UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z o.o. z siedziba w T. wniósł o zasądzenie od pozwanej Gminy(...)kwoty 33275,30 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 maja 2009r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych z tytułu umowy o roboty budowlane zawartej przez pozwaną jako inwestora z generalnym wykonawcą tj. (...) Spółka z o.o., przy czym umowę cesji z dnia 14 listopada 2008r. powód nabył od (...) Sp. z o.o. wierzytelność o zapłatę od Gminy (...) kwoty 207400 zł tytułem wynagrodzenia za wykonane prace. Podniósł też, że pozwana bezpodstawnie zatrzymała tytułem gwarancji kwotę 20 000 zł.

Nakazem zapłaty z dnia 18 maja 2012r. w postępowaniu upominawczym Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach orzekł zgodnie z żądaniem.

W sprzeciwie pozwana domagała się oddalenia powództwa i zasądzenia kosztów procesu wg. norm przepisanych, zarzucając wadliwe wykonanie prac oraz powstanie szeregu usterek w czasie użytkowania przedmiotu umowy.

Postanowieniem z dnia 28 sierpnia 2013r. Sad Rejonowy w Bydgoszczy, już po przekazaniu mu sprawy z Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach, umorzył postępowanie co do kwoty 4765,46 zł wobec cofnięcia pozwu w tym zakresie.

Wyrokiem z dnia 27 stycznia 2014r. Sąd Rejonowy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 15 234,54 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 maja 2009r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części oraz rozstrzygnął o kosztach procesu zgodnie z zasadą ich stosunkowego rozdzielenia, szczegółowe rozliczenie pozostawiając referendarzowi sądowemu.

Sąd Rejonowy ustalił, że Przedsiębiorstwo (...)Sp.z o.o. jako generalny wykonawca zawarł z Gminą (...)w dniu 14 października 2008r. umowę na wykonanie budynku socjalnego boiska „(...). w Ż.. W § 7 umowy ustalono, że wykonawca zapłaci zamawiającemu kary umowne: a/ za zwłokę w zakończeniu wykonywania przedmiotu umowy – w wysokości 0,1 % wynagrodzenia brutto określonego w § 5 ust.1 za każdy dzień zwłoki/ termin zakończenia dostawy określono w §2 ust.2 umowy/, b/ za opóźnienie w usunięciu wad stwierdzonych w okresie gwarancji i rękojmi – w wysokości 1% wynagrodzenia brutto, określonego w §5 ust. 1 za każdy dzień opóźnienia liczonego od dnia wyznaczonego na usunięcie wad, c/ za odstąpienie od umowy z przyczyn zależnych od wykonawcy w wysokości 5% wynagrodzenia brutto, określonego w §5 ust.1

Następnie powód w tym samym dniu zawarł z (...) Sp z o.o. jako generalnym wykonawcą umowę, na mocy której zobowiązał się do wykonania prac obejmujących dostawę i montaż modułu systemowego zaplecza boisk sportowych wyposażonego w instalacje elektryczną, c.o., wodno – kanalizacyjną, wentylacyjną wraz z wyposażeniem łazienek, przy czym całkowita wartość przedmiotu umowy wyniosła 207 400 zł. W dniu 11 lutego 2009r. (...) Sp.z.o.o. zgłosiła zakończenie robót a pozwana, zgodnie z propozycją generalnego wykonawcy termin odbioru prac wyznaczyła na dzień 13 lutego 2009r. W dniu 13 lutego 2009r. sporządzona została notatka, że budynek nie nadaje się do odbioru, a następnie pozwana z dniem 24 lutego 2009r. otrzymała od inspektora nadzoru inwestorskiego pismo w sprawie niestaranności wykonanych prac, wobec czego pozwana pismem z 7 kwietnia 2009r. wezwała wykonawców do zakończenia robót. Powód w dniu 10 kwietnia 2009r. ponownie zgłosił budynek do odbioru. Ostateczny odbiór budynku nastąpił 28 kwietnia 2009r., jakość zaś robót oceniono jako dostateczną. W protokole zawarto informację o spóźnieniu się z zakończeniem robót o 57 dni i stwierdzono zatrzymanie przez pozwaną kwoty 20 000 zł na okres gwarancji. W czasie użytkowania budynku wystąpiły liczne usterki, wobec czego pozwana wezwała powoda do ich usunięcia. Generalny wykonawca dokonał usunięcia usterek z dwóch zgłoszeń.

W związku z zatrzymaniem przez pozwaną kwoty 20 000zł wykonano roboty poprawkowe w ramach gwarancji , o czym i powoda i generalnego wykonawcę informowano, przy czym łączna kwota tych robót wyniosła 14 115,50 zł.

Powód w drodze umowy cesji zawartej z (...) sp. z o.o. w dniu 14 listopada 2008r. nabył wierzytelność o zapłatę w stosunku do pozwanej za wykonane prace, pozwana zaś o umowie cesji została powiadomiona w dniu 13 lutego 2009r. W dniu 28 kwietnia 2009r. powód wystawił pozwanej za dostawę i montaż modułu systemowego zaplecza boisk sportowych z instalacjami i wyposażeniem fakturę VAT nr (...)r. na łączną kwotę 207 400 zł, płatną do dnia 29 maja 2009r. W dniu 4 maja 2009r. na konto powoda wpłynęła od pozwanej kwota 174 123, 70 zł tytułem zapłaty za fakturę.

W dniu 12 grudnia 2011r. pozwana została wezwana przez powoda do zapłaty kwoty 33275,30 zł, przy czym w czasie trwania procesu pozwana zapłaciła 4765,46 zł.

W dniu 12 czerwca 2013r. pozwana złożyła oświadczenie o potrąceniu z wierzytelności wykonawcy robót realizowanych na podstawie umowy nr (...) z dnia 14 października 2008r. łączącej ją z (...) Sp. z o.o. na kwotę 207 400 zł z wierzytelnością pozwanej z tytułu naliczonej kary umownej za opóźnienie w realizacji umowy w wysokości 13 275,30 zł oraz z tytułu wykonania przez Gminę (...) robót poprawkowych zaistniałych w okresie gwarancji w kwocie 15 298,90 zł – łącznie 28 574,20 zł i oświadczenie to zostało powodowi doręczone.

Sąd Rejonowy po dokonaniu powyższych ustaleń zważył, że pozwana kwestionując powództwo powoływała się na brzmienie art. 513§1 k.c., który stanowi, że dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, jakie miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie. Na gruncie zaś przedmiotowej sprawy przepis ten wskazuje, że pozwanej przysługują wobec powoda te jedynie zarzuty, które miałby on przeciwko generalnemu wykonawcy tj. (...) Sp. z o.o. w chwili powzięcia wiadomości o przelewie, a więc w dniu 13 lutego 2009r. Z kolei zgodnie z art. 513§2 k.c. dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem zbywcy, chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu.

W niniejszej sprawie nie budziło wątpliwości, ze ostatecznie budynek odebrano 28 kwietnia 2009r. a jakość robót została oceniona jako dostateczna, wady zaś przedmiotu umowy powstały w trakcie jego użytkowania, roszczenie zaś pozwanej objęte gwarancją powstało po 13 lutego 2009r. a także po dacie 25 maja 2009r. gdy stało się wymagalne roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za wykonane prace. W takiej zatem sytuacji pozwana nie mogła skutecznie zgłosić zarzutu potrącenia wobec nabywcy wierzytelności.

Za zasadny natomiast uznał Sąd Rejonowy zarzut potrącenia w zakresie kar umownych, przepis bowiem art. 513 k.c. pozwalał pozwanej na możliwość zarzucenia powodowi, że przysługuje mu wobec (...) Sp. z o.o. (cedenta) roszczenie o zapłatę kar umownych wynikających z umowy o roboty budowlane, roszczenie to bowiem powstało przed 13 lutego 2009r. i wiązało się z przekroczeniem umownego terminu wykonania robót, za co pozwana była uprawniona do naliczenia kary umownej. Możliwości takiej nie przekreśla fakt, że powód nie był stroną umowy, albowiem przepis art. 513§2 k.c. dawał możliwość przedstawienia do potrącenia wierzytelności wynikającej z tytułu kary umownej z wierzytelnością powoda z tytułu wynagrodzenia za wykonanie robót. Przywołany przepis nie wymienia jako koniecznej przesłanki potrącenia tożsamości stron, co oznacza, ze powód niekoniecznie musi być dłużnikiem pozwanej.

Ostatecznie przyjmując, że powód dochodził kwoty 33 275,30 zł , z czego pozwana zapłaciła kwotę 4765,46 zł, zaś potrąciła skutecznie z wierzytelnością powoda własną wierzytelność w kwocie 13275,30 zł wobec czego roszczenie powoda zasadne było co do kwoty 15 234,54 zł / bo 33 275,30 – 4 765,46 – 13 275,30/ rozstrzygając o tym w punkcie 1 wyroku. O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 100 k.p.c. pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Apelację od punktów II i III wyroku wniósł powód, zarzucając naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść wyroku a to art. 386 §
4 k.p.c poprzez nierozpoznanie istoty sprawy i oparcie wyroku jedynie na częściowej subsumcji norm prawnych a to pominięcie jako podstawy orzeczenia przepisów prawa materialnego dotyczącego zapłaty za wykonane prace dla zatwierdzonego podwykonawcy umowy na roboty budowalne, w sytuacji gdy postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości, zaś zgromadzone w sprawie dowody pozwalały na dokonanie prawidłowej subsumcji norm prawnych i wzięcie pod uwagę jako podstawę dochodzonego roszczenia normy określonej w art. 647 ¹ § 5 k.c. naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 647 ¹ § 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie pominięcie tegoż przepisu przy ustalaniu podstawy prawnej badanego roszczenia, oraz oddalenie roszczenia powoda o zapłatę kwoty 13275,30 zł pomimo istnienia ku temu podstaw prawnych i faktycznych, przemawiających za zasądzeniem na rzecz oowoda od pozwanej całej dochodzonej kwoty na podstawie niniejszego przepisu, naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 498 k.c. w związku z art. 483 k.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie a to przyjęcie, że powód jest dłużnikiem pozwanego w stosunku do kar umownych naliczonych na podstawie umowy między pozwanym a spółką (...) z.o.o. i dokonanie potrącenia tychże kar między stronami tegoż postępowania, w sytuacji, gdy powoda oraz pozwanego nie łączyła żadna umowa w której treści zastrzeżono między stronami jakiekolwiek kary umowne we wzajemnych stosunkach. naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 443 k.c. poprzez jego niezastosowanie tj. pominięcie zbiegu podstaw odpowiedzialności pozwanej, mimo ustalenia stanu faktycznego wskazującego na istnienie takiego zbiegu a także istnienia przesłanek pozytywnych i nieistnienia negatywnych do zastosowania tegoż przepisu naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 498 k.c. przez jego błędną wykładnię w przypadku kiedy nie było przesłanek do zastosowania tego przepisu, gdyż pozwany przesunął termin oddania inwestycji, naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 499 k.c. w związku z art 60 k.c. w związku z art 46 ust. 3 ustawy z 8.03.1990 r. o samorządzie gminnym poprzez ich nieprawidłowe zastosowanie a to przyjęcie, że oświadczenie o potrąceniu z dnia 12.06.2013 r. było skuteczne mimo braku wymaganej przepisami kontrasygnaty ze strony skarbnika gminy lub osoby przez niego upoważnionej, naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art.513§2 k.c. w związku z art.455 k.c. w związku z art 60 k.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie a to potrącenie należności pozwanego wobec powoda które w chwili powzięcia wiadomości o przelewie były niewymagalne, nie istniały, zatem zarzut pozwanego w tym zakresie winien być pominięty, naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 513 § 2 k.c. w zw. z art. 513 § 1 k.c. poprzez błędną jego wykładnię, która polegała na uwzględnieniu zarzutu potrącenia podniesionego przez pozwanego mimo braku przesłanek do jego uwzględniania, albowiem potrącenie nie było możliwe, gdyż m.in. wierzytelność przysługująca względem nabywcy stała się wymagalna (w ogóle powstała) później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu oraz naruszenia przepisów prawa materialnego w postaci art 118 k.c. poprzez jego niezastosowanie, a to nie przyjęcie, że roszczenie z tytułu kar umownych uległo przedawnieniu, mimo że powód podnosił taki zarzut w toku postępowania, nadto naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia a to art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie w uzasadnieniu wyroku podstawy prawnej rozstrzygnięcia, a to zaniechanie wskazania dlaczego Sąd pominął zasądzenie roszczenia na podstawie odpowiedzialności gwarancyjnej, na jakiej podstawie dokonał wyboru właściwej podstawy prawnej będącej podstawą rozstrzygnięcia.

Wskazując na powyższe zarzuty domagał się powód zmiany zaskarżonego wyroku i zasądzenie dalszej kwoty 13275,30 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 maja 2009r. do dnia oraz kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie uchylenia wyroku co do punktu II przekazania sprawy do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania, w tym apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy podziela w całości i przyjmuje za własne i wywiódł z nich trafne wnioski natury prawnej.

Wskazując na zarzuty apelacyjne, odnieść się w pierwszej kolejności należy do tych, które zarzucają Sądowi Rejonowemu niezastosowanie przepisów regulujących umowę o roboty budowlane, a konkretnie art. 647 ¹§5 k.c.

W ocenie skarżącego ten przepis winien Sąd Rejonowy zastosować jako podstawę dochodzonego roszczenia.

Przepis art. 647 ¹§5 k.c. stanowi, że zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.

Co do zasady, można byłoby się zgodzić z apelującym, ze skoro powód był podwykonawcą robót, zatwierdzonym przez inwestora i nie otrzymał umówionej zapłaty, to miał prawo domagać się zasądzenia żądanej kwoty za wykonane prace. Pomija jednak skarżący istotną okoliczność, która na zastosowanie tej normy nie pozwala, a mianowicie fakt zawarcia umowy cesji wierzytelności z generalnym wykonawcą. Taką zresztą podstawę faktyczną wskazał powód i takie też ramy procesu zakreślił.

W tej sytuacji zarzut niezastosowania przepisu art. 647 ¹§5 k.c. jest zupełnie chybiony.

Rację zatem miał Sąd Rejonowy, stosując w sprawie przepis art. 513 k.c., gdy zważy się na fakt zawarcia umowy cesji pomiędzy powodem a generalnym wykonawcą oraz okoliczność złożenia przez pozwaną w toku procesu oświadczenia o potrąceniu. Oświadczenie to wskazywało na dwie swoje wierzytelności, jakie przedstawiła do potrącenia – pierwszą z tytułu naliczonej kary umownej za opóźnienie w realizacji umowy na kwotę 13 275,30 zł, oraz z tytułu wykonania robót poprawkowych zaistniałych w okresie gwarancji w wysokości 15 298,90 zł.

Wbrew zarzutom apelacji, przy składaniu oświadczenia o potrąceniu nie doszło do naruszenia art. 46 ust.3 ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990r. /Dz.U. z 2013r., poz. 594 j.t./ w zw. z art. 499 k.c./.

Oświadczenie to, z 12 czerwca 2013r. zostało podpisane przez Wójta Gminy(...)/tu: pozwanej/ W. S..

Zgodnie ze wskazanym w zarzucie apelacyjnym przepisie art. 46§3 ustawy z 8 marca 1990r. jeżeli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań pieniężnych, do jej skuteczności potrzebna jest kontrasygnata skarbnika gminy /głównego księgowego budżetu/ lub osoby przez niego upoważnionej.

Oświadczenie o potrąceniu nie należy do tych, które powoduje powstanie zobowiązań pieniężnych, a zatem zarzut powoda o braku kontrasygnaty skarbnika gminy jest chybiony.

Przechodząc do zasadności uwzględnienia przez Sąd I instancji zarzutu potrącenia tylko w odniesieniu do kar umownych, to Sąd Okręgowy aprobuje stanowisko Sądu w tym zakresie.

Przepis art. 513 k.c. wskazuje wprost, że dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wszelkie zarzuty, jakie miał przeciwko zbywcy wierzytelności, w tym zarzut potrącenia wierzytelności, pod warunkiem wszakże, że wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później aniżeli wierzytelność będąca przedmiotem przelewu/ art. 513§2 zd.2 k.c./ , to kwestia badania zasadności zarzutu potrącenia słusznie była przedmiotem badania Sądu Rejonowego.

W przedmiotowej sprawie roszczenie powoda z tytułu wystawionej przez niego faktury VAT nr (...)r. z 28 kwietnia 2009r. na kwotę 207 400 zł stało się wymagalne z dniem 29 maja 2009r., faktura bowiem płatna była do dnia 28 maja 2009r.

Roszczenie zaś pozwanej z tytułu zwłoki w wykonaniu umowy stało się wymagalne z dniem odebrania obiektu tj. z dniem 28 kwietnia 2009r., przy czym, samo roszczenie powstało już przed 13 lutego 2009r., a to wobec przekroczenia umownego terminu robót.

Istota art. 513§2 k.c. polega na tym, że jakkolwiek powód nie był stroną umowy o roboty budowlane, to przepis ten umożliwia przedstawienie do potrącenia wierzytelności wynikającej z tytułu kary umownej z wierzytelnością powoda z tytułu wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych.

Skoro w sprawie w zakresie zarzutu potrącenia w zakresie kar umownych nie zaistniał przypadek, o którym mowa w zd.2 art. 513§2 k.c., to były podstawy do skutecznego potrącenia kwoty 13 275,30 zł.

W wyroku SN z dnia 9 maja 2003r. V CKN 218/01 uznano, że nie budzi wątpliwości pogląd, że dłużnik nie może potrącić na podstawie art. 513§1 i 2 k.c. wierzytelności powstałej po otrzymaniu zawiadomienia o przelewie z wierzytelnością, która była przedmiotem cesji dokonanej przez faktoranta (cedenta) na rzecz faktora (cesjonariusza). Wykładnia systemowa i logiczna art.513 k.c. prowadzi do wniosku, że paragraf drugi jest przepisem wyjątkowym w odniesieniu do zasady wyrażonej w paragrafie pierwszym, dlatego należy podzielić wyrażony w literaturze pogląd, iż dłużnik nie może potrącić wierzytelności, która mu przysługuje względem zbywcy (faktoranta,cedenta), jeżeli powstała ona po otrzymaniu zawiadomienia o przelewie.

W realiach przedmiotowej sprawy nie było sporu co do tego, że roszczenie pozwanej, jeszcze nie skonkretyzowane co do kwoty, o zapłatę kar umownych powstało przed 13 lutego 2009r., a więc przed datą otrzymania zawiadomienia o umowie cesji /por. wyrok SN z 9 maja 2003r. VCKN 218/04/.

Kolejny z zarzutów dotyczył naruszenia przepisu art. 118 k.c. i jego niezastosowania w sprawie przez przyjęcie, że roszczenie z tytułu kar umownych nie uległo przedawnieniu.

W sprawie przedawnienia o zapłatę kary umownej wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy /por. uchwała SN z 11.01.2002r. III CZP 63/01, OSNC 2002/9/106/. Nie powinno budzić wątpliwości, że inwestor /tu: pozwana/ może wystąpić z roszczeniem dotyczącym zapłaty kar umownych przed upływem 10 lat od umówionego terminu odbioru obiektu będącego przedmiotem umowy o roboty budowlane, dla wykonawcy zaś jest to termin 3 letni, roszczenie to wiąże się bowiem z faktem prowadzenia działalności gospodarczej.

Ostatni z zarzutów apelacyjnych dotyczy naruszenia art. 328 k.p.c. i jest także bezzasadny. Sąd Rejonowy wyjaśnił w uzasadnieniu tak podstawę faktyczną i prawną swojego rozstrzygnięcia, są one spójne i tworzą logiczną całość.

Dlatego też nie sposób podzielić argumenty powoda w tym zakresie.

W konsekwencji Sąd Okręgowy apelację oddalił na mocy art. 385 k.p.c., a o kosztach postępowania odwoławczego orzekł na mocy art. 108§1 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c.