WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 maja 2015 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodniczący – Sędzia S.O. Lucyna Krawczyk-Nazar

Protokolant – sekretarz sądowy Ewelina Parol

po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2015 roku w Lublinie

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 13 października 2014 roku znak (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala A. S. od dnia (...) roku prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach;

II.  stwierdza, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie prawa do świadczenia emerytalnego w przepisanym terminie.

Sygn. akt VIII 2028/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 października 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił A. S. prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym podnosząc, że nie udowodnił 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy a jedynie 9 lat 3 miesiące 13 dni. Jednocześnie organ rentowy odmówił uwzględnienia okresu zatrudnienia od 9 września 1988 r. do 31 grudnia 1998 r. jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zarzucając, że świadectwo pracy nie przytacza określenia prac wykonywanych w szczególnych warunkach według rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. ani przepisów resortowych.

W odwołaniu wnioskodawca domagał się zmiany decyzji podnosząc, że był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym ponad 3,5 tony w przedsiębiorstwie (...) S.A. i wykonywał pracę w szczególnych warunkach (k. 2 a.s.).

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania wywodząc jak w odpowiedzi (k. 3 a.s.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U.
z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, a ponadto nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Warunkiem uzyskania prawa do emerytury jest ponadto wykazanie przez ubezpieczonego, w myśl § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.), że w wymaganym okresie zatrudnienia ma co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wymienionej w wykazie A stanowiącym załącznik do powołanego rozporządzenia. Praca w szczególnych warunkach musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Przesłanka stażu (zwykłego i szczególnego) musi być spełniona na dzień 1 stycznia 1999 r.

Wnioskiem z dnia 1 października 2014 r. A. S. urodzony (...) z zawodu kierowca ubiegał się o ustalenie prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, jest uprawniony i pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy przyznaną na stałe. Organ rentowy uznał, że na dzień 1 stycznia 1999 r. A. S. udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych uzupełnionych okresem pracy w gospodarstwie rolnym.

Sąd opierając się na archiwalnych aktach osobowych (k. 8 a.s.), oraz zeznaniach wnioskodawcy przesłuchanego w trybie art. 299 kpc (k. 20 - 21 a.s.) ustalił następujący stan faktyczny. A. S. był zatrudniony
w Przedsiębiorstwie (...) w P. od 26 maja
1979 r. do 7 września 1988 r. (9 lat 3 miesiące 13 dni) jako kierowca – konduktor autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15-tu (okres ten został w całości uwzględniony do stażu pracy w szczególnych warunkach). Na zasadzie porozumienia między zakładami wnioskodawca w dniu 9 września 1988 r. został zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcji i (...) w L. na stanowisku kierowcy w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładzie (...). Z adnotacji uczynionej na podaniu o przyjęcie do pracy wynika, że wnioskodawca został zatrudniony jako kierowca autobusu do przewozu pracowników.

Na wyposażeniu Zakładu (...) było 3 autobusy marki J. i (...), 10 samochodów ciężarowych marki S. 200, J., L. i (...), ponadto samochody marki Ż. i N. do przewozu drobnych ładunków, urządzeń oraz sprzętu budowlanego.

Wnioskodawca kierował autobusem dowożąc pracowników do pracy za co otrzymywał dodatek ryczałtowy wymieniony w licznych angażach do grudnia 1990 r. Kursy odbywał po ściśle oznaczonych trasach dowożąc pracowników na godzinę 6 i 7 rano, a następnie dwoma kursami powrotnymi od godziny 14,30. Między przewozami pracowników wnioskodawca wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego wożąc materiały budowlane na budowy na terenie L. i do P. zgodnie ze zleceniami dyspozytora.

Od dnia 1 stycznia 1991 r. A. S. prowadził tylko samochód ciężarowy wykonując przewozy materiałów i sprzętu budowlanego. Wnioskodawca jak każdy kierowca miał przydzielony samochód, obowiązany był do jego obsługi codziennej, za co otrzymywał dodatek. Rozliczał się na podstawie kart drogowych oraz dokumentów przewozowych, otrzymując wynagrodzenie według stawki godzinowej osobistego zaszeregowania.

W związku z reorganizacją i przekształceniami własnościowymi A. S. był od 1 maja 1992 r. pracownikiem Spółki Akcyjnej (...). Nadal był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego. Jego zakres obowiązków nie uległ zmianie ani zasady wynagradzania co jednoznacznie wynika z dokumentów zachowanych w aktach osobowych. Prowadził samochody ciężarowe marki S. i J..

Od dnia 1 grudnia 1993 r. do 31 sierpnia 1994 r. ze względu na brak możliwości stałego zatrudnienia na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego pracodawca powierzył zamiennie A. S. prowadzenie samochodu dostawczego do 2 ton. Wnioskodawca nadal był zatrudniony na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego, jednakże zgodnie z poleceniem prowadził samochód Ż. lub N. przewożąc drobne ładunki na bieżące potrzeby budów prowadzonych przez macierzysty zakład pracy.

Ponownie obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego wnioskodawca podjął od 1 września 1994 r., przydzielono mu (...). Zgodnie z kartą opisu stanowiska pracy obowiązany był do prowadzenia pojazdu, jego obsługi jak też ponosił odpowiedzialność materialną za przewożony ładunek. Otrzymywał wynagrodzenie według stawki godzinowej osobistego zaszeregowania. Przewoził drut zbrojeniowy, stal, stacje transformatorowe, urządzenia elektroenergetyczne, blachy. W przypadku awarii samochodu wymagającej dłuższej naprawy kierowca otrzymywał pojazd zastępczy.

Stosunek pracy został rozwiązany z dniem 31 grudnia 1999 r. z przyczyn dotyczących zakładu pracy jednakże dla potrzeb niniejszego postępowania ocenie podlegało zatrudnienie od 9 września 1988 r. do 31 grudnia 1998 r.

Należy podnieść, że stosowane w transporcie w spornym okresie samochody ciężarowe można podzielić na trzy grupy; 1/ samochody ciężarowe małe (dostawcze) o masie całkowitej do 3,5 tony (ładowność do 2 ton), 2/ samochody ciężarowe średnio o masie całkowitej 3,5 tony do 12 ton (ładowność od 3 do 8 ton), 3/ samochody ciężarowe duże o masie całkowitej od 12 do 19 ton (ładowność od 8 do 12 ton). Ciężar całkowity (masa całkowita) to ciężar własny pojazdu plus jego dopuszczalna ładowność. W krajowym transporcie ciężarowym stosowano w większości pojazdy S. o ładowności 5 – 6 ton, J. o ładowności 8 – 10 ton przy czym samochody te były przystosowane do holowania przyczepy. Do dużych samochodów ciężarowych zaliczane były również samochody L..

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że A. S. od 9 września 1988 r. do 31 grudnia 1990 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy autobusu oraz pracę kierowcy samochodu ciężarowego, o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, zaś od 1 stycznia 1991 r. do 30 listopada 1993 r. i od 1 września 1994 r. do 31 grudnia 19098 r. pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, a więc prace wymienione jako wykonywane w warunkach szczególnych.

Okoliczność, że wnioskodawca od 9 września 1988 r. do 31 grudnia
1990 r. wykonywał obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego i autobusu nie stanowi przeszkody do zaliczenia tego okresu jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

W orzecznictwie przyjmuje się, że pracownik, który u jednego pracodawcy w tym samym okresie wykonywał różne rodzaje pracy w szczególnych warunkach nie powinien być pozbawiony uprawnienia do zaliczenia tego okresu zatrudnienia do wymaganego stażu szczególnego (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2012 r. II UK 103/11, Lex nr 1130388).

Wykonywanie przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach od 9 września 1988 r. do 31 grudnia 1999 r. zostało wprawdzie podane w świadectwie pracy z 17 stycznia 2000 r., jednakże pracodawca nie wskazał rodzaju prac według klasyfikacji rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego
1983 r. Trzeba podkreślić, że obecna definicja pracy w szczególnych warunkach odwołuje się jedynie do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i to ono jest podstawą ustalenia czy wykonywana praca jest wymieniona w wykazie do powołanego rozporządzenia.

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że A. S. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy od 9 września 1988 r. do 31 grudnia 1990 r. (2 lata 3 miesiące 22 dni) i od 1 stycznia 1991 r. do 30 listopada 1993 r. (2 lata 11 miesięcy) oraz od 1 września 1994 r. do 31 grudnia 1998 r. (4 lata 4 miesiące) wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3, 5 tony i autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, a więc prace wymienione jako szczególne w załączniku nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. wykaz A dział VIII poz. 2 (łącznie 9 lat 6 miesięcy 22 dni).

W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo. Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10 Lex nr 950426).

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że A. S. spełnia wszystkie warunki wymagane przepisem art. 184 ust. 1 i ust. 2 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS, bowiem (...) r. ukończył wiek 60 lat życia, na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał 25 lat okresów składkowych
i nieskładkowych, w tym 18 lat 10 miesięcy 5 dni pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. Prawo do świadczenia przysługuje od 1 listopada 2014 r., a więc od spełnienia wszystkich wymaganych ustawą warunków art. 100 ust. 1 cyt. ustawy.

Na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS Sąd stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie prawa do świadczenia w przepisanym terminie, bowiem okoliczności niezbędne do ustalenia dochodzonego świadczenia zostały ostatecznie wyjaśnione na etapie postępowania dowodowego przed sądem, gdzie szczegółowo ustalono przebieg zatrudnienia w szczególnych warunkach oraz rodzaj wykonywanej pracy.

Z tych wszystkich względów i na mocy powołanych przepisów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję orzekając jak w sentencji wyroku
– art. 477 ¹⁴ § 2 kpc.

LKN/sj