UZASADNIENIE

Oskarżyciel prywatny B. L. prywatnym aktem oskarżenia oskarżył A. C. o to, że pismem z dnia 11 maja 2012r. skierowanym do Marszałka Województwa (...) ( pismo wpłynęło do Kancelarii Zarządu Województwa dnia 28 maja 2012r., natomiast do Kancelarii Sejmiku Województwa dnia 30 maja 2012r. ) pomówiła B. L. o takie postępowanie i właściwości , które poniżyły go w opinii publicznej i naraziły na utratę zaufania potrzebnego mu dla stanowiska , które obecnie zajmuje oraz działalności, która prowadzi , zwłaszcza przez stwierdzenia : „ zachowuje się nieetycznie „ , „ nagminnie przekracza uprawnienia „, „ wykorzystuje swoje stanowisko i wywiera nieformalne naciski na pracowników Sejmiku Województwa „, „ nakłania do niczym nieuzasadnionych kontroli „, „ co przekłada się na wzrost zysków MPK” i „ co za tym idzie na wzrost zysków osobistych Radnego L. „, „wykorzystuje swoje stanowisko by osiągać wyższe zyski w firmie niejako prywatnie przez niego reprezentowanej „, „ zachowanie takie jest nieetyczne (…) niezgodne z regulaminem, ale przede wszystkim z obowiązującym prawem „, „ wywieranie nacisku ma też miejsce w sposób formalny podczas sesji Sejmiku”, „ wezwanie do zaprzestania nielegalnych praktyk „ , tj. o przestępstwo z art. 212§1kk.

Sąd Rejonowy w Kielcach wyrokiem z dnia 28 stycznia 2013r. oskarżoną A. C. uniewinnił od popełnienia czynu zarzucanego jej aktem oskarżenia . Na podstawie art. 632 pkt.1kpk orzekł, że koszty procesu ponosi oskarżyciel prywatny B. L. .

Zasądził od oskarżyciela prywatnego B. L. na rzecz oskarżonej A. C. kwotę 1230 zł tytułem poniesionych przez nią kosztów zastępstwa procesowego.

Apelacje od tego wyroku wniósł pełnomocnik oskarżyciela prywatnego B. L. i zarzucił rozstrzygnięciu :

1. naruszenie prawa materialnego , a to :

a) art. 212§1kk poprzez jego bledną wykładnię i uznanie , że określenia zawarte w pismach A. C. z dnia 11 maja 2012r. i 27 maja 2012r. nie zawierają określeń , które poniżają B. L. w opinii publicznej lub narażają go na utratę zaufania potrzebnego dla pełnionego przez niego stanowiska i wykonywanego zawodu , a jedynie jej własna ocenę postępowania i właściwości B. L. ,

b) art. 212§1kk poprzez jego błędną wykładnię i uznanie , że wyrażenie przez A. C. własnej oceny postępowania i właściwości B. L. nie może zrealizować znamion przestępstwa pomówienia ,

2. obrazę przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia tj. art. 7kpk w zw. z art. 410kpk i art. 424kpk poprzez pominięcie w swoich rozważaniach faktu przesłania przez A. C. pisma z dnia 27 maja 2012r. o analogicznej treści , jak to z dnia 11 maja 2012r. do siedziby (...) w W. , a w konsekwencji uznanie , że zarzuty skierowane pod adresem B. L. uczynione zostały niepublicznie i miały na celu jedynie przedstawienie oceny jego zachowania ,

3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia , a polegający na przyjęciu , iż pomówienie dokonane przez A. C. miało charakter niepubliczny , podczas, gdy materiał dowodowy zebrany w sprawie prowadzi do odmiennych wniosków , a który to błąd miał wpływ na treść orzeczenia .

W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela prywatnego B. L. zasługuje na uwzględnienie .

Analiza akt sprawy niniejszej w szczególności przeprowadzonych dowodów i okoliczności z nich wynikających , prowadzi do wniosku , że zasadny jest podnoszony w apelacji pełnomocnika oskarżyciela prywatnego zarzut błędu w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego wyroku , co oczywiście miało wpływ na treść orzeczenia - art. 438 pkt.3kpk . Błędne ustalenia Sądu orzekającego są następstwem nie wyjaśnienia istotnych okoliczności czynu zarzucanego oskarżonej oraz dowolnej oceny przeprowadzonych dowodów , co powoduje, że dokonana przez Sąd Rejonowy ocena dowodów sprzeczna jest z wymogami przepisu art. 7kpk .

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, iż Sąd Rejonowy uznał, iż w niniejszej sprawie zachodzą warunki wyłączające bezprawność czynu A. C. określone w art. 213§1kk. Jak ustalił Sąd I instancji pomimo, że pismo A. C. z dnia 11 maja 2012r. nie przedstawiało oskarżyciela prywatnego B. L. jako radnego dobrze sprawującego swoja funkcję i zawierało oceny kategoryczne , to z uwagi na skierowanie pisma do jednej osoby tj. Marszałka Województwa (...) - zarzuty w nim zawarte zostały postawione niepublicznie , zaś oskarżona , która w chwili postawienia zarzutu była przekonana o jego zgodności ze stanem rzeczywistym , pozostawała w błędzie ( art. 28§1kk) co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego.

Z taką oceną prawną zachowania oskarżonej A. C. nie można się zgodzić , bowiem wnioski Sądu Rejonowego pozostają w oderwaniu od przeprowadzonych w sprawie niniejszej dowodów , a nadto istotne okoliczności pozwalające na całościową ocenę zachowania oskarżonej nie zostały w sposób wszechstronny wyjaśnione.

Przypomnieć należy w tym miejscu, iż z przepisu art. 213§1kk wynika, iż wyłączona jest bezprawność zniesławienia wówczas , gdy zarzut zniesławiający uczyniony został niepublicznie , a nadto gdy jest on prawdziwy. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury sprawca działa niepublicznie , gdy dokonany przez niego przekaz informacyjny nie jest dostępny dla bliżej nieokreślonej liczby osób. Z kolei kryterium prawdziwości zarzutu spełnione jest wówczas , gdy jego treść , w części , która może poniżyć w opinii publicznej , bądź narazić na utratę zaufania potrzebnego do danego stanowiska , zawodu lub rodzaju działalności odpowiada rzeczywistości , przy czym ciężar dowodu prawdy spoczywa na oskarżonym.

Analizując pisemne uzasadnienie zaskarżonego , w kontekście wyżej wskazanego poglądu, stwierdzić należy, że jest ono pobieżne i nie uwzględnia przeprowadzonych w toku postępowania dowodów. Z pisemnych motywów wynika , że o uznaniu , iż zarzuty wobec B. A. C. postawiła niepublicznie zdecydował fakt, że jako adresata pisma z dnia 11.05.2012r. wskazała Marszałka Województwa (...). Tymczasem jednak skoro o publicznym lub niepublicznym charakterze zarzutów decyduje to, czy informacja dostępna była , czy też nie dla bliżej nieokreślonej liczby osób , to koniecznym było ustalenie i przeanalizowanie przede wszystkim wybranego przez oskarżoną sposobu przekazania przedmiotowej informacji , bowiem nawet jeżeli uczyniono zarzut niepublicznie , ale z zamiarem i przy wykorzystaniu takiego sposobu przekazu informacyjnego , aby dotarł do wiadomości publicznej , to wyłączona jest możliwość stosowania art. 213§1kk. Z materiału dowodowego niniejszej sprawy , w tym również z wyjaśnień A. C. wynika, że złożyła ona przedmiotowe pismo do Kancelarii Urzędu Marszałkowskiego , przy czym jak sama wskazała napisała pismo do Marszałka Województwa (...) jako przełożonego oskarżyciela prywatnego i wnosiła o to by zbadał , czy czynności podejmowane przez B. L. jako radnego są zgodne z prawem. Już zatem ten fragment wyjaśnień oskarżonej , z którego wynika, że pismo z dnia 11.05.2012r. nie stanowiło prywatnej korespondencji wysłanej na adres co prawda urzędu, ale skierowanej do konkretnie wskazanej z imienia i nazwiska osoby , lecz skierowane zostało do Marszałka Województwa (...) i złożone w kierowanym przez niego urzędzie , czyni co najmniej wątpliwym ustalenie Sądu Rejonowego o niepublicznym charakterze uczynionego przez A. C. zarzutu. Zauważyć bowiem należy , że skierowanie pisma do urzędu jest działaniem zawierającym znamiona publiczności , bowiem z uwagi na konieczność nadania mu urzędowego biegu z jego treścią zapoznaje się co najmniej kilka osób. Powyższe wynika również z przeprowadzonych w niniejszej sprawie dowodów , jak choćby kserokopii przedmiotowego pisma (k.7) i znajdujących się na nim adnotacji , z których wynika, że początkowo pismo to wpłynęło do Kancelarii Zarządu ( w dniu 28.05.2012r.) , gdzie zostało zarejestrowane i nadano mu odpowiedni numer , następnie przekazano je do Kancelarii (...) ( w dniu 30.05.2012r.) , gdzie procedura rejestracyjna została powtórzona. Nadto na przedmiotowym piśmie znajdują się adnotacje świadczące o podejmowaniu przez urzędników stosownych czynności. Nie znajdują zatem potwierdzenia w przeprowadzonych dowodach twierdzenia Sądu Rejonowego , iż oskarżona nie może ponosić konsekwencji przekazania pisma przez Marszałka innym osobom , bowiem taką sytuację można byłoby ewentualnie rozważać, gdyby A. C. w czasie spotkania z Marszałkiem osobiście przekazała mu przedmiotowe pismo . Nie ulega bowiem wątpliwości, że odmiennej oceny wymaga sytuacja, w której wybrany zostanie taki sposób przekazania informacji , który z uwagi na specyfikę obiegu dokumentów w urzędzie w istocie powoduje, że z jego treścią zapoznaje się bliżej nieokreślona grupa osób . Sąd Rejonowy oceny tego aspektu zachowania oskarżonej nie mógł ograniczyć jedynie do założenia , że skoro pismo zaadresowane zostało do Marszałka Województwa (...) to nikt poza nim z jego treścią się nie zapoznawał , koniecznym natomiast wydaje się poczynienie ustaleń w zakresie rzeczywistego biegu złożonego przez A. C. pisma z dnia 11.05.2012r. Nadto zauważyć należy , że Sąd Rejonowy bezkrytycznie przyjął za wiarygodne wyjaśnienia A. C. wskazującej , że nie chciała zniesławić B. L. , a jedynie zwróciła się do bezpośredniego przełożonego o zbadanie zgodności z prawem działań radnego. Czyniąc ustalenia w zakresie zamiaru , co oczywiste , nie można poprzestać na deklaracjach oskarżonej , które należy ocenić w kontekście dokonanego przez nią sposobu przekazania tej informacji . Nie bez znaczenia dla tej oceny , jak się wydaje , pozostaje okoliczność , iż podobne zarzuty dotyczące działania B. L. jako radnego , zostały zawarte w piśmie z dnia 27.05.2012r. (k.47) skierowanym do siedziby (...) w W. . Choć Sąd Rejonowy odmówił wiary wyjaśnieniom oskarżonej zaprzeczającej , by wysyłała jakiekolwiek pismo do siedziby (...) w W. , to jednak potraktował tą okoliczność marginalnie . A przecież poczynienie ustaleń , czy pismo z dnia 27.05.2012r. zawierające zarzuty takie same jak w piśmie z dnia 11.05.2012r. do którego autorstwa przyznała się A. C. , zostało podpisane i wysłane przez oskarżoną także do innych niż bezpośredni przełożony B. L. , poddawałoby w wątpliwość wniosek Sądu Rejonowego, że brak było podstaw do uznania , że oskarżona świadomie wybrała taki sposób przekazania zarzutów aby dotarły do wiadomości publicznej .

Jak już wyżej wskazano przepis art. 213§1kk dla wyłączenia bezprawności zniesławienia prócz uczynienia zarzutu niepublicznie przewiduje wymóg jego prawdziwości, który spełniony jest wówczas , gdy zarzut odpowiada rzeczywistości . Ciężar udowodnienia prawdziwości zarzutu zniesławiającego obarczał oskarżoną i w tym zakresie nie ma zastosowania zasada określona w art. 5§2kpk , bowiem jeżeli osoba oskarżona o zniesławienie nie przedstawi dowodu prawdy , a istnieją niedające się rozstrzygnąć wątpliwości do prawdziwości sformułowanego zarzutu, nie można ich rozstrzygnąć na jego korzyść, w tym przypadku istnieje bowiem domniemanie dobrego imienia pokrzywdzonego. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy przyjął, iż ocena działań B. L. w piśmie z dnia 11.05.2012r. nie przedstawiała go w korzystnym świetle , oskarżona wyraziła ją w sposób kategoryczny , jednak w istocie sformułowała tam własna ocenę postepowania i właściwości radnego , a w chwili postawienia tych zarzutów była przekonana o ich zgodności ze stanem rzeczywistym , a więc działała w błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego – art. 28§1kk.

Również w tym zakresie ze stanowiskiem Sądu Rejonowego nie można się zgodzić . Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego , w tym w szczególności wyjaśnień oskarżonej prowadzi bowiem do odmiennego wniosku . A. C. nie tylko nie przedstawiła żadnych dowodów na poparcie zarzutów, które postawiła oskarżycielowi prywatnemu w piśmie z dnia 11.05.2012r. , ale treść jej wyjaśnień wskazuje , iż w chwili gdy je formułowała opierała się na bliżej niesprecyzowanych przypuszczeniach , czy podejrzeniach, o czym świadczą takie stwierdzenia jak „ ja mogłam tylko przypuszczać, że B. L. jest autorem szeregu skarg”, „ ja przypuszczałam tylko, że B. L. nakłaniał pracowników do nieuzasadnionych kontroli”, „ dochodziły mnie słuchy, że Pan L. jest częstym gościem Departamentu Infrastruktury”. W pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku brak jest analitycznej oceny wyjaśnień oskarżonej , co powoduje, iż uznanie , że działała ona w błędzie co do okoliczności stanowiących znamię czynu zabronionego jest co najmniej przedwczesne. Dodać jedynie w tym miejscu należy , że do uchylenia bezprawności pomówienia nie jest wystarczające przekonanie sprawcy o prawdziwości zarzutu tzw. dobra wiara , bowiem regulacja ta tj. art. 213§1kk ma stanowić tamę przed kłamliwymi zarzutami formułowanymi przez osoby, które następnie twierdzą , iż były przekonane o ich prawdziwości ( Komentarz do art. 213 kodeksu karnego - Andrzej Marek ).

W tej sytuacji istnieje konieczność ponownego rozpoznania przedmiotowej sprawy , a w szczególności ponownego przeprowadzenia dowodów , w szczególności należy ustalić procedurę obiegu dokumentu z dnia 11.05.2011r. złożonego przez A. C. w Kancelarii Urzędu Marszałkowskiego w K. , następnie wyjaśnić, czy to oskarżona zredagowała i wysłała pismo z dnia 27.05.2012r. do siedziby (...) w W. , w szczególności zażądać informacji, przez kogo zostało nadesłane, czy zawiera oryginalny podpis , czy stanowi kserokopię . Dopiero tak przeprowadzone dowody Sąd Rejonowy oceni zgodnie z wymogami art. 7kpk wydając następnie stosowne rozstrzygnięcie , które w razie konieczności uzasadni zgodnie z art. 424kpk .

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 §2kpk uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Kielcach .

SSO Krzysztof Sójka

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE