UZASADNIENIE

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 29 listopada 2012 roku dokonał rozliczenia świadczenia wnioskodawcy w związku z osiągniętym przychodem w roku 2009 . Organ rentowy wskazał, iż łączny przychód osiągnięty przez ubezpieczonego wyniósł 60657,25 zł i przekroczył niższą kwotę graniczną ustalona dla tego roku tj. 48285,20 zł łącznie o kwotę 12372,05 zł. Organ rentowy podniósł, że w roku 2009 świadczenie rentowe ubezpieczonego podlegało zmniejszeniu na łączną kwotę 1868,36 zł, a zatem ubezpieczony pobrał nienależnie świadczenie w kwocie 13281,63 zł.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 3 grudnia 2012 roku dokonał rozliczenia świadczenia wnioskodawcy w związku z osiągniętym przychodem w roku 2011. Organ rentowy wskazał, iż łączny przychód osiągnięty przez ubezpieczonego wyniósł 60332,55 zł i przekroczył niższą kwotę graniczną ustaloną dla tego roku tj. 52824,80 zł łącznie o kwotę 7507,75 zł. Organ rentowy podniósł, że w roku 2011 świadczenie rentowe ubezpieczonego podlegało zmniejszeniu na łączną kwotę 6015,54 zł, a zatem ubezpieczony pobrał nienależnie świadczenie w kwocie 15159,55 zł.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 5 grudnia 2012 roku dokonał rozliczenia świadczenia wnioskodawcy w związku z osiągniętym przychodem w roku 2010. Organ rentowy wskazał, iż łączny przychód osiągnięty przez ubezpieczonego wyniósł 59499,72 zł i przekroczył niższą kwotę graniczną ustalona dla tego roku tj. 50316,10 zł łącznie o kwotę 9183,62 zł. Organ rentowy podniósł, że w roku 2010 świadczenie rentowe ubezpieczonego podlegało zmniejszeniu na łączną kwotę 2888,86 zł, a zatem ubezpieczony pobrał nienależnie świadczenie w kwocie 17261,19 zł.

Odwołania od powyższych decyzji złożył ubezpieczony zarzucając organowi rentowemu, że rozliczając rentę do przychodów otrzymywanych z tytułu zatrudnienia w szpitalu doliczył przychodu z tytułu prowadzonej działalności, podnosząc jednocześnie, że wyliczenie przychodów przez ZUS miało charakter czysto teoretyczny, odbiegający od rzeczywistości. Jednocześnie ubezpieczony podniósł, iż nie został pouczony przez ZUS o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń emerytalnych lub rentowych, co – w jego opinii – zwalnia go od obowiązku zwrotu świadczeń pobranych mimo istnienia tych okoliczności.

W odpowiedziach na powyższe odwołania organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań w całości podtrzymując dotychczasowe stanowisko wyrażone w zaskarżonych decyzjach.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. B.jest z zawodu mgr inż. rolnictwa i przed przejściem na rentę pracował jako kierownik zakładu rolnego. Z uwagi na schorzenia okulistyczne, od 1983 roku pobiera rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy przyznaną na mocy decyzji z dnia 6 lutego 1984 roku na stałe. Po ukończeniu Średniego Studium (...)w K.w 1991 roku uzyskał tytuł technika masażysty. Bezpośrednio po szkole zaczął pracować w szpitalu w P.jako masażysta w pełnym wymiarze czasu pracy, a następnie od 1997 roku pracuje w Wojewódzkim Szpitalu w S.przy ul. (...), w pełnym wymiarze czasu pracy na takim samym stanowisku. Pierwszą działalność gospodarczą w zakresie masażu ubezpieczony podjął na terenie P., a w S.swoją działalność założył w 2001.

Dowód: niesporne a nadto zeznania ubezpieczonego k. 169v-170

Wnioskodawca od 1 października 1997 roku jest zatrudniony na cały etat w Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu (...) w S.. Z tytułu zatrudnienia w szpitalu ubezpieczony osiąga przychód, o wysokości którego regularnie przedkłada informacje do organu rentowego.

Z tytułu zatrudnienia w Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu (...) skarżący otrzymał wynagrodzenie w wysokości:

- 37 667,65 zł w 2009 roku,

- 36 848,52 zł w 2010 roku,

- 36 147,75 zł w 2011 roku.

Niesporne, a nadto dowody;

- informacja o przychodach uzyskanych w 2009 roku, k. 498

- informacja o przychodach uzyskanych w 2010 roku, k. 581

- informacja o przychodach uzyskanych w 2011 roku, k. 637

W związku z osiąganiem przychodu w poszczególnych latach, który uzasadniał zmniejszenie świadczenia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych kilkukrotnie wydawał decyzje o zwrocie świadczeń rozliczanych miesięcznie.

Dowód:

- decyzja z 26.02.2003 r., k. 302, pl. I akt ZUS

- decyzja z 16.03.2004 r., k. 326, pl. I akt ZUS

- decyzja z 9.03.2005 r., k. 348, pl. I akt ZUS

- decyzja z 6.03.2006 r., k. 372, pl. I akt ZUS

- decyzja z 10.04.2008 r., k. 423, pl. I akt ZUS

- decyzja z 11.03.2009 r., k. 459-460, pl. I akt ZUS

- decyzja z 15.03.2010 r., k. 504, pl. II akt ZUS

W latach 2009-2011, poza przychodem z tytułu zatrudnienia w Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu (...), ubezpieczony uzyskiwał przychód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Z tytułu prowadzonej działalności ubezpieczony opodatkowany był na zasadzie karty podatkowej. Ubezpieczony nie prowadził księgowości. Dokonując rozliczenia podatkowego M. B. nie uwzględniał w PIT 36 przychodu z tytułu prowadzenia działalności gospodarcze, a w PIT 36 wykazywał wyłącznie przygód z tytułu renty oraz z tytułu stosunku pracy.

Ubezpieczony nie informował ZUS o fakcie prowadzenia działalności gospodarczej i osiąganiu przychodów z tego tytułu.

Gdyby ubezpieczony opłacał składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w latach 2009-2011 to wyliczone byłyby one od najniższej podstawy wymiaru składki tj. 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Najniższa podstawa wymiaru składek za rok 2009 wynosiła łącznie 22989,60 zł

Najniższa podstawa wymiaru składek za rok 2010 wynosiła łącznie 22651,20 zł

Najniższa podstawa wymiaru składek za rok 2011 wynosiła łącznie 24184,80 zł

Łącznie przychód ubezpieczonego z tytułu zatrudnienia w Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu (...) oraz z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wyniósł:

- w 2009 roku 60657,25 zł,

- w 2010 roku 59499,72 zł,

- w 2011 roku 60332,55 zł.

Dowód:

- pismo z dnia 18.06.2013 r., k. 696, pl. II akt ZUS

- informacja o przychodach uzyskanych w 2009 roku, k. 498

- informacja o przychodach uzyskanych w 2010 roku, k. 581

- informacja o przychodach uzyskanych w 2011 roku, k. 637

Decyzją z dnia 28 lutego 2003 roku organ rentowy przeliczył należną ubezpieczonemu rentę uwzględniając dodatkowy staż pracy.

W standardowym pouczeniu zawartym w druku decyzji w pkt. VI wskazano, że prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu albo świadczenia te ulegają zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu zatrudnienia, służby lub innej pracy zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (…). Za przychód emerytur i rencistów prowadzących pozarolnicza działalność gospodarczą uważa się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne - jednak kwotę nie niższą niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. W pkt VII pouczenia wskazano, że zawieszeniu podlega emerytura (…) w razie osiągania przychodu przekraczającego kwotę 130% przeciętego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS. Kwota ta obowiązuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym została ogłoszona (ppkt 1). W przypadku osiągania przez osobę uprawnioną do świadczenia przychodu w kwocie przekraczającej miesięcznie 70% przeciętnego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, nie więcej niż 130% tego wynagrodzenia, emerytura lub renta podlega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą niż kwota maksymalnego zmniejszenia; (…) Kwoty maksymalnych zmniejszeń ogłasza Prezes GUS w formie komunikatu w Monitorze Polskim - przed terminem waloryzacji świadczeń. (ppkt2) W punkcie VIII wskazano natomiast, że w celu ustalenia, czy zachodzą okoliczności powodujące zawieszenie prawa do emerytury lub renty, albo wstrzymanie wypłaty lub zmniejszenia wysokości świadczenia jest Pan(i) zobowiązany(a) powiadomić organ rentowy o: 1) osiąganiu przychodu (wymienionego w części VI) i jego wysokości, 2) łącznej kwocie przychodu osiągniętego w roku kalendarzowym lub w poszczególnych miesiącach, w terminie do końca lutego następnego roku; jeżeli prowadzi Pan(i) pozarolniczą działalność i dobrowolnie opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - o łącznej kwocie podstawy wymiaru składek, a w przypadku nie opłacania składek - o kwocie jaką zadeklarował(a)by Pan(i) gdyby opłacał(a) składkę ( nie mniejszej niż kwota najniższej podstawy wymiaru składek).

Tożsame pouczenia zawarte było w kolejnych decyzjach ZUS dotyczących przeliczenia świadczenia, jak i w decyzjach waloryzacyjnych.

Dowód:

- decyzja z 28.02.2003 r., k. 306, pl. I akt ZUS

Ubezpieczony w spornym okresie składał oświadczenia o osiąganych przychodach. Nie zaznaczał w nich punktu 6, z którego wynika, że należy składać informacje o przychodach osiągniętych z pozarolniczej działalności, której wykonywanie podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

Niesporne a nadto dowód:

- oświadczenie z 30 grudnia 2008 r. k. 450 akt rentowych;

- oświadczenie z 27 lipca 2007 r. k. 477 akt rentowych;

- oświadczenie z 26 lutego 2010 r. k. 500 akt rentowych;

- oświadczenie z 29 lipca 2010 r. k. 544 akt rentowych;

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego okazało się nieuzasadnione.

Ubezpieczony jako rencista w latach 2009-2011 osiągał dodatkowy przychód z tytułu zatrudnienia w Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu (...). Nienależnie od powyższego, z okoliczności sprawy wynika, że ubezpieczony w latach 2009-2011 prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą. Niespornym przy tym było, że ubezpieczony nie opłacał składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w tych latach a jedynie składkę zdrowotną. W przedstawionym stanie faktycznym zasadna zatem była ocena prawna sytuacji ubezpieczonego na podstawie art. 104 ust. 1 w zw. z ust. 2 i ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach.

Norma art. 104 ust. 1 stanowi, że prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 (zatrudnienie, służba lub inna praca zarobkowa albo prowadzenie pozarolniczej działalności) oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4 i pkt 6. Natomiast ustęp 1a tego przepisu stanowi, że dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Norma art. 104 ust. 1a odsyła do art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w myśl której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

W ust. 4 przepisu art. 104 ustawy emerytalnej wskazano, iż przepisy ust. 1, 1a i 2 stosuje się również do osób wyłączonych z obowiązku ubezpieczenia społecznego z tytułu ustalenia prawa do emerytury i renty lub wykonujących działalność niepodlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z uwagi na podleganie temu obowiązkowi z innego tytułu.

Stosownie do ust. 8 przytaczanego przepisu, w razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130 % tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w dniu 31 grudnia 1998 r. w wysokości:

1)24 % kwoty bazowej obowiązującej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. - dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy;

2)18 % kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 - dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy;

3)20,4 % kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 - dla renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba.

W ust. 9 wskazano, iż kwoty maksymalnych zmniejszeń, o których mowa w ust. 8, podlegają podwyższeniu, przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w kolejnych terminach waloryzacji.

Dla roku 2009 kwoty graniczne przychodu wynosiły odpowiednio:

1) 25.999,80 zł - co stanowi sumę kwot przychodu odpowiadających 70 % przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w wysokości: 2.078,00 zł - od 1 stycznia 2009 r. do 28 lutego 2009 r., 2.167,60 zł - od 1 marca 2009 r. do 31 maja 2009 r., 2.230,00 zł - od 1 czerwca 2009 r. do 31 sierpnia 2009 r., 2.157,10 zł - od 1 września 2009 r. do 30 listopada 2009 r., 2.179,70 zł - od 1 grudnia 2009 r. do 31 grudnia 2009 r.;

2) 48.285,20 zł - co stanowi sumę kwot przychodu odpowiadających 130 % przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w wysokości: 3.859,20 zł - od 1 stycznia 2009 r. do 28 lutego 2009 r., 4.025,60 zł - od 1 marca 2009 r. do 31 maja 2009 r., 4.141,30 zł - od 1 czerwca 2009 r. do 31 sierpnia 2009 r., 4.006,00 zł - od 1 września 2009 r. do 30 listopada 2009 r., 4.048,10 zł - od 1 grudnia 2009 r. do 31 grudnia 2009 r.

Dla roku 2010 kwoty graniczne przychodu wynosiły odpowiednio:

1)27.093,40 zł - co stanowi sumę kwot przychodu odpowiadających 70 % przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w wysokości: 2.179,70 zł - od 1 stycznia 2010 r. do 28 lutego 2010 r., 2.270,60 zł - od 1 marca 2010 r. do 31 maja 2010 r., 2.321,50 zł - od 1 czerwca 2010 r. do 31 sierpnia 2010 r., 2.238,50 zł - od 1 września 2010 r. do 30 listopada 2010 r., 2.242,20 zł - od 1 grudnia 2010 r. do 31 grudnia 2010 r.;

2)50.316,10 zł - co stanowi sumę kwot przychodu odpowiadających 130 % przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w wysokości: 4.048,10 zł - od 1 stycznia 2010 r. do 28 lutego 2010 r., 4.216,70 zł - od 1 marca 2010 r. do 31 maja 2010 r., 4.311,30 zł - od 1 czerwca 2010 r. do 31 sierpnia 2010 r., 4.157,30 zł - od 1 września 2010 r. do 30 listopada 2010 r., 4.164,00 zł - od 1 grudnia 2010 r. do 31 grudnia 2010 r.

Dla roku 2011 kwoty graniczne przychodu wynosiły odpowiednio:

1)28.444,40 zł - co stanowi sumę kwot przychodu odpowiadających 70% przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w wysokości: 2.242,20 zł - od 1 stycznia 2011 r. do 28 lutego 2011 r., 2.406,80 zł - od 1 marca 2011 r. do 31 maja 2011 r., 2.426,50 zł - od 1 czerwca 2011 r. do 31 sierpnia 2011 r., 2.356,30 zł - od 1 września 2011 r. do 30 listopada 2011 r., 2.391,20 zł - od 1 grudnia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r.;

2)52.824,80 zł - co stanowi sumę kwot przychodu odpowiadających 130% przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w wysokości: 4.164,00 zł - od 1 stycznia 2011 r. do 28 lutego 2011 r., 4.469,70 zł - od 1 marca 2011 r. do 31 maja 2011 r., 4.506,30 zł - od 1 czerwca 2011 r. do 31 sierpnia 2011 r., 4.376,00 zł - od 1 września 2011 r. do 30 listopada 2011 r., 4.440,80 zł - od 1 grudnia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r.

Ustalenie, czy przychody rencisty uzasadniały pełną lub zmniejszoną wypłatę świadczenia lub jego zawieszenie następuje w rozliczeniu rocznym, tj. porównanie przychodów osiągniętych łącznie w roku kalendarzowym z rocznym limitem przychodów albo w rozliczeniu miesięcznym, tj. porównanie przychodów z poszczególnych miesięcy z dopuszczalnymi limitami w poszczególnych miesiącach. W tym miejscu trzeba dodać, że przychody osiągane z kilku działalności (np. w razie zbiegu zatrudnienia wykonywanego w ramach stosunku pracy z działalnością gospodarczą) podlegają sumowaniu.

W ustalonym stanie faktycznym, kwota przychodu ubezpieczonego w latach 2009-2011 została przez organ rentowy prawidłowo wyliczona. Na kwotę przychodu za rok 2009 roku składała się kwota przychodu z tytułu zatrudnienia łącznie 37667,65 zł wynikająca z zaświadczenia wystawionego przez pracodawcę oraz kwota z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej wyliczona przez organ rentowy na podstawie art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jako równowartość kwoty składek jaką zadeklarowałby ubezpieczony gdyby był obowiązany do opłacania składek (stanowiąca równowartość kwoty najniższej podstawy wymiaru składek z 2009 r.), łącznie 60657,25 zł. Tym samym przychód ubezpieczonego w roku 2009 roku przekroczył wyższą kwotę graniczną ustaloną dla tego roku (48285,20) o kwotę 12372,05 zł, co uzasadniało zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za rok 2009 o kwotę maksymalnego zmniejszenia tj. o 1868,36 zł.

Na kwotę przychodu z 2010 roku składała się kwota przychodu z tytułu zatrudnienia łącznie 36 848,52 zł wynikająca z zaświadczenia wystawionego przez pracodawcę oraz kwota z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej wyliczona przez organ rentowy na podstawie art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jako równowartość kwoty składek jaką zadeklarowałby ubezpieczony gdyby był obowiązany do opłacania składek (stanowiąca równowartość kwoty najniższej podstawy wymiaru składek z 2010 r.), łącznie 59499,72 zł. Tym samym przychód ubezpieczonego w roku 2010 przekroczył wyższą kwotę graniczną ustaloną dla tego roku tj. 50316,10 zł łącznie o kwotę 9183,62 zł, co uzasadniało zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za 2010 roku o kwotę maksymalnego zmniejszenia tj. o 2888,86 zł.

Na kwotę przychodu z 2011 roku składała się kwota przychodu z tytułu zatrudnienia łącznie 36 147,75 zł wynikająca z zaświadczenia wystawionego przez pracodawcę oraz kwota z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej wyliczona przez organ rentowy na podstawie art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jako równowartość kwoty składek jaką zadeklarowałby ubezpieczony gdyby był obowiązany do opłacania składek (stanowiąca równowartość kwoty najniższej podstawy wymiaru składek z 2011 roku), łącznie 60332,55 zł. Tym samym przychód ubezpieczonego w roku 2011 przekroczył wyższą kwotę graniczną ustaloną dla tego roku tj. 52824,80 zł łącznie o kwotę 7507,75 zł, co uzasadniało zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za 2011 roku o kwotę maksymalnego zmniejszenia tj. o 6015,54 zł.

Uwadze Sądu nie uszło przy tym, że ubezpieczony kwestionował możliwość doliczenia przez organ rentowy do łącznej kwoty osiągniętego przez niego przychodu z tytułu zatrudnienia dodatkowo przychodu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Ubezpieczony w tym zakresie podniósł, że wyliczenie przychodów przez ZUS miało charakter teoretyczny i w żadnej mierze nie wynikało ze zbadania jego rzeczywistej sytuacji majątkowej. Nadto ubezpieczony wskazał, iż rozliczając się na zasadach karty podatkowej, mając jednocześnie zatrudnienia na pełnym etacie, jest zwolniony z obowiązku opłacania składki emerytalno-rentowej i wypadkowej. Z działalności zaś opłaca jedynie składkę zdrowotną. Zdaniem Sądu powyższa argumentacja ubezpieczonego nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Podkreślenia wymaga, że osiąganie przychodu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej nie może być utożsamiane (tak jak chciałby tego ubezpieczony) z obowiązkiem opłacenia składki. W oświadczeniach składanych corocznie ubezpieczonego (np. k. 500 akt rentowych) chodzi przede wszystkim o wskazanie wszystkich źródeł przychodów których zsumowanie miałoby wpływ na wysokość uzyskiwanego świadczenia.

Sąd zwrócił w pierwszej kolejności uwagę, że w art. 104 ust. 1a ustawy emerytalnej wprost wskazano, że dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód, o którym mowa w ust. 1 (z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego) przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. W art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazano, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 ( a zatem osób prowadzących pozarolniczą działalność) stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Wysokość minimalnej składki ZUS dla osób prowadzących działalność gospodarczą w latach 2009-2011 wynosiła odpowiednio 1915,80 zł miesięcznie w 2009 roku, 1887,60 zł miesięcznie w 2010 roku oraz 2015,40 zł miesięcznie w 2011 roku. Tym samym uznać należało, że organ rentowy przyjął prawidłowe stawki przychodów z tytułu prowadzonej przez ubezpieczonego działalności gospodarczej w latach 2009-2011.

Sąd zwrócił przy tym uwagę, że organ rentowy miał prawo domagać się od ubezpieczonego zwrotu wskazanych w decyzji kwot, jako świadczeń nienależnych.

W myśl przepisu art. 138 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. 09.153.1227 ze zm.) - osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Tak więc z powyższego wynika, iż ze świadczeniem pobranym nienależnie mamy do czynienia w sytuacji, gdy zaistniały okoliczności, które powodują ustanie prawa do tego świadczenia (ewentualnie zawieszenie tego prawa lub wstrzymanie wypłaty), a mimo to świadczenie zostaje wypłacone przez organ rentowy i pobrane przez osobę wcześniej uprawnioną do świadczenia.

W niniejszej sprawie, ustalono, że ubezpieczony mimo prowadzenia działalności gospodarczej w latach 2009-2011 informował ZUS wyłącznie o osiąganiu przychodu z tytułu zatrudnienia, nie składał natomiast stosownych oświadczeń dotyczących prowadzonej przez niego równolegle pozarolniczej działalności gospodarczej.

Sąd zwrócił przy tym uwagę, że ubezpieczony został stosownie pouczony zarówno o okolicznościach powodujących zmniejszenie wysokości świadczenia, jak również o obowiązku poinformowania o nich organu rentowego. Mianowicie w standardowej informacji zawartej w drukach decyzji organu rentowego m.in. decyzji z 28 lutego 2003 roku w pkt. VI wskazano, że prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu albo świadczenia te ulegają zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu zatrudnienia, służby lub innej pracy zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (…). Za przychód emerytur i rencistów prowadzących pozarolnicza działalność gospodarczą uważa się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne - jednak kwotę nie niższą niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. W pkt VII pouczenia wskazano, że zawieszeniu podlega emerytura (…) w razie osiągania przychodu przekraczającego kwotę 130% przeciętego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS. Kwota ta obowiązuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym została ogłoszona (ppkt 1). W przypadku osiągania przez osobę uprawnioną do świadczenia przychodu w kwocie przekraczającej miesięcznie 70% przeciętnego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, nie więcej niż 130% tego wynagrodzenia, emerytura lub renta podlega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą niż kwota maksymalnego zmniejszenia; (…) Kwoty maksymalnych zmniejszeń ogłasza Prezes GUS w formie komunikatu w Monitorze Polskim - przed terminem waloryzacji świadczeń. (ppkt2) W punkcie VIII wskazano natomiast, że w celu ustalenia, czy zachodzą okoliczności powodujące zawieszenie prawa do emerytury lub renty, albo wstrzymanie wypłaty lub zmniejszenia wysokości świadczenia jest Pan(i) zobowiązany(a) powiadomić organ rentowy o: 1) osiąganiu przychodu (wymienionego w części VI) i jego wysokości, 2) łącznej kwocie przychodu osiągniętego w roku kalendarzowym lub w poszczególnych miesiącach, w terminie do końca lutego następnego roku; jeżeli prowadzi Pan(i) pozarolniczą działalność i dobrowolnie opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - o łącznej kwocie podstawy wymiaru składek, a w przypadku nie opłacania składek - o kwocie jaką zadeklarował(a)by Pan(i) gdyby opłacał(a) składkę ( nie mniejszej niż kwota najniższej podstawy wymiaru składek). Tożsame pouczenia zawarte było we wszystkich kolejnych decyzjach ZUS dotyczących przeliczenia świadczenia, jak i w decyzjach waloryzacyjnych.

Mając na uwadze powyższe Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji

Przewodniczący:	SSO Gabriela Horodnicka-Stelmaszczuk
Protokolant:	sekr. sądowy Renata Sekinda

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE