UZASADNIENIE

S. S. został oskarżony to, że:

w okresie od dnia 23 maja 2011 roku do dnia 25 lutego 2014 roku w Ś. woj. (...) za pośrednictwem portalu internetowego www.chomikuj.pl jako użytkownik konta o nazwie „margo020” nie zabezpieczonego przed dostępem innych osób, umieszczając na nim cudzy utwór w postaci materiałów do nauki języka niemieckiego pod nazwą „teil 1 cd 3 (1). zip, teil 1 cd 3. zip, teil 1 cd 2. zip, cd 1 . zip” do którego prawa autorskie posiada Z. K. właściciel (...) z/s w C., bez uprawnienia nieumyślnie rozpowszechniał go umożliwiając innym użytkownikom portalu pobranie i korzystanie z tych materiałów

tj. o czyn z art. 116 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Wyrokiem z dnia 16 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. (sygn. akt VIII 1037/14):

-: uznając, że S. S. dopuścił się zarzucanego mu czynu, w sposób wyżej opisany, wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 116 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych, na podstawie art. 66 § 1 k.k. oraz art. 67 § 1 k.k. warunkowo umorzył wobec niego postępowanie karne na okres 1 roku próby,
-: na podstawie art. 67 § 3 k.k. orzekł wobec oskarżonego obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego Z. K. kwoty 4 500 zł w terminie 10 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku,
-: na podstawie art. 415 § 2 k.p.k. powództwo cywilne Z. K. pozostawił bez rozpoznania.
-: na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z art. 629 k.p.k. oraz art. 7 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w kwocie 1 134,77 zł i wymierzył mu opłatę w wysokości 60 złotych.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez oskarżonego w zakresie punktu 1, 2 i 4, który zarzucił rozstrzygnięciu błąd w ustaleniach faktycznych poprzez błędne przyjęcie, iż oskarżony pobrał i rozpowszechnił materiały do nauki języka niemieckiego, czym dopuścił się popełniania przestępstwa, błędne ustalenie istotnych okoliczności sprawy oraz nieprawidłowe ustalenie w zakresie faktycznie poniesionej przez pokrzywdzonego szkody. Oskarżony zarzucił także Sądowi Rejonowemu uznanie go za winnego pomimo braku winy w jego zachowaniu a także naruszenie prawa procesowego, tj. art. 5 § 2 k.p.k.

Oskarżony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie go od zarzucanego mu czynu, o uznanie, że nie doszło do powstania po stronie pokrzywdzonego szkody, a tym samym nie orzekanie wobec oskarżonego obowiązku naprawienia szkody ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja oskarżonego i jego wniosek końcowy o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania w pełni zasługiwał na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd Odwoławczy podnosi, iż zgodnie z art. 342 § 1 k.p.k., w wyroku warunkowo umarzającym postępowanie należy dokładnie określić czyn oskarżonego (…) oraz określić nałożone na oskarżonego obowiązki. Wyrok warunkowo umarzający postępowanie, w części dotyczącej określenia przypisanego oskarżonemu przestępstwa i kwalifikacji prawnej, a także zasadniczych warunków formalnych właściwych każdemu orzeczeniu (oznaczenie sądu, składu orzekającego, daty i miejsca wydania orzeczenia i rozpoznania sprawy oraz oznaczenia oskarżonego), spełniać musi w istocie te same wymogi, co wyrok skazujący (por. art. 342 § 1 i art. 413 § 1 i 2). Różnica dotyczy treści rozstrzygnięcia (art. 413 § 1 pkt 5 i § 2 pktq 2).

Jeżeli zatem z akt niniejszej sprawy wynikało, że opisanym w zarzucie zachowaniem oskarżony wyrządził pokrzywdzonemu szkodę (w konkretnej wysokości), to w takiej sytuacji obowiązkiem sądu rozstrzygającego było danie temu wyrazu w opisie przypisanego S. S. czynu. Tymczasem w opisie przypisanego wyżej wymienionej czynu brak jest jakiejkolwiek wzmianki o fakcie i wysokości wyrządzonej szkody.

Powyższe oznacza, że formułując swe orzeczenie Sąd Rejonowy nie zastosował się do treści art. 342 § 1 k.p.k. oraz art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.

Już tylko z podanego powodu zaskarżony wyrok nie mógł się ostać. W przypadku podtrzymania przyjętych warunków ponoszenia odpowiedzialności karnej obowiązkiem Sądu I instancji będzie oszacowanie wyrządzonej szkody i wyciągniecie z tego stosownych konsekwencji. Przy tym, nie wydaje się słuszną formuła odpowiedzialności proponowana przez oskarżyciela posiłkowego. Po pierwsze, wartość rozpowszechnianego cudzego utworu bez uprawnień musi być przez oskarżyciela posiłkowego wykazana. Po drugie, dyskusyjne jest założenie oskarżyciela posiłkowego, iż wyrządzona szkoda jest równoważna wartości licencji, która konieczna jest do legalnego korzystania z materiałów naukowych. Oskarżony nie nabył własności programu i nie będzie uprawniony do korzystania z przejętego programu jak właściciel. W rzeczy samej, szkoda poniesiona przez pokrzywdzony podmiot polega na czasowym nieuprawnionym korzystaniu z programu i takie powinno być podstawowe kryterium szacowania szkody. Po trzecie wreszcie, należy zauważyć, iż oskarżeniem objęto działanie oskarżonego jako podmiotu rozpowszechniającego materiały do nauki języka niemieckiego dalej, a wtedy szkoda uzależniona byłaby od ustalenia rozmiaru dalszego rozpowszechnienia materiałów, czego do tej pory nie wykazano.

Sąd ad quem wskazuje, iż ewentualne nałożenie na oskarżonego obowiązku naprawienia szkody może być wyłącznie konsekwencją stwierdzenia dopuszczenia się przez niego zabronionego czynu. Stanowisko Sądu I instancji, który zaakceptował przyjęte przesłanki odpowiedzialności karnej oskarżonego proponowane w akcie oskarżenia, okazało się tak samo niekrytyczne, jak odniesienie do przesłanek zobowiązania do naprawienia szkody. Sąd I instancji uchylił się od analizy prawnej czynu oskarżonego w celu przesądzenia, czy podsądny dopuścił się czynu zabronionego przewidzianego w ustawie o prawach autorskich i prawach pokrewnych.

W ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd I instancji przypisując oskarżonemu czyn z art. 116 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 04.02.1994 r. nie wykazał faktycznego rozpowszechnienia zdobytego w nielegalny sposób materiałów do nauki języka niemieckiego. Sąd I instancji nie przeprowadził w postępowaniu rozpoznawczym czynności dowodowych, które pozwalałyby na ustalenie mechanizmu funkcjonowania programu wykorzystanego przez oskarżonego do „ściągnięcia” cudzego utworu pokrzywdzonego a następnie umożliwiającego innym użytkownikom portalu pobranie i korzystanie z przedmiotowych w sprawie materiałów. Oskarżony wyraźnie zaprzeczył, aby świadomie pobrał pliki zawierające materiały do nauki języka niemieckiego i aby je świadomie udostępniał innym użytkownikom.

Z podanych powodów, przyjmując, iż w sprawie nie wyjaśniono podstawowych okoliczności przedmiotowych i podmiotowych, Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę oskarżonego S. S. przekazał Sądowi Rejonowemu Poznań – Stare Miasto w P. do ponownego rozpoznania.

Rozpoznając zaś ponownie sprawę w powyższym zakresie, Sąd Rejonowy winien przede wszystkim ustalić, w jaki sposób sporne pliki znalazły się na koncie oskarżonego, w jaki sposób były udostępniane dalej innym osobom oraz wskazania sposobu ustalenia i wyliczenia wysokości powstałej w sprawie szkody, i to niewykluczone, że przy pomocy biegłego sądowego z dziedziny informatyki. Być może pomocne w ustaleniu tego faktu okazałyby się informacje uzyskane od administratora portalu chomikuj.pl.

Po ponownym przeprowadzeniu postępowania sądowego, Sąd Rejonowy winien dokonać wnikliwej oceny całego materiału dowodowego i rozważyć, czy materiał ten pozwala na uznanie oskarżonego S. S. za winnego dokonania zarzucanego mu czynu, czy też nie.

Sporządzając zaś pisemne uzasadnienie wydanego wyroku, Sąd Rejonowy winien dokładnie i szczegółowo przedstawić dokonaną przez siebie ocenę materiału dowodowego, uzasadnić zastosowaną do ewentualnie przypisanego oskarżonemu czynu kwalifikację prawną, jak i wymierzoną karę z uwzględnieniem wszystkich dyrektyw obowiązujących w tym przedmiocie tak, aby rozpoznając ewentualne przyszłe apelacje, Sąd Odwoławczy mógł dokonać oceny prawidłowości rozumowania Sądu I instancji.

E. T.

WYROK

UZASADNIENIE