III Ca 1325/14
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 3 czerwca 2014 roku
Sąd Rejonowy w Skierniewicach, VIII Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w R. w sprawie z wniosku M. S. z udziałem R. S.
o podział majątku dorobkowego:
1) ustalił, iż w skład majątku wspólnego M. S. i R. S. wchodzi prawo własności stanowiącego odrębną nieruchomość samodzielnego lokalu mieszkalnego, położonego w R., przy ulicy (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Skierniewicach prowadzi księgę wieczystą numer (...), o wartości 198700 zł;
2) ustalił, iż M. S. poniosła nakłady z majątku odrębnego na wspólny wartości (...),03;
3) dokonał podziału majątku wspólnego M. S. i R. S. w ten sposób, że:
a) nieruchomość dla której Sąd Rejonowy w Skierniewicach prowadzi księgę wieczystą numer (...) przyznał na wyłączną własność M. S., z domu P., córce B. i H.;
b) zasądził tytułem spłaty od M. S. na rzecz R. S. kwotę 54950,49 zł płatną w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie przekroczenia daty płatności;
c) zobowiązał R. S. do opróżnienia i wydania M. S. nieruchomości o której mowa w punkcie 3a w terminie jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się postanowienia;
4) nakazał pobrać od wnioskodawczyni M. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Skierniewicach kwotę 1927 zł, tytułem zwrotu wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w toku postępowania;
5) ustalił, iż w pozostałym zakresie strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.
5) Apelację od tego postanowienia złożyła wnioskodawczyni zarzucając:
1. Naruszenie przepisów postępowania, których uchybienie miało istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:
a. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 par 2 k.p.c. poprzez:
- brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału poprzez pominięcie przy ustalaniu wartości prawa własności samodzielnego lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w R. przy ul. (...) faktu, iż nieruchomość będąca przedmiotem podziału obciążona jest hipoteką umowną kaucyjną, obciążająca strony, w wysokości 133.450 zł na rzecz Banku (...) S.A., oraz obciążająca uczestnika hipoteką przymusową w wysokości 28.501,26zł na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. Oddział w T. i hipoteką przymusową w wysokości (...),83zl na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. Oddział w T., które to obciążenia rzeczowe pomniejszają wartość nieruchomości, co doprowadziło do ustalenia wartości nieruchomości w sposób oderwany od jej rzeczywistej wartości, a w konsekwencji przyznania wnioskodawczyni składnika za który nie jest ona w stanie otrzymać do rąk własnych żadnych środków;
- pominięcia, że hipoteka przymusowa w wysokości 28.501,26zł na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. Oddział w T., hipoteka przymusowa w wysokości (...),83zl na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. Oddział w T. stanowią długi osobiste uczestnika obciążające nieruchomość;
- dowolną ocenę materiału dowodowego, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, polegającą na:
- oparcia ustaleń co do środków za które nieruchomość została nabyta w oparciu o wyjaśnienia uczestnika, mimo że jego wyjaśnienia są zmienne w czasie i nie zostały potwierdzone innymi dowodami w sprawie przy jednoczesnym odmówieniu wiary zeznaniom wnioskodawczyni, popartymi zgodnymi, spójnym i jednolitym zeznaniami świadków H. P., K. P. i A. W. co do faktu, przekazania przez rodziców wnioskodawczyni darowizny środków pieniężnych ponad kwotę 15.620zł, uzyskana ze sprzedaży mieszkania wnioskodawczyni, na kupno nieruchomości przy ul. (...) tak, iż całość ceny została pokryta środkami odrębnymi wnioskodawczyni;
- poprzez błędną ocenę opinii biegłego, który określając wartość przedmiotowego lokalu, podał wartość rynkową ale bez obciążeń, pozostawiając kwestie obciążeń rzeczowych do rozstrzygnięcia sądu, co skutkowało nie uwzględnieniem obciążeń rzeczowych - hipotek na przedmiotowej nieruchomości, a tym samym błędnego określenia rzeczywistej wartości rzeczy przyznawanej wnioskodawczyni;
przyjęcie, że wnioskodawczyni nie wywiązała się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z której wywodzi skutki prawne, iż zakup mieszkania przy ul. (...), ponad kwotę 15620zł, sfinansowany był ze środków pochodzących z darowizny od rodziców, podczas gdy wnioskodawczyni przedstawiła logiczny i spójny ciąg dowodów dla udowodnienia faktu z którego wywodzi skutki prawne;
b. art. 618 § 1 i 3 k.p.c. poprzez wadliwe rozstrzygnięcie sporu co do prawa
własności a także błędne zastosowanie polegające na przyjęciu iż ewentualna spłata zobowiązania zabezpieczonego hipoteką przez wnioskodawczynię, której Sąd przyznał własność nieruchomości przy ul. (...) nie pozbawia jej możliwości rozliczenia spłaty od uczestnika, a nadto antyfaktycznego i antylogicznego rozliczenia spłat i dopłat w wyniku którego wnioskodawczyni otrzymuje składnik, za który w sytuacji sprzedaży nieruchomości nie otrzyma do rąk własnych żadnych pieniędzy z majątku dorobkowego, jej nakład zostanie nie
zostanie jej wypłacony, bowiem w realiach rynkowych nikt nie kupi nieruchomości za cenę ustalona przez sąd, bez przeznaczenia ceny na spłatę hipoteki wspólnej, a także hipoteki obciążającej uczestnika, a w konsekwencji dodatkowo przyznania uczestnikowi bezpodstawnego wzbogacenia kosztem wnioskodawczyni,
c. art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c poprzez dokonanie ustalenia wartości majątku wspólnego podlegającego podziałowi w sposób błędny i sprzeczny ze zgromadzonym materiałem dowodowym;
d. art. 520 k.p.c. poprzez nie rozdzielenie kosztów postępowania w tym kosztów za opinię biegłego rzeczoznawcy majątkowego, w sytuacji gdy w sprawie o podział majątku Sąd zobligowany był do oszacowania wartości nieruchomości, a oszacowanie to leżało w interesie obu stron, a nadto pominięcia, iż w przedmiotowej sprawie konieczność postępowania dowodowego i poniesienia kosztów wynikała z działań uczestnika.
2. Naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, a mianowicie:
a. art. 31 § 1 k.r.o. zd. 2 w zw. z art. 33 pkt 2 k.r.o. poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, iż pieniądze przekazane na zakup nieruchomości przez rodziców wnioskodawczyni, na zakup prawa własności lokalu, miały miejsce w czasie małżeństwa stron a tym samym były darowizną na rzecz obojga małżonków, w sytuacji gdy przepisy tak nie stanowią, a dla przyjęcia takiego stanowiska konieczne jest udowodnienia w trybie art. 6 k.c. przez uczestnika wyraźnej, jasno wyrażonej woli darczyńców;
b., art. 45 § 1 k.r.o. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie tytułem spłaty na rzecz uczestnika dokonanych na nieruchomość nakładów w sytuacji, gdy nakłady te zostały poniesione i zużyte na potrzeby rodziny i nie rozliczeniu przy podziale majątku;
c. art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 k.c. i art. 212 § 1 i 2 k.c. poprzez
niewłaściwe zastosowanie poprzez pominięcie przy określeniu wartości
nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego, obciążeń rzeczowych podlegających odliczeniu od wartości rzeczy, w tym długów osobistych uczestnika;
d. art. 405 k.c. poprzez orzeczenie skutkujące bezpodstawnym wzbogaceniem uczestnika
W oparciu o te zarzuty apelująca wnosiła o zmianę zaskarżonego postanowienia w ten sposób iż:
- w pkt. 1. ustalić, że w skład majątku wspólnego M. K.
S. i R. S. wchodzi prawo
własności stanowiącego odrębną nieruchomość samodzielnego lokalu mieszkalnego, położonego w R., przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Skierniewicach prowadzi księgę wieczystą nr (...), a którego rzeczywista wartość w części jaka pozostaje po dokonaniu odliczenia z art. 45 KriO oraz po odjęciu obciążeń hipotecznych prowadzi do ustalenia wartości majątku wspólnego na poziomie O złotych, a nadto orzec iż zobowiązania osobiste uczestnika wynikające z obciążających nieruchomość hipotek przymusowych na rzecz ZUS, nie wchodzi do przedmiotu podziału;
- w pkt. 2. ustalić, że M. S. poniosła, poniesione w rozliczeniu w trybie art. 45 KRIO nakłady z majątku odrębnego na majątek wspólny w wysokości 198.700zł
- pkt.3 b zmienić poprzez orzeczenie o całkowitym zwolnieniu wnioskodawczyni ze spłaty na rzecz uczestnika;
- pkt 4 zmienić poprzez obciążenie wydatkami na rzecz Skarbu Państwa uczestnika R. S..
Nadto wnosiła o zmianę orzeczenia w pkt 5 i zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania za l-szą instancję oraz o zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania za ll-ga instancję w tym kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd Okręgowy zważył co następuje:
Apelacja jest zasadna w części.
Za nieuzasadniony uznać należy sformułowany w treści apelacji zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy granic swobodnej oceny dowodów, czyli art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie ze wskazanym przepisem Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001 r., sygn. akt IV CKN 970/00, Baza Orzecznictwa LEX nr 52753). Zarzut ten nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., sygn. akt II CKN 572/99, Baza Orzecznictwa LEX nr 53136).
Wbrew stanowisku apelującej, ustalenia dokonane przez Sąd pierwszej instancji znajdują pełne odzwierciedlenie w zgromadzonym materiale dowodowym. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ocenił zeznania świadków: H. P., K. P. i A. W. i ustalił, iż zakup mieszkania przy ul. (...), ponad kwotę 15620zł, sfinansowany był z bieżących dochodów stron.
Sąd Rejonowy w sposób logiczny i przekonujący wyjaśnił dlaczego odmówił wiarygodności zeznaniom wnioskodawczyni i świadków H. P., K. P. i A. W. co do, przekazania przez rodziców wnioskodawczyni darowizny środków pieniężnych na kupno nieruchomości przy ul. (...). W tym też zakresie apelację należało oddalić.
Podzielić należy natomiast zarzuty apelacji co do błędnego ustalenia wartości nieruchomości objętej podziałem. Niekwestionowaną wartością było oszacowanie nieruchomości przez biegłego na kwotę 198700 zł. Sąd Rejonowy w sposób dowolny w wyniku wadliwego zastosowania przepisu art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 k.c. i art. 212 § 1 i 2 k.c. ustalił wartość
nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego, nie uwzględniając obciążeń rzeczowych podlegających odliczeniu od wartości rzeczy, w tym długów osobistych uczestnika.
W tym zakresie Sąd Okręgowy w pełni podziela jednolite i konsekwentne stanowisko Sądu Najwyższego.
Jak wynika z dokonanego przeglądu dotychczasowego orzecznictwa, w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 IV 2011r., I CSK 661/10 ( OSNIC rok 2012, Nr 3, poz. 31) Sąd Najwyższy jednolicie przyjmuje, że w sprawach działowych sąd - przydzielając jednemu z uczestników nieruchomość obciążoną hipoteką - powinien określić wartość tej nieruchomości z uwzględnieniem obciążenia hipotecznego.
Dlatego też Sąd Okręgowy poczynił dodatkowe ustalenia co do wartości lokalu mieszkalnego będącego przedmiotem podziału. Wartość tę należało obniżyć o niekwestionowaną, a wynikającą z zaświadczenia banku z dnia 5 VI 2013r., kwotę zadłużenia hipotecznego stron w wysokości 101910 zł , z przeliczenia kwoty 26323,37 ChF wg. średniego kursu NBP z dnia 10 IV 2015r. , tabela nr (...) (1 Ch = 3,8715 zł).
Dlatego też Sąd Okręgowy ustalił, iż wartość stanowiącego odrębną nieruchomość samodzielnego lokalu mieszkalnego, położonego w R., przy ulicy (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Skierniewicach prowadzi księgę wieczystą numer (...), wynosi 96790 zł .
Przy uwzględnieniu niekwestionowanego nakładu z majątku odrębnego wnioskodawczyni na majątek wspólny t.j. kwoty 88799,03 zł, do podziału podlegałby majątek wartości 7990,97 zł . Z kwoty tej połowa należałaby się uczestnikowi tytułem spłaty – 3995, 48 zł. Biorąc jednak pod uwagę przewyższającą tę kwotę obciążenie hipoteczne - jedynie w zakresie udziału uczestnika - wobec ZUS na łączną kwotę (...).09 zł to należało nie przyznać uczestnikowi spłaty.
Podzielić należy także zarzut naruszenia art. 520 k.p.c. poprzez nie rozdzielenie kosztów postępowania w tym kosztów za opinię biegłego rzeczoznawcy majątkowego.
W sytuacji gdy w sprawie o podział majątku Sąd zobligowany był do oszacowania wartości nieruchomości, a oszacowanie to leżało w interesie obu stron to kosztami tymi powinni być obciążeni stosownie do treści art. 520 §1 k.p.c. w równym stopniu wnioskodawczyni i uczestnik. I dlatego też
Sąd Okręgowy zmienił w tym zakresie postanowienie Sądu Rejonowego i nakazał pobrać od wnioskodawczyni i uczestnika na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Skierniewicach kwoty po 963, 50 zł, tytułem zwrotu wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w toku postępowania.
Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy z mocy art. 386 §1 i art. 385 w zw. z art. 13 §2 k.p.c. orzekł jak w sentencji co do żądania apelacji.
O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 §1 k.p.c.