UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 stycznia 2014 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. odmówił M. M. prawa do emerytury górniczej wskazując, iż nie udokumentował wymaganego 25 letniego okresu pracy górniczej, a jedynie 23 lata, 2 miesięcy i 6 dni, w tym 16 lat, 10 miesięcy i 15 dni pracy górniczej określonej w art. 50c ust.1. Do pracy górniczej nie zaliczono okresu od 1 grudnia 1985 roku do 31 grudnia 1998 roku na podstawie komisji weryfikacyjnej ponieważ stanowisko robotnik do prac ciężkich nie jest praca górniczą i nie figuruje w załączniku nr 2 Rozp. MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku, natomiast do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym nie zaliczono okresów od 13 lipca 1982 roku do 31 grudnia 1998 roku na stanowisku robotnik niewykwalifikowany, robotnik odwadniacz, robotnik do prac ciężkich oraz górnik odwadniacz złoża, ponieważ stanowiska te nie figurują w załączniku nr 3 Rozp. MPiPS z dnia 23 grudnia 1994 roku.

Odwołanie od powyżej decyzji w dniu 5 lutego 2014 roku wniósł pełnomocnik wnioskodawcy, wnosząc o jej zmianę, poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury górniczej w wyniku zaliczenia do pracy górniczej, liczonej w wymiarze półtorakrotnym pracy świadczonej przez ubezpieczonego na rzecz (...) S.A. O (...) B. w R. w okresie od 13 lipca 1982 roku do 31 grudnia 1998 roku, bowiem ze stanu faktycznego oraz świadectwa wykonywania pracy górniczej, wydanego w oparciu o protokół z posiedzenia Komisji weryfikacyjnej z dnia 8 czerwca 2009 roku wynika, iż M. M. wykonywał pracę górnicza stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jako górnik kopalni odkrywkowej tj. na stanowisku wymienionym pod pozycja 1 dz. III załącznika nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku. Wnosił również o zasądzenie od pozwanego na rzecz ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego wg obowiązujących stawek.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wskazując, że Komisja Weryfikacyjna nie może zmieniać nazewnictwa stanowisk, na których są zatrudnieni pracownicy, bowiem nie przewidują tego przepisy zarządzenia nr 1 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 5 lutego 1996 roku. Wobec tego, organ rentowy nie mógł wziąć pod uwagę ustaleń Komisji Weryfikacyjnej, z uwagi na fakt, iż stanowiska robotnik niewykwalifikowany, robotnik do prac ciężkich (na których pracował ubezpieczony) nie figurują ani w załączniku Nr 2 ani w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku a ponadto stanowisko górnik odwadniacz złoża (na którym pracował ubezpieczony) nie figuruje w załączniku Nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku .

Po wpłynięciu odwołania organ rentowy przeprowadził ponowną analizę akt oraz postępowanie wyjaśniające i decyzją z dnia 15 maja 2014 roku odmówił przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury górniczej. W decyzji tej organ rentowy wskazał, że M. M. nie udokumentował wymaganego 25 letniego okresu pracy górniczej, a jedynie 16 lat, 10 miesięcy i 15 dni, w tym 16 lat, 10 miesięcy i 15 dni pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1. Do pracy górniczej nie zaliczono okresu od 1 grudnia 1985 roku do 31 grudnia 1998 roku na podstawie komisji weryfikacyjnej ponieważ stanowisko robotnik do prac ciężkich nie jest praca górniczą i nie figuruje w załączniku nr 2 Rozp. MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku, natomiast do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym nie zaliczono okresów od 13 lipca 1982 roku do 16 listopada 2006 roku na stanowisku robotnik niewykwalifikowany, robotnik odwadniacz, robotnik do prac ciężkich oraz górnik odwadniacz złoża, ponieważ stanowiska te nie figurują w załączniku nr 3 Rozp. (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku oraz okresu od 17 listopada 2006 roku do 21 grudnia 2012 roku na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej, ponieważ z przedłożonej charakterystyki stanowiska pracy wynika, że wnioskodawca wykonywał czynności takie same jak przed 17 listopada 2006 roku tj. przed zmianą nazewnictwa i na tym samym oddziale.

Ponadto decyzją tą uchylono decyzję z dnia 7 stycznia 2014 roku.

W dniu 29 maja 2014 roku pełnomocnik wnioskodawcy wniósł również odwołanie od powyższej decyzji z dnia 15 maja 2014 roku, wnosząc o jej zmianę, poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury górniczej w wyniku zaliczenia do pracy górniczej liczonej w wymiarze półtorakrotnym pracy świadczonej przez ubezpieczonego na rzecz (...) S.A. O (...) B. w R. w okresie od 13 lipca 1982 roku do 31 grudnia 1998 roku, bowiem ze stanu faktycznego oraz świadectwa wykonywania pracy górniczej wydanego w oparciu o protokół z posiedzenia Komisji weryfikacyjnej z dnia 8 czerwca 2009 roku wynika, iż M. M. wykonywał pracę górnicza stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako górnik kopalni odkrywkowej tj. na stanowisku wymienionym pod pozycją 1 dz. III załącznika nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku. Wnosił również o zasądzenie od pozwanego na rzecz ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego wg obowiązujących stawek, a także połączenie niniejszej sprawy ze sprawą z odwołania od decyzji z dnia 7 stycznia 2014 roku.

Postanowieniem z dnia 26 maja 2014 roku, Sąd Okręgowy w Gliwicach w sprawie VIII U 1157/14, uznał się niewłaściwym do rozpoznania sprawy z odwołania M. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 7 stycznia 2014 roku i przekazał ją do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Tryb. Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z właściwością miejscową i rzeczową.

Postanowieniem z dnia 11 czerwca 2014 roku, Sąd Okręgowy w Gliwicach w sprawie VIII U 1252/14, uznał się niewłaściwym do rozpoznania sprawy z odwołania M. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 15 maja 2014 roku i przekazał ją do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Tryb. Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z właściwością miejscową i rzeczową.

Postanowieniem z dnia 14 listopada 2014 roku, Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. połączył obydwie sprawy do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

wnioskodawca M. M., urodzony w dniu (...), w dniu
30 września 2013 roku roku wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 34-37 akt ZUS)

Organ rentowy do dnia 21 grudnia 2012 roku zaliczył wnioskodawcy do pracy górniczej ogółem 16 lat, 10 miesięcy i 15 dni, w tym 16 lat, 10 miesięcy i 15 dni pracy górniczej, określonej w art. 50c ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy górniczej okresu od 1 grudnia 1985 roku do 31 grudnia 1998 roku na podstawie komisji weryfikacyjnej, ponieważ stanowisko- robotnik do prac ciężkich, nie jest pracą górniczą i nie figuruje w załączniku nr 2 Rozp. MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku. Do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym nie zaliczono natomiast okresu od 13 lipca 1982 roku do 31 grudnia 1998 roku na stanowisku robotnik niewykwalifikowany, robotnik odwadniacz, robotnik do prac ciężkich oraz górnik odwadniacz złoża, ponieważ stanowiska te nie figurują w załączniku nr 3 Rozp. (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku. (dowód: decyzja z dnia 15 maja 2014 . – k. 62 akt ZUS).

M. M. był zatrudniony w (...) S.A. Oddział (...) B. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie zatrudnienia zajmowała następujące stanowiska:

- od 13 lipca 1982 roku do 31 lipca 1983 roku – robotnik niewykwalifikowany na oddziale (...),

- od 1 sierpnia 1983 roku do 30 listopada 1985 roku – robotnik odwadniacz na oddziale (...),

- od 1 grudnia 1985 roku do 31 grudnia 1998 roku – robotnik do prac ciężkich na oddziale (...),

- od 1 stycznia 1999 roku do 16 listopada 2006 roku – górnik odwadniacz złoża na oddziale (...),

- 17 listopada 2006 roku do 21 grudnia 2012 roku – górnik kopalni odkrywkowej na oddziale (...).

(dowód: świadectwo pracy z dnia 21 grudnia 2012 roku k. 11 akt osobowych część C, umowa o pracę k. 5 akt osobowych część B, angaż z dnia 1 sierpnia 1983 roku k. 7 akt osobowych część B, angaż z dnia 1 grudnia 1985 roku k. 9 akt osobowych część B, angaże k. 10-21, 23, 25, 28, 38, 45, 50, 55, 57, 58-62, 67, 69, 73 akt osobowych część B)

M. M. w spornym okresie od 1 grudnia 1985 roku do 31 grudnia 1998 w (...) w B. pracował na oddziale (...). Pracował w wydziale odwodnieniowym na odkrywce. Pracownicy zatrudnieni w tym oddziale mieli zapewnić bezpieczną pracę pracownikom zatrudnionym na wydziałach wydobywczych. Wnioskodawca w ramach swoich obowiązków zajmował się naprawą i wymiana uszkodzonym pomp, w tym również wymianą agregatów w pompach głębinowych. Kopalnia w tym czasie zamontowanych miała około 300 takich pomp. Ponadto zajmował się budową kolektorów, demontażem kolektorów, likwidacja studni. Prace swoje wykonywał we wkopie, ale w pewnej odległości od bezpośredniego wydobycia węgla. (dowód: zeznania świadka M. K. protokół rozprawy z dnia 8 stycznia 2015 roku nagranie od minuty 7.03 do minuty 17.11, zeznania świadka M. Ś. protokół rozprawy z dnia 8 stycznia 2015 roku nagranie od minuty 17.29 do minuty 22.40, zeznania świadka L. S. k. 73-73verte, zeznania wnioskodawcy k. 73verte)
Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna, na posiedzeniu w dniu 8 czerwca 2009 roku ustaliła, że M. M. w okresie od 13 lipca 1982 roku do 14 stycznia 2007 roku pracował stale przez 5.829 dniówek, jako górnik kopalni odkrywkowej – na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 1 załącznika nr 3 do Rozporządzenia. Komisja weryfikacyjna wskazała, że pomimo posiadania angaży na stanowiska robotnik niewykwalifikowany, robotnik odwadniacz, robotnik do prac ciężkich, górnik odwadniacz złoża, wykonywał prace odpowiadające charakterem pracy na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej (dowód: protokół z posiedzenia k. 5- akt osobowych część C oraz k. 8-9 akt ZUS).

W dniu 11 grudnia 2012 roku, (...) z siedzibą w R. wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazała, że w okresie zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą od 13 lipca 1982 roku do nadal na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej - wymienionym w rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. Nr 3 dział III poz. 1. (dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 11 grudnia 2012 roku k. 7 akt ZUS)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013r., poz. 1440ze zm.).

Zgodnie z art. 50 a ust 1 i 2 ustawy emerytura górnicza przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej
co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej
20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym
co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.

Zgodnie z art. art. 50b w/w ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca
ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Z kolei zgodnie z art. 50 c ust. 1 pkt 4 za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Zgodnie z ustawą emerytalną stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się w wymiarze półtorakrotnym, określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury. W załączniku nr 3 do tego rozporządzenia zawarty jest wykaz stanowisk, na których okresy pracy pod ziemią oraz w kopalniach siarki i węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było posiadanie przez wnioskodawcę wymaganego 25-letniego okresu pracy górniczej. Organ rentowy zakwestionował bowiem, aby w okresie zatrudnienia w (...) w B. (obecnie w (...) z siedzibą w R.) w okresie od 1 grudnia 1985 roku do 31 grudnia 1998 roku wnioskodawca wykonywał pracę górniczą.

Wnioskodawca dysponował, co prawda świadectwem z dnia 11 grudnia 2012 roku, wystawionym przez (...) z siedzibą w R., potwierdzającym fakt wykonywania pracy górniczej już w okresie od dnia 13 lipca 1982 roku do nadal w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej, wymienionym w rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. Nr 3 dział III, poz.1, jednakże wskazać należy, iż świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a jest tylko dokumentem prywatnym, który stanowi jedynie dowód tego, że osoba która go podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c. ). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia.

Organ rentowy zakwestionował powyższe świadectwo, podnosząc iż z angaży wynika, że wnioskodawca w okresie od 1 grudnia 1985 roku do 31 grudnia 1998 roku nie pracował na stanowisku górnika na odkrywce, ale na stanowisku: robotnik do prac ciężkich, które nie jest wymienione w załączniku nr 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Ponieważ organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa, co do charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w spornym okresie (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c. spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać. Wnioskodawca nie sprostał temu obowiązkowi.

Na wstępie wskazać należy za Sądem Najwyższym (wyrok z dnia 21 lutego 2012 roku, sygn. akt I UK 295/11, opubl. OSNP 2013/3-4/38), iż ustawodawca nakazuje odróżniać pracę górniczą, którą w kopalniach węgla brunatnego jest zatrudnienie na odkrywce przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża (art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) - oraz pracę górniczą, którą zalicza się w wymiarze półtorakrotnym, gdy praca ta jest wykonywana w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach (art. 50d ust. 1 pkt 1 tej ustawy). Szczegółowy wykaz powyższych stanowisk miał zostać określony w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Należy też wyjaśnić, że przepis art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), który obowiązywał w czasie zatrudnienia ubezpieczonego, a który został skreślony z dniem 1 stycznia 2007 r., miał analogiczną treść jak przepis art. 50d tej ustawy. Oba powyższe przepisy powtarzają w istocie brzmienie przepisu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 30, poz. 154 ze zm.), w którym pierwotnie nie wymieniono kopalń węgla brunatnego. Mimo kolejnych nowelizacji tego przepisu ustawy oraz aktów wykonawczych - czego skutkiem było między innymi zaliczenie do pracy górniczej również pracy w kopalniach węgla brunatnego - definicja pracy przodkowej nie uległa zmianie.

Szczegółowe określenie stanowisk pracy, na których zatrudnienie zalicza się dla celów emerytalnych w wymiarze półtorakrotnym, powinno nastąpić w drodze rozporządzenia wydanego przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa (art. 50d ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach). Nowe rozporządzenie wykonawcze nie zostało jednak wydane i na podstawie art. 194 ustawy o emeryturach i rentach (w zakresie niesprzecznym z przepisami tej ustawy) zachowało moc obowiązujące rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. Oznacza to, że zakładowe wykazy stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza, muszą być zgodne z wykazem nr 2, stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia i nie mogą ustanawiać innych, niż określone w nim stanowisk, na których praca taka jest wykonywana. Nie budzi wątpliwości, że stanowiska, które skarżący zajmował w spornym okresie zatrudnienia, jako górnik odwadniacz złoża i robotnik budowlany, określone w jego umowie o pracę, angażach nie zostały zamieszczone w wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 r. Okoliczność ta nie ma decydującego znaczenia, gdyż o uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach nie decyduje treść tych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998 r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999 nr 6, poz. 213 i z dnia 22 marca 2001 r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002 nr 22, poz. 553). Odwołujący wywodzi, że jego praca polegająca w całym spornym okresie na wykonywaniu prac odwodnieniowych, była pracą górniczą i odpowiadała czynnościom wykonywanym na stanowisku górnika – odwadniacza złóż na odkrywce wymienionym w pkt 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia. Z twierdzeniem tym nie można się zgodzić.

Zasady nabywania prawa do emerytur górniczych odbiegają od zasad obowiązujących powszechnie, co wynika z charakteru pracy górniczej. Z tego właśnie względu, ustalając ogólne zasady nabywania prawa do górniczej emerytury ustawodawca z jednej strony uznał, że dla zaliczenia pracy górniczej do okresu, od którego zależy nabycie prawa do emerytury wystarczające jest, jeżeli praca ta była wykonywana, co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy (art. 35 ustawy i stanowiący aktualnie jego odpowiednik art. 50b), z drugiej natomiast - uznał za pracę górniczą na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego tylko zatrudnienie łączące się z wykonywaniem czynności o określonym charakterze i na wyszczególnionych w rozporządzeniu stanowiskach pracy. Jest to w pełni uzasadnione, jeśli się uwzględnieni, że charakter zatrudnienia na odkrywce - z uwagi na warunki jego wykonywania i stopień bezpieczeństwa, wpływające na obciążenie fizyczne i psychiczne - nie może równać się z charakterem zatrudnienia pod ziemią. Dlatego też, przepisy normujące nabywanie prawa do emerytury górniczej muszą być wykładane ściśle, a dla oceny charakteru pracy górniczej nie mogą mieć decydującego znaczenia, ani zakładowe wykazy stanowisk, ani protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone zatrudnienie, jako pracę górniczą. Taka możliwość nie została bowiem w przepisach tych przewidziana.

Z brzmienia art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej wynika, że w jego rozumieniu pracą górniczą jest wyłącznie zatrudnienie przy pracach bezpośrednio łączących się z procesami związanymi z wydobywaniem kopalin, polegającymi na pozyskiwaniu złóż siarki i węgla brunatnego na odkrywce, a więc zatrudnienie przy pracach ściśle górniczych, do których zaliczono roboty górnicze przy urabianiu i ładowaniu (w tym strzałowe i odwadniające), roboty transportowe przy przewozie nadkładu i złoża, miernicze oraz bieżące prace konserwacyjne utrzymujące sprawność techniczną agregatów i urządzeń wydobywczych. Potwierdza to również wykaz stanowisk stanowiący załącznik nr 2 do rozporządzenia, wymieniający wśród stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza w zakresie górnika odwadniacza złóż na odkrywce (pkt 2). Stanowisko górnika - odwadniacza złóż na odkrywce łączy się z wykonywaniem czynności, które bezpośrednio należą do procesu wydobywczego, ale tylko wówczas, gdy są bezpośrednio wykonywane w „polu górniczym”.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego, w tym przede wszystkim zeznań świadków: M. K., M. Ś. i L. S. oraz samego wnioskodawcy wynika jednoznacznie, że M. M. (zatrudniony na stanowisku robotnik do prac ciężkich) wykonywał prace, polegające na naprawie i wymianie uszkodzonych pomp, w tym również wymianą agregatów w pompach głębinowych. Ponadto zajmował się budową kolektorów, demontażem kolektorów, likwidacja studni. Prace swoje wykonywał we wkopie, ale w odległości od bezpośredniego wydobycia węgla. Tym samym charakter jego pracy nie miał bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Przepisy normujące nabywanie prawa do emerytury górniczej muszą być wykładane ściśle, a dla oceny charakteru pracy górniczej nie mogą mieć decydującego znaczenia protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone zatrudnienie jako pracę górniczą (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 marca 2011 r., I UK 331/10, LEX nr 811826).

Dlatego też Sąd uznał, iż wnioskodawca nie udowodnił zatrudnienia na odkrywce przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża na stanowisku określonym w załączniku nr 2, a więc wykonywania pracy górniczej w rozumieniu art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Powyższy wniosek wyłącza możliwość zaliczenia jego pracy w wymiarze półtorakrotnym, albowiem jest to możliwe jedynie w przypadku wykonywania pracy górniczej, która nadto musi być wykonywana w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach.

Podkreślenia wymaga fakt, iż praca "na odkrywce" w kopalniach węgla brunatnego jest odpowiednikiem pracy "w przodkach" pod ziemią i polega na zatrudnieniu przy pracach bezpośrednio łączących się z procesami związanymi z wydobywaniem kopalin, pozyskiwaniu złóż węgla brunatnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2010 r., I UK 339/09, LEX nr 607444). Tym samy nie sposób przyjąć, tak jak tego chce odwołujący, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny. W przedmiotowej sprawie wnioskodawca prace odwodnieniowe wykonywał w pewnej odległości od miejsca bezpośredniego wydobycia węgla, co powoduje niemożność zaliczenia jego pracy, jako pracy górniczej o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej. W ocenie Sądu, praca wnioskodawcy na stanowisku robotnik do prac ciężkich mogłaby być pracą o której mowa w załączniku nr 2, ale w zależności od miejsca w której jest świadczona. Przepis art. 50d mówi o pracy w przodku na odkrywce, art. 51 ust. 1 pkt 4 o pracy na odkrywce. Z tego wniosek, że przodek jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki. Natomiast komisja weryfikacyjna uznała, że każda praca na odkrywce jest pracą równoznaczną z pracą w przodku. Takie stanowisko komisji, chociaż częściowo zaakceptowane przez ZUS, nie zostało podzielone przez Sąd. W ocenie Sądu, dniówkami w przodku górnika odwadniacza złóż są tylko takie dni, w których pracował "przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach".
W przedmiotowej sprawie brak jest dowodu, iż ubezpieczony wykonywał taką pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477¹⁴§ 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

Mając na uwadze, iż mocą decyzji z dnia 15 maja 2014 roku, ZUS uchylił decyzję z dnia 7 stycznia 2014 roku, Sąd Okręgowy na podstawie art. 355 k.p.c., umorzył postępowanie w tym zakresie, jako bezprzedmiotowe.

WYROK

UZASADNIENIE