UZASADNIENIE

R. K. został oskarżony o to, że:

w okresie od 19 stycznia 2014 roku do 29 stycznia 2014 roku, w M., woj. (...), na działce ewidencyjnej o numerze (...), działając wbrew przepisom ustawy prawo budowlane, jako przedstawiciel właściciela, pełniąc funkcję Prezesa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) o numerze KRS (...), prowadził roboty budowlane bez uzyskania ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, polegające na rozbiórce nieużytkowanego budynku produkcyjnego przędzalni, w wyniku których to prac budowlanych, działając wbrew przepisom ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, dokonał zniszczenia budynku przędzalni znajdującego się w zespole budowlanym obecnych Zakładów (...) w M. przy ul. (...), wpisanego do rejestru zabytków województwa (...) pod numerem(...), na podstawie ostatecznej decyzji z dnia 28.02.2011 roku (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we W. oraz nie uzyskując wymaganej ustawą prawo budowlane decyzji Generalnego Konserwatora Zabytków działającego w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o skreśleniu tego zabytku z rejestru zabytków,

tj. o przestępstwo z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 23.07.2003 roku o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami i art. 90 ustawy z dnia 07.07.1994 roku prawo budowlane w związku z art. 11 § 2 kodeksu karnego

Sąd rejonowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 1 grudnia 2014r. w sprawie II K 348/14:

I. oskarżonego R. K. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w części wstępnej wyroku, z tym że dodatkowo ustala, że oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej dla (...) Sp. z o.o. w W. tj. występku z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 23.07.2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami i art. 90 ustawy z dnia 07.07.1994 roku prawo budowlane w związku z art. 11 § 2 kk i za to na mocy art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 23.07.2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w zw. z art. 11 § 3 kk wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności oraz na mocy art. 33 § 2 kk wymierzył mu karę 400 stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na 200 złotych;

II. na mocy art. 69 § 1 i § 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie kary pozbawienia wolności w stosunku do oskarżonego R. K. warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 5 lat;

III. na mocy art. 108 ust 3 ustawy z dnia 23.07.2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami orzekł wobec oskarżonego R. K. nawiązkę na rzecz Fundacji (...) we W. na cel społeczny związany z opieką nad zabytkami w wysokości 50 000 złotych;

IV. na mocy art. 72 § 1 pkt 8 kk zobowiązał oskarżonego R. K. w okresie próby do kontynuowania stałej pracy zarobkowej;

V. na mocy art. 627 k.p.k. i art. 2 ust. 1 pkt 4 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonego R. K. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe, w tym 16 300 złotych opłaty.

Od tego wyroku wniósł apelację obrońca oskarżonego. Zarzucił wyrokowi Sądu I instancji:

1. obrazę przepisów prawa materialnego poprzez błędne przyjęcie, iż przypisany oskarżonemu czyn został popełniony w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,

2. rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary grzywny w wymiarze 400 stawek dziennych w wysokości 200 złotych stawka oraz środka karnego w postaci nawiązki w wysokości 50.000 złotych, tj w górnej granicy ustawowego zagrożenia, podczas gdy ustalony przez Sąd stopień społecznej szkodliwości czynu, który znalazł odzwierciedlenie w wysokości wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności nie wskazuje na tak wysoki stopień społecznej szkodliwości i winy oskarżonego, który usprawiedliwiałby orzeczony wymiar kary grzywny, jak również ustalona wysokość jednej stawki oderwana jest od rzeczywistych możliwości zarobkowych poskarżonego i jego sytuacji majątkowej.

Stawiając powyższe zarzuty obrońca wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wyeliminowanie z jego opisu działania znamienia działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz wymierzenia oskarżonemu kary grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 50 złotych oraz nawiązki w wysokości 20.000 złotych,

ewentualnie:

2. o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejo nowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego jest zasadna tylko w części , a mianowicie w zakresie zarzutu dotyczącego rażącej niewspółmierności wymierzonej oskarżonemu kary. Nie jest natomiast zasadny zarzut obrazy przepisów prawa materialnego poprzez przyjecie, że oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Art.115§4 k.k. definiuje korzyść majątkową jako korzyść dla siebie lub kogoś innego. Nie budzi jakichkolwiek wątpliwości interpretacyjnych, że korzyścią majątkową jest każde przysporzenie majątku sobie lub innej osobie. Pojęcie to jest pojęciem szerszym od zysku i obejmuje zarówno przysporzenie mienia obecnie, jak i w przyszłości oraz spodziewane korzyści majątkowe. Chodzi więc o ogólne polepszenie sytuacji majątkowej sprawcy danego przestępstwa ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29.03.2011r., sygn. akt III KK 321/10, Prok. i Pr. – wkł. 2011/10/6, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16.01.2009r., sygn. akt IV KK 269/08, OSNwSK 2009/1/173 ).

Nie można przy tym podzielić stanowiska skarżącego, że kierowana przez oskarżonego spółka (...) miała prawo do wynagrodzenia za należące do niej materiały będące wynikiem rozbiórki. Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przedstawił szeroką argumentację za przyjęciem, iż oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Sąd okręgowy argumentację ta podziela i przyjmuje jako własną, dlatego też nie ma potrzeby szczegółowego jej przytaczania w tym miejscu. Warto tylko zauważyć, co zresztą uczynił już sąd rejonowy w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że oskarżony R. K. rozpoczął prace rozbiórkowe zabytkowego obiektu bez uzyskania wymaganej przepisami prawo budowlane decyzji Generalnego Konserwatora Zabytków o skreśleniu tego zabytku z rejestru zabytków. Właśnie brak podstawy prawnej do przystąpienia do rozbiórki przedmiotowej zabytkowej przędzalni i działanie wbrew przepisom ustawy prawo budowlane oraz ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wyczerpująco wyjaśnił sąd meriti w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku. Stąd też osiągnięta ze sprzedaży elementów porozbiórkowych korzyść jest korzyścią bezprawną w rozumieniu wyżej wskazanego przepisu art. 115§4 k.k.

Na uwzględnienie zasługuje natomiast drugi z zarzutów apelacji, a mianowicie zarzut rażącej niewspółmierności wymierzonej oskarżonemu kary i to zarówno w odniesieniu do kary pozbawienia wolności, jak i kary grzywny. Przy czym rażąca surowość odnosi się do obydwóch orzeczonych wobec oskarżonego kary.

Rażąca niewspółmierność kary w rozumieniu art.438 pkt 4 k.p.k. zachodzi wówczas, gdy orzeczona kara, bądź suma zastosowanych kar zasadniczych i środków karnych wymierzonych przez sąd za przypisane oskarżonemu przestępstwo nie uwzględnia należycie stopnia szkodliwości społecznej czynów oraz nie realizuje w wystarczającej mierze celów kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma uczynić w stosunku do osoby skazanej. Innymi słowy, tylko wtedy można uznać, że przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona, jeśli z punktu widzenia nie tylko sprawcy, ale i ogółu społeczeństwa, kara jawi się jako niesprawiedliwa, zbyt drastyczna, przynosząca nadmierną dolegliwość ( bądź jak w niniejszym przypadku nadmiernie łagodna ).

Oczywistym jest, iż zmiana kary w instancji odwoławczej nie może następować w każdym przypadku, lecz wyłącznie wówczas, gdy kara orzeczona nie daje się akceptować z powodu różnicy między nią a kara sprawiedliwą, różnicy o randze zasadniczej, rażącej. Taka sytuacja – w ocenie sądu okręgowego, ma miejsce w niniejszej sprawie, co czyni , że zarzut podniesiony w apelacji przez jej autora rozpatrywany na gruncie wspomnianego art.438 pkt 4 k.p.k. jest zasadny.

Zważyć należy, iż cele prewencji indywidualnej – wychowawcze i zapobiegawcze – które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego zwykle mają prymat przed innymi, zwłaszcza negatywną prewencją generalną polegającą na wymierzaniu nadmiernie surowych sankcji. Sankcja sprawiedliwa nie powinna bowiem wykraczać poza rzeczywista potrzebę, właściwa reakcja karna to reakcja celowa, uwzględniająca wszystkie elementy decydujące o jej rodzaju i wymiarze, sprawiedliwa i akceptowana społecznie.

Przepis art.108 ust. 1 ustawy z dnia 23.03.2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami przewiduje karę surowszą niż art. 90 ust. 1 ustawy a dnia 07.07.1994r. prawo budowlane – karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat i to ten przepis stanowi w myśl art. 11§3 k.k. podstawę wymiaru kary pozbawienia wolności. Wymiar kary 2 lat pozbawienia wolności sąd I instancji uzasadnił przede wszystkim znacznym stopniem społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu, niskimi pobudkami i determinacją w realizowaniu zamiaru. Tak poczynione ustalenia sądu odnoszące się do okoliczności wpływających na wymiar kary sąd prawidłowe i nie zasługują na ingerencję sądu odwoławczego. Stracił ten sąd jednak z pola widzenia, że dyrektywy wymiaru kary – art. 532§ k.k. – nakazują uwzględniać również właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa. R. K. nie był do tej pory karany sądownie. Prowadził działalność gospodarczą w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Dotychczasowy sposób jego życia, jego zachowanie nie dają podstaw do przypuszczenia, że jest to osoba na tyle zdegenerowana żeby wymagała stosowania surowej represji karnej, a taką niewątpliwie jest wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia oscylującej w okolicach połowy zagrożenia. Wyżej już wskazano, że nie jest to osoba nagminnie naruszająca prawo, prowadząca pasożytniczy tryb życia, żerująca na cudzym nieszczęściu. Do popełnienia przez oskarżonego przestępstwa w niniejszej sprawie doszło w związku z prowadzoną przez oskarżonego działalnością gospodarczą. W tej sytuacji w ocenie sądu okręgowego zasadne jest obniżenie wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności do jednego roku.

Podobnie jako rażąco niewspółmiernie surową należy ocenić orzeczoną wobec oskarżonego karę grzywny, z tym, iż w tym przypadku rażąca niewspółmierność odnosi się do określonej stawki dziennej grzywny. Sąd okręgowy w pełni akceptuje ustalenia sądu rejonowego dotyczące stopnia społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu, sposobu jego działania, determinacji w realizowaniu podjętego zamiaru, jak i potrzeby wymierzenia kary dotkliwej ekonomicznie. Z tym iż stwierdzić należy, że określona wysokość stawki dziennej nie uwzględnia w sposób należyty sytuacji materialnej oskarżonego i całości jego obciążeń wynikających z zaskarżonego wyroku. Oskarżony bowiem podał na rozprawie ( k.289 ), że prowadzi własną działalność gospodarczą pod firmą (...) i osiąga z tego tytułu dochody w wysokości 4000 – 5000 zł miesięcznie. W postępowaniu odwoławczym zaś przeprowadzono dowód z oświadczenia oskarżonego ( k.508 ), z którego to wynika, że z tytułu prowadzonej działalności nie osiąga on obecnie dochodu podlegającego opodatkowaniu. Z materiału dowodowego sprawy nie wynika aby oskarżony dysponował majątkiem większej wartości. Nie można stracić z pola widzenia, że przedmiotowy wyrok zawiera jeszcze inne rozstrzygnięcia, dodatkowo obciążające oskarżonego R. K. w sensie ekonomicznym – nawiązka i koszty postępowania. W tej sytuacji wymierzenie oskarżonemu grzywny odpowiadającej wysokości 40000zł. będzie uwzględniało wszystkie kryteria wymiaru kary określone przepisami art. 53§1 i 2 k.k., a także art.33§3 k.k. Dlatego też sąd okręgowy obniżył wymierzoną oskarżonemu karę grzywny do 400 stawek dziennych przyjmując, iż jedna stawka dzienna odpowiada kwocie 100zł.

Nie zasługiwała na uwzględnienie apelacja w większym zakresie i zgłoszony postulat o wymierzenie grzywny w wysokości 200 stawek dziennych przy ustaleniu, że wysokość jednej stawki odpowiada kwocie 50zł., podobnie jak i żądanie obniżenia nawiązki orzeczonej na podstawie art. 108 ust. 3 ustawy z dnia 23.07.2003r o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami do kwoty 20000zł. Rzeczywiście sąd I instancji orzekł wobec oskarżonego nawiązkę w maksymalnej wysokości – 50000zł. Wskazać jednak należy, że prawidłowo przy tym ustalił wszelkie okoliczności leżące u podstaw orzeczenia tej nawiązki. Przede wszystkim szczególny nacisk należy położyć na skutek działania oskarżonego R. K.. W wyniku jego działania całkowitemu zniszczeniu uległ zabytek unikatowy w skali Europy, który jak trafnie spostrzega sąd rejonowy predystynował do umieszczenia na liście Światowego (...). Wartość tego budynku wynosiła jak ustalił sąd meriti 3 mln złotych i jest to wartość odtworzeniowa. W tej sytuacji jak najbardziej zasadne było określenie nawiązki w maksymalnej wysokości – 50000zł.

Zdaniem Sądu Odwoławczego w kontekście przeanalizowanych i wyeksponowanych przez Sąd meriti wszystkich istotnych okoliczności wpływających na wymiar orzeczonej kary, determinujących ocenę w zakresie stopnia winy, jak i stopnia szkodliwości społecznej, tj. rodzaju i charakteru naruszonego przez oskarżonego dobra chronionego prawem, nieusprawiedliwionych motywów działania czy też okoliczności dotyczących oskarżonego, in concreto dotychczasowego sposobu życia stwierdzić należy, że karami odpowiednimi, uwzględniającymi wszystkie dyrektywy wymiaru kary zawarte w art. 53§1 i 2 k.k. będą kary 1 roku pozbawienia wolności i grzywny w wysokości 400 stawek dziennych przy ustaleniu, iż jedna stawka odpowiada kwocie 100zł.

W pozostałej części zaskarżony wyrok podlegał utrzymaniu w mocy.

O kosztach postępowania odwoławczego sąd okręgowy orzekł na podstawie art. 636§1 k.p.k., a w związku ze zmianą orzeczenia o karze orzekł opłatę w kwocie 8180zł za obie instancje ( art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych ).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE