UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. decyzją z 13 marca 2014 roku, znak: (...), na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił Z. Ż. prawa do emerytury przy obniżonym wieku z tytułu co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Organ rentowy wskazał, iż powodem wydania decyzji odmownej był brak wymaganego 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach lub wykonywania pracy o szczególnym charakterze. Zakład nie uwzględnił okresów pracy od 1 października 1981 roku do 31 grudnia 1997 roku, jako zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Z. Ż. złożył odwołanie od decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu ukończenia 60 lat i posiadania ponad 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Odwołujący podniósł, że w okresie nie uznanym przez organ rentowy za pracę w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę jako ślusarz konserwator przy produkcji pasz, co mogą potwierdzić świadkowie.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z 30 października 2014 roku w sprawie VII U. 2082/14 zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając odwołującemu prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, począwszy od 15 lutego 2014 roku.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący Z. Ż. (ur. (...)) z zawodu jest mechanikiem maszyn rolniczych.

W okresach od 2 maja 1973 roku do 5 listopada 1973 roku oraz od 3 stycznia 1974 roku do 30 września 1981 roku Z. Ż. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w T. (obecnie (...) S.A.). W okresie zatrudnienia w w/w. przedsiębiorstwie, wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace w warunkach szczególnych tj. prace wiertnicze, geofizyczne, hydrogeologiczne i geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody; w okresie od 2 maja 1973 roku do 5 listopada 1973 roku na stanowisku pomocnika płuczkowego a w okresach od 3 stycznia 1974 roku do 24 października 1975 roku oraz od 7 listopada 1977 roku do 30 września 1981 roku na stanowisku płuczkowego.

W okresie zatrudnienia ww. przedsiębiorstwie, z dniem 25 października 1975 roku odwołujący rozpoczął odbywanie zasadniczej służby wojskowej, którą kontynuował do 15 października 1977 roku Po zakończeniu zasadniczej służby wojskowej, 7 listopada 1977 roku odwołujący ponownie podjął pracę na ostatnio zajmowanym stanowisku płuczkowego.

1 października 1981 roku Z. Ż. podjął zatrudnienie w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Wytwórni (...) w S. (zwanym dalej (...)) na stanowisku ślusarza na pełen etat.

1 czerwca 1989 roku odwołujący został zatrudniony na dotychczasowym stanowisku przez Przedsiębiorstwo Usługowo Produkcyjne (...) sp. z o.o. w G. (zwanym dalej (...) sp. z o.o.), jednak pracę wykonywał w dalszym ciągu na rzecz (...) na 3/4 etatu. Także po podpisaniu umowy o pracę z 1 grudnia 1989 roku z „ (...) sp. z o.o. jego miejsce pracy i stanowisko nie uległo zmianie. Zmianie uległ jedynie wymiar etatu, z 3/4 ponownie na pełen etat. Z dniem 1 maja 1990 roku odwołujący ponownie zawarł umowę o pracę z (...) na dotychczasowym stanowisku ślusarza. Od 1 czerwca 1993 roku odwołującemu w (...) przydzielono stanowisko ślusarza agregatowego.

W okresie od 1 października 1981 roku do 31 grudnia 1996 roku odwołujący pomimo zajmowanych stanowisk pracy: ślusarza, ślusarza - agregatowego wykonywał prace polegające na konserwacji, naprawie i zabezpieczaniu wszystkich urządzeń będących w ruchu ciągłym przy produkcji paszy tj. podnośników, redlerów - podajników, po których przesuwała się pasza, taśmociągów, granulatorów. Produkcja odbywała się na trzy zmiany. W halach produkcyjnych były tzw. śrutowniki, tj. urządzenia do produkcji śruty (rzepakowej, sojowej, kukurydzianej), która w 90% stanowiła składnik wytwarzanej paszy. Do produkcji paszy wykorzystywano także arachid, mączki mięsne, rybne, fosforany, a także szkodliwe aminokwasy. Warunki w halach produkcyjnych były bardzo trudne. Na jedną zmianę śrutowano 100 ton śruty. W związku z produkcją powstawało mnóstwo kurzu. Podczas pracy odwołującego urządzenia były w ruchu ciągłym, w powietrzu unosił się kurz i pył a temperatura w poszczególnych pomieszczeniach znacznie się różniła i była od bardzo niskiej po bardzo wysoką.

Odwołujący w okresie od 1 października 1981 roku do 31 grudnia 1996 roku, wyjąwszy okres od 1 czerwca 1989 roku do 31 listopada 1989 roku (kiedy to pracował na 3/4 etatu), pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, co najmniej 8 godzin dziennie.

(...) uległo przekształceniu w (...) S.A. w P. (zwane dalej (...) SA.). Odwołujący w dalszym ciągu pracował w Wytwórni (...) w S.. Jednakże od 1 stycznia 1997 roku jego stanowisko oraz charakter pracy uległ zmianie. Od tego dnia faktycznie wykonywał prace magazynowe, załadunkowe, wyładunkowe wyrobów paszowych oraz ich sprzedaż. Dopiero z dniem 1 marca 1997 roku odwołującemu formalnie przydzielono stanowisko pomocnika magazyniera, prowadzącego sklep, pomimo że już wcześniej od 1 stycznia 1997 roku faktycznie został skierowany do pracy na tym stanowisku, na którym pracował do końca zatrudnienia w (...) SA., tj. do 31 grudnia 1997 roku.

W świadectwie pracy z 31 grudnia 1997 roku (...) SA. stwierdziło, że odwołujący w okresie od 1 października 1981 roku do 31 grudnia 1997 roku wykonywał pracę sprzedawcy w Wytwórni (...) w S..

(...) SA. uległo likwidacji z dniem 14 sierpnia 1998 roku. Wytwórnia (...) w S. została nabyta przez (...) sp. z o.o. Następca prawny (...) sp. z o.o. spółka (...) s.a. wystawiła Z. Ż. świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 16 maja 2000 roku, w którym potwierdziła, że odwołujący w okresie od 1 października 1981 roku do 31 grudnia 1997 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na stanowisku robotnika magazynowego w Wytwórni (...) w S., wymienionego w wykazie A, dziale X, poz. 10 pkt 5. Jako podstawę prawną podano rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego i wzrostu rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach oraz Zarządzenie Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 31 marca 1988 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Razem z odwołującym w Wytwórni (...) w S. w w/w zakładach pracy pracowali:

Z. T., w okresie od 1 września 1966 roku do 14 sierpnia 1998 roku, na stanowisku konserwatora-elektryka na produkcji,

W. E. w okresie od 24 października 1968 roku do 14 sierpnia 1998 roku, na stanowisku konserwatora produkcji;

H. R. w latach od 1979 do 1987, na stanowisku technologa-kierownika zmiany.

Odwołujący legitymuje się stażem pracy w łącznej wysokości 25 lat, 5 miesięcy i 13 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Organ rentowy uznał za udowodniony okres zatrudnienia w szczególnych warunkach w wymiarze 6 lat, 2 miesięcy i 22 dni. Odwołujący nie jest członkiem OFE; (...) roku ukończył (...) lat.

Organ rentowy złożył apelację, zaskarżając wyrok w całości. Apelujący zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż zgromadzony materiał dowodowy uprawnia do twierdzenia, że odwołujący wykonywał w okresie od 1 października 1981 roku do 31 maja 1989 roku oraz od 1 grudnia 1989 roku do 31 grudnia 1996 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w szczególnych warunkach, a w konsekwencji naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. przepisu art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS poprzez przyznanie odwołującemu prawa do emerytury.

Skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ubezpieczonego, ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Odwołujący swoje uprawnienie do emerytury wywiódł z art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który stanowi, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1 ) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa
(ust. 2).

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3.

Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2).

Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4).

Zarówno w art. 184 ust. 1 pkt 1 jak i w art. 32 ust. 4 ustawodawca odsyła do „przepisów dotychczasowych”.

Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

W toku procesu sporną była przesłanka 15 letniego stażu pracy powoda w warunkach szczególnych.

Odwołujący twierdził, że fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach w niezbędnych wymiarze potwierdzić mogą świadkowie.

Sąd Okręgowy uznał, że dowody przedstawione przez powoda są wiarygodne i wystarczające do ustalenia, że w spornym okresie wykonywał on pracę w szczególnych warunkach.

Pozwany uzasadniając apelację podniósł, że Sąd oparł się wyłącznie na dowodach z zeznań świadków, całkowicie pomijając inne dokumenty zawarte w aktach emerytalnych odwołującego.

Wprawdzie świadkowie zeznali przed Sądem, że odwołujący w czasie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) pracował jako konserwator wszystkich urządzeń na produkcji ale żaden z nich nie potrafił podać w jakim okresie wykonywał taką pracę.

Skarżący szczegółowo uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że świadek H. R. pracował w Wytwórni (...) w latach 1979-1987, zatem mógł potwierdzić okres pracy powoda tylko do 1987 roku. Świadek W. E. wprawdzie sam pracował w firmie (...) w latach 1968 - 1998 i potwierdził, że odwołujący pracował tak jak on, przy konserwacji maszyn i urządzeń produkcyjnych, ale nie potrafił podać w jakim okresie odwołujący wykonywał taką pracę. Potwierdził natomiast, że Z. Ż. został oddelegowany do pracy w sklepie na rok, może 14 miesięcy. Również kolejny świadek, Z. T. nie potrafił podać w jakim okresie odwołujący pracował jako konserwator przy zabezpieczaniu produkcji i usuwaniu awarii urządzeń. Potwierdził natomiast, że odwołujący pod koniec zatrudnienia przez rok – półtora, pracował jako sprzedawca.

Z powyższego apelujący wywiódł, że żaden ze świadków nie potwierdził, aby odwołujący w czasie od 1 października 1981 roku do 31 maja 1989 roku oraz od 1 grudnia 1989 roku do 31 grudnia 1996 roku pracował stale i w pełnym wymiarze godzin przy konserwacji urządzeń oraz, że w tym samym czasie pracował bezpośrednio przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków i śruty.

Zdaniem pozwanego, również z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy nie wynika aby odwołujący wykonywał pracę w takim charakterze, jak to ustalił Sąd.

Na karcie 6 akt rentowych znajduje się świadectwo pracy z P. Przedsiębiorstwo (...) z 31 grudnia 1997 roku, z którego wynika, że odwołujący w okresie zatrudnienia od 1 października 1981 roku do 31 grudnia 1997 roku wykonywał pracę sprzedawcy. W punkcie 8 świadectwa pracy, który dotyczy zatrudnienia w szczególnych warunkach pracodawca nie zaznaczył, aby odwołujący wykonywał taką pracę. Z kolei w zaświadczeniach o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 24 listopada 1998 roku i z 16 czerwca 1999 roku pracodawca podał, że powód był zatrudniony jako pracownik magazynowy. W aktach sprawy znajdują się też świadectwa pracy z 30 listopada 1989 roku oraz z 30 kwietnia 1990 roku, z których wynika, że odwołujący w latach 1981- 1990 był zatrudniony był jako ślusarz. Z aneksu datowanego na 31 grudnia 1996 roku wynika, że odwołujący był zatrudniony jako pomoc magazynu - prowadzący sklep.

Stanowisko skarżącego nie zasługiwało na uwzględnienie. Sprowadza się ono do wskazania, że całość zgromadzonego w toku procesu materiału dowodowego jest niespójna. Apelujący chcąc jednak podważyć zaskarżony wyrok miał obowiązek wykazania, że Sąd I instancji dokonał wadliwej selekcji dowodów, naruszając art. 233 § 1 k.p.c. Takiej argumentacji skarżący nie przedstawił.

W ocenie Sądu II instancji, przeprowadzone w trakcie procesu dowody Sąd I instancji poddał wnikliwej analizie, zgodnie z przepisem art. 233 k.p.c. Sąd Okręgowy uwzględnił wszystkie dowody i dokonał prawidłowego wyboru, tych które stanowiły podstawę ustaleń faktycznych.

Wbrew zarzutom organu rentowego, Sąd I instancji nie pominął dowodów z dokumentów, wymienionych w uzasadnieniu apelacji. Sąd Okręgowy wyczerpująco uzasadnił z jakich względów dowodom z dokumentów w postaci: świadectwa pracy z 16 maja 2000 roku, z 31 grudnia 1997 roku oraz z 30 listopada 1989 roku, odmówił wiarygodności. Wobec oceny, której dokonał Sąd twierdzenia pozwanego o pominięciu tych dowodów okazały się gołosłowne.

Próbując podważyć ocenę dowodów z zeznań świadków dokonaną przez Sąd Okręgowy, sam skarżący potraktował je wybiórczo i nie dostrzegł, że informacje przekazane przez świadków wzajemnie się uzupełniają. Okoliczność, że jeden ze świadków miał możność zaobserwowania charakteru zatrudnienia powoda jedynie do 1987 roku, nie może zmienić ustaleń Sądu I instancji, skoro pozostali świadkowie pracowali z odwołującym dłużej, po 1987 roku i potwierdzili charakter i wymiar wykonywanych przez niego czynności.

Oczekiwanie apelującego aby świadkowie po upływie 35 lat wskazali datę rozpoczęcia pracy przez powoda przy produkcji paszy, jest całkowicie nieuzasadnione i oderwane od zasad doświadczenia życiowego. Świadkowie nawet odnośnie własnych okresów zatrudnienia wskazywali na lata a skarżący chciałby, żeby podali daty dzienne zatrudnienia powoda, co miałoby uwiarygodnić ich zeznania.

Na zakończenie ustosunkowania się wymagał także zarzut apelującego dotyczący, niesłusznego jego zdaniem, zaliczenia odwołującemu do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbytej przez Z. Ż. służby wojskowej, od 25 października 1975 roku do 15 października 1977 roku

W uzasadnieniu Sądu I instancji, na stronach 11-14 zawarta jest wyczerpująca argumentacja powyższej kwestii, którą Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje a pozwany, co trzeba podkreślić, całkowicie pominął i potraktował jako nieistniejącą. Ponieważ skarżący nie podjął jakiekolwiek polemiki ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, Sąd II instancji nie uznał potrzeby powielania wywodu Sądu w tym miejscu, a nie wymaga on uzupełnienia.

Reasumując, prawidłowo Sąd Okręgowy przyjął, że odwołujący od 1 października 1981 roku do 31 grudnia 1996 roku, wyjąwszy okres od 1 czerwca 1989 roku do 31 listopada 1989 roku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, będąc zatrudnionym kolejno na stanowiskach ślusarza i ślusarza – agregatowego, wykonywał prace, polegające na konserwacji, naprawie i zabezpieczeniu wszystkich urządzeń będących w ruchu na bieżąco przy produkcji paszy. Praca ta stanowi pracę w szczególnych warunkach, o której mowa w dziale XIV pod poz. 25 w zw. z działem X poz. 10 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zaskarżony wyrok odpowiada prawu i z tego względu Sąd II instancji, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację ZUS jako bezzasadną.

SSA Jolanta Cierpiał

SSA Dorota Goss-Kokot

SSA Iwona Niewiadowska-Patzer

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE