UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 listopada 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił M. L. (1) prawa do świadczenia przedemerytalnego. W uzasadnieniu wskazano, że ubezpieczona nie spełnia warunków do przyznania prawa do tego świadczenia z uwagi na fakt, że na dzień rozwiązania stosunku pracy zamiast wymaganych 30 lat udokumentowała wyłącznie 29 lat, 3 miesięcy i 27 dni stażu ubezpieczeniowego (w tym 18 lat, 9 miesięcy i 20 dni okresów składkowych, 5 lat 9 miesięcy i 11 dni okresów nieskładkowych oraz 4 lata, 8 miesięcy i 26 dni okresów uzupełniających).

M. L. (1) zaskarżyła powyższą decyzję, wskazując że po pierwsze organ rentowy nie doliczył jej do stażu ubezpieczeniowego okresu opieki nad synem A., urodzonym (...), a po drugie, w okresie od 1 września 2008r. do 31 sierpnia 2013r. bez przerwy prowadziła działalność gospodarczą, czego organ rentowy nie wziął pod uwagę.

Po zapoznaniu się z treścią odwołania, organ rentowy jeszcze raz przeanalizował dokumentację znajdującą się w aktach ubezpieczonej i doliczył do stażu ubezpieczeniowego M. L. (1) – jej okresów składkowych - nieuwzględniony we wcześniejszej decyzji okres sprawowania opieki nad dzieckiem od 27 lutego 1988r. do 15 listopada 1988r. Co za tym idzie, uznał że łączny udokumentowany okres ubezpieczenia M. L. wyniósł 29 lat, 9 miesięcy i 23 dni, gdyż zaliczył do niego: 18 lat, 9 miesięcy i 20 dni okresów składkowych, 4 lata, 8 miesięcy i 26 dni okresów uzupełniających oraz tylko 6 lat, 3 miesiące i 7 dni okresów nieskładkowych, z uwagi na konieczność ograniczenia tych ostatnich do 1/3 udowodnionych okresów składkowych. Organ rentowy ustalił zarazem, że – gdyby nie powyższe ograniczenie – to M. L. udowodniłaby 6 lat, 5 miesięcy i 29 dni okresów nieskładkowych.

Z uwagi na powyższe w dniu 18 grudnia 2014r. wydano decyzję, którą zmieniono decyzję z dnia 27 listopada 2014r. wyłącznie w części dotyczącej łącznego okresu ubezpieczenia. Wskazano, że w pozostałej części decyzja pozostaje bez zmian.

Ubezpieczona odwołała się także i od tej decyzji, podnosząc że Zakład niesłusznie ograniczył przyjętą ilość okresów składkowych jedynie do okresów ubezpieczenia ustalonych na podstawie art. 6 ustawy emerytalnej, podczas gdy powinien wziąć pod uwagę także okresy o jakich mowa w przepisie art. 10 ust. 1 pkt 3 tejże ustawy. Wskazała, że w takim przypadku długość jej okresów składkowych wynosiłaby ponad 24 lata, co pozwoliłoby na zaliczenie do jej stażu ubezpieczeniowego wszystkich przebytych okresów nieskładkowych i przyjąć, że spełniła wszystkie warunki wymagane do przyznania świadczenia przedemerytalnego.

Organ rentowy wniósł o oddalenie obu odwołań w całości, podtrzymując argumentację sformułowaną w zaskarżonych decyzjach.

Postanowieniem z 24 stycznia 2015 roku połączono obie sprawy do łącznego prowadzenia i wyrokowania.

W dniu 3 marca 2015r. M. L. (1) złożyła bezpośrednio do sądu (wraz z pismem datowanym na 25 lutego 2015r.) nowe dowody w postaci nieskładanych dotychczas organowi rentowemu świadectw pracy za okresy zatrudnienia od 1 czerwca 1976r. do 31 sierpnia 1976r. oraz od 1 maja 2012r. do 31 lipca 2012r. Wyjaśniła też, że nie posiada dowodów na nieprzerwane opłacanie przez siebie składek z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej w okresie od 1 września 2008r. do 31 sierpnia 2013r., dlatego wnosi o uznanie, że z tego tytułu podlegała ubezpieczeniom społecznym w takich okresach, w jakich przyjął to ZUS.

Postanowieniem z dnia 4 marca 2015r. przekazano organowi rentowemu do rozpoznania wniosek M. L. (1) o przyznanie jej prawa do świadczenia przedemerytalnego z uwzględnieniem nowych dowodów.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. L. (1) urodziła się (...).

Niesporne.

Ostatnim jej pracodawcą – w okresie od 1 września 2013 roku do 15 marca 2014 roku – była T. B., prowadząca sklep odzieżowy w D.. Stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy za wypowiedzeniem przez pracodawcę na podstawie art. 30 § 1 pkt 2 k.p. z uwagi na likwidację stanowiska pracy.

Niesporne, a nadto dowód: świadectwo pracy – k. 7 akt ZUS O/S..

M. L. (1) jest zarejestrowana od dnia 21 marca 2014 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w D. jako osoba bezrobotna, z prawem do zasiłku od dnia 29 marca 2014 r. W okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych ubezpieczona nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji pracy.

Powiatowy Urząd Pracy w S. wydał jej w dniu 29 września 2014 roku dokument poświadczający fakt pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Niesporne, a nadto dowody:

- zaświadczenie nr (...) z 29.09.2014 r. - k. 18 akt ZUS O/S.;

- pismo z 29.09.2014r. - k. 19 akt ZUS O/S..

Wniosek o świadczenie przedemerytalne ubezpieczona złożyła w organie rentowym w dniu 10 października 2014 roku.

Niesporne, a nadto dowód: wniosek o świadczenie przedemerytalne - k. 1-2 akt ZUS O/S..

Na dzień rozwiązania ostatniego stosunku pracy M. L. (1) udowodniła przebycie stażu ubezpieczeniowego przekraczającego 30 lat. W szczególności przebyła co najmniej 18 lat, 9 miesięcy i 20 dni okresów składkowych, 6 lat, 5 miesięcy i 29 dni okresów nieskładkowych oraz 4 lata, 9 miesięcy i 26 dni okresów uzupełniających – okresów pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w latach 1972-1976.

Niesporne, a nadto dowody: dokumenty w aktach ZUS O/S. dot. M. L..

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Zgodnie z przepisem art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2004 r., Nr 120, poz. 1252 z późn. zm.), prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która:

1) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta oraz 61 lat - mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

2) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. Nr 99, poz. 1001), zwanej dalej "ustawą o promocji zatrudnienia", w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn, lub

3) do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Dz.U. Nr 137, poz. 887, z późn. zm.)[1], zwanej dalej "ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych", i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta i 61 lat - mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

4) zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

5) do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, lub

6) do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn.

Z kolei przepis art. 2 ust. 3 powoływanej ustawy stanowi, iż świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawał fakt, że przed zwolnieniem z pracy ubezpieczona pracowała u ostatniego pracodawcy przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy oraz że ten stosunek pracy został rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (w tym przypadku – z powodu likwidacji stanowiska pracy). Niesporne były również okoliczności pobierania przez M. L. przez wymagany okres 6 miesięcy zasiłku dla bezrobotnych, zarejestrowania się przez nią w charakterze bezrobotnej, nieodmawiania propozycjom zatrudnienia w okresie zasiłkowym oraz złożenia wniosku o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez Powiatowy Urząd Pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Okoliczności te znajdowały również pokrycie w zgromadzonym w niniejszym postępowaniu materiale dowodowym, w szczególności w dokumentach złożonych przez ubezpieczoną do akt rentowych, uznanych przez sąd za wiarygodne.

Organ rentowy uznał jednak, że M. L. na dzień rozwiązania stosunku pracy nie udowodniła wymaganego okresu ubezpieczenia, gdyż należało ograniczyć długość udowodnionych przez nią okresów nieskładkowych do 1/3 udowodnionych okresów składkowych, co spowodowało, że tak ustalony staż ubezpieczeniowy nie przekracza 30 lat.

Dokonanie przez organ rentowy takiego ograniczenia należało w okolicznościach niniejszej sprawy uznać za błąd.

Zgodnie z treścią przepisu art. 2 ust. 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, za okres uprawniający do emerytury, o którym mowa w ust. 1, uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z poźn. zm.), zwanej dalej "ustawą o emeryturach i rentach z FUS".

Przepisy art. 5 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stanowią zaś, że przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, następujące okresy: 1) składkowe, o których mowa w art. 6; 2) nieskładkowe, o których mowa w art. 7, a także iż przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

Z treści przepisu art. 10 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynika, że przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Odnosząc to do realiów niniejszej sprawy, trzeba wyraźnie podkreślić, iż M. L. (1) – zgodnie z dokumentami jakie złożyła w organie rentowym już w październiku 2014r. – udowodniła, że przebyła 18 lat, 9 miesięcy i 20 dni okresów stricte składkowych, tj. okresów składkowych w rozumieniu art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale dodatkowo także 4 lata, 8 miesięcy i 26 dni okresów uzupełniających o jakich mowa w art. 10 ust. 1 tejże ustawy. Tym samym, skoro ustawodawca wyraźnie i jednoznacznie wskazuje w tym ostatnim przepisie, że okresy te (okresy uzupełniające) należy traktować, z zastrzeżeniem art. 56, który jednakże nie ma zastosowania w tym przypadku, jako okresy składkowe, tak właśnie należało je potraktować. Jeśli więc organ rentowy chciał postąpić stosownie do treści art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej i dokonać (prawidłowo) ograniczenia długości okresów nieskładkowych do 1/3 długości przebytych okresów składkowych, powinien był do 18 lat, 9 miesięcy i 20 dni okresów stricte składkowych dodać 4 lata, 8 miesięcy i 26 dni okresów uzupełniających. Pozwoliłoby to na ustalenie, że ubezpieczona wykazała przebycie 23 lat, 6 miesięcy i 16 dni okresów składkowych, co z kolei nakazywałoby doliczenie do jej łącznego stażu ubezpieczeniowego wszystkich faktycznie przebytych okresów nieskładkowych, tj. okresu 6 lat, 5 miesięcy i 29 dni (a nie jak przyjął organ rentowy, tylko 6 lat, 3 miesięcy i 7 dni). Razem daje to 30 lat i 15 dni stażu ubezpieczeniowego, a więc więcej niż minimalny wymagany w tym przypadku ustawą okres 30 lat.

Mając powyższe na względzie, sąd - na mocy przepisu art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. - zmienił obie zaskarżone decyzje i przyznał M. L. (1) prawo do świadczenia przedemerytalnego od 11 października 2014 roku, tj. od dnia następnego po dniu złożenia w tej sprawie przez nią wniosku w ZUS (punkt I. sentencji). Stosownie bowiem do treści przepisu art. 7 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, prawo do świadczenia przedemerytalnego ustala się na wniosek osoby zainteresowanej, od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z dokumentami, o których mowa w ust. 3. Ubezpieczona wniosek o prawo do świadczenia przedemerytalnego złożyła zaś w dniu 10 października 2012 r. i w tej dacie spełniała wszelkie przesłanki konieczne do jego przyznania, co wykazała już w toku postępowania przed organem rentowym.

Na marginesie należy zauważyć, że w tej sytuacji złożenie przez M. L. dopiero w toku postępowania przed sądem nowych świadectw pracy, dotyczących okresów, co do których nie wskazywała dotychczas, że są jej okresami składkowymi, będzie miało znaczenie wyłącznie przy ustalania wysokości należnego jej świadczenia. Ponieważ jednak co do tych okresów organ rentowy dotychczas się nie wypowiedział, sąd nie dokonywał oceny słuszności stanowiska ubezpieczonej w tym zakresie, pozostawiając to organowi rentowemu (vide: postanowienie z dnia 4 marca 2015r.).

Mając wszystkie powyższe rozważania na uwadze, należało więc już tylko ocenić, czy w niniejszej sprawie, w której ubezpieczona domagała się od organu rentowego przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego, a organ rentowy twierdził, że brak jest podstaw do jego przyznania, gdyż nie legitymuje się ona wymaganym stażem ubezpieczeniowym, możliwe było przyjęcie przez sąd, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za „niewyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji”. Zastosowanie omawianego przepisu było przy tym w niniejszej sprawie możliwe z uwagi na odesłanie do jego odpowiedniego stosowania, zamieszczone w art. 11 pkt 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

Jak wynika z przedstawionych powyżej wyników postępowania dowodowego, dokonana przez organ rentowy ocena prawna niniejszego stanu faktycznego i prawnego okazała się całkowicie błędna, co skutkowało koniecznością zmiany zaskarżonej decyzji. Sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego ustalił bowiem – wyłącznie na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego - że ubezpieczona posiada wymagany 30-letni staż ubezpieczeniowy. Tym samym koniecznym stało się stwierdzenie, że organ rentowy wydał błędną decyzję, odmawiającą przyznania prawa do świadczenia w sytuacji, gdy możliwe było wydanie decyzji zgodnej z prawem.

W tej sytuacji, z uwagi na treść przepisu art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej w zw. z art. 11 pkt 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, orzeczono jak w punkcie II. sentencji wyroku.

Zarządzenia:

1. (...)

2. (...)

3. (...)

SSO Monika Miller-Młyńska

Przewodnicząca:	SSO Monika Miller-Młyńska
Protokolant:	st. sekr. sądowy Renata Sekinda

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE