UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

dnia 18 lutego 2015 roku

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. decyzją z dnia 15 października 2014 roku odmówił Z. P. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, iż odwołujący nie spełnia warunków, od których zależy prawo do emerytury, gdyż nie wykazał wymaganych co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, co nie daje podstaw do przyznania świadczenia emerytalnego na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł Z. P. domagając się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do emerytury. Na uzasadnienie podniósł, że posiada ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych przy uwzględnieniu jego pracy w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w okresie od 5.10.1972 r. do 29.02.1992 r. na stanowisku montera rusztowań na wysokości na dowód czego wniósł o przysłuchanie wymienionych w odwołaniu świadków.

W odpowiedzi na odwołanie organ emerytalny domagał się jego oddalenia, powołując argumentację z zaskarżonej decyzji i podnosząc, że ZUS nie zaliczył wnioskodawcy pracy w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) z uwagi na brak przedłożenia świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z tego zakładu pracy.

Bezsporne między stronami było:

Z. P. urodzony dnia (...) ukończył 60 lat. Posiada na dzień 1.01.1999 r. łączny staż zatrudnienia wynoszący ponad 26 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Sąd Okręgowy ustalił nadto następujący stan faktyczny:

W okresie od 5.10.1972 r. do 29.02.1992 r. odwołujący był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K. na stanowisku montera konstrukcji stalowych na wysokości. Przedsiębiorstwo to zajmowało się budownictwem mieszkaniowym, jak również budownictwem obiektów użyteczności publicznej, budowało bloki, szkoły i inne obiekty. Ubezpieczony przez cały okres tego zatrudnienia pracował w brygadzie zajmującej się stawianiem rusztowań na różnych budowach. W zakładzie tym była tylko jednak taka brygada, która w zależności od potrzeb była przemieszczana pomiędzy poszczególnymi budowami celem postawienia i demontażu rusztowania. Odwołujący cały czas był przypisany do tej brygady i pracował przy montażu i demontażu rusztowań metalowych, rurowych, systemowych, o wysokości sięgającej nawet do 30 m wysokości. Z dniem 1.08.1981 r., gdy został brygadzistą także pracował niezmiennie fizycznie przy tych rusztowaniach. Była to praca na wysokości, a odwołujący musiał mieć badania wysokościowe i pobierał dodatek za pracę w warunkach szczególnych. Po tym jak odwołujący w 1978 r. uzyskał uprawnienia operatora maszyn budowlanych zdarzało się okresowo, jednak w znacznie mniejszym stopniu, iż pracował jako operator koparki, gdy była taka potrzeba. Pracował tak stałe i w pełnym wymiarze czasu pracy, innych prac (poza wskazanym montażem konstrukcji stalowych na wysokości i operatora ciężkich maszyn budowlanych) nie wykonywał. Podczas przedmiotowego zatrudnienia w latach 1975-1976 odbywał zasadniczą służbę wojskową po zakończeniu której wrócił do pracy montażu konstrukcji stalowych na wysokości.

Dowód:

- akta ZUS,

- zeznania odwołującego się k. 15v,

- zeznania świadków J. W., Z. K. i M. Z. – k. 14-15,

- akta osobowe odwołującego się.

Podczas powyższego zatrudnienia w okresie od 12.08.1982 r. do 1.10.1983 r. odwołujący pracował na budowie eksportowej w byłej NRD. Pomimo, że z umowy o pracę wynika, iż wówczas pracował jako cieśla, to w rzeczywistości wykonywał tożsamą pracę jak w Polsce – montera rusztowań metalowych. Jedynie zupełnie sporadycznie wykonywał pracę cieśli. Podobnie sytuacja się miała podczas przebywania na budowie eksportowej w byłej Czechosłowacji w okresie od 21.09.1988 r. 31.12.1990 r. Pomimo, że z dokumentacji pracowniczej dotyczącej tego okresu wynika, iż ubezpieczony zajmował stanowisko murarz-tynkarz, tylko wyjątkowo, sporadycznie gdy nie było pracy przy rusztowaniach wykonywał czynności murarsko-tynkarskie.

Dowód:

- akta ZUS,

- zeznania odwołującego się k. 15v,

- zeznania świadków J. W., Z. K. i M. Z. – k. 14-15,

- akta osobowe odwołującego się.

Przedmiotowy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zalegające w aktach organu emerytalnego i aktach osobowych odwołującego się, jak również w oparciu o jego zeznania oraz świadków.

Dokumenty dające podstawę dla poczynienia ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie Sąd uznał za autentyczne i wiarygodne. Poza tym treść i forma tych dokumentów nie budziły zastrzeżeń i wątpliwości uczestników postępowania, nie ujawniły się też takie okoliczności, które należałoby brać pod uwagę z urzędu, a które podważałyby wiarygodność tej kategorii dowodów i godziły w ich moc dowodową od strony materialnej czy formalnej. Dokumenty urzędowe stanowiły zatem dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 k.p.c.), a dokumenty prywatne, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 kpc).

Wiarygodne w ocenie Sądu były także zeznania odwołującego się, jak i świadków. Korespondowały one z materiałem dowodowym zgromadzonym w niniejszej sprawie. Depozycje te nie zawierały żadnych wewnętrznych sprzeczności, były logiczne i spójne. Razem wzięte dały pełny i jasny obraz badanej rzeczywistości.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem postępowania było ustalenie, czy odwołującemu przysługuje prawo do emerytury w niższym wieku z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Z analizy stanowiska procesowego organu emerytalnego wynika, że okoliczność ta nie została wykazana stosownymi dokumentami w postaci świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Z powyższych względów zwrócić uwagę należy na regulację zawartą w art. 184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. Dz.U. z 2013 roku poz. 1440 ze zm.) zgodnie, z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, tj. 60 lat życia dla mężczyzny, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (czyli w dniu 1.01.1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 25 lat dla mężczyzny.

Zgodnie z ust. 2 tego przepisu emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Z kolei według art. 32 wyżej powołanej ustawy zgodnie, z którym ubezpieczonymi urodzonymi przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącymi pracownikami (o których mowa w ust 2-3 tegoż artykułu), zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 – tj. 65 lat w przypadku mężczyzn. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa powyżej, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Przepis art. 32 ust. 4 powołanej ustawy stanowi natomiast, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za owe przepisy dotychczasowe wymienione zarówno w art. 32 ust. 2 jak i w art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.) wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. 1982 r. Nr 40 poz. 267 ze zm.).

Zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 lutego 2002 roku ( sygn. akt III CZP 30/2001, opubl. OSNAPiUS 2002/10 poz. 243 ) zawarte w art. 32 ust. 4 ustawy odesłanie do przepisów dotychczasowych, sankcjonujących obowiązywanie rozporządzenia, można odnosić tylko do tych przepisów rozporządzenia, które regulują materię określoną w przepisie ustawy, a więc wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk, oraz warunki, na jakich osobom wykonującym te prace przysługuje prawo do emerytury. Zachowały zatem moc przepisy § 4-8a określające wiek emerytalny i okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach pracowników wykonujących prace wyszczególnione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, przepisy § 9-15 określające wiek emerytalny i warunki przechodzenia na emeryturę osób zatrudnionych w szczególnym charakterze, a ponadto przepis § 3 określający ogólny wymagany okres zatrudnienia oraz przepis § 2 ust. 1 stanowiący, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Zgodnie zatem z § 4 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, iż odwołujący spełnia wszystkie przesłanki nabycia prawa do emerytury. Otóż ukończył 60 lat, posiada wymagany okres ogólnego stażu pracy, bo wynoszący ponad 26 lat, jak również legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na stanowiskach objętych wykazem A cytowanego rozporządzenia wynoszącym co najmniej 15 lat pracy.

Należy również zauważyć, iż zgodnie z art. 473 k.p.c. w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się żadnych ograniczeń dowodowych. To sprawia, że fakt zatrudnienia, bądź jego brak w warunkach szczególnych może być dowodzony za pomocą każdego środka dowodowego, w tym z zeznań stron i świadków.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie dowody z zeznań odwołującego i zeznań świadków w sposób jednoznaczny potwierdziły, że odwołujący w okresie od 5.10.1972 r. do 29.02.1992 r. podczas zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K. pracował na stanowisku montera konstrukcji stalowych na wysokości. Zajmował się wówczas montażem i demontażem rusztowań metalowych, rurowych, systemowych, o wysokości sięgającej nawet do 30 m wysokości, czyli wykonywał pracę wymienioną w Wykazie A Dziale V pkt 5 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jako praca przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości. Ponadto zdarzało się także, jednak w znacznie mniejszym stopniu, iż pracował jako operator koparki, gdy była taka potrzeba. Jest to praca również wymieniona w Wykazie A Dziale V pkt 3 przedmiotowego rozporządzenia, jako praca maszynisty ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Powyższe czynności wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, innych prac nie wykonywał. Co do zasady, pracę montażysty rusztowań metalowych na wysokości wykonywał także na budowach eksportowych w byłej NRD i Czechosłowacji, a jedynie sporadycznie inne czynności.

Jeśli chodzi z kolei o okres, kiedy to odwołujący pozostając w spornym zatrudnieniu odbywał zasadniczą służbę wojskową, to należy stwierdzić, że podlega on również zaliczeniu do wymaganego stażu co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych jako przesłanki nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

Jak wynika z ugruntowanego stanowiska judykatury wyrażonego w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6.04.2006 r. (III UK 5/06, OSNP 2007/7-8/108) okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia. Pracownikowi, który we wskazanym terminie po zakończeniu służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w chwili powołania do tej służby, okres służby podlega wliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem. Przez "wszelkie uprawnienia związane z zatrudnieniem" należy przy tym rozumieć nie tylko uprawnienia "ze stosunku pracy", ale i uprawnienia związane z tym stosunkiem, a więc także uprawnienia w sferze ubezpieczeń społecznych, będące pochodnymi pozostawania w stosunku pracy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2009 r., I UK 126/09, uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 16 października 2013 r., II UZP 6/13).

Zgodnie z art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 21.11.1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r. poz. 144) pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy.

Odnosząc powyższe do omawianego stanu faktycznego nie może być wątpliwości, iż okres kiedy to odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową podlega zaliczeniu do wymaganego okresu co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Otóż zarówno przed tą służbą, jak i zaraz po jej odbyciu odwołujący wykonywał tą samą, opisaną wyżej pracę w warunkach szczególnych.

Tym samym, biorąc pod uwagę opisany powyżej okres zatrudnienia odwołującego w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) od 5.10.1972r. do 29.02.1992 r. spełnia on wymagany warunek co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Można jedynie nadmienić odnosząc się do okresów pracy ubezpieczonego na budowach eksportowych (od 12.08.1982 r. do 1.10.1983 r. w NRD i od 21.09.1988 r. 31.12.1990 r. w Czechosłowacji), iż jak wykazało przeprowadzone postępowanie dowodowe również wówczas wykonywał pracę montażysty konstrukcji stalowych na wysokości, czyli pracę w warunkach szczególnych. Gdyby jednak nie brać ich pod uwagę z uwagi na to, iż z dokumentacji za te okresy w postaci umów o pracę i świadectw pracy wynikały inne stanowiska, tj. cieśli i murarza – tynkarza, to i tak ubezpieczony spełnia warunek w postaci co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Mając powyższe na uwadze, działając na mocy wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu emeryturę począwszy od dnia (...)., tj. od ukończenia przez wnioskodawcę 60 lat.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE