UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 12 listopada 2014 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. po rozpoznaniu sprawy z powództwa P. B., A. B. przeciwko H. E., E. E. (1), A. E. (1) o zapłatę oddalił powództwo.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sadu Rejonowego:

Powodowie są małżeństwem od 21 grudnia 2005 roku.

Powódka w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej zawierała szereg umów kredytowych. Z (...) Spółką Akcyjną z siedzibą we W. w dniu 28 marca 2012 roku zawarła umowę pożyczki gotówkowej na kwotę 1403,14 złotych. Następnie z tym samym podmiotem w dniu 14 czerwca 2012 roku zawarła kolejną umowę pożyczki, tym razem na kwotę 2961,58 złotego, przy czym część kwoty z udzielonej pożyczki przeznaczono na spłatę poprzednich zobowiązań. A. B. także w dniach 16 czerwca 20] 1 roku oraz 26 sierpnia 2011 roku zawarła umowy pożyczki z lombardem na kwoty po 100 złotych i 300 złotych zabezpieczając spłatę tych kwot pierścionkiem i obrączką.

Z uwagi na powyższe zobowiązania A. B. dochodziło do sporów pomiędzy powodami. To było również powodem złożenia przez P. B. pozwu przeciwko A. B. o ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami. Wyrok w sprawie o rozdzielność majątkową zapadł w dniu 7 lutego 2013 roku. W tym procesie A. B. zaciąganie zobowiązań tłumaczyła, że uzyskiwane środki finansowe przekazywała rodzicom, którzy potrzebowali je na załatwienie spraw jej brata, który przebywał w jednostce penitencjarnej.

Opisane wyżej okoliczności doprowadziły powódkę A. B. do prób samobójczych.

Pełnomocnik powoda zainicjowała postępowanie karne wniesieniem subsydiarnego aktu oskarżenia przeciwko H. E. i E. E. (1) o czyn z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk. Opis zarzucanego czynu oskarżonym w tamtej sprawie był częściowo zbieżny z faktami, które powodowie przytaczali na poparcie powództwa niesionego w tej sprawie. Postępowanie to zakończyło się umorzeniem z uwagi na cofnięcie aktu oskarżenia.

W dniu 12 czerwca 2013 roku A. B. z Poczty Polskiej Spółki Akcyjnej Urzędu Pocztowego nr (...)w P. uzyskała informację, że odnotowane zapisy dotyczące przesyłania kwot pieniężnych przekazami pocztowymi z terminów 28 marca 2012 roku, 28 maja 2012 roku oraz 14 czerwca 2012 roku na adresy (...), które podano w piśmie - informacje na ten temat będzie można ewentualnie uzyskać w urzędach pocztowych w Ł. obsługujących adresy przy ulicy (...). Tym pismem A. B. zaproponowano zwrócenie się do Urzędu Pocztowego (...). W toku postępowania karnego do akt załączono pismo pochodzące z Poczty Polskiej Spółki Akcyjnej z Centrali - Biura Ładu Korporacyjnego i Zgodności, z którego wynika, że pismo z 12 czerwca 2013 roku nic jest potwierdzeniem nadania przekazów we wskazanych wyżej terminach. Natomiast Poczta Polska Spółka Akcyjna - (...)w piśmie z 20 lutego 2014 roku - sporządzonym na żądanie Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim wprost wskazała, że w okresie od 1 marca 2012 roku do 1 lipca 2012 roku nie stwierdzono nadania do pozwanych ani odbioru bądź wypłaty kwot przekazów pocztowych.

Okoliczności podnoszone przez powodów i dotyczące przekazów pocztowych dokonywanych przez powódkę A. E. (2) na rzecz pozwanych są niewiarygodne. Przeczą temu w zupełności pisma, które zostały załączone do akt sprawy łł K 547/13 na kartach 146 oraz 182. Nadto powodowie nie załączyli do akt tej sprawy przekonujących dowodów nadania przekazów pieniężnych. Trudno bowiem przypuszczać, że powódka wysyłając pieniądze pozwanym nic zachowałaby dowodów nadań przekazów czy innych dokumentów, z których wynikałyby fakty przekazania kwot objętych rzekomą umową pożyczki, zwłaszcza, że powodowie nie są osobami, które dysponowałyby tak znacznymi środkami pieniężnymi, że kwota pożyczki rzędu około dwóch tysięcy stanowiłaby sprawę tak błahą, którą nie warto byłoby sobie zaprzątać uwagi celem zabezpieczenia przyszłych i ewentualnych roszczeń z tej umowy.

Należy także zwrócić uwagę, że jedynym pierwotnym źródłem dowodowym na okoliczności dotyczące faktów przekazania tych pieniędzy jest osoba powódki A. B.. Nawet twierdzenia powoda P. B. należy potraktować jako jedynie oświadczenie wiedzy dotyczące nie faktów, a relacji pochodzących od powódki A. B.. W tym kontekście należy także oceniać wiadomości tekstowe z telefonu komórkowego okazanego na rozprawie przez A. E. (1). Zostały one wysłane już po zakończeniu postępowania II RC 396/12 tutejszego sądu. zatem należy je potraktować jako swoiste tkwienie przez powódkę A. B. w wersji podanej wcześniej mężowi, a później na rozprawie przed sądem odnośnie przeznaczenia pobranych pożyczek bankowych czy lombardowych. Nic ma bowiem w sprawie innych dowodów - poza twierdzeniami A. B., składanymi w formie oświadczeń procesowych czy też relacji składanych innym osobom - na fakt rzeczywistego przekazania pieniędzy pozwanym.

Inną rzeczą jest to, że umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem (art. 720 § 2 Kc). Natomiast art. 74 § lKc wskazuje, że zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Znaczy to tyle, że forma pisemna dla umowy pożyczki została zastrzeżona w przepisie art. 720 § 2 Kc jedynie dla celów dowodowych określonych w art. 74 Kc (por. uzasadnienie do wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 sierpnia 2013 roku wydanego w sprawie I ACa 259/13). Te argumenty wskazują na to, że w sytuacji, w której brak jest jakiegokolwiek pisma stwierdzającego zawarcie umowy, bądź też umów pożyczek przenoszących własność pieniędzy w kwocie powyżej 500 złotych - co ma miejsce w tej sprawie - niedopuszczalne jest dowodzenie istnienia tej umowy za pomocą osobowych źródeł dowodowych wskazanych w przepisie art. 74 Kc. Skoro przeprowadzenie dowodów z nieosobowych źródeł dowodowych i ich ocena nie dały podstaw do uprawnionego wniosku dotyczącego ustalenia faktu pożyczki, czy faktów dotyczących kilku pożyczek udzielanych przez powódkę pozwanym, to nie można było prowadzić dalszego postępowania dowodowego za pomocą osobowych źródeł dowodowych na wywiedzenie przedmiotowych faktów.

Roszczenie powodów zdaniem sądu nie zostało udowodnione. Przede wszystkim umowa nie została ani sporządzona na piśmie, ani pismem potwierdzona. Nadto brak jest w sprawie dowodów - za wyjątkiem twierdzeń powodów, że faktycznie umowa bądź umowy pożyczki zostały zawarte lub kwoty pieniędzy zostały przekazane przez powódkę powodom pod jakimkolwiek innym tytułem.

Powodowie mieli obowiązek udowodnić - przy reżimie wynikającym z treści art. 74 Kc - istnienia pożyczki. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zatem z procesowego punktu widzenia ciężar dowodu spoczywa na powodach. Wynik merytoryczny przedmiotowej sprawy spowodowany jest nieudowodnieniem przez powodów faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Z procesowego punktu widzenia ciężar dowodu spoczywa na powodzie (por. wyr. SN z dnia 3 października 1971 r., II PR 313/69, OSN 1970, nr 9, poz. 147; por. jednak wyjątek wskazany w orz. SN z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06, Lex nr 233051). W niniejszej sprawie nie jest wystarczające że pozwana potwierdziła fakt wzięcia pożyczki, nadal bowiem nie jest udowodniona rzeczywista kwota której brakuje do spłaty całkowitego zadłużenia.

Fakty nieudowodnione zostaną pominięte i nie wywołają skutków prawnych z nimi związanych, co ostatecznie może oznaczać przegranie procesu, co miało miejsce w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze powyższe. Sąd oddalił powództwo, jako nieudowodnione.

Powyższy wyrok zaskarżyli w całości powodowie.

Treść apelacji, zredagowanej przez samych powodów, wskazuje, że zaskarżonemu orzeczeniu zarzuca: uchybienia procesowe mające wpływ na wynik sprawy a polegające na nieumorzeniu postępowania w zakresie cofniętego w całości powództwa wobec pozwanej A. E. (1) oraz w zakresie częściowo cofniętego powództwa wobec pozwanych E. i H. E., niedopuszczeniu dowodu z protokółu rozprawy z dnia 21 marca 2014 r w sprawie II K 546/13 oraz nieprawidłowej ocenie materiału dowodowego, a w szczególności nie wzięcie pod uwagę prawomocnych ustaleń Sądu w sprawie III RC 396/12, niewłaściwą ocenę informacji uzyskanych z instytucji pocztowych w zakresie istnienia przekazów sum pieniężnych pochodzących od powódki na rzecz jej rodziców oraz nieprzeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego ustalenia, że pozwani nie wyłudzili od powódki żadnych sum pieniężnych.

Wnosząc nadto o przeprowadzenie dowodów wskazanych w apelacji, a w szczególności - wymienionych w niej - dokumentów znajdujących się w aktach sprawy karnej II K 547/13 (2 Ds 1256/13), płyt DVD i CD oraz ewentualnego dowodu z zeznań świadków: adwokat J. H. i pracownika Urzędu Pocztowego P. M., apelujący domagali się zmiany zaskarżonego wyroku przez zasądzenie na ich rzecz od pozwanych E. i H. małż. E. kwoty 6000 zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od daty wniesienia pozwu, ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest nieuzasadniona albowiem podniesione w niej zarzuty nie są trafne.

Lektura materiału zgromadzonego przed Sądem I instancji prowadzi do wniosku, iż – wbrew zarzutom apelujących – Sąd Rejonowy nie dopuścił się żadnych uchybień procesowych, które miałyby wpływ na wynik sprawy, a wręcz przeciwnie - przeprowadził zgodnie z wnioskami stron wystarczające dla rozstrzygnięcia sprawy postępowanie dowodowe, zgromadzone w sprawie dowody poddał wszechstronnej, zgodnej z doświadczeniem życiowym i zasadami logicznego rozumowania ocenie, która to odpowiada wymogom jakie stawiają jej przepisy art. 233 i 328 § 2 kpc i nie przekracza granic swobodnej oceny dowodów, co doprowadziło do poczynienia trafnych ustaleń faktycznych, które to Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne.

Przede wszystkim podnieść należy, iż Sąd Rejonowy prawidłowo oddalił powództwo w całości w stosunku do wszystkich pozwanych w sytuacji, gdy słusznie uznał, że powodowie nie udowodnili go. Nie zachodziły podstawy z art. 355 § 1 kpc do umorzenia postępowania w całości w stosunku do pozwanej A. E. (1) i w części w stosunku do pozwanych E. i H. małż. E. wobec cofnięcia powództwa w tym zakresie w sytuacji, gdy brak jest zgody pozwanych na tę czynność procesową powodów a ci z kolei oświadczyli przed Sądem Rejonowym, że nie zrzekają się roszczenia w zakresie w jakim go cofają.

Odnosząc się do dokonanej prawidłowo – co już wyżej wskazano – oceny dowodów przez Sąd I instancji, podnieść należy, iż – wbrew odmiennemu stanowisku skarżących – akta sprawy karnej II K 547/13 (w tym także akta dochodzeniowe 2 Ds. 1256/13) i przeprowadzone w tym postępowaniu karnym dowody poddane były właściwej analizie podobnie jak i uzyskane informacje z instytucji pocztowych a także ustalenia Sądu w sprawie II RC 396/12 o ustanowienie rozdzielności majątkowej między powodami, które to ustalenia nie są wiążące dla Sądu rozpoznającego sprawę niniejszą.

Słuszne jest przede wszystkim stanowisko Sądu I instancji, iż materiał dowodowy - w tym wskazany powyżej i powoływany w apelacji – nie daje podstaw do uznania twierdzeń powodów za udowodnione. W szczególności chybione jest twierdzenie powodów, że w sprawie karnej pozwani przepraszając ich przyznali, że wyłudzili od nich pieniądze. Postępowanie w powołanej wcześniej sprawie karnej zostało umorzone wobec pojednania się stron i odstąpienia przez powodów od aktu oskarżenia, a protokół z rozprawy z dnia 21 marca 2014 r., na który powołują się apelujący, wskazuje jedynie, iż pozwani „przepraszają córkę ale nie wiedzą za co, a konsekwentnie zaprzeczali aby wyłudzili od niej jakiekolwiek kwoty pieniężne. Żadne też z pism pochodzących z instytucji pocztowych nie wskazuje aby miały miejsce jakiekolwiek przekazy pocztowe sum pieniężnych pomiędzy stronami, szczególnie w datach, jakie wskazuje powódka. Kwestię tą jednoznacznie wyjaśnia pismo PPSA na karcie 166 (a także 117) akt sprawy – pozyskane już w postępowaniu karnym – z którego wynika, że wcześniejsze pismo (karta 138 akt) nie stanowi potwierdzenia nadania przez powódkę przekazów pocztowych w dniach: 28 marca 2012 r., 28 maja 2012 r. i 14 czerwca 2012 r. do adresatów na terenie Ł., gdzie zamieszkują właśnie pozwani.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił zawartych w apelacji wniosków dowodowych, które to bądź dotyczą przeprowadzonych już przed Sądem I instancji dowodów z dokumentów, bądź też są spóźnione, gdyż powinny i mogły być powołane przed Sądem Rejonowym, a nadto są zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy w świetle zgromadzonego już wystarczającego materiału dowodowego i zmierzają tylko do przedłużenia postępowania (dotyczy to zeznań świadków i płyt). Nie sposób też nie dostrzec przy ocenie materiału dowodowego, że zgłoszony przez apelujących w toku postępowania pierwszoinstancyjnego dowód z zeznań świadka – teściowej powódki – która wydawała się być świadkiem najlepiej zorientowanym w stosunkach rodzinnych i majątkowych powodów - został przez powodów cofnięty i nie jest w apelacji powołany ponownie lecz apelacja powołuje świadków, którzy nie byli bezpośrednimi obserwatorami ewentualnych faktów, z których istnienia powodowie dochodzą roszczeń niniejszym pozwem, podobnie jak i powód, który dochodzi tychże roszczeń jedynie na podstawie twierdzeń usłyszanych od powódki (jego żony).

Przedstawiona przez powódkę wersja o zaciąganych przez nią pożyczkach w celu przekazywania pieniędzy rodzicom wydaje się być wymyśloną dla wiedzy męża – powoda, który wszczął przeciwko niej postępowanie w sprawie III RC 396/12 o rozdzielność majątkową i próbą usprawiedliwienia się przed nim. Nie sposób bowiem nie dostrzec, że powodowie najpierw pozywają rodziców powódki wraz z jej siostrą a następnie żądają zapłaty jedynie od rodziców. Nie potrafią też jednoznacznie wskazać wysokości przekazywanych rzekomo pozwanym kwot oraz precyzyjnie i jednoznacznie określić wysokości dochodzonej pozwem kwoty, zmieniając wysokość roszczenia w toku procesu. Ponadto powódka początkowo przesłuchiwana w postępowaniu karnym, o którym mowa wcześniej a zainicjowanym przez jej męża, twierdziła, że rodzice żadnych kwot od niej nie wyłudzali i że żadnych pieniędzy z pobranych pożyczek im nie przekazywała (vide: karta 67 akt sprawy II K 547/13), a dopiero później stanowisko w tej kwestii zmieniła.

Zgromadzony więc w sprawie materiał dowodowy, prawidłowo przez Sąd I instancji oceniony, nie daje podstaw do uznania aby pozwani dopuścili się wobec powodów czynu niedozwolonego, polegającego na wyłudzeniu pieniędzy od powódki ani tez do uznania, że strony łączył jakikolwiek stosunek obligacyjny (jak choćby np. umowa pożyczki), z którego wynikałby obowiązek świadczenia przez pozwanych na rzecz powodów.

Dodać należy – zamykając ocenę zarzutów przytoczonych w apelacji – iż Sąd Rejonowy nie uchybił także przepisom proceduralnym nie przeprowadzając dowodu z przesłuchania stron w sytuacji, gdy żadna ze stron o przeprowadzenie takiego dowodu nie wnosiła a Sąd ten uznał go za zbędny i nic nie wnoszący dla rozstrzygnięcia wobec skrajnie odmiennych stanowisk stron i dostatecznego wyjaśnienia sprawy przeprowadzonymi dotychczas dowodami.

Ponadto Sąd II instancji podziela stanowisko tegoż Sądu, iż w sprawie zachodzą przewidziane w art. 74 § 1 kc ograniczenia w zakresie dopuszczalności przeprowadzania dowodów tzw. osobowych, ale w sytuacji, gdyby roszczenie wynikać miało z umowy pożyczki, a nie z czynu niedozwolonego

Reasumując powyższe rozważania, uznać należy, że - w świetle zgromadzonego w sprawie materiału - Sąd Rejonowy słusznie uznał, że powodowie nie udowodnili dochodzonych pozwem roszczeń i trafnie powództwo oddalił jako pozbawione jakiejkolwiek podstawy faktycznej i prawnej.

Dlatego też mając na względzie wszystkie powyższe rozważania, należało na podstawie art. 385 kpc oddalić apelację powodów jako nieuzasadnioną.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE