UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2010 r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 16 kwietnia 2009 r. i z dnia 30 lipca 2009 r. w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy K. Ł. prawo do emerytury od dnia 17 marca 2009 r.

Rozstrzygnięcie Sąd wydal w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny sprawy:

Wnioskodawca K. Ł. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 16 kwietnia 2009 r., którą odmówiono mu prawa do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W uzasadnieniu odwołania podał, że praca osób zatrudnionych na tym samym co jego stanowisku w G. Przędzalni (...) w G., tj. ślusarza przy remontach maszyn na oddziałach produkcyjnych, została zaliczona do pracy w szczególnych warunkach. Z kolei odnośnie zatrudnienia w okresie od 8 marca 1976 r. do 14 maja 1999 r. w Cementowni (...), to zostało ono udokumentowane świadectwem pracy w szczególnych warunkach.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego podnosząc, że wnioskodawca do dnia wydania decyzji nie przedstawił żadnych dokumentów potwierdzających, że w okresie swojej pracy zawodowej wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2010 r. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 16 kwietnia 2009 r. i z dnia 30 lipca 2009 r. w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy K. Ł. prawo do emerytury od dnia 17 marca 2009 r.

Apelację od wyroku wywiodła strona pozwana zaskarżając wyrok w całości.

Sąd Apelacyjny Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyrokiem z dnia 14 października 2010 r., uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy.

Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku wskazał, że Sąd I instancji wydał rozstrzygnięcie przedwcześnie. Spór w sprawie dotyczył bowiem ustalenia kwestii, czy wnioskodawca legitymuje się 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, a tym samym, czy spełnia warunki do nabycia prawa do emerytury, bowiem nadal występują wątpliwości, czy wnioskodawca w spornym okresie rzeczywiście wykonywał pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach, jak i czy taką pracę wykonywał przez 15 lat stażu pracy. Następnie, wskazując na rozbieżności i sprzeczności między dokumentacją zawartą w aktach osobowych a zeznaniami przesłuchanych osób, zalecił przeprowadzenie postępowania w kierunku, który pozwoliłby na uzyskanie pozytywnej odpowiedzi na pytanie jakie warunki panowały w zakładzie pracy przy ówczesnej technologii i jakie miejsca pracy w tym zakładzie można ewentualnie uznać do pracy w szczególnych warunkach. Wobec tego wskazano, że koniecznym będzie dogłębne zbadanie na jakich faktycznie stanowiskach wnioskodawca wykonywał pracę oraz jaki był zakres jego obowiązków, a także, czy prace te stanowiły prace w szczególnych warunkach, bądź w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. Ł. (ur. (...)) w trakcie aktywności zawodowej był zatrudniony m.in.:

-: w okresie od 29 września 1966 r. do 29 lutego 1976 r. w G. Przędzalni (...) w G.,
-: w okresie od 8 marca 1976 r. do 14 maja 1999 r. w Cementowni (...) S.A.

W G. Przędzalni (...) w G. wnioskodawca rozpoczął pracę na stanowisku ślusarza-stażysty w warsztacie oddziałowym. Następnie zajmował kolejno stanowiska: w warsztacie oddziałowym od dnia 1 maja 1967 r. - ślusarza remontu maszyn, od 1 lutego 1968 r. - ślusarza w brygadzie remontów bieżących, od 1 maja 1969 r. - ślusarza remontu maszyn, od 1 listopada 1969 r. - ślusarza, od 1 maja 1971 r. - ślusarza remontu maszyn w brygadzie remontowej.

Jednocześnie od 1 maja 1973 r. wnioskodawca pełnił obowiązki ślusarza brygadzisty. Na w/w stanowiskach wnioskodawca wykonywał pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Do obowiązków, które faktycznie wykonywał z racji zajmowanego stanowiska należał remont bieżący i kapitalny oraz konserwacja maszyn i urządzeń. Prace te wykonywał podczas pierwszej zmiany, tj. w godzinach 6.00 – 14.00 na oddziałach produkcyjnych, w czasie gdy odbywał się na nich normalny cykl produkcji i panował hałas i zapylenie lub w warsztatach remontowych. Pełniąc obowiązki brygadzisty nadal wykonywał prace ślusarza remontowego, w sposób jak dotychczas.

W Zakładach (...) w G., w dniu 29 listopada 1996 r. Komisja Zakładowa dokonała analizy pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych z pionu mechaniczno-energetycznego zatrudnionych na ten dzień, którzy stale i w pełnym wymiarze wykonywali prace remontowo - konserwatorskie na oddziałach produkcyjnych i ustaliła, że praca na stanowiskach zawartych w wykazie, do których należy zaliczyć m.in. ślusarzy, była wykonywana w warunkach szczególnych i należy ją zakwalifikować do stanowisk, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A dział VII poz. 1 pkt. 12 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 6 sierpnia 1983 r. i rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

W (...) Kombinacie (...) w budowie w S. K. Ł. zaczął pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, w dniu 8 marca 1976 r. na stanowisku ślusarza. Praca ta wiązała się stale z przygotowaniem zakładu do produkcji i polegała na wykonywaniu wszystkich czynności związanych montażem maszyn, ich uruchomieniem, demontażem, przy niej były też wykonywane prace spawalnicze. Praca ta odbywała się w systemie brygadierskim, na wszystkich wydziałach cementowni oraz w warsztacie centralnym.

W dniu 1 grudnia 1976 r. K. Ł. powierzono obowiązki starszego mistrza na wydziale przygotowania surowca. Do jego obowiązków należało utrzymanie maszyn i urządzeń na wydziale w ruchu. Z dniem 1 czerwca 1977 r. został przeniesiony do wydziału przemiału klinkieru jako mistrz-mechanik. Proces wytworzenia cementu jest złożony technologicznie, ale w jego ramach ma miejsce m.in. mielenie surowców w młynach. W jego trakcie występuje znaczny hałas związany z mieleniem kamienia. Utrzymanie go w ruchu wiązało się naprawami zasilających go taśmociągów i cyklicznymi remontami jego urządzeń. Na prośbę wnioskodawcy ze stycznia 1978 r. od dnia 1 lutego 1978 r. został on przeniesiony do działu Administracyjno-Gospodarczego na stanowisko mistrza. Do jego obowiązków na tym stanowisku należało wykonywanie prac gospodarczo-porządkowych na terenie całego zakładu i jego pobliżu. Należało do nich m.in. utrzymanie dróg, kanalizacji oraz prowadzenie spraw administracyjno-biurowych. Od dnia 1 marca 1979 r. przydzielono mu dodatkowo obowiązki przy renowacji dróg i placów dojazdowych, przygotowaniu zadrzewienia i zazielenienia terenów wokół cementowni, remontem obiektu tuczarni oraz prowadzeniem magazynu przedmiotów nietrwałych. Od dnia 1 marca 1990 r. K. Ł. otrzymał angaż na starszego mistrza (zastępcę kierownika) d/s grupy remontowo-budowlanej (z wyłączeniem okresu 1 czerwca 1990 r. - 31 sierpnia 1991 r., gdy ponownie pełnił obowiązki starszego mistrza Działu Administracyjno-Gospodarczego), a od dnia 1 grudnia 1991 r. p.o. Kierownika Działu Administracyjno-Gospodarczego.

W ramach należących do niego obowiązków wykonywał prace zlecone przez kierowników wydziałów w zakresie ślusarskim, budowlanym i dekarskim. Od dnia 1 marca 1994 r. do 14 maja 1999 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki p.o. kierownika Działu Administracyjno-Socjalnego.

W regulaminie czynności starszego mistrza grupy remontowo-budowlanej, zastępcy kierownika Działu Administracyjno-gospodarczego określono m.in. nadzór nad eksploatacją dróg dojazdowych, pielęgnację terenów zielonych i ich zazielenianie oraz wykonywanie innych zleconych prac.

Zarządzeniami wewnętrznymi dyrektora Cementowni (...) ustalono wykaz stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach uprawniające m.in. do wcześniejszego przejścia na emeryturę, które winny być ewidencjonowane w aktach osobowych pracownika. W załączniku do zarządzenia wskazano jako taką pracę, pracę na stanowisku ślusarza na Wydziale Przygotowania Surowca. Natomiast na Wydziałach Administracyjnym i Socjalnym nie wskazano żadnych stanowisk, zaś na Wydziale Gospodarczym tylko blacharza-dekarza.

Świadectwo pracy wnioskodawcy z dnia 14 maja 1999 r. zaświadcza w pkt. 8, iż w okresie 8 marca 1978 r. - 31 stycznia 1978 r. i 6 czerwca 1988 r. - 14 maja 1999 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 1 czerwca 2009 r. wskazuje, że w okresie 8 marca 1976 r. - 30 listopada 1976 jako ślusarz wykonywał prace wymienione w wykazie A, Dział XIV, poz. 25 pkt. 1, w okresie 1 grudnia 1976 r. - 31 stycznia 1978 r. jako mistrz przygotowania surowca wykonywał pracę wymienioną w wykazie A, Dział XIV, poz. 24 pkt. 1 i w okresach 6 czerwca 1988 r. - 30 listopada 1991 r. jako starszy mistrz Działu Administracyjno- (...), 1 grudnia 1991 r. - 28 lutego 1994 r. jako p.o. Kierownika Działu Administracyjno- (...) oraz 1 marca 1994 r. - 14 maja 1999 r. wykonywał pracę jako p.o. Kierownika Działu Administracyjno-Socjalnego wymienioną w wykazie A, Dział XIV poz.5.

W dniu 17 marca 2009 r. K. Ł. złożył wniosek o emeryturę wskazując, iż nie pozostaje w zatrudnieniu, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, a na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymuje się stażem ubezpieczeniowym, w wymiarze ponad 32 lat, a organ rentowy decyzją z dnia 16 kwietnia 2009 r. odmówił wnioskodawcy prawa do niej, z uwagi na to, że nie udokumentował do dnia 01 stycznia 1999 r. 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Następnie wobec wpływu nowych dowodów w dniu 09 czerwca 2009 r. i po ponownym rozpatrzeniu wniosku z dnia 17 marca 2009 r. Zakład decyzją z dnia 30 lipca 2009 r. ponownie odmówił prawa do emerytury, bowiem wnioskodawca nie udokumentował 15-letniego okresu pracy w warunkach szkolnych do dnia 01 stycznia 1999 r., gdyż takich okresów udowodnił 1 rok10 miesięcy i 23 dni (8 marca 1976 r. - 31 stycznia 1978 r.).

K. Ł. w dniu 8 maja 2009 r. złożył odwołanie od decyzji z dnia 16 kwietnia 2009 r.

Okres pracy wnioskodawcy wykonywanej w szczególnych warunkach uprawniający do wcześniejszego przejścia na emeryturę obejmuje okres czasu 29 września 1968 r. do 29 lutego 1976 r. i od 8 marca 1976 r. do 30 listopada 1976 r.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji w oparciu o treść art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) oraz § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.), na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, uznał, że odwołanie wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

W szczególności Sąd wskazał, że wnioskodawca nie legitymuje się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

W szczególności sporny między stronami był charakter zatrudnienia wnioskodawcy w okresie 29 września 1966 r. - 29 lutego 1976 r. i 8 marca 1976 r. - 31 grudnia 1998 r.

Odnośnie pierwszego okresu, tj. pracy w G. Przędzalni (...) w G., Sąd wskazał, że w trakcie tego zatrudnienia wnioskodawca pracował wyłącznie jako ślusarz i ślusarz remontowy, a dodatkowo od 1 maja 1973 r. jako pracujący ślusarz brygadzista. Co do warunków pracy to niekwestionowanym jest, że pracę tą wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szkodliwych związanych z hałasem, przy maszynach w ruchu i zapyleniu, co wynikało z tego, że remonty były wykonywane podczas ruchu zakładu i na halach produkcyjnych. Taki stan rzeczy oprócz zeznań wnioskodawcy potwierdzają też relacje świadków K. S. i B. G.. Sąd w całej rozciągłości daje im wiarę, zwłaszcza, że oprócz potwierdzenia, w aktach osobowych wnioskodawcy znajdują one oparcie dodatkowo w dokumentacji zawartej w aktach emerytalnych K. S.. W nich znajduje się, bowiem analiza stanowisk pracy w Zakładach (...) w G. z dnia 29 listopada 1996 r., którą dokonała Komisja Zakładowa w zakresie pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych z pionu mechaniczno-energetycznego zatrudnionych na ten dzień, którzy stale i w pełnym wymiarze wykonywali prace remontowo-konserwatorskie na oddziałach produkcyjnych, a z której wynika, że praca na stanowiskach zawartych w wykazie do których należy zaliczyć m.in. ślusarzy, była wykonywana w warunkach szczególnych i należy ją zakwalifikować do stanowisk, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, dział VII poz. 1 pkt. 12 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 6 sierpnia 1983 r. i rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Taka praca została wymieniona zresztą w w/w rozporządzeniu, w którym w stanowiącym do niego załącznik wykazie A, Dział XIV, poz. 25, wymieniono bieżącą konserwację agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Zatem, mimo że wnioskodawca nie zdołał tego okresu pracy w szczególnych warunkach udokumentować stosownym świadectwem, uznano, że udowodnił go na podstawie innych w/w dowodów. Tym samym Sąd uznał, że okres od dnia 29 września 1966 r. do dnia 29 lutego 1976r. winien być zaliczony do okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Natomiast odnośnie okresu pracy od 8 marca 1976 r. do 14 maja 1999 r. w Cementowni (...) S.A., Sąd stwierdził, że nie może zostać zaliczony wnioskodawcy, jako okres pracy w szczególnych warunkach, albowiem w tym okresie wnioskodawca zajmował szereg stanowisk.

Pierwsza grupa, z nich to te zajmowane na wydziale przygotowania surowca po kolei ślusarza i starszego mistrza. Wynikający z niego okres pracy od 8 marca 1976 r. do 31 stycznia 1978 r. pozostaje w istocie poza sporem, ponieważ strona pozwana wprawdzie nie na mocy zaskarżonej decyzji, ale kolejnej z dnia 9 lipca 2009 r. zaliczyła go wnioskodawcy do okresu pracy w szczególnych warunkach.

Odnośnie później zajmowanych stanowisk pracy przez wnioskodawcę, to były one związane z pracą na wydziałach gospodarczym, administracyjnym i socjalnym.

Pierwsze zajmowane przez wnioskodawcę stanowisko pracy to mistrz wydziału gospodarczego.

Do jego obowiązków, co wynika z relacji nie tyle samego wnioskodawcy i świadka D. M., ale przede wszystkim z regulaminu czynności zawartego w aktach osobowych wnioskodawcy, wynika, że do jego obowiązków należało przede wszystkim wykonywanie prac gospodarczo-porządkowych na terenie całego zakładu i jego pobliżu. A to w szczególności utrzymanie dróg, kanalizacji oraz prowadzenie spraw administracyjno-biurowych, zaś od dnia 1 marca 1979 r. przydzielono mu dodatkowo obowiązki przy renowacji dróg i placów dojazdowych, przygotowaniu zadrzewienia i zazielenienia terenów wokół cementowni, remontem obiektu tuczarni oraz prowadzeniem magazynu przedmiotów nietrwałych - k. 20. Sytuacja ta nie uległa o wiele zmianie od dnia 1 marca 1990 r.

K. Ł. otrzymał angaż na starszego mistrza (zastępcę kierownika) d/s grupy remontowo-budowlanej (z wyłączeniem okresu 1 czerwca 1990 r.-31 sierpnia 1991 r. gdy ponownie pełnił obowiązki starszego mistrza Działu Administracyjno- (...)), a od dnia 1 grudnia 1991 r. p.o. Kierownika Działu Administracyjno- (...). Na tym stanowisku ciążyły bowiem na nim w istocie takie same obowiązki jak na ostatnio zajmowanym, a jedynie dodatkowo w ramach należących do niego obowiązków miał wykonywać prace zlecone przez kierowników wydziałów (regulamin czynności - k. 51-53). Taki stan rzeczy potwierdzają też zeznania świadka D. M., który zeznał, że po 1993 r. grupa remontowa wnioskodawcy wykonywała prace remontowo-budowlane, ale już nie na piecach i młynach, ale na wydziałach związane z malowaniem, murowaniem, tynkowaniem pomieszczeń sanitarnych i stołówek. Także J. M. i L. Ł. zeznawali, że ekipy remontowe podporządkowane wnioskodawcy wykonywały szereg różnego rodzaju prac rozlokowanych na terenie całego zakładu pracy.

Sąd Okręgowy wskazał, że z samego faktu wystawienia przez zakład pracy świadectwa pracy w szczególnych warunkach nie można ostatecznie wywodzić tego, że ubezpieczony pracę odpowiadającą wymogom rozporządzenia faktycznie wykonywał. Okoliczność ta podlega kontroli sądowej i może prowadzić, tak jak nastąpiło to w przedmiotowej sprawie, do weryfikacji opisanego w nim stanu.

Wobec tak dokonanych ustaleń Sąd uznał, że okres pracy od 1 lutego 1978 r. do 14 maja 1999 r. nie może zostać uznany za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Z wyrokiem nie zgodził się wnioskodawca wywodząc apelację i zaskarżając wyrok w zakresie, w jakim Sąd nie uznał spornych okresów pracy w Kombinacie (...), za pracę w szczególnych warunkach.

Wnioskodawca w apelacji podniósł, że Sąd Okręgowy nie zasadnie odmówił mocy dowodowej zeznaniom świadka D. M. (2). Wnioskodawca celem uzupełnienia zeznań świadka opisał szczegółowo na czym polegała jego praca przy pracach porządkowych na terenie cementowni, i podkreślił, że praca ta była wykonywana w szczególnych warunkach, albowiem odbywała się w dużym zapyleniu. Były to pyły lotne, żrące, powodowały podrażnienie śluzówek oczu, skóry i dróg oddechowych.

Wnioskodawca wskazał, że nawet w okresie, gdy miał powierzone obowiązki p.o. kierownika Działu Gospodarczego przez dyrekcję Cementowni, nie interesowało go to stanowisko osobiście i obowiązki te scedował na p. A. K., a sam zajmował się brygadą jako mistrz. Dodatkowo skarżący podkreślił, że przez cały czas jego pracy w latach 1976-1995, otrzymywał on mleko, cukier, a zimą posiłki regeneracyjne oraz dodatek szkodliwy.

Wobec tak przedstawionych zarzutów apelujący wniósł o uwzględnienie apelacji i przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji w całości i o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd I instancji przeprowadził w sprawie właściwe postępowanie dowodowe, a jego ocena nie narusza granic zastrzeżonych dla swobodnej oceny materiału dowodowego (art. 233 § 1 k.p.c.). Wbrew zarzutom podnoszonym w apelacji Sąd I instancji wydał trafne rozstrzygnięcie znajdujące uzasadnienie w całokształcie sprawy oraz treści obowiązujących przepisów, a Sąd Apelacyjny aprobując w pełni te ustalenia przyjmuje je za własne bez potrzeby szczegółowego ich przytaczania.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy wnioskodawca spełnił przesłanki uprawniającego go do uzyskania emerytury w niższym wieku z uwagi na pracę w warunkach szczególnych.

Swoje uprawnienie do emerytury wnioskodawca wywodzi z treści przepisu art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie z treścią przepisu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (dla mężczyzn 65 lat). Natomiast wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowiska oraz warunki na podstawie, których osobom wymienionym w art. 32 ust. 2 i 3 w/w ustawy przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie "przepisów dotychczasowych", tj. rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zatem wnioskodawca, aby uzyskać prawo do emerytury przy ukończonym 60 roku życia musi wykazać co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zauważyć należy, że obecna definicja pracy w szczególnych warunkach odwołuje się jedynie do wymienionego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. i to ono jest podstawą ustalenia, czy praca była wykonywana w szczególnych warunkach. Fakt pracy w warunkach szczególnych winien więc, w razie stwierdzenia w świadectwach pracy wykonywania prac w szczególnych warunkach na podstawie przepisów branżowych, ustalić każdorazowo Sąd odnosząc się do cyt. wyżej rozporządzenia.

Na etapie apelacji spór w sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy wnioskodawca legitymuje się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, a w szczególności dokonania oceny, czy okres pracy wnioskodawcy od 1 lutego 1978 do 14 maja 1999 r. w (...) S.A., obecnie (...) S.A. w C., może być uznany za okres pracy w szczególnych warunkach.

W tym zakresie Sąd Apelacyjny podzielił pogląd Sądu Okręgowego, iż wnioskodawca nie wykazał 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Wnioskodawca zarówno w toku postępowania przed organem rentowym, jak również w czasie postępowania sądowego nie przedstawił wystarczających dowodów potwierdzających jego pracę w warunkach szczególnych w wymienionym wyżej okresie.

Jak słusznie zauważył Sąd Okręgowy okres pracy wnioskodawcy od 1 lutego 1978 do 14 maja 1999 r. w (...) S.A. został w sposób szczegółowy udokumentowany w aktach osobowych wnioskodawcy. Z dokumentów tych wynika, że w okresie tym wnioskodawca zajmował stanowiska pracy na wydziałach: gospodarczym, administracyjnym i socjalnym. Miedzy innymi wykonywał on pracę na stanowisku mistrza wydziału gospodarczego, mistrza (zastępcę kierownika) d/s grupy remontowo-budowlanej, p.o. Kierownika Działu Administracyjno - Gospodarczego .

Sąd Okręgowy w sposób szczegółowy, w oparciu o akta osobowe wnioskodawcy, ustalił zakres czynności wnioskodawcy na poszczególnych stanowiskach, i wskazał, że nie ma możliwości, by uznać, że wykonując powierzony zakres obowiązków wnioskodawca świadczył pracę w warunkach szczególnych, w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z dokumentów określających zakres obowiązków wnioskodawcy na poszczególnych stanowiskach wynika bowiem, że do obowiązków wnioskodawcy należało między innymi: wykonywanie prac gospodarczo-porządkowych na terenie całego zakładu i jego pobliżu, w szczególności utrzymanie dróg, kanalizacji oraz prowadzenie spraw administracyjno-biurowych, zaś od dnia 1 marca 1979 r. przydzielono mu dodatkowo obowiązki przy renowacji dróg i placów dojazdowych, przygotowaniu zadrzewienia i zazielenienia terenów wokół cementowni, remontem obiektu tuczarni oraz prowadzeniem magazynu przedmiotów.

W okresie kiedy K. Ł. otrzymał angaż na starszego mistrza (zastępcę kierownika) d/s grupy remontowo-budowlanej (z wyłączeniem okresu 1 czerwca 1990 r. - 31 sierpnia 1991 r., gdy ponownie pełnił obowiązki starszego mistrza Działu Administracyjno- (...)), a od dnia 1 grudnia 1991 r. p.o. Kierownika Działu Administracyjno- (...), obok wyżej opisanych obowiązków miał on dodatkowo wykonywać prace zlecone przez kierowników wydziałów. Między innymi w ramach prac grupy remontowej wykonywane były prace remontowo-budowlane, ale już nie na piecach i młynach, ale na wydziałach związane z malowaniem, murowaniem, tynkowaniem pomieszczeń sanitarnych i stołówek. Były to różnego rodzaju prace rozlokowane na terenie całego zakładu pracy.

Sąd Apelacyjny po przeanalizowaniu całości akt osobowych wnioskodawcy, oraz po dokładnym zapoznaniu się z wynikami przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego stwierdza, że rację ma Sąd Okręgowy wskazując, że z samego faktu wystawienia przez zakład pracy świadectwa pracy w szczególnych warunkach nie można ostatecznie wywodzić tego, że ubezpieczony wykonywał pracę odpowiadającą wymogom w/w rozporządzenia. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe bowiem wskazuje, że okres pracy wnioskodawcy od 1 lutego 1978 r. do 14 maja 1999 r. w (...) S.A., w żadnym razie nie może zostać uznany za okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywany stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odnosząc się natomiast do zarzutów sformułowanych przez wnioskodawcę w apelacji, że wszystkie te czynności były wykonywane w dużym, niebezpiecznym dla zdrowia zapyleniu, Sąd Apelacyjny wskazuje, że zarzuty te nie zostały poparte ze strony wnioskodawcy żadnymi istotnymi dla sprawy dowodami.

Podkreślić w tym miejscu należy, że reguły dowodzenia w procesie cywilnym (art. 232 k.p.c.) zobowiązują strony do wskazywania dowodów, z których wywodzą one skutki prawne. Wnioskodawca takich dowodów nie przedstawił.

Stan sprawy natomiast pozwala na zupełnie odwrotne stwierdzenie. Akta osobowe wnioskodawcy bowiem potwierdzają poprawność ustaleń Sądu Okręgowego i ewidentnie wskazują, że zakres czynności powierzony wnioskodawcy nie wypełnia dyspozycji pracy w szczególnych warunkach, o której mowa w wyżej powołanym rozporządzeniu. Wnioskodawcy zostały bowiem powierzone prace, które odbywały się i na terenie zakładu, tj. na konkretnych wydziałach, jak i na terenie przynależnym do cementowni, ale znajdującym się na powietrzu, jak również wykonywał ją w pomieszczeniach typu stołówka. Jednocześnie miał on w pewnych okresach powierzone czynności p.o. Kierownika Działu Administracyjno- (...).

Oznacza to, że nawet jeśli pewne prace były wykonywane w zapyleniu, to nie można w tym wypadku mówić, że praca ta była wykonywana w takich warunkach, stale i pełnym wymiarze czasu pracy. Ponieważ różnorodność powierzonych wnioskodawcy zadań wymuszała częstą zmianę miejsca pracy, raz była ona wykonywana na zewnątrz, raz na wydziałach, a innym razem w pomieszczeniach przeznaczonych dla celów socjalnych.

Przepisy ustawy emerytalno-rentowej wskazują wprost, że tylko prace wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. nr 8 poz. 43 ze zm.) w wykazie A, dają podstawę do uznania ich za prace w szczególnych warunkach. Prace wykonywane przez wnioskodawcę w spornym okresie nie mieszczą się natomiast w katalogu prac zawartych w w/w rozporządzeniu.

Tym samym stwierdzić należy, że prawidłowo Sąd Okręgowy orzekł, że sporny okres pracy od 1 lutego 1978 r. do 14 maja 1999 r. w (...) S.A. nie może zostać uznany za pracę w szczególnych warunkach, co oznacza, że wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym 15-letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, a tym samym nie spełnia przesłanek do przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury.

Wobec powyższego stanu sprawy apelacja wnioskodawcy, na mocy art. 385 kpc, podlegała oddaleniu.

Orzeczenie o kosztach Sąd wydał w oparciu o przepis art. 98 kpc. Wskazany art. 98 k.p.c. statuuje dwie podstawowe zasady rozstrzygania o kosztach procesu: zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić swemu przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu oraz zasadę kosztów niezbędnych i celowych, zobowiązującą stronę przegrywającą do zwrotu przeciwnikowi procesowemu tylko tych poniesionych faktycznie kosztów procesu, jakie były niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Stawka minimalna w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych na etapie postępowania apelacyjnego wynosi 120,- zł i taką też kwotę Sąd zasądził na rzecz strony pozwanej od wnioskodawcy, w oparciu o przepis § 11 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 z późn zm.), uznając, że odpowiada ona nakładowi pracy poniesionemu przez jej pełnomocnika.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE