Sygn. akt III Ca 1224/14
Dnia 26 listopada 2014 r.
Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek
Sędzia SO Andrzej Dyrda
SR (del.) Marcin Rak (spr.)
Protokolant Monika Piasecka
po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2014 r. w Gliwicach
na rozprawie
sprawy z powództwa (...) Państwowych Spółki Akcyjnej w W.
przeciwko Gminie G.
o zapłatę
na skutek apelacji powódki
od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach
z dnia 17 marca 2014 r., sygn. akt I C 1932/12
I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:
1. zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 7.812 zł (siedem tysięcy osiemset dwanaście złotych);
2. w pozostałej części powództwo oddala;
3. zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 298 zł (dwieście dziewięćdziesiąt osiem złotych) z tytułu zwrotu kosztów procesu;
4. nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gliwicach z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych:
a) od powódki kwotę 409,58 zł (czterysta dziewięć złotych i pięćdziesiąt osiem groszy);
b) od pozwanej kwotę 378,10 zł (trzysta siedemdziesiąt osiem złotych i dziesięć groszy);
II. oddala apelację w pozostałej części;
III. zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 822 zł (osiemset dwadzieścia dwa złote) z tytułu zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.
SSR (del.) Marcin Rak SSO Leszek Dąbek SSO Andrzej Dyrda
Sygn. akt III Ca 1224/14
Powódka po ostatecznym ukształtowaniu powództwa domagała się od pozwanej Gminy G. kwoty 16.400 zł tytułem odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego, a także zasądzenia kosztów procesu. W uzasadnieniu podała, że dochodzona pozwem należność stanowi odszkodowanie za zaniechanie wykonania przez pozwaną w okresie od 1 sierpnia 2007 roku do 31 grudnia 2011 roku, wykonania obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego dla zamieszkującym w budynku powódki lokatorów, wobec których zapadł wyrok eksmisyjny z orzeczeniem prawa wymienionych do otrzymania lokalu socjalnego.
Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów sporu.
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo i obciążył powódkę kosztami postępowania.
Wyrok ten zapadł po ustaleniu, że w skład zasobów mieszkaniowych powódki wchodzi lokal mieszkalny numer (...) położony w G. przy ulicy (...). Prawomocnym wyrokiem z dnia 10 grudnia 2002 roku, sygn. akt I C 654/02, Sąd Rejonowy w Gliwicach nakazał A. P., D. K. (1), małoletniemu D. K. (2) i mał. P. P., aby opróżnili tenże lokal i wydali go powódce, jednocześnie ustalając uprawnienie tych osób do otrzymania lokalu socjalnego.
Jak ustalił Sąd Rejonowy lokatorzy zajmowali sporny lokal do dnia 31 grudnia 2011 roku. W okresie od 1 sierpnia 2007 roku do 31 grudnia 2011 roku nie uiszczali na rzecz powódki odszkodowania za bezumowne korzystanie z tego lokalu.
Sąd Rejonowy ustalił też, że w piśmie z dnia 12 września 2003 roku pozwana poinformowała powódkę o braku lokali socjalnych oraz, że pismem z dnia 31 maja 2007 roku powódka zażądała wskazania A. P., D. K. (1), D. K. (2) i P. P. lokalu socjalnego. Kolejnymi pismami z dnia 14 lutego 2012 roku oraz z dnia 7 marca 2012 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty na jej rzecz kwoty 17.003,00 zł tytułem odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego. Pozwana odmówiła spełnienia tego świadczenia.
Dalej Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu oględzin przez biegłą, to jest 8 sierpnia 2013 roku, lokal znajdował się w złym stanie technicznym. Mieszkanie było brudne, wymagało kapitalnego remontu. W okresie od dnia 1 sierpnia 2009 roku do końca lutego 2012 roku nie dokonano tam żadnych nakładów. Ewentualny wynajem lokalu byłby możliwy po uprzednim przeprowadzeniu remontu przygotowującego lokal do najmu. Mimo tego biegła wyliczyła rynkową wartość czynszu za okres objęty pozwem na kwotę 16.400 zł.
Mając na względzie te ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy powołał art. 14 ust. 1 oraz art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 roku, poz. 150). Wywiódł, że powódka nie wykazała aby była w stanie wynająć lokal na wolnym rynku gdyby nie był zajęty przez lokatorów. Jak wynika z opinii biegłej do dnia dzisiejszego lokal jest pusty, brudny, zaniedbany i nie jest przygotowany do wynajmu. W konsekwencji powódka nie wykazała wystąpienia po jej stronie szkody. Nie wykazała ona bowiem, ażeby oferta najmu spornego lokalu w stanie, w jakim znajdował się on na dzień wyrokowania i wcześniej (zgodnie z opinią biegłej stan lokalu stopniowo pogarszał się od momentu wydania wyroku eksmisyjnego), spotkała się z jakimkolwiek zainteresowaniem na rynku komercyjnego najmu lokali mieszkalnych. Nie bez znaczenia pozostawała także okoliczność, że lokal znajduje się w budynku przedwojennym, a jego układ jest niefunkcjonalny (lokal pozbawiony jest łazienki i toalety, z przejściowym układem pomieszczeń).
Dalej Sąd Rejonowy powołał art. 442 1§1 k.c. i wywiódł, że na gruncie tej regulacji roszczenie pozwu uległo przedawnieniu za okres od dnia 1 sierpnia 2007 roku do dnia 19 grudnia 2009 roku.
Rozstrzygnięcie o kosztach oparte zostało na art. 98 k.p.c.
Apelację od tego wyroku wniosła powódka zaskarżając go w części co do kwoty 9.042,16 złotych zarzucając naruszenie:
- art. 417§1 k.c., art. 361§1 k.c. w zw. z art. 18 ust. 5, 18 ust 3 i 18 ust. 2 ustawy o ochronie lokatorów (…) poprzez jego nieprawidłową wykładnie i przyjęcie, że odszkodowanie z tytułu niedostarczenia przez gminę lokalu socjalnego jest zależne od możliwości wolnorynkowego najmu lokalu zajmowanego przez lokatorów nieposiadających tytułu prawnego do lokalu, wobec których orzeczono eksmisję z prawem do lokalu socjalnego,
- art. 18 ust. 3 w zw. z art. 18 ust 2 ustawy o ochronie lokatorów (…) w zw. z art. 417§1 k.c., art. 361§1 k.c. poprzez ich niezastosowanie, a w konsekwencji przyjęcie, że wysokość szkody z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego odpowiada tylko i wyłącznie wysokości czynszu jaki uzyskałby właściciel na wolnym rynku i nie ma związku z wysokością odszkodowania jaki winni uiszczać lokatorzy na podstawie art. 18 ust 2 ustawy o ochronie lokatorów.
W uzasadnieniu wskazała, że gmina ponosi odpowiedzialność nie tylko za różnicę między hipotetycznym czynszem wolnorynkowym a wysokością odszkodowania jakie powinni płacić lokatorzy lecz również za odszkodowanie, którego nie płacą lokatorzy zajmujące lokal bez tytułu prawnego w okresie oczekiwania na przyznanie lokalu socjalnego, czyli za stratę, która wynika z niepłacenia odszkodowania przez osoby zajmujące lokal.
Formułując te zarzuty domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie kwoty 9.042,16 złotych z kosztami za obie instancje, ewentualnie uchylenia wyroku w tej części i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji. Sprecyzowała, że apelacją dochodzi należności za okres od grudnia 2009 roku do grudnia 2011 roku.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Zaskarżony wyrok podlegał kontroli instancyjnej jedynie w zaskarżonej części, to jest dotyczącej żądania odszkodowania w kwocie 9.042,16 złotych za okres od grudnia 2009 roku do grudnia 2011 roku, a to z uwagi na normę art. 378§1 k.p.c.
W tym zakresie ustalenia faktyczne przyjęte za podstawę rozstrzygnięcia były prawidłowe. Czyniąc je Sąd Rejonowy nie naruszył art. 233§1 k.p.c. Ustalenia te Sąd Okręgowy przyjmuje za własne. Uzupełniającego ustalenia wymaga, że wynikająca z opinii biegłej wysokość potencjalnego czynszu przedmiotowego lokalu w okresie objętym apelacją wynosiła 7.812 złotych (k. 123-124 opinii; za grudzień 2009 roku – 307 złotych i za okres od 1 stycznia 2010 roku do 31 grudnia 2011 roku 7.505 złotych).
Odnosząc się do apelacji powódki wskazać trzeba, że wbrew jej zarzutom kwestia potencjalnej możliwości wynajmu lokalu zajmowanego przez osoby uprawnione do otrzymania lokalu socjalnego nie pozostaje zupełnie obojętna dla określonego w art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie lokatorów, obowiązku odszkodowawczego gminy względem właściciela lokalu. Powinna być jednak oceniana indywidualnie w realiach każdej sprawy.
W sprawie, której dotyczy żądanie powódki istotnym było, że zaniechanie gminy trwało 8 lat. Wszak o powinności dostarczenia lokalu socjalnego wiedziała co najmniej od września 2003 roku (pismo k. 20), zaś lokatorzy opuścili mieszkanie dopiero w dniu 31 grudnia 2011 roku (bezsporne). W całym tym okresie pozwana gmina nie realizowała wynikającego z wyroku obowiązku. Zatem nie powinna czerpać korzyści ze swojego zaniechania zwłaszcza, że zaniechanie dostarczenia lokalu socjalnego uniemożliwiało powódce wykonywanie jej uprawnień właścicielskich, w tym zapobieżeniu sytuacji, w której lokal znalazł się w stanie uniemożliwiającym jego wolnorynkowy najem. Akceptacja stanowiska, że w każdej sytuacji gdy lokal nie nadaje się do wynajmu, gmina zwolniona jest z obowiązku zapłaty odszkodowania, oznaczałoby usankcjonowanie stanu bezprawności wytworzonego poprzez zaniechanie wykonania obowiązku, jaki ciąży na gminie na podstawie mocy podstawie prawomocnego wyroku sądu.
Stan techniczny lokalu mógłby wpłynąć na ocenę żądania powódki gdyby wykazano, że był on przyczyną, dla której jeszcze w okresie poprzedzającym orzeczenie o eksmisji przedmiotowy lokal nie nadawał się do użytku zgodne z jego przeznaczeniem. Wbrew obowiązkowi z art.6 k.c. pozwana nie zaoferowała żadnych dowodów na tę okoliczność, ani nawet nie zgłaszała takich twierdzeń. Jest to o tyle istotne, że do pozwu powódka dołączyła zawarte i obowiązujące w okresie, którego dotyczyło żądanie, umowy najmu lokali położonych nieopodal spornego lokalu (k. 29-34). Pozwalało to na przyjęcie za wykazany faktu, że lokal ten także znalazłby najemcę, gdyby nie jego zły stan techniczny wynikający z uniemożliwienia powódce pełnego wykonywania uprawnień właścicielskich.
Ostateczne określone w apelacji żądanie nie mogło jednak zostać uwzględnione w całości. Wbrew zarzutom apelacji określona przez powódkę na podstawie jej własnych zestawień (k. 35-36) kwota odszkodowania była kwestionowana przez pozwaną. Zatem wartość należności podlegała ustaleniu na podstawie opinii biegłej. Zlecenie sporządzenia opinii obejmowało ustalenie wysokości czynszu – zgodnie z wnioskiem dowodowym powódki.
Jak już wskazano, zgodnie z wnioskami biegłej, wartość szkody powódki za okres od 1 grudnia 2009 roku do 31 stycznia 2011 roku wyniosła 7.812 złotych.
W tej też części powództwo zasługiwało na uwzględnienie, konsekwencją czego musiała być zmiana orzeczenia o kosztach procesu, stosownie do zasady stosunkowego rozliczenia kosztów określonej w art. 100 k.p.c. Koszty stron wyniosły łącznie 5.655 złotych, z czego po stronie powódki 3.238 złotych (opłata od pozwu, wynagrodzenie pełnomocnika oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa), zaś po stronie pozwanej 2.417 złotych (wynagrodzenie pełnomocnika oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa). Powódka wygrała spór w 48%, zatem powinna ponieść koszty procesu w wysokości 2.940 złotych wobec czego na jej rzecz zasądzeniu podlegała kwota 298 złotych.
Na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z 28 lipca 2005 roku (Dz. U. z 2014 roku, poz. 1025) w zw. z art. 100 k.p.c. w odpowiedniej proporcji nakazano pobrać od stron nieuiszczone w sprawie koszty sądowe wynoszące łącznie 787,68 złotych.
Z tych też względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 386§1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok zasądzając wskazaną należność na rzecz powódki i orzekając o kosztach procesu stosownie do jego wyniku, a w pozostałej części apelację i powództwo oddalił, a to na podstawie art. 385 k.p.c.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono zgodnie z art. 100 k.p.c. stosunkowo je rozdzielając. Koszty te wyniosły łącznie 1.653 złote, co obejmowało opłatę od apelacji w wysokości 453 złotych oraz wynagrodzenie pełnomocników stron w wysokości stawki minimalnej (po 600 zł.) odpowiedniej do wartości przedmiotu zaskarżenia i zgodnej z §6 pkt 4 w zw. z §12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 roku. po. 490). Jako, że powódka utrzymała się w postępowaniu odwoławczym ze swoim żądaniem w 86%, powinna ponieść 231 złotych z łącznych kosztów tego postępowania, zatem na jej rzecz zasadzeniu podlegała kwota 822 złotych (1.053 – 231).
SSR del. Marcin Rak SSO Leszek Dąbek SSO Andrzej Dyrda