pod względem materialnym. Co prawda kwestia ta jest istotna, nie bez znaczenia jest bowiem okoliczność, iż jak wynika z dowodów z dokumentów oraz zeznań świadka S. M. i przesłuchania M. M. (1) obecnie chłopiec utrzymuje się z renty rodzinnej oraz niewielkiej emerytury babci, podczas gdy przed zdarzeniem z powodzeniem o potrzeby finansowe rodziny zabiegał ojciec, który osiągał dochody rzędu 2.000,00 zł tygodniowo. Jednakże znacznie istotniejsze jest pogorszenie się sytuacji życiowej w znaczeniu szerszym, w tym także pogorszenie się sytuacji życiowej na przyszłość. W tym kontekście Sąd miał na względzie okoliczność, iż w wyniku śmierci rodziców D. M. stał się w wieku 9 lat dzieckiem osieroconym. Jego życie diametralnie się zmieniło, nastąpiło przerwanie szczęśliwego, beztroskiego dzieciństwa. Pogorszenia się sytuacji życiowej należy upatrywać także w braku opieki i troski ze strony rodziców, braku pomocy w przyszłym dorosłym życiu, w tym także w zakresie zapewnienia odpowiedniej edukacji. Zasady doświadczenia życiowego podpowiadają, iż opieka sprawowana nawet przez najbardziej kochaną babcię nie zastąpi w żaden sposób miłości i opieki rodziców. Sąd Okręgowy miał na uwadze poglądy orzecznictwa, stosownie do których, sama utrata przez dziecko osobistych starań rodziców o jego utrzymanie i wychowanie stanowi przede wszystkim pogorszenie sytuacji życiowej, uzasadniające odszkodowanie na podstawie art.446§3 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 1968 r., I CR 654/67 OSNCP 1969/1/14).

Śmierć M. i M. M. (2) była dla małoletniego powoda silnym wstrząsem i do tej pory jest źródłem niepokoju. D. M. nie pogodzili się ze śmiercią rodziców. a jego dzieciństwo zostało pozbawione tak charakterystycznych cech jak beztroska, czy radość życia. Podkreślenia wymaga okoliczność, że szkoda majątkowa wynikająca z przepisu art. 446 § 3 k.c. jest szczególnie trudna do określenia, cytowany przepis mówi tylko, że odszkodowanie powinno być stosowne, nie precyzuje jednocześnie kryteriów oceny wysokości tego odszkodowania.

Sąd wyliczając należne powodowi świadczenie miał na uwadze stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w wyroku z dnia 08 lutego 1977r. IV CR 3/77 LEX nr 7908, że „celem odszkodowania z art. 446 § 3 k.c. jest kompensata niewymiernych szkód powodujących znaczne pogorszenie sytuacji życiowej osób bliskich zmarłego, których rozmiar nie może być dokładnie określony, tym niemniej przy określaniu wysokości odszkodowania należy m.in. mieć na względzie, że winno ono być utrzymane w rozsądnych granicach odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa… .”

Mając na uwadze te rozważania Sąd uznał, że kwota odszkodowania żądana przez powoda jest uzasadniona i znajduje usprawiedliwienie w wysokości poniesionej przez niego szkody.

W tej sytuacji Sąd zasądził kwoty po 110.000,00 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej po śmierci matki i ojca. W ocenie organu orzekającego będą one adekwatne do rozmiaru pogorszenia się jego sytuacji życiowej, przy czym Sąd zasądzając odszkodowanie miał na uwadze wcześniej wypłacone przez pozwanego świadczenia odszkodowawcze.

Jako uzasadnione uznano również żądanie zadośćuczynienia.

Funkcją zadośćuczynienia jest rekompensacja strat niemajątkowych, krzywdy wywołanej przez śmierć najbliższego członka rodziny. Istota szkody niemajątkowej wiąże się z naruszeniem czysto subiektywnych przeżyć człowieka. Można przyznać zadośćuczynienie za ból, pewne utrudnienia życiowe, za konieczność zasadniczo odmiennego urządzenia sobie życia (por. M. Olczyk, Komentarz do ustawy z dnia 30 maja 2008r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Lex). W literaturze i orzecznictwie wskazuje się, że na rozmiar krzywdy, o której mowa w art. 446 § 4 k.c., mają wpływ przede wszystkim: wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolność do jej zaakceptowania, wiek pokrzywdzonego (porównaj między innymi wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r. III CSK 279/2010 niepubl.).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, iż jak wynika z opinii biegłej z zakresu psychologii klinicznej, krzywda jakiej doznał małoletni powód w wyniku śmierci jego rodziców na trwale wpisała się w jego życie. W tym kontekście podstawowe znaczenie ma wiek powoda oraz ogromna rola, jaką ogrywali w jego 9 letnim zaledwie życiu rodzice. Śmierć małżonków M. odbiła się znacząco na sferę intelektualną, emocjonalną i społeczną D. M. nie pogodził się ze śmiercią rodziców, pozostaje obecnie w okresie przedłużonej żałoby, Nadal śpi razem z babcią w łóżku rodziców, nie pozwala zmieniać wystroju pokoju należącego kiedyś do jego rodziców. Jest zamknięty w sobie, często bywa smutny, złości się na babcie i na inne dzieci, ze mają rodziców. Bardzo brakuje mu obecności i miłości rodziców, o czym świadczy choćby fakt, iż zdarza mu się zwrócić do wujka S. M. zwrotem ‘tato.” Wymownym wyrazem tęsknoty za mamą było sporządzenie przez D. M. skierowanego do niej listu o treści: „choć ty mamo jesteś w grobie, moje serce jest zawsze przy Tobie.” Do roku po śmierci rodziców utrzymywały się u niego nasilone zaburzenia emocjonalne m. in. zachowania regresyjne objawiające się tym, iż chciał aby babcia go myła i ubierała. Konsekwencją powyższego jest także fakt, iż do chwili obecnej nie chce spać samodzielnie i od czasu śmierci rodziców śpi razem z babcią w łóżku rodziców, nad którym wisi ich portret Powód ma zaburzone poczucie bezpieczeństwa osobistego, odczuwa lęk, brak u niego pełnej radości życia i planów na przyszłość, nadto występuje tendencja do niechętnego podejmowania kontaktów społecznych Reasumując zakres krzywdy i cierpień, jakich doznał D. M. w wyniku śmierci rodziców jest przeogromny. Mając powyższe czynniki na uwadze, Sąd za zasadne uznał zasądzenie na rzecz D. M. kwoty 380.000,00 zł (190.000,00 zł za krzywdę spowodowaną śmiercią matki M. M. (3) + 190.000,00 zł za krzywdę spowodowaną śmiercią ojca M. M. (2)) tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznane krzywdy wyrządzone mu przez sprawcę wypadku, za którego odpowiedzialność ponosi pozwany. W ocenie Sądu kwoty te są adekwatne do rozmiaru poniesionej krzywdy, skompensują ją, w pewien sposób złagodzą cierpienia wywołane śmiercią najbliższych powodowi osób i pomogą mu w dostosowaniu się do zmienionej sytuacji życiowej. W tym zakresie Sąd miał na uwadze plany M. M. (1) dotyczące zabezpieczenia przyszłości powoda, w tym jego dalszej edukacji, zakupu mieszkania.

T. potraktowano żądanie zasądzenia kwoty 200 zł tytułem poniesionych przez powoda kosztów leczenia. Podstawę prawną żądania stanowi przepis art. 415 k.c., zgodnie z którym kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Wizyta na konsultacji psychologicznej powoda, jak wynika z opinii biegłego, była zasadna i uzasadniona stanem emocjonalnym i psychicznym powoda, a koszt tej wizyty wyniósł 200,00 zł. Związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem w postaci śmierci rodziców a pogorszeniem się stanu psychicznego D. M. nie budzi najmniejszych wątpliwości, stąd też zasadnym jest zwrócenie powodowi tejże sumy.

Od każdej z zasądzonych kwot tj. kwoty 220.000,00 zł tytułem odszkodowania, 380.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia i 200,00 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia Sąd dodatkowo zasądził odsetki od dnia 31 lipca 2011 roku. Podstawę rozstrzygnięcia o odsetkach stanowi przepis art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnych i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( Dz. U. z 2003 r., nr 124, poz. 1152 ze zm.) Pełnomocnik powodów w piśmie odebranym przez pozwaną w dniu 30 czerwca 2011 roku zawarł wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, wobec termin 30 dniowy należy liczyć od tej daty, a w konsekwencji żądanie odsetek zasadne jest od 31 lipca 2011 roku.

Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd przyjął zasadę ogólną, określoną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., który mówi, że strona przegrywająca sprawę zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Zgodnie z tą zasadą Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 17.607,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na podaną kwotę złożyły się koszty zastępstwa procesowego 7.200,00 złotych ustalone na podstawie § 6 pkt. 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. (Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1349 ze zm.), 17,00 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa, 10 000 zł jako równowartość uiszczonej opłaty od pozwu oraz wydatki związane z opinią biegłego wynoszące 390,00 zł.

Orzeczenie zawarte w pkt. V wyroku uzasadnione jest treścią art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz. U. z 2005 r., nr 167, poz. 1398 ze zm.) w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. W konsekwencji sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 20.010,00 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci części opłaty od pozwu, od której uiszczenia był zwolniony powód.