UZASADNIENIE

Ubezpieczony W. M. wniósł odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 22 stycznia 2015r., znak (...), odmawiającej mu prawa do emerytury. Skarżący podniósł, że pracował w warunkach szczególnych także w okresach nieuznanych przez pozwanego, tj. od dnia 29 czerwca 1970r. do dnia 31 lipca 1970r., od dnia 1 maja 1975r. do dnia 31 marca 1978r. i od dnia 1 października 1980r. do dnia 31 marca 1983r., na dowód czego przywołał stanowisko następcy prawnego pracodawcy i wniósł o przesłuchanie świadków.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie po przeprowadzeniu dowodu z akt osobowych skarżącego za okres pracy w Przedsiębiorstwie (...) w L.. Pozwany wskazał na art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013r., poz. 1440 ze zmianami; dalej: ustawa emerytalna) i przepisy, do których ten przepis się odwołuje, w tym na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zmianami; dalej: rozporządzenie RM z 1983r.). Podniesiono, że wprawdzie wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny wymagany do przyznania wcześniejszej emerytury, osiągnął wymagany na dzień 1 stycznia 1999r. staż ogólny 25 lat i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, jednak nie wykazał wymaganego na dzień 1 stycznia 1999r. stażu pracy w warunkach szczególnych, wynoszącego 15 lat. Udowodniony staż takiej pracy to 11 lat, 1 m-c i 20 dni (od dnia 11 listopada 1973r. do dnia 30 kwietnia 1975r., od dnia 1 kwietnia 1978r. do dnia 30 września 1980r. i od dnia 1 kwietnia 1983r. do dnia 31 maja 1990r.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarżący urodził się w dniu (...), zatem w dniu (...) 2011r. ukończył 60 lat.

(bezsporne)

W okresie od dnia 29 czerwca 1970r. wnioskodawca jest zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w L., którego następcami prawnymi był (...) S.A. w L. W., a obecnie jest (...) H (...) Spółka z o.o. w W.. W trakcie tego zatrudnienia wnioskodawca odbył zasadniczą służbę wojskową w dniach od 20 kwietnia 1971r. do 13 kwietnia 1973r. Pracę po wojsku podjął od dnia 24 marca 1973r. Ponadto w okresach od dnia 1 czerwca 1987r. do dnia 30 września 1987r. i od dnia 1 do 10 września 1988r. ubezpieczony był oddelegowany do pracy w (...) - budowa w L.. Przed 1999r. zatrudniony był na stanowiskach określanych następująco:

– przygotowywacz form od dnia 1 sierpnia 1970r. do dnia 31 lipca 1970r. i od dnia 24 kwietnia 1973r. do dnia 31 lipca 1973r.

– rozładowywacz form od dnia 1 sierpnia 1970r. do dnia 19 kwietnia 1971r.,

– maszynista wózka przesuwnego od dnia 1 lipca 1973r. do dnia 10 listopada 1973r.,

– młynowy surowców mineralnych od dnia 11 września 1973r. do dnia 30 kwietnia 1975r., i od dnia 1 kwietnia 1978r. do dnia 30 września 1980r.

– smarownik maszyn i urządzeń od dnia 1 maja 1975r. do dnia 31 marca 1978r.,

– betoniarz prefabrykatów – krajacz masy betonu komórkowego od dnia 1 października 1980r. do dnia 31 sierpnia 1982r.,

– krajacz masy betonu komórkowego od dnia 1 września 1982r. do dnia 31 marca 1983r.,

– maszynista suwnicy od dnia 1 kwietnia 1983r. do dnia 31 maja 1987r., od dnia 1 października 1987r. i od dnia 11 września 1988r. do dnia 31 maja 1990r.,

– brygadzista brygady rozładunkowej w magazynie od dnia 1 czerwca 1990r. do dnia 31 sierpnia 1992r.,

– murarz i murarz-smarownika wózków od dnia 1 września 1992r.

Przed 1999r. zakład, w którym jest zatrudniony skarżący, zajmował się produkcją elementów z betonu, w tym betonu komórkowego, a więc produkcją materiałów budowlanych.

(dowód: umowy o pracę, angaże, potwierdzenia zwolnienia z pracy i przyjęcia do pracy po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, pisma oddelegowujące do pracy w (...) – w aktach osobowych k.29, zeznania świadków W. G., L. O. i H. Z. z rozprawy w dniu 13 kwietnia 2015r., odpis książeczki wojskowej, świadectwa pracy w warunkach szczególnych, zaświadczenie (...) S.A. z dnia 4 maja 2011r. i pismo (...)z dnia 26 listopada 2014r. z załączonymi wykazami ~ w pliku emerytalnym)

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie zasługiwało na uwzględnienie, przy czym trzeba zaznaczyć, że dopiero w świetle okoliczności ustalonych w toku procesu.

Na wstępie trzeba wyjaśnić, że dokumentacja osobowa, wyjaśnienia wnioskodawcy i zeznania świadków dały spójny obraz przebiegu pracy ubezpieczonego w Prefabecie. Nie ujawniły się żadne okoliczności, które mogłyby podważać wiarygodność zebranych dowodów. Wprawdzie szczegółów ani wnioskodawca, ani świadkowie precyzyjnie nie byli w stanie podać, jednak jest to oczywiste z uwagi na upływ czasu. Wnioskodawca twierdził, że suwnicowym (okres niekwestionowanej pracy w warunkach szczególnych) został nawet wcześniej, niż wynika to z dokumentów osobowych, jednak precyzyjnej daty nie określił ani on, ani świadkowie. Okoliczność ta nie miała jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż i poprzednie stanowisko, niezależnie od daty powierzenia obowiązków suwnicowego, również – co zostanie wyjaśnione niżej – stanowiło pracę w warunkach szczególnych. Marginalnie należy też zauważyć, że dokument źródłowy w aktach osobowych wskazuje jako datę powrotu do pracy po odbyciu zasadniczej służby wojskowej dzień 24 kwietnia 1973r., a nie dzień 25 kwietnia 1973r., jak wynika z zaświadczenia (...) S.A. z dnia 4 maja 2011r.

Odnośnie podstawy materialnoprawnej należy wyjaśnić, że z art. 184 ustawy emerytalnej wynika, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, a więc w dniu 1 stycznia 1999r., osiągnęli po pierwsze okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz po drugie okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. w niniejszej sprawie wynoszący 25 lat. Przy tym emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie na dochody budżetu państwa środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu. Stosownie do powołanego w części wstępnej uzasadnienia §4 rozporządzenia Rady Ministrów z lutego 1983r. pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Skarżący niewątpliwie spełnia kryterium dotyczące wymaganego wieku, tego, że na dzień 1 stycznia 1999r. legitymował się sumą okresów składkowych i nieskładkowych przekraczającą 25 lat oraz tego, że nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Niesporna była także praca wnioskodawcy w warunkach szczególnych w łącznym wymiarze 11 lat 1 m-ca i 20 w okresach wskazanych w części wstępnej uzasadnienia. Spór koncentrował się na tym, czy praca wnioskodawcy przynajmniej w okresach wskazanych w piśmie (...) H (...) Spółki z o.o. w W. z dnia 26 listopada 2014r. była pracą w warunkach szczególnych, gdyż okresy te łącznie z niekwestionowanymi dawały wymagane 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Co do pracy skarżącego w warunkach szczególnych należy wobec tego wyjaśnić, że zgodnie z §2 ust. 2 powoływanego wcześniej rozporządzenia RM z 1983r. okresy pracy m.in. w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo pracy z adnotacją o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, bądź bez niej, nie jest jednak bezwzględną przesłanką do zaliczenia danej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Świadectwo nie jest wiążące dla organu rentowego i może podlegać weryfikacji. Decydujące znaczenie ma zawsze fakt rzeczywistego wykonywania pracy w szczególnych
warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dopiero w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie okresów pracy w warunkach szczególnych także w oparciu o inne dowody niż zaświadczenie z zakładu pracy, nawet jeśli pracownik nie posiada świadectwa w określonej w przepisie formie, albo jego treść budzi wątpliwości, które uzasadniały kwestionowanie tego zaświadczenia przez organ rentowy w fazie administracyjnej postępowania.

Trzeba też wskazać, że skoro art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej odwołuje się do przepisów dotychczasowych, to obowiązujące w tym zakresie rozporządzenie RM z 1983r. wydane zostało w oparciu o delegację z art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu
emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zmianami), w którym Radzie Ministrów powierzono w szczególności określenie rodzaju prac lub stanowisk pracy oraz warunków, na podstawie których osobom m.in. zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury w niższym wieku. Z art. 53 ust. 2 tej samej ustawy wynika, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników stale zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia – jest to regulacja tożsama z zawartą w obecnie obowiązującym art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej. W wykazie A, stanowiącym załącznik do wspomnianego rozporządzenia, w dziale V „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” wymienia się pod poz. 4 prace zbrojarskie i betoniarskie i pod poz. 11 prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych. W ocenie Sądu obowiązki wnioskodawcy w Prefabecie ściśle odpowiadały takim właśnie pracom. Pomocniczo w tej kwestii można odwołać się do przepisów resortowych, wydanych w oparciu o §1 ust. 2 tegoż rozporządzenia RM z 1983r., w niniejszej sprawie do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach. W zarządzeniu tym w dziale V pod poz. 4 wymienia się stanowiska zbrojarza, zbrojarza prefabrykatów, betoniarza, zestawiacza surowców i mieszanek oraz operatora betoniarki – betoniarza, zaś pod poz. 11 – ponownie zestawiacza surowców i mieszanek, młynowego surowców mineralnych, formowacza, operatora urządzeń formujących, operatora urządzeń obróbczych, wypalacza i robotnika w przemyśle materiałów budowlanych, wykonującego stale prace pomocnicze lub inne przy produkcji wyrobów ceramicznych lub materiałów ogniotrwałych. Produkcja Prefabetu to produkcja wyrobów z betonu, które służyły jako materiał do budowy przegród i pokryć ogniotrwałych (ścian, stropów, dachówek itp.). Stanowiska ściśle związane z produkcją betonu na skalę przemysłową wiązały się z koniecznością specjalizacji pracowników zatrudnionych przy tej produkcji przy obsłudze różnych maszyn, co w naturalny sposób skutkowało powstaniem specyficznego nazewnictwa tych stanowisk. Nie da się jednak nie zauważyć, że w istocie stanowiska betoniarza prefabrykatów – krajacza i krajacza masy betonu komórkowego to nic innego, jak szczególne rodzaje pracy betoniarza, niewątpliwie stanowiącej pracę w warunkach szczególnych. Prace te można zresztą zakwalifikować także jako prace operatora urządzeń obróbczych z poz. 11 zarządzenia resortowego. Z kolei praca na stanowiskach przygotowywacza form, rozładowywacza form (niewymienionego w piśmie Spółki (...) z dnia 26 listopada 2014r.) oraz smarownika maszyn i urządzeń to nic innego jak praca robotnika w przemyśle materiałów budowlanych, wykonującego stale prace pomocnicze lub inne przy produkcji materiałów ogniotrwałych, czyli poz. 11 pkt 7 zarządzenia resortowego.

Łącznie z okresami niekwestionowanymi przez pozwanego okresy zajmowania wskazanych 5 spornych stanowisk były wystarczające do przyjęcia, że skarżący legitymuje się również wymaganym dla przyznania wnioskowanego prawa stażem 15 lat pracy w warunkach szczególnych na dzień 1 stycznia 1999r. Tak więc już tylko dodatkowo wystarczy zaznaczyć, że skarżący spełniał ponadto warunki do zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej. Zgodnie bowiem z art. 108 ust. 1 i 3 w związku z art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974r., a więc w okresie, w którym wnioskodawca odbywał służbę, Dz.U. Nr 44 poz. 220 ze zmianami) okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy, o ile pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia najpóźniej w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z tej służby, a tak było w rozpatrywanej sprawie.

Udowodnienie przez wnioskodawcę na etapie postępowania sądowego, iż zachodzą wszystkie przesłanki przyznania mu wnioskowanej emerytury, skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477¹⁴§2 kpc i przyznaniem prawa do tejże emerytury od dnia 1 grudnia 2014r. (od początku miesiąca, w którym złożono wniosek – art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej) oraz stwierdzeniem na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej a contrario, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt II. wyroku).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE