UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 4 grudnia 2013 r. Sąd Okręgowy
w K., w sprawie z powództwa P. N. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w S. o zapłatę, zasądził od pozwanego na rzecz powoda tytułem zadośćuczynienia kwotę 300.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 kwietnia 2011 r. do dnia zapłaty (pkt 1), kwotę 184.881,19 zł tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby powoda za okres od kwietnia 2011 r. do listopada 2013 r.
z ustawowymi odsetkami w zakresie kwoty 19.021,19 zł od dnia 11 kwietnia 2011 r. do dnia zapłaty, w zakresie kwot miesięcznych po 19.310 zł należnych za okres od maja 2011 r. do października 2011 r. - od dnia 11 każdego miesiąca do dnia zapłaty, natomiast w zakresie kwot miesięcznych po 2.000 zł należnych za okres od listopada 2011 r. do listopada 2013 r. - od dnia 11 każdego miesiąca do dnia zapłaty (pkt 2); zasądził od pozwanego na rzecz powoda rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie po 22.000 zł miesięcznie, począwszy od dnia
1 grudnia 2013 r., płatną do 11 - ego dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat (pkt 3); ustalił odpowiedzialność pozwanego na przyszłość za skutki wypadku, któremu powód uległ w dniu 7 września 2010 r. (pkt 4); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 5); nie obciążył powoda kosztami sądowymi od oddalonej części powództwa (pkt 6); nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Kaliszu kwotę 41.260 zł tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych (pkt 7) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.229 zł tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego (pkt 7)

(wyrok – k. 2246 – 2246 verte).

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane na podstawie ustaleń, które Sąd Apelacyjny w całości podzielił i przyjął za własne. Z ustaleń tych wynikało
w szczególności, że w dniu 7 września 2010 r. na drodze (...) pomiędzy miejscowościami W. i W. doszło do wypadku drogowego, na skutek którego powód, będący pasażerem pojazdu M. (...), doznał ciężkich uszkodzeń ciała w postaci rozległych obrażeń zagrażających życiu. Kierujący tym pojazdem Z. M. podczas niewłaściwego wykonywania manewru wyprzedzania doprowadził do czołowego zderzenia z ciągnikiem siodłowym marki R. (...) z przyczepą i poniósł śmierć.

Kierowca uczestniczący w zdarzeniu był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym Towarzystwie (...).

Powód po wypadku przez okres od 7 września 2010 r. do 18 października 2010 r. hospitalizowany był na Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii Szpitala (...) w J.. Po zakończeniu leczenia w Szpitalu
w J., powód przebywał w Szpitalu w O. od dnia
18 października 2010 r. do dnia 1 grudnia 2010 r. Do szpitala w O. powód trafił ponownie w dniu 28 kwietnia 2011 r. w związku
z infekcją dróg moczowych i kamicą nerkową - hospitalizowany był do dnia
29 kwietnia 2011 r.

W wyniku zdarzenia z dnia 7 września 2010 r. powód doznał stłuczenia pnia mózgu, krwiaka śródmózgowego, stłuczenia płuc, a ponadto powierzchniowych ran na głowie, stłuczenia powieki górnej oka lewego i otarć naskórka na kończynach. Aktualnie u powoda rozpoznano stan wegetatywny
z niedowładem spastycznym czterokończynowym, które są następstwem doznanych obrażeń mózgowych. Powód nie jest zdolny do samodzielnej egzystencji i wymaga całodobowej, wszechstronnej opieki osób trzecich przede wszystkim podawania leków, płynów i odpowiednio przygotowanych pokarmów przez sondę dożołądkową, odsysania wydzieliny z dróg oddechowych, stosowania profilaktyki przeciwodleżynowej, cewnikowania dróg moczowych, stosowania pieluchomajtek oraz podkładów ze względu na brak kontroli zwieraczy. W otoczeniu powoda muszą być zachowane warunki higieniczne, ponieważ powód ze względu na długotrwałe leżenie, brak możliwości wykonywania samodzielnych ruchów oraz obecność tracheostomii i cewników moczowych narażony jest na częste zakażenia i stany zapalne. Powód wymaga okresowych konsultacji lekarskich i zleconych badań laboratoryjnych oraz regularnego stosowania lekarstw, a także stałej pielęgnacji i rehabilitacji. Zasadne jest stosowane u powoda do tej pory leczenie, pielęgnacja, rehabilitacja i dieta.

Powód jest odżywiany z użyciem gastrostomii, ma zwiększone zapotrzebowanie energetyczne, wymaga podawania płynów i odpowiednio przygotowanych pokarmów, stosowana dieta wysokobiałkowa oraz tłuszczowo - węglowodanowa o sprofilowanym charakterze jest adekwatna do potrzeb powoda.

Powód wymaga udrażniania dróg oddechowych z użyciem specjalistycznego sprzętu medycznego, cewnikowania dróg moczowych, stosowania profilaktyki przeciwodleżynowej i zapewnienia warunków higienicznych w otoczeniu. Opiekę nad powodem może sprawować każda osoba, która posiada wiedzę i umiejętności wykwalifikowanej pielęgniarki. Powód wymaga wyspecjalizowanej opieki pielęgniarskiej, przy czym część zabiegów
i czynności pielęgnacyjnych może wykonywać jego rodzina i najbliższe otoczenie. Stan powoda zmienia się, co ma związek głównie ze stanami zapalnymi dróg oddechowych i układu moczowego. W momentach zaostrzenia dolegliwości ze strony tych układów, opieka pielęgniarska jest niezbędna przez 24 h.

Trwały uszczerbek na zdrowiu powoda wynosi 100% ze względu na encefalopatię uniemożliwiającą samodzielną egzystencję. Ze względu na stan powoda będący skutkiem ciężkich uszkodzeń centralnego układu nerwowego rokowania na przyszłość nie są dobre.

Koszty związane z utrzymaniem powoda wynoszą od 20.000 – 24.000 zł miesięcznie. Na zakup lekarstw, nutridrinków, środków higienicznych, materiałów opatrunkowych powód wydatkuje około 800 – 1.000 miesięcznie.

Powód jest rehabilitowany przez rehabilitanta od piątku do niedzieli po godzinie dziennie. Koszt rehabilitacji to kwota 70 zł za godzinę. W pozostałe dni powód ma rehabilitację przy pomocy domowników i rodziny.

Koszty dodatkowej diety, żywności wynoszą za mięso około 150 zł miesięcznie, natomiast za warzywa około 20 zł miesięcznie.

Wypożyczenie sprzętu rehabilitacyjnego na okres 3 miesięcy wynosi
368 zł.

W dniu 30 listopada 2011 r. matka powoda zawarła umowę na świadczenie całodobowych usług opiekuńczych i pielęgniarskich. Koszt opieki wynosi 27 zł za godzinę. Opieka pielęgniarska jest świadczona od 1 grudnia 2010 r.

Pismem z dnia 8 lutego 2011 r., które wpłynęło do pozwanego w dniu
11 lutego 2011 r., zgłoszone zostały następujące roszczenia: zapłaty kwoty 1.200.000 zł tytułem zadośćuczynienia, przyznania renty z tytułu zwiększonych potrzeb w łącznej kwocie 26.982,62 zł, kwoty 46.104 zł tytułem kosztów opieki, kwoty 457,62 zł tytułem zwrotu innych kosztów, kwoty 820 zł tytułem strat rzeczowych, kwoty 5.614 zł tytułem kosztów przejazdu, kwoty 6.946,71 zł tytułem kosztów leczenia oraz kwoty 525,99 zł tytułem utraconych dochodów.

Powód przed wypadkiem mieszkał razem z żoną i dzieckiem. Powód pracował zawodowo w (...) Ochrony (...), zarabiał około 2.000 zł miesięcznie.

Powód miał wypłacaną przez pozwanego rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie 2.690 zł miesięcznie od kwietnia 2011 r. do października
2012 r.

Postanowieniem z dnia 26 marca 2012 r. Sąd Okręgowy w Kaliszu
w drodze zarządzenia tymczasowego na czas trwania procesu zasądził od pozwanego na rzecz powoda rentę w kwocie 7.000 zł miesięcznie od dnia
10 listopada 2011 r. do dnia wydania postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia i następnie w kwocie po 9.680 zł miesięcznie.

Postanowieniem z dnia 29 maja 2012 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi zmienił powyższe postanowienie w ten sposób, że kwotę 7.000 zł podwyższył do kwoty 17.310 zł, a kwotę 9.680 zł do kwoty 20.000 zł miesięcznie.

Poza wypłacaną na bieżąco rentą z tytułu zwiększonych potrzeb, pozwany dotychczas wypłacił powodowi świadczenia w następującej wysokości:

• 200.000 zł tytułem zadośćuczynienia

• 6.720 zł tytułem zwrotu kosztów opieki za okres od 1 grudnia 2010 r. do
31 marca 2011 r.

• 525,99 zł tytułem utraconego dochodu,

• 540 zł za zniszczoną odzież,

• 34,60 za dokumentację,

• 5.337,42 zł tytułem poniesionych kosztów dojazdów w dniach od 7 września 2010 r. do 31 marca 2011 r.,

• 7.108,21 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia.

Postanowieniem z dnia 20 grudnia 2010 r. Sąd Okręgowy w Kaliszu ubezwłasnowolnił całkowicie P. N.. Opiekunem prawnym powoda jest jego matka Z. N..

Postanowieniem z dnia 27 marca 2012 r. Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim zezwolił Z. N., jako opiekunowi prawnemu powoda, na dokonanie czynności prawnej w jego imieniu polegającej na wytoczeniu powództwa o zapłatę odszkodowania i zadośćuczynienia oraz świadczenia rentowego za obrażenia ciała i trwałe następstwa oraz krzywdy doznane
w wyniku zdarzenia z dnia 7 września 2010 r.

Powód ma na utrzymaniu dwoje dzieci: z pierwszego małżeństwa - syna, który ma obecnie lat 17 oraz syna z drugiego małżeństwa, mającego 4 lata. Żona powoda poniosła śmierć w tym samym zdarzeniu co powód, małoletnim dzieckiem zajmuje się jej brat. Matka powoda płaci na rzecz starszego syna powoda kwotę 500 zł miesięcznie tytułem alimentów, natomiast na młodszego przekazuje sporadycznie bliżej nieokreślone kwoty.

Powód mieszka razem z rodzicami oraz bratem. Rodzice powoda są na emeryturze. Z. N. otrzymuje emeryturę w kwocie około 1.226 zł, a J. N. w kwocie 1.434 zł. Brat powoda obecnie nie pracuje.

(...) Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia realizuje świadczenia w zakresie opieki pielęgniarskiej w trybie ambulatoryjnym i w domu pacjenta. Świadczenia pielęgniarki realizowane są od poniedziałku do piątku od godziny 8.00 do godziny 18.00, świadczenia nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej realizowane są w przypadkach nagłych zachorowań lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia, które nie jest stanem nagłym, natomiast pielęgniarska opieka długoterminowa jest realizowana od poniedziałku do piątku od godziny 8.00 do godziny 20.00 oraz w soboty, niedziele i dni ustawowo wolne od pracy w medycznie uzasadnionych przypadkach.

Sąd Okręgowy uwzględnił częściowo powództwo, mając na uwadze, że bezsporna była w sprawie zasada odpowiedzialności pozwanego.

Zważywszy na rozmiar i powagę doznanych przez powoda szkód na osobie, Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że kwota 500.000 zł
tytułem zadośćuczynienia będzie adekwatna do zakresu cierpień fizycznych
i psychicznych powoda. Zasądzeniu podlegała jednak ostatecznie jedynie kwota 300.000 zł, bowiem pozwany przed wszczęciem postępowania wypłacił powodowi kwotę 200.000 zł. Zadośćuczynienie zostało zasądzone wraz z ustawowymi odsetkami zgodnie z żądaniem pozwu, tj. od dnia 6 kwietnia 2011 r., podczas gdy żądanie zasądzenia zadośćuczynienia w pozostałym zakresie Sąd Okręgowy oddalił, uznając je za niezasadne.

Rozstrzygając w przedmiocie roszczeń pozwu dotyczących zasądzenia renty na zwiększone potrzeby Sąd Okręgowy kierował się wynikami postępowania dowodowego, z których wynikało, że powód wymaga całodobowej opieki świadczonej przez wyspecjalizowaną firmę, której koszt wynosi około 20.000 zł miesięcznie, rehabilitacji w wymiarze 1 godziny dziennie, której koszt miesięczny opiewa na kwotę 1.800 zł, specjalnej diety, stanowiącej wydatek rzędu 200 zł miesięcznie oraz zakupu lekarstw i nutridrinków za kwotę około 800 – 1.000 zł miesięcznie. W konsekwencji za adekwatną rentę z tytułu zwiększonych potrzeb powoda Sąd Okręgowy uznał kwotę w wysokości 22.000 zł miesięcznie, którą zasądził począwszy od grudnia 2013 r.

W odniesieniu do żądania pozwu w zakresie skapitalizowanej renty Sąd Okręgowy miał natomiast na uwadze, że od kwietnia 2011 r. do października 2011 r. powód miał wypłacaną przez pozwanego rentę w kwocie po 2.690 zł miesięcznie, a zatem za ten okres powodowi należały się kwoty po 19.310 zł miesięcznie (22.000 zł – 2.690 zł = 19.310 zł).

Ze względu na to, że powód wniósł o zasądzenie za kwiecień 2011 r. kwoty 19.021,19 zł, Sąd Okręgowy objął tę kwotę wydanym wyrokiem. Ponadto Sąd Okręgowy uwzględnił żądanie powoda zasądzenia tytułem renty za okres od maja 2011 r. do października 2011 r. kwot po 19.310 zł miesięcznie (łącznie
115.860 zł). Biorąc zaś pod uwagę okoliczność wypłacania powodowi od listopada 2011 r. kwot po 20.000 zł miesięcznie na podstawie postanowienia
w przedmiocie zabezpieczenia, Sąd Okręgowy uznał, że od listopada 2011 r. do listopada 2013 r. - przy przyjęciu renty w wysokości po 22.000 zł miesięcznie - przysługuje powodowi kwota 50.000 zł (25 miesięcy x 2.000 zł = 50.000 zł). Co za tym idzie Sąd Okręgowy ostatecznie z tytułu skapitalizowanej renty za okres od kwietnia 2011 r. do listopada 2013 r. zasądził kwotę 184.881,19 zł (19.021,19 zł + 115.860 zł + 50.000 zł) wraz z należnymi odsetkami od poszczególnych kwot miesięcznych od dnia 11 każdego miesiąca.

Sąd Okręgowy oddalił powództwo w pozostałym zakresie, jako nie znajdujące uzasadnienia w zgromadzonym materiale dowodowym.

Przychylając się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego za mogące powstać w przyszłości skutki wypadku, któremu uległ powód w dniu
7 września 2010 r., Sąd Okręgowy miał na względzie bardzo ciężki stan zdrowia powoda, określony przez biegłych jako wegetatywny, złe rokowania na przyszłość oraz realną obawę pogorszenia stanu zdrowia powoda, a tym samym pogłębienia już istniejącej szkody, względnie powstania nowej szkody.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art. 100 k.p.c., nie obciążając powoda kosztami od oddalonej części powództwa ze względu na jego sytuację majątkową, rodzinną, zdrowotną. Mając zaś na uwadze, że pozwany przegrał sprawę w 79,30%, w tej części Sąd Okręgowy nakazał ściągnąć od pozwanego nieuiszczone koszty sądowe

(uzasadnienie zaskarżonego wyroku – k. 2253 – 2259).

Wyrok Sądu Okręgowego został zaskarżony przez obie strony, przy czym pozwany objął zakresem swej apelacji rozstrzygnięcie zawarte w pkt. 2
w części ponad zasądzoną kwotę 56.840 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 8.120 zł od dnia 11 kwietnia 2011 r. do dnia zapłaty oraz od kwot miesięcznych po 8.120 zł za okres od maja 2011 r. do października 2011 r.;
w pkt. 3 w części ponad zasądzoną od pozwanego na rzecz powoda kwotę
10.810 zł tytułem renty z tytułu zwiększonych potrzeb. tj. co do kwoty 11.190 zł, a także w pkt. 6, 7, 8 rozstrzygających o kosztach procesu.

Pozwany zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. w zw. 232 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie za udowodniony fakt, że:

- zwiększyły się potrzeby powoda w sposób uzasadniający przyjęcie, że wysokość należnej mu renty winna równać się kwocie 22.000 zł miesięcznie,

- konieczna i niezbędna jest opieka pielęgniarska nad powodem
w wymiarze 24 h na dobę, gdy tymczasem na podstawie zebranego materiału dowodowego nie można uznać tego za wykazane,

2. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 822 k.c., art. 444 § 2 k.c.
w zw. z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (...) poprzez ich błędną wykładnię i pominięcie, że obowiązek zapłaty renty przez pozwanego wyznaczają niezbędne wydatki i potrzeby poszkodowanego, a pozwany nie jest obowiązany do refundacji całości generowanych, czy ponoszonych wydatków, a jedynie do pokrycia kosztów, które z punktu widzenia stanu zdrowia powoda byłyby niezbędne i celowe,

3. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 822 k.c., art. 361 k.c.
w zw. z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (...) poprzez przyjęcie, że koszt opieki pielęgniarskiej
w wysokości 20.000 zł miesięcznie stanowi w przypadku powoda koszt niezbędny dla zachowania niepogorszonego stanu jego zdrowia, gdy tymczasem w ocenie pozwanego wystarczające byłoby sprawowanie opieki przez opiekuna medycznego, pobyt w ośrodku leczniczo - diagnostycznym lub sprawowanie opieki w ramach NFZ,

4. naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 k.p.c. wskutek poczynienia błędnych ustaleń faktycznych w sprawie, w szczególności poprzez:

- pominięcie treści złożonych wyjaśnień na rozprawie w dniu 26 września 2013 r. przez biegłą sądową S. P., która wyjaśniła, że „część zabiegów i pielęgnacji powoda może wykonywać jego najbliższa rodzina”, a nadto, że byłoby korzystne, aby pielęgniarka była przez cały czas przy powodzie, aczkolwiek nie jest to niezbędne.” Takie czynności jak karmienie, profilaktyka przeciwodleżynowa, kąpiel, czyszczenie sprzętu itp. mógłby wykonywać opiekun medyczny. Nadto w/w biegła wskazała, że „gdy stan powoda jest wyciszony opieka pielęgniarska nie jest potrzebna 24 h”, i wysnucie wniosku, że opieka nad powodem winna być świadczona przez wykwalifikowaną pielęgniarkę przez 24 h na dobę, gdy tymczasem gdyby Sąd uwzględnił w/w wyjaśnienia biegłej winien przyjąć, że wystarczająca byłaby opieka przeszkolonego opiekuna medycznego zwłaszcza, że część czynności opiekuńczych może wykonywać rodzina,

- pominięcie treści zeznań Z. N., która podała, że potrafi obsługiwać sprzęt potrzeby do zapewnienia powodowi właściwej opieki, potrafi
i wykonuje szereg czynności pielęgnacyjno opiekuńczych nad powodem, co świadczy o tym, że opieka pielęgniarska nie jest niezbędna przez 24 h na dobę,

- pominięcie treści złożonych przez biegłą sądową S. P. zeznań, w których nie wyjaśniła o ile wzrosło zapotrzebowanie energetyczne powoda
i bezpodstawne przyjęcie, że zasadne są koszty diety uwzględniające wzrost ponad dwukrotny zapotrzebowania energetycznego,

- nieuwzględnienie przy szacowaniu wysokości renty z tytułu zwiększonych potrzeb kwoty 1.500 zł otrzymywanej przez powoda z ZUS, która powinna być przeznaczana na zwiększone wydatki powoda,

- sprzeczność w poczynionych ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że uzasadniona stawka za godzinę opieki nad powodem wynosi 27 zł
i jednoczesne przyjęcie, że koszt miesięczny opieki nad powodem wynosi
20.000 zł, gdy tymczasem przy w/w stawce za godzinę opieki nad powodem miesięczny koszt opieki nie jest równy kwocie 20.000 zł (27 x 24 x 30 =
19.440 zł),

- pominięcie wyjaśnień NFZ, z których wynika, że opieka długoterminowa pielęgniarska jest możliwa od poniedziałku do piątku od godz. 8 - 20 oraz
w soboty, niedziele i święta w przypadkach medycznie uzasadnionych, co mogłoby mieć wpływ na ograniczenie ponoszonych przez powoda kosztów opieki,

- pominięcie w treści dokonywanych ustaleń faktycznych pisma MOPS
z dnia 27 stycznia 2012 (k. 1777), z którego wynika wysokość stawki za godzinę opieki na terenie miejsca zamieszkania powoda, gdy tymczasem uwzględnienie przedmiotowego pisma prowadziłoby do wniosku, że koszty opieki nad powodem byłyby niższe niż wskazywane w pozwie i przyjęte przez Sąd,

- pominięcie w treści ustaleń faktycznych, że od stycznia 2014 r. wynagrodzenie minimalne wynosi 1.680 zł brutto, w 2013 r. wynosiło 1.600 zł brutto. Nawet gdyby hipotetycznie przyjąć, że do opieki nad powodem konieczne jest zatrudnienie 4 osób w oparciu o minimalne wynagrodzenie, to koszt ich zatrudnienia nie przekroczyłby kosztu wskazywanego przez pozwanego jako zasadnego kosztu opieki na 8.810 zł i oscylowałby wokół kwoty 6.720 zł,

5. naruszenie prawa procesowego, tj. art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez:

- oddalenie wniosku dowodowego strony pozwanej o powołanie biegłego sądowego z dziedziny opieki długoterminowej i paliatywnej dla określenia koniecznego wymiaru opieki nad powodem, a w szczególności ustalenia, czy opiekę nad powodem mógłby wykonywać opiekun medyczny, czy konieczna jest pomoc pielęgniarska, czy powód mógłby przebywać w ośrodku leczniczo - opiekuńczym i oszacowania kosztów z tym związanych, gdy tymczasem w ocenie strony pozwanej zachodziła potrzeba uzyskania przez Sąd wiadomości specjalnych z w/w dziedziny medycyny, a wykonana opinia przez biegłych
z (...) w P. nie była wystarczająca, zwłaszcza, że
w ich składzie nie było lekarza o takiej specjalności,

- poprzez oddalenie wniosku dowodowego strony pozwanej o powołanie biegłego sądowego z dziedziny dietetyki na okoliczność ustalenia właściwej diety powoda i wysokości koniecznego zapotrzebowania energetycznego i oszacowania ewentualnych zwiększonych kosztów z tym związanych, gdy tymczasem
w ocenie pozwanego przeprowadzenie dowodu w tym względzie było konieczne
i uzasadnione, bowiem w skład biegłych z instytutu nie wchodził dietetyk,
a biegła S. P. nie potrafiła podać, w jakiej wysokości nastąpił wzrost zapotrzebowania energetycznego powoda.

W konkluzji pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku zgodnie
z wnioskiem zawartym w apelacji

(apelacja pozwanego – k. 2263 – 2268).

Powód natomiast, zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego w części dotyczącej pkt. 5 w zakresie oddalenia żądania zasądzenia zadośćuczynienia
w kwocie 200.000 zł oraz w części dotyczącej pkt. 8, zarzucił obrazę prawa materialnego, tj. 445 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię pojęcia „odpowiedniej sumy", w szczególności nie wzięcie przez Sąd pod uwagę wszystkich istotnych kryteriów wpływających na tę postać kompensaty, skutkujące przyjęciem, że
w zaistniałym stanie faktycznym kwota w łącznej wysokości 500.000 zł jest
w stanie wyrównać krzywdę powoda, jaką poniósł w następstwie wypadku z dnia 7 września 2010 r., podczas gdy rozmiar cierpień fizycznych oraz psychicznych, ich natężenie, okres i przebieg, młody wiek powoda, śmierć jego żony
w tym samym wypadku, uniemożliwienie powodowi sprawowania opieki
i wychowywania synów, zwłaszcza młodszego z nich, zniweczenie wszelkich planów i marzeń powoda, uzależnienie jego bytu w całości od pomocy osób trzecich i jakości opieki przez nich sprawowanej, a także brak możliwości powrotu do życia sprzed wypadku wskazują, że kwota ta nie jest
w stanie wyrównać krzywdy wynikającej z uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia będących konsekwencją przedmiotowego wypadku.

W konsekwencji powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez podwyższenie zasądzonego zadośćuczynienia do kwoty 500.000 zł przy zachowaniu dotychczasowych warunków płatności oraz o stosowną zmianę rozstrzygnięcia w zakresie kosztów postępowania, a także o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm prawem przepisanych

(apelacja powoda – k. 2276 – 2279).

Pozwany w odpowiedzi na apelację powoda wniósł o jej oddalenie oraz
o zwrot kosztów postępowania apelacyjnego (k. 2284 – 2286).

Sąd Apelacyjny dodatkowo ustalił, co następuje:

Powód wymaga stałej, 24 godzinnej opieki pielęgniarskiej, która nie może być zastąpiona opieką świadczoną przez opiekuna medycznego, ponieważ zmienny stan zdrowia powoda wymaga częstych interwencji pielęgniarskich

(opinia biegłego z zakresu chorób wewnętrznych i geriatrii R. B. (1) – k. 2382 – 2386).

Opiekun medyczny pełni rolę pomocniczą w opiece nad przewlekle chorym, nie mając uprawnień do wykonywania iniekcji, odsysania wydzieliny
z dróg oddechowych, podawania pokarmu przez sondę, cewnikowania pęcherza moczowego, co należy do kompetencji pielęgniarek. Czynności te muszą być wykonywane na bieżąco, niekiedy nieregularnie, potrzeba ich wykonania może pojawić się nagle i niespodziewanie. Czynności tych nie mogą wykonywać rodzice powoda

(opinia biegłego z zakresu chorób wewnętrznych i geriatrii R. B. (1) – k. 2328 – 2334).

Prawidłowe odżywianie osób przewlekle chorych odgrywa istotną rolę
w procesie leczenia oraz zapobiega postępowi choroby. Organizm chorego
w porównaniu do osób zdrowych ma zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Nieodpowiednio zbilansowana dieta prowadzi do pogorszenia stanu odżywienia, a przez to do osłabienia i pogorszenia stanu zdrowia, zwiększa ryzyko nawracających infekcji i powstawania odleżyn

(opinia biegłego z zakresu chorób wewnętrznych i geriatrii R. B. (1) – k. 2328 – 2334).

Zapotrzebowanie energetyczne powoda wg szacunkowej wagi ciała (wg B. – 89 kg, zaś wg T. – 81 kg przy wzroście 189 cm) wynosi 2.670 kcal/dobę – 4.005 kcal/dobę, w tym zapotrzebowanie na białko wynosi od 73,71 g/dobę do 80,99 g/dobę

(opinia biegłego z zakresu chorób wewnętrznych i geriatrii R. B. (1) – k. 2382 – 2386).

Koszty wyżywienia w przypadku odżywiania przez sondę są wyższe
od kosztów wyżywienia osoby zdrowej o 20 - 25% i wynikają z diety wysokobiałkowej.

(ustna opinia uzupełniająca biegłego R. B. (1) – k. 2359 – 2359 verte).

Z punktu widzenia interesu chorego bardziej korzystne jest, aby przebywał w warunkach domowych, niż w warunkach hospicjum, czy zakładu opiekuńczego, bo wiąże się to przede wszystkim z mniejszym ryzykiem zakażeń
i (właściwą) opieką. Pobyt powoda w warunkach domowych przy jego obecnym stanie zdrowia jest uzasadniony

(ustna opinia uzupełniająca biegłego R. B. (1) – k. 2359 – 2359 verte).

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w styczniu 2012 r. opiewały na następujące kwoty: 631,54 zł (koszt zakupu leków), 133,70 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 433,46 zł (koszt zakupu opatrunków), 23.901,68 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 25.100,38 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w październiku 2012 r. opiewały na następujące kwoty: 1.165,49 zł (koszt zakupu leków), 291,26 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 332,44 zł (koszt zakupu opatrunków), 22.247,33 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 24.036,52 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w listopadzie 2012 r. opiewały na następujące kwoty: 983,98 zł (koszt zakupu leków), 209,47 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 12,55 zł (koszt zakupu opatrunków), 21.760,22 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 22.966,22 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w grudniu 2012 r. opiewały na następujące kwoty: 820,70 zł (koszt zakupu leków), 181,61 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 25,48 zł (koszt zakupu opatrunków), 22.187,72 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 23.215,51 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w styczniu 2013 r. opiewały na następujące kwoty: 765,61 zł (koszt zakupu leków), 173,26 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 430,46 zł (koszt zakupu opatrunków), 22.382,45 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 23.751,78 zł

(zestawienie kosztów i rachunki – koperta znajdująca się na karcie 2375).

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w lutym 2013 r. opiewały na następujące kwoty: 1.076,64 zł (koszt zakupu leków), 164,85 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 20.062,97 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 21.304,46 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w marcu 2013 r. opiewały na następujące kwoty: 1.008,63 zł (koszt zakupu leków), 144,85 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 202,72 zł (koszt zakupu opatrunków), 21.924,30 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 23.280,50 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w kwietniu 2013 r. opiewały na następujące kwoty: 942,10 zł (koszt zakupu leków), 142,47 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 469,68 zł (koszt zakupu opatrunków), 21.771,21 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 23.325,46 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w lipcu 2013 r. opiewały na następujące kwoty: 236,79 zł (koszt zakupu leków), 150,70 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 492,17 zł (koszt zakupu opatrunków), 22.591,76 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 23.471,42 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w październiku 2013 r. opiewały na następujące kwoty: 580,19 zł (koszt zakupu leków), 166,59 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 359,74 zł (koszt zakupu opatrunków), 22.408,75 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 23.515,27 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w grudniu 2013 r. opiewały na następujące kwoty: 425,06 zł (koszt zakupu leków), 160,06 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 25,10 zł (koszt zakupu opatrunków), 22.191,24 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 22.801,46 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w lutym 2014 r. opiewały na następujące kwoty: 590,98 zł (koszt zakupu leków), 205,03 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 34,10 zł (koszt zakupu opatrunków), 19.856,26 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 20.686,37 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w marcu 2014 r. opiewały na następujące kwoty: 596,68 zł (koszt zakupu leków), 172,15 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 257,90 zł (koszt zakupu opatrunków), 21.973,91 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 23.000,64 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w kwietniu 2014 r. opiewały na następujące kwoty: 607,60 zł (koszt zakupu leków), 173,87 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 12,57 zł (koszt zakupu opatrunków), 21.884,62 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 22.678,66 zł

(zestawienie kosztów i rachunki – koperta znajdująca się na karcie 2376).

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w listopadzie 2014 r. opiewały na następujące kwoty: 486,19 zł (koszt zakupu leków), 161,52 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 25,18 zł (koszt zakupu opatrunków), 21.961,15 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 22.634,04 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w grudzień 2014 r. opiewały na następujące kwoty: 423,43 zł (koszt zakupu leków), 168 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 26,54 zł (koszt zakupu opatrunków), 21.936 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 22.553,97 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w styczniu 2015 r. opiewały na następujące kwoty: 425,29 zł (koszt zakupu leków), 153,47 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 237,80 zł (koszt zakupu opatrunków), 22.477,34 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 23.293,90 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w lutym 2015 r. opiewały na następujące kwoty: 521,38 zł (koszt zakupu leków), 216,02 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 53,83 zł (koszt zakupu opatrunków), 19.970,53 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 20.761,76 zł

(zestawienie kosztów i rachunki – koperta znajdująca się na karcie 2374).

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w styczniu 2014 r. opiewały na następujące kwoty: 331,66 zł (koszt zakupu leków), 160,45 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 91,40 zł (koszt zakupu opatrunków), 23.074,52 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 23.658,03 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w maju 2014 r. opiewały na następujące kwoty: 510 zł (koszt zakupu leków), 160,69 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 22.187,90 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 22.858,68 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w czerwcu 2014 r. opiewały na następujące kwoty: 526,73 zł (koszt zakupu leków), 172,56 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 25,14 zł (koszt zakupu opatrunków), 21.472,93 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 22.197,36 zł

(zestawienie kosztów i rachunki – koperta znajdująca się na karcie 2378).

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w maju 2013 r. opiewały na następujące kwoty: 373,85 zł (koszt zakupu leków), 135,16 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 24,37 zł (koszt zakupu opatrunków), 21.460,74 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 21.994,12 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
we wrześniu 2013 r. opiewały na następujące kwoty: 601,96 zł (koszt zakupu leków), 154,93 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 52,77 zł (koszt zakupu opatrunków), 21.292,55 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 22.102,21 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w październiku 2014 r. opiewały na następujące kwoty: 280,56 zł (koszt zakupu leków), 214,33 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 25,18 zł (koszt zakupu opatrunków), 22.440,40 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 22.960,47 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w lipcu 2014 r. opiewały na następujące kwoty: 406,63 zł (koszt zakupu leków), 166,06 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 255,07 zł (koszt zakupu opatrunków), 22.575,80 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 23.403,56 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
w sierpniu 2014 r. opiewały na następujące kwoty: 1.513,54 zł (koszt zakupu leków), 168,80 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 216,52 zł (koszt zakupu opatrunków), 21.795,10 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 23.693,96 zł.

Wydatki związane z leczeniem powoda i zapewnieniem mu opieki
we wrześniu 2014 r. opiewały na następujące kwoty: 513,68 zł (koszt zakupu leków), 161,17 zł (koszt zakupu środków higienicznych), 25,18 zł (koszt zakupu opatrunków), 21.433,72 zł (koszt opieki, rehabilitacji i żywności) - łącznie 22.133,75 zł

(zestawienie kosztów i rachunki – koperta znajdująca się na karcie 2379).

Przy uwzględnieniu ogólnego stanu zdrowia powoda warunki prawidłowego odżywiania i opieki pielęgniarskiej zapewniającej szybką reakcję pod względem pogarszającego się stanu zdrowia powoda są spełnione, o czym świadczy brak odleżyn

(opinia biegłego z zakresu chorób wewnętrznych i geriatrii R. B. (1) – k. 2382 – 2386).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Żadna ze stron skarżących nie zdołała przekonać Sądu Apelacyjnego
o zasadności prezentowanych postulatów dotyczących dokonania korekty wydanego w pierwszej instancji wyroku, przez co zarówno apelacja powoda, jak
i apelacja pozwanego podlegały oddaleniu. Niemniej jednak, podzielając stanowisko pozwanego o potrzebie pozyskania materiału dowodowego na okoliczność ustalenia ewentualnej potrzeby zapewnienia powodowi całodobowej, wykwalifikowanej opieki oraz właściwej diety uwzględniającej zapotrzebowanie energetyczne powoda w aktualnym stanie zdrowia, którym nie dysponował
Sąd I instancji wskutek wadliwej decyzji procesowej o oddaleniu wniosku pozwanego w tym przedmiocie, Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe, dopuszczając dowód z opinii R. B. (1) - biegłego
z dziedziny chorób wewnętrznych i geriatrii. Tym samym Sąd Apelacyjny zgodził się z pozwanym, że opinia (...) im. K. M.
w P. oraz uzupełniające ją ustne opinie biegłych działających za (...) Medyczny, w tym opinie S. P., nie były wystarczające
do kategorycznego rozstrzygania o potrzebach żywieniowych powoda
i rodzaju niezbędnej dla niego opieki osób trzecich, a w konsekwencji
o wysokości należnej powodowi renty z tytułu zwiększonych potrzeb, której zakwestionowanie stało się punktem ciężkości apelacji pozwanego.

Pozwany powołując się na niewątpliwie występujące braki w materiale dowodowym dążył do wykazania, że uznane przez Sąd Okręgowy koszty opieki zapewnianej powodowi w dotychczasowy sposób są nieuzasadnione i zawyżone, skoro istnieją przesłanki zdrowotne przemawiające za umieszczeniem powoda
w stosownym ośrodku opiekuńczo – leczniczym, a przynajmniej za zastąpieniem opieki pielęgniarskiej tańszą opieką świadczoną przez opiekuna medycznego. Wyżej zaprezentowane stanowisko pozwanego nie znalazło jednak aprobaty Sądu Apelacyjnego, bowiem z ostatecznej opinii biegłego R. B. (1) wydanej na obecnym etapie postępowania (k. 2382 – 2386) wprost wynika, że
codzienna, dwudziestoczterogodzinna opieka nad powodem, sprawowana przez wykwalifikowane pielęgniarki jest niezbędna i podyktowana zmiennym stanem zdrowia powoda, który determinuje wykonywanie wielokrotnych w ciągu dnia iniekcji, odsysania wydzieliny z dróg oddechowych, podawania pokarmu przez sondę, czy cewnikowania pęcherza moczowego, będących czynnościami pozostającymi w wyłącznych kompetencjach pielęgniarek. Jako, że dowód ten przedstawiał wnioski najbardziej aktualne, stanowiąc o weryfikacji stanowiska biegłego zaprezentowanego w pierwszej z wydanych przez niego opinii
(w której opowiedział się za brakiem konieczności sprawowania nad powodem wyspecjalizowanej opieki przez 24 godziny na dobę oraz możliwością poprzestania na realizowaniu takiej opieki trzy/cztery razy na dobę przez dwie godziny bez uprzedniego, bezpośredniego zapoznania się z sytuacją powoda), wykluczył pozostające z nimi w sprzeczności dowody, a zwłaszcza powoływaną
w apelacji pozwanego opinię biegłej S. P. i zawarte w niej stwierdzenie o braku obligatoryjnego charakteru opieki pielęgniarskiej nad powodem, a także stwierdzenie o możliwości przejęcia czynności wykonywanych w ramach tej opieki przez opiekuna medycznego, które w kwestii karmienia powoda było dodatkowo nieuprawnione (vide opinia R. B. – k. 2328 – 2334).

Z tych samych przyczyn opinia biegłej S. P. nie mogła być oczekiwanym przez pozwanego źródłem zobowiązania rodziny powoda do sprawowania nad nim opieki w sposób zmniejszający wymiar pomocy fachowej
i ograniczający obowiązek fiskalny pozwanego w sprawie, choć istotnie część czynności pielęgnacyjnych podejmowanych wobec powoda może być i jest wykonywana przez jego najbliższą rodzinę. Należy mieć tu jednak na uwadze głównie czynności związane z zapewnieniem odpowiednich warunków higienicznych w otoczeniu, w którym przebywa powód, a także z dostarczaniem na czas produktów żywieniowych i leków, których podawanie wymaga
udziału osoby wykwalifikowanej, choćby nawet Z. N., czy inni
krewni opiekujący się powodem - mimo braku odpowiedniego przygotowania zawodowego – nabyli umiejętności w tym zakresie. Wszak karmienie powoda
i podawanie leków odbywa się za pomocą specjalnej aparatury, stwarzając po stronie osób niewykwalifikowanych ryzyko wystąpienia błędów w jej obsłudze, które nie powinno obciążać rodziny powoda, mogącej co najwyżej czuwać nad prawidłowym przebiegiem tych czynności i zgłaszać potrzebę ich wykonania.

W tych okolicznościach oraz w obliczu dysponowania materiałem dowodowym potwierdzającym celowość i wręcz niezbędność zapewnienia powodowi każdego dnia całodobowej opieki specjalistycznej, a co więcej wskazującym na pozytywne oddziaływanie na stan zdrowia powoda terapii
w warunkach domowych, w obecności najbliższej rodziny, czego przejawem jest brak degradacji ciała powoda (odleżyn) oraz zaniku funkcji poszczególnych układów jego organizmu, należało definitywnie wyeliminować proponowane przez pozwanego rozwiązanie dotyczące umieszczenia powoda w placówce opiekuńczej lub hospicjum, uznając za uzasadnione koszty zapewnienia powodowi opieki na dotychczasowych zasadach. Nie ulega wątpliwości, że na wysokość tych kosztów bezpośrednie przełożenie ma stawka objęta umową
z dnia 30 listopada 2011 r. (27 zł/h), której ważność nie została podważona ani przed Sądem I instancji, ani w obecnym stadium postępowania. Stawka ta oczywiście odbiega od wysokości stawek za godzinę opieki stosowanych na terenie miejsca zamieszkania powoda, w tym tych, na które wskazywało pismo MOPS z dnia 27 stycznia 2012 r., a także prowadzi do ponoszenia w skali miesiąca kosztów opieki w wysokości przekraczającej wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę (również tego z 2013 r. i 2014 r.), ale jest uzasadniona szczególnym charakterem opieki, uwzględniającym potrzebę nieustannego sprawowania jej w ciągu całej doby i w sposób zapewniający szybką reakcję. Ustalenie przedmiotowej stawki na poziomie zgodnym ze stawkami powszechnie stosowanymi – wbrew twierdzeniom pozwanego – nie oznaczałoby zresztą bezwzględnie ponoszenia kosztów opieki na poziomie przez niego kalkulowanym, bowiem opieka musi być zapewniona nie tylko za dnia, ale także w porze nocnej, co generowałoby konieczność podwyższenia stawki godzinowej o dodatek z tego tytułu. Nie sposób przy tym zgodzić się z zapatrywaniami pozwanego, że wystarczającą opieką dla powoda – przynajmniej w czasie wynikającym
z poczynionych w sprawie ustaleń - byłaby ta, uzyskana w ramach NFZ. Pozwany, wysuwając tego rodzaju twierdzenie, zdaje się nie dostrzegać konieczności zapewnienia ciągłości opieki nad powodem, której nie sprzyja znana Sądowi Apelacyjnemu notoryjnie okoliczność długotrwałego oczekiwania na świadczenia z Funduszu i której nie zapewni podział opieki między dwa odmienne podmioty opiekuńcze.

Niezależnie od powyższego, pozwany nie zdołał także podważyć zasadności ponoszenia przez powoda, będących składnikiem przyznanej mu renty, kosztów specjalnej diety uwzględniającej zwiększone zapotrzebowanie energetyczne. N. materiału dowodowego, którym dysponował Sąd Okręgowy,
a przede wszystkim brak odniesienia się przez biegłą S. P. do kwestii optymalnych potrzeb kalorycznych w stosowanym wobec powoda sposobie żywienia nie świadczyła o tym, że Sąd ten błędnie przyjął konieczność ponoszenia zwiększonych wydatków na ten cel. Brak materiału dowodowego
w tym zakresie został uzupełniony opinią biegłego R. B. (1), potwierdzając wcześniejsze wnioski, na których oparty został zaskarżony wyrok. Tym samym doszło do wykazania, że koszty wyżywienia w przypadku odżywiania przez sondę są wyższe od kosztów wyżywienia osoby zdrowej o 20 - 25% i wynikają z diety wysokobiałkowej, podczas gdy zapotrzebowanie energetyczne powoda wg szacunkowej wagi jego ciała wynosi 2.670 kcal/dobę – 4.005 kcal/dobę, a więc jest nawet dwukrotnie wyższe niż w przypadku osoby zdrowej. Z tego też względu koszty żywienia powoda, udokumentowane załączonymi do akt sprawy rachunkami – mimo wątpliwości pozwanego - należało uznać za celowe i uzasadnione, a przede wszystkim za potwierdzające zapewnienie powodowi odpowiedniej diety, która odgrywa istotną rolę w procesie leczenia oraz zapobiega postępowi choroby. Za całkowicie niezrozumiały
należało natomiast uznać postulat zredukowania przyznanej powodowi renty
o wysokość świadczenia, które uzyskuje z ZUS, skoro ma ono zupełnie inny charakter i nie służy zaspokojeniu zwiększonych potrzeb wynikłych z doznanej szkody.

Reasumując, choć stan niniejszego postępowania wskazywał na konieczność uzupełnienia zgromadzonego w pierwszej instancji materiału dowodowego, finalnie, po zasięgnięciu wiadomości specjalnych, nie potwierdził stanowiska pozwanego o dokonaniu przez Sąd Okręgowy wadliwej i odbiegającej od rygorów przewidzianych w art. 233 § 1 k.p.c. oceny dowodów. Stąd też wnioski wywiedzione przez Sąd Okręgowy, wskazujące na zasadność ponoszenia przez powoda wydatków na koszty leczenia, opieki, rehabilitacji i żywności musiały się ostać, podobnie jak zasądzona z tego tytułu renta. Pozwany nie dostarczył skutecznych argumentów przemawiających za uznaniem, że którykolwiek ze składników renty należnej powodowi pozostaje poza zakresem jego odpowiedzialności, bądź winien być ograniczony kwotowo. Wbrew twierdzeniom pozwanego zasądzona wyrokiem Sądu Okręgowego renta nie musiała precyzyjnie oddawać wysokości kwot wydatkowanych przez powoda na zaspokojenie jego zwiększonych potrzeb i stanowić ich matematycznej sumy (także w przypadku miesięcznych kosztów opieki), bowiem dopuszczalne jest
– w braku możliwości ścisłego udowodnienia roszczenia o naprawienie szkody – zasądzenie odpowiedniej sumy według oceny sądu opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy (art. 322 k.p.c.), zaś renta na podstawie art. 444 § 2 k.c. musi być jedynie odpowiednia, a nie precyzyjnie oddająca wartość szkody. Nie zmienia to jednak faktu, że wszystkie wydatkowane przez powoda kwoty w ramach poszczególnych rodzajów powstałych potrzeb zostały udokumentowane. Kierując się przekonaniem, że dalsze dowody z opinii biegłych zbędnie wydłużyłyby czas postępowania i nie przyczyniłyby się do rozwiązania przedmiotowo istotnych kwestii, Sąd Apelacyjny odstąpił od kontynuowania postępowania dowodowego, zwłaszcza że do kognicji sądu, a nie do kompetencji biegłego należy rozstrzygnięcie w przedmiocie prawa powoda do najlepszej opieki, tj. opieki w warunkach domowych. Jego istnienie zostało natomiast przesądzone. Mając na uwadze, że wszystkie objęte pozwem potrzeby powoda zostały udowodnione zgodnie ze spoczywającym na nim ciężarem dowodu (art. 6 k.c.), a wymiar wydatków ponoszonych przez powoda z tego tytułu nie został podważony i pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą, utrwaleniu uległ obowiązek pozwanego comiesięcznego ponoszenia świadczeń służących ich zaspokojeniu oraz dotychczas uregulowana ich wysokość i warunki płatności, jako wyraz bezzasadności zawartych w apelacji zarzutów z zakresu prawa materialnego.

Apelacja powoda w przeciwieństwie do apelacji pozwanego została skoncentrowana wyłącznie wokół zarzutu naruszenia prawa materialnego. Powód nie zgodził się bowiem z wysokością przyznanego mu zadośćuczynienia, opowiadając się za potrzebą jego podwyższenia do kwoty 500.000 zł. Nie sposób jednak przyjąć, że zaskarżony wyrok był dotknięty zarzucaną wadliwością.

W ramach kontroli instancyjnej zasadniczo nie jest możliwe wkraczanie
w sferę swobodnego uznania sędziowskiego, stąd też podwyższenie kwoty zasądzonego zadośćuczynienia może nastąpić tylko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na wysokość tego świadczenia, jawi się ono jako rażąco zaniżone (wyrok Sądu Apelacyjnego
w Ł. z dnia 27 września 2012 r. I ACa 607/12, LEX nr 1223370), a wydane
w tym przedmiocie orzeczenie w sposób oczywisty narusza zasady ustalania zadośćuczynienia (uzasadnienie wyroku SA w Lublinie z dnia 23 kwietnia
2014 r., I ACa 13/14, Lex nr 1480490), tj. pomija istotne fakty wpływające
na tę postać kompensaty. Tymczasem - wbrew twierdzeniom skarżącego - rozstrzygnięcie w omawianym przedmiocie uwzględniło nie tylko stosowane
w praktyce orzeczniczej mierniki świadczenia tego rodzaju, ale także wynikający z prawa materialnego wymóg odpowiedniości, zaś przyznana powodowi kwota stanowiła wynik rozważenia wszystkich miarodajnych dla rozstrzygnięcia okoliczności, łącznie z tymi, jakie podniósł w apelacji powód, a zwłaszcza konsekwencję uwzględnienia szczególnego charakteru naruszonego dobra osobistego, jakim jest zdrowie. Powód istotnie doznał całkowitej utraty
zdrowia w sposób trwały i odpowiadający 100% uszczerbkowi, zostając
w związku z utratą świadomości w pełni wyeliminowanym z wszelkich przejawów życia społecznego, rodzinnego, zawodowego i osobistego. W takiej sytuacji zasądzone na jego rzecz zadośćuczynienie, uwzględniające dodatkowo kwotę przyznaną mu w postępowaniu przedsądowym, należało uznać za wyczerpujące zakres doznanej krzywdy i jednocześnie za odpowiednio wysokie,
a przez to nie podlegające podwyższeniu. Przyjmuje się bowiem, że kwoty wyższe dotyczą stanów, gdzie pozostaje świadomość pokrzywdzonego, a tej powód nie zachował.

Sąd Apelacyjny stanął zarazem na stanowisku, że w okolicznościach niniejszej sprawy ważniejsze jest zapewnienie powodowi systematycznego dopływu środków na zaspokajanie jego zwiększonych potrzeb w postaci renty, której wysokość (22.000 zł miesięcznie) wraz z upływem czasu skumuluje się do kwoty nie tylko dorównującej wysokości żądanego dodatkowo zadośćuczynienia, ale nawet ją przekroczy. W sytuacji utrzymania renty na pierwotnym poziomie nie dojdzie zatem do naruszenia usprawiedliwionych interesów powoda przy kwocie zadośćuczynienia niższej od obecnie żądanej, co przyczyni się również
do odpowiedniego wyważenia interesów pozwanego, zobowiązanego i tak do ponoszenia wysokich świadczeń.

W tym stanie rzeczy, w braku skutecznego przywołania przez powoda nowych okoliczności, w świetle których Sąd Apelacyjny powinien na nowo ocenić objęte pozwem roszczenie o zadośćuczynienie i uznać je za niewspółmiernie
niskie, ocena jurydyczna dokonana w tym przedmiocie w pierwszej instancji
stała się niepodważalna i pociągnęła za sobą oddalenie apelacji powoda po myśli
art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c., wzajemnie znosząc je między stronami, gdyż apelacje obu stron zostały oddalone w całości, strony poniosły koszty procesu mniej więcej w równej wysokości, a przy tym nie wystąpiła istotna różnica
w kosztach, jaką każda ze stron powinna ponieść wskutek ostatecznego wyniku procesu (postanowienie SN z dnia 9 maja 2012, V CZ 7/12, wyrok SA w Lublinie z dnia 13 marca 2013 r., I ACa 799/12).

Dodatkowo Sąd Apelacyjny nakazał ściągnąć od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Łodzi kwotę 180,34 zł z tytułu nieuiszczonych wydatków na wynagrodzenie biegłego sądowego, mając na uwadze, że wskazana kwota została wyłożona tymczasowo ze środków Skarbu Państwa w obliczu niewystarczającej wysokości zaliczek uiszczonych przez pozwanego, wynoszących łącznie 1.300 zł przy należnym biegłemu wynagrodzeniu w wysokości 1.480,24 zł.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE