UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 18 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie nadał klauzulę wykonalności tytułowi egzekucyjnemu - prawomocnemu nakazowi zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 14 października 2002 r., wydanemu w sprawie o sygn. akt XIII GNc 3356/02 - na rzecz wnioskodawcy. W uzasadnieniu wskazując jako podstawę prawną rozstrzygnięcia art. 788 § 1 k.p.c. Sąd zaznaczył, że wskazany we wniosku tytuł egzekucyjny w postaci prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 14 października 2002 r. dotyczył sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. (dawna nazwa: (...) spółka z ograniczona odpowiedzialnością w W.) przeciwko A. L. i K. L.. Z załączonej do akt umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 27 czerwca 2013 r. wynika, że wnioskodawca nabył od pierwotnie uprawnionego z tytułu egzekucyjnego wierzytelność przysługującą od dłużników wskazanych w tytule, tj. A. L. i K. L.. Zdaniem Sądu z uwagi na fakt, że umowę przelewu wierzytelności sporządzono w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi uznać należało, iż spełnione zostały przesłanki warunkujące możliwość nadania klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł dłużnik A. L.. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie art. 125 § 1 k.c. poprzez nadanie nakazowi zapłaty, klauzuli wykonalności mimo tego, iż roszczenie z tego nakazu przedawniło się. Skarżący zarzucił ponadto, że w 2004 r. zarówno wobec A. L. jak i drugiego (...) spółki jawnej (...), K. L., Sąd Rejonowy w Szczecinie ogłosił upadłość likwidacyjną. Postępowanie toczyło się pod sygnaturą akt GUp 19/04 w stosunku do A. L., GUp 20/04 w stosunku do K. L. oraz pod sygn. akt GUp 21/04 w stosunku do spółki jawnej (...) A. i K. L.. Wierzyciel natomiast nie zgłosił swojej wierzytelności, wobec tego wierzytelność ta nie została uznana na liście wierzytelności.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości.

W uzasadnieniu skarżący zarzucił nadto, że nakaz zapłaty nie został mu prawidłowo doręczony, a zatem nie było możliwości jego zaskarżenia. W konsekwencji nakaz nie uprawomocnił się. Korespondencja została doręczona na adres, pod którym pozwany nie przebywał, obecnie nie prowadzi działalności gospodarczej oraz nie zamieszkuje, wobec tego nie miał on możliwości odebrania korespondencji.

W dalszej kolejności skarżący podkreślił, że nawet gdyby przyjąć, że doszło do uprawomocnienia się nakazu zapłaty, to zgodnie z zgodnie z art. 125 k.c. roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu przedawnia się z upływem lat dziesięciu. Nakaz zapłaty był wydany w dniu 18 lipca 2002 r., a więc przedawnienie nastąpiło i dłużnik podnosi zarzut przedawnienia roszczenia. Zgodnie zaś z art. 236 Prawa upadłościowego i naprawczego każdy wierzyciel, jeżeli chce uczestniczyć w postępowaniu upadłościowym, winien zgłosić swoją wierzytelność. Wierzyciel (...) na podstawie tytułu wykonawczego - nakazu zapłaty w sprawie XIII GNc 3356/14, nie zgłosił swojej wierzytelności i brak jej na liście wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. Wierzytelność pochodziła sprzed daty ogłoszenia upadłości albowiem podstawą wydania nakazu zapłaty, była faktura VAT z dnia 27 grudnia 2000 r. W związku z tym, że wierzyciel nie zgłosił swojej wierzytelności na listę wierzytelności w postępowaniu upadłościowym i nie może jej obecnie dochodzić w postępowaniu egzekucyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu pierwszej instancji o tym, że w niniejszej sprawie wystąpiły podstawy do nadania klauzuli wykonalności na rzecz wnioskodawcy w trybie art. 788 k.p.c.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że zakres kognicji sądu w postępowaniu klauzulowym jest ograniczony. Przedmiotem kognicji sądu jest bowiem tylko formalne badanie wymagań obowiązujących w postępowaniu klauzulowym i wiążących się z celami, którym ono służy, także z uwagi na ochronę praw wierzyciela i dłużnika. Stosownie do treści obowiązujących przepisów sąd nadaje klauzulę wykonalności na posiedzeniu niejawnym (art. 766 k.p.c.), jednoosobowo (art. 782 k.p.c.), sprawdzając czy zaistniały przesłanki do nadania klauzuli wykonalności. W postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności w trybie art. 788 k.p.c. sąd bada przy tym jedynie na podstawie dokumentów przedłożonych przez wnioskodawcę czy wykazane zostało przejście uprawnień lub obowiązków. Dokument urzędowy lub prywatny z podpisem urzędowo poświadczonym, mający obrazować przejście uprawnień lub obowiązków, może stanowić podstawę do nadania klauzuli wykonalności jeżeli odnosi się do wierzytelności stwierdzonej tym tytułem egzekucyjnym. Znaczy to, iż sąd bada prawomocność i wykonalność orzeczeń, a także ustala treść oraz ważność oświadczeń woli zawartych w odpowiednich dokumentach, stwierdzających owo przejście oceniając także wynikające stąd konsekwencje prawne.

W okolicznościach niniejszej sprawy nie ulega wątpliwości - czemu zresztą nie przeczy sam skarżący - że wierzytelność, co do której przejścia na swoją rzecz domagał się wnioskodawca jest stwierdzona tytułem egzekucyjnym oraz, że przedłożony dokument w postaci umowy przelewu wierzytelności z dnia 27 czerwca 2013 r. spełnia wymogi określone w art. 788 § 1 k.p.c.

Z uwagi na treść stanowiska zaprezentowanego przez skarżącego w uzasadnieniu zażalenia w ocenie Sądu Okręgowego zaskarżonemu postanowieniu nie przeciwstawiono jakichkolwiek zarzutów, mogących skutkować wydaniem przez Sąd odwoławczy orzeczenia w postulowanym przez dłużnika kierunku.

W odniesieniu do pierwszego z przedstawionych w zażaleniu zarzutów, a mianowicie zarzutu przedawnienia, wskazać należy, że zarzut ten jako materialny nie podlega badaniu w postępowaniu klauzulowym, zatem nie ma on żadnego znaczenia z punktu widzenia trafności zaskarżonego rozstrzygnięcia. Jak zaznaczono powyżej kontrola sądu w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności ma charakter wyłącznie formalny, sprowadzając się do badania ewentualnych naruszeń procesowych w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności. W postępowaniu tym wyłączona jest natomiast merytoryczna kontrola, czy przejście uprawnienia lub obowiązku o jakim mowa w art. 788 § 1 k.p.c. istotnie nastąpiło z punktu widzenia przepisów prawa materialnego (por. uchwała SN z 19 marca 2009 r., III CZP 5/09, LEX nr 486175). Sąd nie bada zatem zasadności roszczenia, w tym podnoszonej przez dłużnika okoliczności, że przedawnieniu uległa wierzytelność stwierdzona tytułem egzekucyjnym - w niniejszej sprawie w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 14 października 2002 r. Podnoszone przez dłużnika zarzuty merytoryczne, w tym kwestia przedawnienia i istnienia określonej wierzytelności mogą być przedmiotem badania sądu wyłącznie w postępowaniu prowadzonym na skutek powództwa przeciwegzekucyjnego opartego na art. 840 k.p.c. (por. wyrok SN z 27 września 2005 r., V CK 183/05, LEX nr 172091; wyrok SN z 26 marca 2009 r., I CSK 282/08, LEX nr 528181).

Za nieuzasadniony należy uznać także zarzut skarżącego jakoby niezgłoszenie wierzytelności w toku postępowania upadłościowego i w konsekwencji nieuznanie jej na liście wierzytelności przesądzało o niemożności domagania się po ukończeniu postępowania upadłościowego nadania klauzuli wykonalności na wierzytelność stwierdzoną tytułem egzekucyjnym. Abstrahując od kwestii wykazania podnoszonych w tym kontekście okoliczności, wskazać należy, że w świetle regulacji przywołanego w zażaleniu art. 236 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, prawo dochodzenia swej należności po ukończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego służy wierzycielowi także wtedy, gdy w ogóle nie zgłosił wierzytelności do masy, ponieważ samo niedochodzenie wierzytelności nie wpływa na jej istnienie, a niezgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym pozbawia tylko wierzyciela możliwości zaspokojenia jej z masy upadłości. W zakresie twierdzeń skarżącego co do niemożności dochodzenia obecnie należności w postępowaniu egzekucyjnym wyjaśnić również należy, że zgodnie z treścią art. 146 ust. 1 i 4 p.u.n. - postępowanie egzekucyjne dotyczące wierzytelności podlegającej zgłoszeniu do masy upadłości, wszczęte przed ogłoszeniem upadłości, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości. Postępowanie to umarza się z mocy prawa po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Regulacja przewidziana w cytowanym wyżej przepisie nie dotyczy jednak sytuacji związanej z nadaniem klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu. Przyjmuje się bowiem, że chociaż formalnie postępowanie klauzulowe należy do postępowania egzekucyjnego, to jednak nie jest postępowaniem egzekucyjnym sensu stricto. Postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności nie stanowi bowiem wszczęcia egzekucji - wierzyciel dopiero na podstawie tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w tę klauzulę może wszcząć egzekucję (por. postanowienie SA w Poznaniu z 22 lutego 2013 r., ACz 127/13, LEX nr 128967).

Jak zaznaczono powyżej jeżeli orzeczenie jest prawomocne i podlega egzekucji, sąd nie ma uprawnień do uchylenia postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności. Obowiązek wykazania, iż nie wystąpiły przesłanki do nadania klauzuli wykonalności obciąża tego, kto wywodzi z nich skutki prawne (art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.). W uzasadnieniu zażalenia skarżący nie redagując konkretnego zarzutu podniósł jednak, że tytuł egzekucyjny któremu nadana została klauzula wykonalności na rzecz następcy prawnego nie uprawomocnił się na skutek nie doręczenia nakazu zapłaty. W tym względzie skarżący podkreślił, że korespondencja zawierająca odpis nakazu zapłaty z dnia 14 października 2002 r., wydanego w sprawie XIII GNc 3356/02 została skierowana na adres siedziby jego firmy, przy czym pod wskazanym adresem skarżący fatycznie działalności gospodarczej nie prowadzi już od marca 2004 r. W świetle powyższego zaznaczenia wymaga, że z akt sprawy XIII GNc 3356/02 wynika, że korespondencja sądowa został wprawdzie skierowana na adres prowadzonej działalności, niemniej powyższe nastąpiło w 2002 r. Przesyłka została nadto odebrana, doręczyciel stwierdził zaś, że odbioru dokonała osoba uprawniona ( vide: karta 20 akt XIII GNc 3356/02). Wobec przyjęcia dręczenia za skuteczne zarządzeniem z dnia 19 listopada 2002 r. stwierdzono, że nakaz uprawomocnił się z upływem dnia 19 listopada 2002 r., a zatem przed 2004 r., w czasie gdy skarżący prowadził działalność gospodarczą pod wskazanym adresem. Następnie prawomocnemu nakazowi nadana została klauzula wykonalności, a tytuł egzekucyjny wydano wierzycielowi ( vide: karta 18 akt XIII GNc 3356/02). Postanowienie w przedmiocie nadania klauzuli nie zostało zaskarżone, jako prawomocne zgodnie z art. 365 k.p.c. wywołało więc skutki procesowe i wiąże zarówno strony, jak i sądy orzekające w niniejszej sprawie.

Dodatkowo w kwestii doręczenia dokonanego pod adresem prowadzonej działalności gospodarczej do rąk osoby czynnej w lokalu przedsiębiorstwa, wskazać należy, że jeśli dana osoba prowadzi działalność w formie przedsiębiorstwa, które nie podlega rejestrowi w Krajowym Rejestrze Sądowym, to przesyłki sądowe winny być jej doręczane według zasad określonych w art. 133 § 1 k.p.c., a nie w § 2a, który dotyczy wyłącznie przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych, wpisanych do rejestru sądowego. Pisma sądowe dla przedsiębiorców będących osobami fizycznymi doręcza się więc według zasad przewidzianych dla osoby fizycznej.

W myśl zaś art. 135 § 1 k.p.c. - doręczenia dla osoby fizycznej dokonuje się w mieszkaniu, miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie. Podkreślenia wymaga, że z art. 135 k.p.c. nie da się wyprowadzić żadnej obowiązującej kolejności co do miejsca doręczenia. Sposób ujęcia przepisu, wskazuje na równorzędność wskazanych w nim miejsc. Posługuje się on bowiem w swojej treści zwykłym wyliczaniem, a ponadto użyty jest znak alternatywy „lub”. Gdyby ustawodawca chciał wprowadzić w tym przepisie gradację kolejności miejsca doręczenia, przepis zostałby sformułowany w inny sposób, np., że doręczenia dokonuje się w mieszkaniu, a gdyby to okazało się niemożliwe w miejscu pracy, itd. (M. Michalska-Marciniak [w:] Kodeks postępowania cywilnego, Komentarz do art. 1-366, Tom I, pod red. K. Piasecki, Legalis).

Zgodnie natomiast z art. 138 § 2 k.p.c. dla adresata, którego doręczający nie zastanie w miejscu pracy, można doręczyć pismo osobie upoważnionej do odbioru pism. Osobą upoważnioną do odbioru pism w rozumieniu tego przepisu jest osoba, która upoważniona jest do odbioru pism skierowanych do pracodawcy ( vide: postanowienie SN z 11 lutego 2000 r., III CKN 1217/99, LEX nr 51570; postanowienie SN z 22 października 2008 r., I PZ 27/08, LEX nr 565110), gdy adresat jest sam pracodawcą, wówczas osobą upoważnioną do odbioru pism będzie osoba przez niego wskazana lub zajmująca się w prowadzonym przez niego przedsiębiorstwie odbiorem korespondencji. Upoważnienie do odbioru może być dokonane w każdej formie w tym też w sposób dorozumiany. Zwłaszcza więc osoba urzędująca w lokalu przedsiębiorcy, umocowana do załatwiania w jego imieniu spraw służbowych, może być poczytana za upoważnioną w rozumieniu art. 138 § 2 k.p.c. Za taką osobę z pewności może być uznana sekretarka.

W niniejszej sprawie przyjąć trzeba, że skarżący nie podważył, że w spornym okresie prowadził działalność gospodarczą przy ul. (...) w S. oraz, że osoba potwierdzająca odbiór korespondencji zajmująca stanowisko sekretarki była upoważniona w tym zakresie. Ten adresem winien więc być traktowany jako adres miejsca pracy skarżącego w rozumieniu normy art. 135 k.p.c.

Z przedstawionych powyżej względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., oddalił zażalenie dłużnika jako bezzasadne.

SSO Patrycja Baranowska SSO Agnieszka Woźniak SSO Piotr Sałamaj

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE