Sygn. akt XXV C 943/12
Dnia 10 kwietnia 2013r.
Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXV Cywilny
w składzie:
Przewodniczący SSO Renata Latosińska
Protokolant sekretarz sadowy Agnieszka Kurylak
Po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2013r. w W a r s z a w i e
na rozprawie
sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąz siedzibą w G., (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąz siedzibą w G., (...) Spółki jawnej z siedzibą w S.
przeciwko Skarbowi Państwa – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad,
o zapłatę
I.Zasądza od Skarbu Państwa – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąz siedzibą w G., (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąz siedzibą w G., (...)Spółki jawnej z siedzibą w S.odsetki ustawowe od kwoty ( zasądzonej nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 27 kwietnia 2012 syg. Akt XXVNc 83/12) tj. :
1. od kwoty 30 078,68 euro/ trzydzieści tysięcy siedemdziesiąt osiem , 68/100/ od dnia 9 listopada 2010r do dnia zapłaty,
2. od kwoty 1500,24 euro / tysiąc pięćset, 24/100/ od dnia 11 listopada 2010r do dnia zapłaty,
3. od kwoty 778,15 euro / siedemset siedemdziesiąt osiem, 15/100/ od dnia 11 listopada 2010r. do dnia zapłaty,
II. oddala powództwo w pozostałym zakresie co do odsetek od kwoty 31 578,92 euro ( sumy 30 078,68 euro i 1500,24 euro) oraz od kwoty 778,15 euro ( jak w pkt. 2 i 3 nakazu zapłaty postępowaniu upominawczym z dnia 27 kwietnia 2012 syg. Akt XXVNc 83/12)
III. zasądza od Skarbu Państwa – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąz siedzibą w G., (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąz siedzibą w G., (...) Spółki jawnej z siedzibą w S.koszty procesu w kwocie 10 966 zł (dziesięć tysięcy dziewięćset sześćdziesiąt sześć złotych), w tym kwotę 7 200 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego
Sygn. XXV 943/12
Pozwem z 7 marca 2012 roku powodowie (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o.i (...) zażądali od pozwanego Skarbu Państwa – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad kwoty 72093,70 euro wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi w następujący sposób:
– od kwoty 34225,57 euro od dnia 28 lipca 2010 r. do dnia zapłaty;
– od kwoty 31578,92 euro od dnia 2 września 2010 r. do dnia zapłaty;
– od kwoty 778,15 euro od dnia 28 października 2010 r. do dnia zapłaty;
– od kwoty 350,76 euro od dnia 8 listopada 2010 r. do dnia zapłaty;
– od kwoty 5160,30 euro od dnia 27 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty,
z tytułu bezpodstawnego naliczenia i potrącenia kar umownych przez pozwanego z wynagrodzeniem należnym powodom na podstawie umowy o świadczenie usług oraz zasądzenia kosztów procesu, wnioskując o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym (k. 2 – 21).
27 kwietnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Warszawie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakazał pozwanemu zapłacić na rzecz powoda kwotę 72093,70 euro wraz z odsetkami liczonymi zgodnie z żądaniem pozwu oraz zapłacić na rzecz powoda 10966 zł tytułem kosztów procesu;
22 maja 2012 roku pozwany zgłosił sprzeciw od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym, w którym wniósł o oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie. Pozwany podniósł, iż od kwoty 31578,92 euro żądanej w pozwie, odsetki powinno liczyć się w następujący sposób:
– od kwoty 30078,68 euro od dnia 9 listopada 2010 do dnia zapłaty;
– od kwoty 1500,24 euro od dnia 11 listopada 2010 do dnia zapłaty,
natomiast od kwoty 778,15 żądanej w pozwie, odsetki powinny być liczone od dnia 11 listopada 2010 do dnia zapłaty. Pozwany wskazał, iż terminy te odpowiadają dniu następnemu po dacie dokonania faktycznej płatności przelewem, z której potrącono kary umowne w określonej wysokości.
Sąd ustalił, co następuje:
Powodowie zawiązali konsorcjum w celu wspólnego ubiegania się i dla realizacji umowy o sporządzenie dokumentacji oraz pełnienie nadzoru autorskiego dla budowy (...). Liderem konsorcjum ustanowiona została spółka (...)Sp. z o.o (k. 38-39).
Spółka działająca jako lider konsorcjum zawarła z pozwanym 17 października 2007 roku umowę o świadczenie ww. usług (k. 40-53).
W trakcie realizacji umowy nastąpiła konieczność wykonania dodatkowych prac nieobjętych umową. W trakcie negocjacji strony wypracowały treść ugody, podpisanej 14 grudnia 2010 przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Woli (k. 54-59).
Postanowieniem z 14 grudnia 2010 Sąd Rejonowy dla Warszawy Woli odmówił zatwierdzenia przedmiotowej ugody, zarzucając jej próbę obejścia przepisów ustawy z dn. 24 stycznia 2004 roku o zamówieniach publicznych (k .60-68)
Niezależnie od powyższego, powodowie podjęli się działań wykraczających poza zakres zawartej umowy, podejmując się dodatkowych prac przedprojektowych, zmierzających ku opracowaniu(...). Opracowanie tego(...) przedłużyło realizację przedmiotu umowy o ok. 10 miesięcy.
Wskutek przyjęcia nowego wariantu (...) pojawiła się konieczność wydłużenia wszelkich prac objętych umową o 11,6%, co poskutkowało dodatkowym wydłużeniem prac podjętych przez powodów o ok. 2,8 miesiąca.
W sumie konieczność podjęcia prac nieobjętych umową przedłużyła czas wykonania umowy o ok. 12,8 miesiąca, o czym pozwany posiadał wiedzę.
W związku z wykonaniem dużego zakresu prac nieobjętych projektem, powodowie występowali bezskutecznie do pozwanego o zmianę terminu realizacji umowy oraz o dodatkowe wynagrodzenie za te prace.
Po wykonaniu projektu budowlanego i wystąpieniu o końcowe uzgodnienie do (...)zaistniały dodatkowe okoliczności, które opóźniły termin wykonania prac podjętych przez powodów.
Do okoliczności tych należało rozszerzenie zakresu umowy, zmiana warunków do projektowania, ponadprzeciętny czas uzyskania uzgodnień projektowych, ponadprzeciętny czas na uzyskanie decyzji administracyjnych, niekorzystne warunki atmosferyczne oraz brak możliwości prawnych przekazania dla pozwanego opracowań projektowych bez spełnienia wymaganych procedur. Średnie opóźnienie liczone od przekazania projektów budowlanych pozwanemu wyniosło ok. 4 miesiące.
W związku z tym, że przyczyny opóźnień nakładały się na siebie, łączne opóźnienie prac z przyczyn niezależnych od powodów wyniosło ok. 16,8 miesięcy, czyli ok. 504 dni.
Pozwany notą obciążeniową nr (...)z 28 lipca 2010 bezpodstawnie obciążył powodów kwotą 16105,27 euro tytułem kary umownej za 72-dniową zwłokę, która to kwota została potrącona z faktury (...) z 22 czerwca 2010 (k. 117).
Notą obciążeniową nr (...) pozwany bezpodstawnie obciążył powodów kwotą 223,69 euro, również potrąconą z faktury (...) z 22 czerwca 2010 (k. 119).
Notą obciążeniową nr (...) pozwany bezpodstawnie obciążył powodów kwotą 7817,67 euro tytułem kary umownej za 154 dniowe opóźnienie prac. Kwota ta zostałya potrącona z faktury nr (...) z 5 lipca 2010, a dodatkowo skorygowana kwotą 50,76 euro w nocie obciążeniowej (...) z 8 listopada 2011 (k. 124-125).
Z tytułu 126 dniowego opóźnienia w pracach pozwany notą obciążeniową nr (...)z 28 października 2010 roku bezpodstawnie nałożył na powodów karę w wysokości 30078,68 i potrącił tę kwotę z faktury nr (...)z 2 września 2010 (k. 130).
Z kolei z tytułu 113 dniowego opóźnienia prac nad kosztorysem inwestorskim pozwany notą obciążeniową nr (...) bezpodstawnie obciążył powodów kwotą 1500,24 euro, potrąconą z faktury nr (...) (k. 133).
Notą obciążeniową nr (...)z 28 lipca 2010 pozwany bezpodstawnie obciążył powoda kwotą 10302,63 z tytułu kary umownej za 135 dni opóźnienia prac, potrąconą z faktury nr (...)z 22 czerwca 2010, którą to kwotę dodatkowo skorygowano o 76,31 euro notą obciążeniową nr (...)z 8 listopada 2010, potrąconą z faktury (...)z 2 września 2010 (k. 139-140).
Z powodu opóźnienia o 82-113 dni dokumentacji przetargowej, pozwany notą obciążeniową nr (...) z 28 października 2010 bezpodstawnie obciążył powoda kwotą 778,15 euro, potrąconą z faktury (...) z 2 września 2010 (k. 144).
Wreszcie, z tytułu opóźnienia pozwany obciążył bezpodstawnie powoda notą obciążeniową nr (...) na kwotę 5160,30 euro, potrąconą z faktury nr (...) (k. 149).
Wartość not obciążeniowych nr (...), (...) i (...) pozwany uwzględnił, obniżając wysokość wynagrodzenia uiszczonego przelewem z 29 lipca 2010 o 34 225,57 euro (k. 183).
Wartość not obciążeniowych nr (...), (...), (...) i (...) pozwany uwzględnił, obniżając wysokość wynagrodzenia uiszczonego przelewem z 8 listopada 2010 o 30435,44 euro (k. 185).
Wartość not obciążeniowych nr (...) i (...) pozwany uwzględnił, obniżając wysokość wynagrodzenia uiszczonego przelewem z 10 listopada 2010 o 2278,39 euro (k. 184).
Wartość noty obciążeniowej nr (...) pozwany uwzględnił, obniżając wysokość wynagrodzenia uiszczonego przelewem z 27 grudnia 2011 o 5160,30 euro (k. 186).
Powyższe fakty Sąd ustalił na podstawie dokumentów składających się na materiał dowodowy w sprawie, których prawdziwość nie była kwestionowana przez strony.
Sąd zważył, co następuje:
Zgodnie z brzmieniem art. 483 § 1 k.c., można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Ten przepis wprowadza do polskiego systemu prawa instytucję kary umownej.
Jak wynika z literalnego brzmienia powyżej cytowanego przepisu, warunkiem nałożenia na kontrahenta kary umownej jest spełnienie przesłanek, które muszą zostać sprecyzowane w umowie między stronami. W przeciwnym razie dochodzenie odszkodowania może odbywać się jedynie na zasadach ogólnych.
W art. 19 umowy zawartej między powodami a pozwanym zastrzeżono, że wykonawca (powodowie) zapłaci zamawiającemu (pozwanemu) kary umowne za niedotrzymanie terminu wykonania jakiegokolwiek opracowania projektowego z przyczyn zależnych od wykonawcy.
Tymczasem faktem bezspornym w tym postępowaniu jest, iż wszelkie opóźnienia wynikłe w trakcie realizacji umowy między stronami były niezależne od powodów, zatem nałożenie na nich kar umownych z tytułu opóźnień w realizacji umowy miało charakter bezpodstawny. Nie istniała zatem po stronie pozwanego wierzytelność z tytułu kary umownej, która uprawniałaby pozwanego do potrącenia kwot kar z wierzytelności pozwanego z tytułu wynagrodzenia za dokonane prace.
Zgodnie z art. 476, dłużnik dopuszcza się zwłoki, jeśli nie spełnia świadczenia w terminie. Jeśli dłużnik spóźnia się ze świadczeniem pieniężnym, zgodnie z art. 481 §1 wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe.
Z wykładni powyższego przepisu wynika, że zwłoka dłużnika liczy się od momentu, kiedy świadczenie, do którego jest zobowiązany, staje się wymagalne.
W przedmiotowej sprawie pozwany dopuścił się zwłoki co do części świadczeń w wysokości bezpodstawnie naliczonych i potrąconych kar umownych, nie uiszczając odpowiadających im kwot w terminach płatności faktur.
Za moment powstania opóźnienia należy przyjąć nie moment wystawiania przez pozwanego not obciążających, które stanowiły jedynie oświadczenie pozwanego w przedmiocie odmowy zapłaty potrąconych kwot, ale dopiero moment płatności faktur, z których bezpodstawnie naliczone kary potrącono. W umowie wiążącej strony ustalono, iż faktury wystawiane przez powodów będą płatne w 49 dni po dacie otrzymania jej przez pozwanego przelewem na konto lidera konsorcjum. Ponieważ pozwany zachował umówione terminy i formę płatności, za chwilę powstania opóźnienia po stronie pozwanego należy uznać moment dokonania przelewu, z którego pozwany dokonał potrącenia bezpodstawnie naliczonych kar umownych.
W konsekwencji, wartość odsetek należy obliczać od dnia następującego po dniu dokonania płatności przelewem, które wskazał pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty. W pozostałym zakresie datę naliczania odsetek należy uznać wg kalkulacji powodów opisanej w pozwie.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd zdecydował jak w sentencji.
O kosztach orzeczono na postawie art. 100k.p.c.