UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 23 stycznia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonemu J. W. prawa do renty. Decyzje wydano w oparciu o art. 57 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 21.03.2014r. w którym nie stwierdzono niezdolności badanego do pracy.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony podniósł, że stan jego zdrowia uzasadnia przyznanie świadczenia, bowiem ograniczenie i ból w ruchomości stawów, kręgosłupa i niedotlenienie mózgu uniemożliwiają mu pracę.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i przytoczył argumenty zawarte w uzasadnieniu decyzji.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

J. W., uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do (...)., w dniu (...)r. złożył wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres.

okoliczności bezsporne

Orzeczeniem z dnia 28.02.2014r. Lekarz Orzecznik ZUS stwierdził, że badany jest częściowo niezdolny do pracy do (...)r. a ta niezdolność pozostaje w związku ze stanem narządu ruchu. W związku ze zgłoszeniem zarzutu wadliwości orzeczenia Lekarza Orzecznika Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 20.01.2012r. stwierdziła, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

dowód: orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS i Komisji Lekarskiej w aktach ZUS

Sąd poddał weryfikacji orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS dopuszczając dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych o specjalnościach: neurologa kardiologa i okulisty. Powołany zespół specjalistów po

przeprowadzeniu badania, zebraniu wywiadu od ubezpieczonej oraz uwzględnieniu dokumentacji medycznej rozpoznał u ubezpieczonego:

-chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa z wielopoziomową dyskopatią szyjną

C5/C6C7 i lędźwiową L4/L5/S1

-przebyte złamanie łopatki prawej i DC żebra prawego

-przewlekły zespół bólowy szyj no - barkowy i lędźwiowo - krzyżowy

-objawowy z częstymi zaostrzeniami i obecnymi objawami ubytkowymi

-nadciśnienie tętnicze II°ze zmianami narządowymi

-chorobę wrzodową

Biegli po przeprowadzeniu badań specjalistycznych, zapoznaniu się z dokumentacją leczenia dostarczoną przez badanego oraz dokumentacją zawartą w aktach sprawy i ZUS uznali badanego za częściowo okresowo niezdolnego do pracy od do (...). Przyczyną tej niezdolności jest choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa z wielopoziomową dyskopatią szyjną C5/C6C7 i lędźwiową L4/L5/S1, przebyte złamanie łopatki prawej i IX żebra prawego, przewlekły zespół bólowy szyjno - barkowy i lędźwiowo - krzyżowy objawowy z częstymi zaostrzeniami i obecnymi objawami ubytkowymi, nadciśnienie tętnicze 11° ze zmianami narządowymi, choroba wrzodowa.

Schorzenia te, w ocenie biegłych, skutkują u orzekanego bólami i zawrotami głowy, zaburzeniami równowagi, nagłymi upadkami, ograniczeniem ruchomości kręgosłupa, przewlekłym zespołem bólowym szyjno - barkowym i lędźwiowo -krzyżowym, obniżeniem tolerancji wysiłku fizycznego, zaburzeniami widzenia i upadkami, zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego. Praca fizyczna, dźwiganie ciężarów, długotrwała praca w pozycji wymuszonej, praca w złych warunkach atmosferycznych nasila dolegliwości i niekorzystny postęp schorzeń.

Biegli uznali, że schorzenia nadal powodują u orzekanego istotne upośledzenie sprawności psychofizycznej ustroju i zdolności do zatrudnienia.

We wnioskach opinii biegli stwierdzili, że badany jest nadał okresowo częściowo niezdolny do pracy do 02.2017 r.

Częściowa niezdolność do pracy istnieje nadal od daty zgodnej z orzeczeniem L.O. ZUS z dnia 28.02.2014 r. tj. od 03.2014 r. i spowodowana jest przede wszystkim schorzeniami układu kostno-stawowego z objawami neurologicznymi oraz układu krążenia. Stan zdrowia ubezpieczonego od czasu badania w 03.07.2012 r. nie uległ istotnej poprawie. Częściowa niezdolność do pracy ma charakter okresowy z powodu możliwości poprawy stanu zdrowia po zastosowanym leczeniu specjalistycznym.

Biegli do oceny stanu zdrowia i uznania częściowej niezdolności do pracy za podstawę mieli te same dowody, którymi dysponował organ rentowy w postępowaniu administracyjnym. Biegli podzielili opinię L.O. ZUS z dnia 28.02.2014r. Nie podzielili natomiast opinii KL ZUS z powodu większego nasilenia dolegliwości w przebiegu istniejących u orzekanego schorzeń, które nadal powodują istotne upośledzenie sprawności ustroju i zdolności do zatrudnienia.

dowód: opinia biegłych sądowych z dnia 8.01.2015 r. (k.31-32)

Organ rentowy, w oparciu o stanowisko Przewodniczącego Komisji Lekarskich, wniósł zastrzeżenia do opinii biegłych. Wskazano w nich, że schorzenia kręgosłupa w okresie zaostrzenia mogą być leczone w ramach ZLA. Nadciśnienie tętnicze skorygowane bez objawów niewydolności krążenia i bez istotnego pogorszenia widzenia (widzenie obu oczu po korekcji = 0,8 co potwierdza biegły okulista). Pozwany wniósł o ustosunkowanie się do powyższych zastrzeżeń przez wydanie opinii uzupełniającej, w przypadku nieuwzględnienia wniosku o oddalenie odwołania.

Sąd przekazał zastrzeżenia organu rentowego biegłym, którzy w opinii uzupełniającej potrzymali w całości wywody zawarte w opinii podstawowej i ponownie stwierdzili, że ubezpieczony jest nadal częściowo niezdolny do pracy do 28.02.2014 r. i wskazali, że przyczyną jest choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa z wielopoziomową dyskopatią szyjną C5/C6/C7 i lędźwiową L4/L5/S1, przebyte złamanie łopatki prawej i IX żebra prawego, przewlekły zespół bólowy szyjno - barkowy i lędźwiowo - krzyżowy objawowy z częstymi zaostrzeniami i obecnymi objawami ubytkowymi, nadciśnienie tętnicze 11° ze zmianami narządowymi, choroba wrzodowa.

W przypadku ubezpieczonego schorzenia układu kostno - stawowego z objawami neurologicznymi mają charakter przewlekły i postępujący czego dowodem są kolejne wyniki badań dodatkowych w tym badania M RI kręgosłupa L-S z dnia 23.12.2011 r., które potwierdza „świeże" zmiany na poziomie L4/L5. Również przebieg leczenia oraz rehabilitacji nie przynosi spodziewanej poprawy stanu zdrowia co potwierdził L.O. ZUS z dnia 28.02.2014 r. Współistniejące schorzenia dodatkowo nasilają dolegliwości i niekorzystnie wpływają na możliwości leczenia (choroba wrzodowa i nadciśnienie tętnicze) co skutkuje częstymi zaostrzeniami i przewlekłością w leczeniu. Wobec powyższego biegli nie podzielili zastrzeżeń organu rentowego i podtrzymali swoją opinię.

dowód : opinia uzupełniająca z dnia 16.03.2015 r. k.50

Organ rentowy, w oparciu o stanowisko Przewodniczącego Komisji Lekarskich, wniósł kolejne zastrzeżenia do opinii biegłych. Wskazano w nich, iż przewodnicząca Komisji podtrzymuje zastrzeżenia zgłoszone uprzednio. Pozwany wniósł o powołanie nowego zespołu biegłych celem obiektywizacji rozpoznania.

Sąd uznał, że biegli w sposób dostateczny wyjaśnili stan sprawy i dlatego nie uwzględnił wniosku dowodowego zgłoszonego przez organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 15.04.2015 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy i aktach rentowych ZUS, których prawdziwości i wiarygodności strony nie kwestionowały w toku procesu, a także na podstawie opinii zespołu biegłych lekarzy sądowych oraz opinii uzupełniającej.

Dowód z opinii biegłych, jak podkreśla się w orzecznictwie, podlega ocenie Sądu przy zastosowaniu art. 233 § 1 k.p.c, na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej

wniosków (zob. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 7 listopada 2000 r., ICKN 1170/98, OSNC 2001/4/64; uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 listopada 2002 r., V CKN 1354/00, Lex nr 77046). Biorąc pod uwagę przedstawione kryteria należy stwierdzić, że przeprowadzony dowód z opinii biegłych jest w pełni przydatny dla ustalenia stanu faktycznego sprawy. Biegli wchodzący w skład szerokiego zespołu wydali opinię po gruntownej analizie akt sprawy, uwzględniając całą dostępną dokumentację lekarską i wywiad z ubezpieczonym, a przede wszystkim dokonali badania przedmiotowego. Wnioski opinii omówiono szeroko, sformułowane zostały w sposób jasny i precyzyjny, a końcowe stanowisko zostało szczegółowo, przekonująco i logicznie uzasadnione. Przedstawione konkluzje są kategoryczne, a ich uzasadnienie przedstawione zostało w sposób przystępny i zrozumiały. Biegli są doświadczonymi specjalistami z dziedzin medycyny, które odpowiadały schorzeniom ubezpieczonego, a poziom ich wiedzy i sposób umotywowania orzeczenia powoduje, iż Sąd Okręgowy uznaje przeprowadzoną w sprawie opinię za w pełni trafną. Podkreślenia wymaga, że opinia biegłych zgodna jest z orzeczeniem Lekarza Orzecznika, który uznał ubezpieczonego za niezdolnego do pracy z uwagi na upośledzenie funkcji narządu ruchu oraz biorąc pod uwagę fakt, że ubezpieczony pobierał rentę do 28.02.2014 r. a organ rentowy nie wykazał, by stan zdrowia ubezpieczonego uległ poprawie w stosunku gdy pobierał on świadczenie rentowe, brak było podstaw do uwzględnienia niekonkretnych zarzutów organu rentowego zgłoszonych w piśmie z dnia 15.04.2015 r.

Nie budzi wątpliwości, iż ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny). Jednakże ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest niezdolny do pracy całkowicie czy też częściowo musi uwzględniać także inne elementy, o których mowa będzie poniżej, niezwiązane ze stanem zdrowia. Ocena taka ma charakter prawny i może jej dokonać wyłącznie sąd a nie biegły, stąd też oddalono wniosek o dopuszczenie kolejnej opinii, albowiem zastrzeżenia pozwanego Zakładu nie dotyczyły konieczności wyjaśnienia kwestii medycznych, co do których biegli

nie zajęliby przekonującego stanowiska (por. wyrok SN z dnia 8 maja 2008 r., I UK 356/07, OSNP 2009/17-18/238). Należy także podnieść, iż stosownie do art. 286 k.p.c. Sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie, może też w razie potrzeby zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. Tak w piśmiennictwie jak i w judykaturze wskazuje się, że nie ma dowolności w powoływaniu kolejnych biegłych, a u podstaw takiej decyzji leżeć powinny racjonalne argumenty takie np. jak niejasność, niezupełność czy sprzeczności występujące w opiniach (por. np. T. Ereciński [w:] Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego, tom I, Warszawa 2002, str. 567-568; czy wyroki SN z dnia 24 czerwca 2008 r., I UK 373/07, Lex nr 496398; z dnia 1 września 2009 r., I PK 83/09, Lex nr 550988; z dnia 16 września 2009 r., I UK 102/09, Lex nr 537027). Należy przyjąć, że wykazywanie okoliczności uzasadniających powołanie opinii uzupełniającej, czy kolejnego biegłego pozostaje w gestii strony. To właśnie strona winna wykazać się niezbędną aktywnością i wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w opiniach biegłych, które dyskwalifikują istniejące opinie, ewentualnie uzasadniają powołanie opinii dodatkowych. Takich okoliczności organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił, poprzestając na negowaniu opinii zespołu biegłych, z powołaniem się na zastrzeżenia, co do których biegli wypowiedzieli się w toku postępowania, bądź na tyle niekonkretne, że Sad uznał je za niewystarczające dla jej skutecznego podważenia.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy podkreślić trzeba, że oceny stanu zdrowia powoda dokonał zespół doświadczonych specjalistów z dziedzin medycyny odpowiadający schorzeniom ubezpieczonego. Orzeczenie biegłych zostało prawidłowo uzasadnione ( art.285 k.p.c. ) a wnioski w nim zawarte nie nasuwają wątpliwości co do ich trafności. Biegli w sposób stanowczy odnieśli się do stwierdzonych u ubezpieczonego schorzeń i ich wpływu na stan czynnościowy organizmu.

Biegli wyraźnie ocenili stan zdrowia ubezpieczonego w kontekście czynności wykonywanych przez ubezpieczonego w trakcie zatrudnienia w okresie poprzedzającym okres poprzedniego pobierania renty t.j. czynności tokarza i handlowca Z opinii biegłych wynika w sposób nie budzący

wątpliwości, że u ubezpieczonego występują schorzenia układu kostno -stawowego z objawami neurologicznymi mające charakter przewlekły i postępujący. Na podkreślenie zasługuje też fakt, że zdaniem biegłych w stanie zdrowia ubezpieczonego od czasu badania 3.07.2012 r. nie uległ poprawie a opinia biegłych zgodna jest z orzeczeniem Lekarza Orzecznika.

W tej sytuacji uznać należało, że biegli w swojej opinii w sposób wystarczający odnieśli się do możliwości podjęcia przez ubezpieczonego pracy w kontekście stwierdzonych u niego schorzeń a wniosek organu rentowego o powołanie w sprawie nowego zespołu biegłych nie zasługiwał na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa") renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy; ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy; niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (ust. 1). W niniejszej sprawie poza sporem pozostawały okoliczności dotyczące spełnienia przez ubezpieczonego warunków określonych w punktach 2 i 3 ustępu 1 powołanego przepisu. Kwestią sporną natomiast stała się sama zdolność ubezpieczonego do pracy.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności po przekwalifikowaniu. Częściowo niezdolną do pracy jest zgodnie z ust. 3 cytowanego przepisu osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji. Oceniając stopień niezdolności do pracy należy, w myśl art. 13 wymienianej ustawy, uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia, możliwość

wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Zdaniem Sądu Okręgowego dokonana przez biegłych sądowych lekarzy ocena wpływu rozpoznanego u wnioskodawcy schorzeń na jego zdolność do pracy uwzględnia zarówno wymienione w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S. czynniki medyczne w postaci: stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności organizmu w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i wymienione w pkt 2 czynniki zawodowe w postaci: możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Wskazać należało, że dla przyjęcia istnienia niezdolności do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S. nie wystarcza jedynie stwierdzenie choroby i związane z tym poczucie dyskomfortu, lecz konieczne jest ponadto wykazanie, że schorzenie to narusza sprawność organizmu w takim stopniu, że powoduje niezdolność do pracy. Jak wskazano już powyżej, ocena całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy, wymaga z reguły wiadomości specjalnych. W niniejszej sprawie biegli zgodnie orzekli w opinii sądowo - lekarskiej uznanej przez Sąd za miarodajną, że rozpoznane u wnioskodawcy schorzenia pozbawiają go częściowo zdolności do wykonywania pracy w wykonywanym zawodzie. Mając na uwadze powyższe ustalenia oraz konstrukcję art. 12 ustawy emerytalnej, należy uznać, iż sens przepisu polega na rym, że ostateczna ocena, w jakim stopniu ubezpieczony jest niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy poza stricte medycznymi należącymi do kompetencji biegłych z zakresu medycyny. Innymi słowy przy ocenie niezdolności do pracy w myśl art. 12 ustawy emerytalnej o tej niezdolności nie przesądza wyłącznie ocena medyczna stwierdzająca występowanie

określonych jednostek chorobowych i ich wpływ na funkcjonowanie

organizmu człowieka, tylko decydujące znaczenie ma ocena prawna

dokonana w oparciu o okoliczności natury medycznej i okoliczności innej

natury, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości

zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania

dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość

przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter

dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i

predyspozycje psychofizyczne (tak SN w wyrokach z dnia 9 stycznia 2002

r., II UKN 701/00, Lex nr 559961; z dnia 8 maja 2008 r., I UK 356/07,

OSNP 2009/17-18/238; z dnia 13 października 2009 r., II UK 106/09, Lex

nr 558589 i postanowieniu z dnia 3 września 2008 r., I UK 86/08, Lex nr

565996). Tym samym składająca się z powyższych elementów ocena stanowiąca subsumcję stanu faktycznego do norm prawnych, należąca do wyłącznej kompetencji sądu, pozwala uznać osobę za niezdolną do pracy w świetle powołanej wyżej ustawy i pozwala określić stopień tej niezdolności. Samo naruszenie sprawności organizmu ustalone na podstawie wiadomości specjalnych przez biegłych sądowych nie daje jeszcze

możliwości stwierdzenia niezdolności do pracy, jednak wskazuje na

podstawową przesłankę prawa do renty - stan zdrowia ubezpieczonej,

która w niniejszej sprawie z uwagi na bardzo poważne zmiany w układzie

kostno-stawowym, dotyczące miednicy i stawu biodrowego wskazuje na

częściową niezdolność ubezpieczonej do pracy na okres do (...).

(czas ten może skutkować przywróceniem niezbędnej sprawności

organizmu do wykonywania pracy).

Jak wynika z powyższego ubezpieczony spełnia więc przesłanki uzasadniające przyznanie prawa do renty wymienione w art. 57 cytowanej ustawy, bowiem organ rentowy nie kwestionował spełnienia przez ubezpieczonego pozostałych przesłanek do nabycia prawa do renty.

Zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy osobie, która spełniła warunki

określone w art. 57, przysługuje renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy

jest okresowa. Taka właśnie sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie, gdyż

w świetle opinii biegłych sądowych lekarzy całkowita niezdolność ubezpieczonego do pracy jest okresowa i trwać będzie do (...)

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, orzekając jak w wyroku.

Wobec faktu, iż biegli sądowi dysponowali tym samym materiałem dowodowym, który był analizowany przez organ rentowy, jak również tymi badaniami lekarskimi, które mogły być przeprowadzone w postępowaniu przed lekarskimi organami orzeczniczymi ZUS, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 118 ust. la powołanej wyżej ustawy emerytalnej o odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej

okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

SSO Ewa Milczarek

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE