UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 12.12.2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił przyznania ubezpieczonemu A. C. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, na podstawie przepisu art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. z 2009 roku nr 153, poz. 1227)

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS ubezpieczony został uznany za osobę zdolną do pracy zarobkowej.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony, który wniósł o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, iż aktualny stan zdrowia nie pozwala mu na podjęcie pracy zarobkowej.

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Ubezpieczony A. C. z zawodu poligraf, ostatnio wykonujący zatrudnienie jako kopista ofsetowy w dniu 26.10.2012 roku złożył w pozwanym organie rentowym wniosek o przyznanie prawa do renty. Pozwany organ rentowy poddał go badaniu przez lekarza orzecznika i komisję lekarską ZUS, które w wydanych orzeczeniach nie uznały ubezpieczonego za osobę niezdolną do wykonywania zatrudnienia.

-okoliczności bezsporne

W celu zweryfikowania orzeczeń wydanych przez lekarza orzecznika i komisję lekarską ZUS, Sąd powołał biegłych lekarzy sądowych z zakresu następujących specjalności: neurologa i specjalisty medycyny pracy.

Biegli lekarze sądowi w wydanej opinii w dniu 9.04.2013 roku rozpoznali u ubezpieczonego następujące schorzenia:

1. Przebyte wygojone złamanie trzonów kręgosłupa Thl2 - L-l bez deficytu neurologicznego

2. Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z dyskopatią szyjną i okresowym

zespołem bólowym szyjnym i L-S

3. Skrzywienie kręgosłupa Th i L-S

4. Chorobę nadciśnieniową w wywiadzie

5. Miażdżycę aorty brzusznej

Zdaniem biegłych lekarzy sądowych, stan zdrowia ubezpieczonego nie czyni go aktualnie niezdolnym do wykonywania zatrudnienia zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji. Biegli wskazali, że ubezpieczony przebył w 1995r. uraz kręgosłupa odcinka Th i L-S. Po przebytym złamaniu kręgosłupa otrzymał 182dni zwolnienia lekarskiego i 10 miesięcy świadczenia rehabilitacyjnego. Po tym okresie podjął pracę zawodową. Biegli wskazali, że u ubezpieczonego nasiliły się dolegliwości ze strony kręgosłupa Th12 i L1. Przeprowadzone badanie biegłych sądowych wykazało zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z dyskopatią szyjną i okresowym zespołem
bólowym odcinka L-S. Nie stwierdzono istotnego deficytu neurologicznego po przebytym złamaniu Th12 i L1. Choroba nadciśnieniowa wymaga stałego leczenia farmakologicznego. W ocenie biegłych sądowych nie stwierdzono niezdolności do pracy w charakterze poligrafa-drukarza.

Wobec powyższego, biegli podzielili orzeczenie wydane przez lekarza orzecznika i komisję lekarską ZUS.

-dowód; opinia biegłych k. 19-20 akt sądowych

Po zapoznaniu się z wydaną przez biegłych opinią, ubezpieczony wskazał, iż, opinia biegłych jest niekompletna i niezupełna a ponadto , iż przeprowadzono inne badania niż zakreślone przez Sąd postanowieniem z dnia 23 stycznia 2013 roku. Nadto także orzeczenie lekarskie wydane z dnia 9 kwietnia 2013 roku również nie udziela odpowiedzi na zadanie pytania tudzież jest to odpowiedź szczątkowa. W tych też okolicznościach ubezpieczony wniósł o zobowiązanie przez Sąd biegłych do udzielenia szczegółowej odpowiedzi w sprawie na zadane postanowieniem pytania. Ubezpieczony powołał się na fakt, że ze zgromadzonej w sprawie dokumentacji wynika, iż występujące u niego schorzenia mają charakter trwały, tj. nie rokujący poprawy, gdyż usprawnianie zlikwiduje jedynie chwilowo większe bóle lecz ich nie wyeliminuje. Występują u ubezpieczonego zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa - zmiany te również są nieodwracalne.

W związku z powyższymi zastrzeżeniami zgłoszonymi przez odwołującego, Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłych .

Biegli w wydanej opinii uzupełniającej, podtrzymali w całości wcześniej wydane orzeczenie, nie stwierdzając niezdolności ubezpieczonego do pracy. Biegli wskazali, iż badanie przeprowadzone przez neurologa biegłego sądowego jest dokładne i wyczerpujące. Biegli orzeczenie oparli o szczegółowe badanie Rtg kręgosłupa opisane w wywiadzie i zawarte w aktach sprawy. Nadesłane płytki nie zawierają opisu wykonanych badań przez lekarza badającego.

-dowód: opinia uzupełniająca k. 46 akt sądowych

Po zapoznaniu się z opinią uzupełniającą biegłych, ubezpieczony zgłosił do niej dalsze zastrzeżenia, stwierdzając, że opinia uzupełniająca nie odniosła się do podniesionych przez ubezpieczonego zastrzeżeń oraz, że został potraktowany tendencyjnie i powierzchownie.

W tej sytuacji Sąd dopuścił dowód z II zespołu biegłych: neurologa, ortopedy i specjalisty medycyny pracy w celu ustalenia stanu zdrowia ubezpieczonego i istnienia u niego niezdolności do pracy.

Biegli lekarze sądowi w wydanej opinii w dniu 9.04. 2013 roku rozpoznali u ubezpieczonego następujące schorzenia:

-Wielopoziomową dyskopatię szyjną i lędźwiową.

-Zespół bólowy lędźwiowo-krzyżowy objawowy z zaostrzeniami.

-Nadciśnienie tętnicze w wywiadzie dobrze kontrolowane.

Na podstawie przeprowadzonych badań sądowo-lekarskich i po zapoznaniu się z dokumentacją lekarską zawartą w aktach sprawy i ZUS oraz dostarczoną przez badanego biegli stwierdzili, iż stan jego zdrowia nie upośledza sprawności organizmu w stopniu ograniczającym zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Biegli podali, że w przebiegu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa z wielopoziomową dyskopatią szyjną i lędźwiową stwierdzili u ubezpieczonego okresowy zespół bólowy lędźwiowo-krzyżowy z zaostrzeniami, aktualnie w okresie remisji bez objawów ubytkowych.

Zdaniem biegłych powyższe dolegliwości w okresach zaostrzeń bólowych mogą być leczone w ramach krótkotrwałej niezdolności do pracy i nie stanowią obecnie przeciwwskazania do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Biegli II zespołu stwierdzili, że ubezpieczony jest zdolny do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Biegli podzielili opinię I zespołu biegłych.

-dowód: opinia k. 77,78 akt sądowych

Ubezpieczony złożył zastrzeżenia do opinii biegłych w których wskazał, że

z uwagi na neurologiczne rozpoznanie choroby absolutnie przeciwwskazana jest w jego przypadku jakakolwiek praca fizyczna, do której został przyuczony i którą wykonywał, w szczególności w połączeniu z dźwiganiem w wymuszonej pozycji ciała, który przy wykonywaniu zawodu poligrafa jest jej cechą.

Występujący u ubezpieczonego ból wynikający z uszkodzenia kręgosłupa z uwagi na jego przebieg mający charakter przewlekły występuje u ubezpieczonego przy nawet niewielkim wysiłku. Bóle wtedy odczuwane są już dotkliwe i nie wyobraża sobie sytuacji, w której musiałby cierpieć przy stałym wysiłku fizycznym. Powyższe zdaniem ubezpieczonego powoduje co najmniej częściową niezdolność do pracy i co nieodzownie jest z tym związane uniemożliwiają ubezpieczonemu wykonywanie zawodu wyuczonego.

Ubezpieczony stwierdził, że niezdolność powyższa spowodowana skutkami pracy w warunkach szczególnych (których dokumentacja znajduje się w aktach sprawy) ma obecnie charakter stały, skoro się zważy ich wynikiem wykonywania czynności znacznego wysiłku fizycznego w postaci dźwigania, dłuższego utrzymywania wymuszonej pozycji ciała, naprzemiennego stania, chodzenia, schylania się spowodowało w jego ocenie chorobę zawodową datowaną co najmniej jako powstałej na dzień złożenia wniosku o rentę.

W opinii uzupełniającej, wydanej w związku z zastrzeżeniami ubezpieczonego biegli stwierdzili, że z przedłożonej dokumentacji lekarskiej i badania sądowo-lekarskiego wynika, iż dolegliwości bólowe w przebiegu dyskopatii szyjnej i lędźwiowej mają charakter przewlekły i przebiegają z okresami zaostrzeń.

Nasilenie tych dolegliwości u orzekanego nie powodowało konieczności poddania się leczeniu szpitalnemu, w tym ewentualnemu leczeniu operacyjnemu. Biegli uznali, iż te dolegliwości mogą być leczone w ramach poradni w trybie ambulatoryjnym.

Podobnie badanie neurologiczne nie ujawniło takich deficytów w stanie zdrowia, które by uniemożliwiały zatrudnienie zgodne z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W związku z tym biegli podtrzymali swoje orzeczenie.

-dowód: opinia uzupełniająca k. 108 akt sądowych

Ubezpieczony w kolejnych zastrzeżeniach do opinii wskazał, że cierpi na zespół bólowy lędźwiowo-krzyżowy z zaostrzeniami, który ma charakter przewlekły i ze względu na neurologiczne rozpoznanie choroby przeciwskazana jest jakakolwiek praca fizyczna. Ubezpieczony zawnioskował o dopuszczenie i przeprowadzenie przez Sąd opinii lekarza neurochirurga. Postanowieniem z dnia 24.04.2014 r. Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej II zespołu biegłych lekarzy sądowych z udziałem biegłego z dziedziny neurochirurgii w celu ustalenia czy ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy w związku ze schorzeniami wskazanymi w rozpoznaniu oraz z uwzględnieniem okoliczności, iż wykonywał on od 1975 r. do 1983 r. zawód maszynisty maszyn typograficznych, zaś od 1983 r. do 2008 r. zawód kopisty offsetowego. Biegli zostali zobowiązani do odpowiedzi na pytanie czy świetle rozpoznanych schorzeń ubezpieczony dysponuje wysoką sprawnością psychofizyczną pozwalającą na dalsze wykonywanie pracy o znacznej uciążliwości i szkodliwości dla zdrowia.

W opinii z dnia 10.06.2014 r. II zespół biegłych z udziałem lekarza neurochirurga podtrzymał swoje orzeczenie i wnioski z dnia 15.10.2013 r.

W uzasadnieniu biegli wskazali, że objawowy zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego wprawdzie przebiega z zaostrzeniami, ale obecnie bez objawów neurologicznych czyli jest w okresie remisji. Zdaniem biegłych ubezpieczony nie wymaga leczenia operacyjnego.

Biegli podali, że do prac wymagających pełnej sprawności psychoruchowej należą prace: na wysokości, przy obsłudze maszyn niebezpiecznych, w służbie ruchu i w służbie wewnętrznej. Takich kwalifikacji ubezpieczony nie posiada.

-dowód: opinia uzupełniająca k. 134-135 akt sądowych

Po złożeniu zastrzeżeń przez ubezpieczonego, w których podniósł on, że przeciwskazana jest dla niego jakakolwiek praca fizyczna Sąd przesłuchał ubezpieczonego na okoliczność charakteru wykonywanych przez niego czynności.

Ubezpieczony ukończył szkołę zawodową uzyskując zawód maszynisty maszyn. Pracował w Zakładach (...) S.A. jako kopista offsetowy. Jego praca polegała na przyjmowaniu plików ze studia graficznego komputerowo i następnie zakładał do maszyny kopiującej płyty offsetowej i następowało naświetlanie. Jedna płyta ważyła około 60 dag a w paczce, które ubezpieczony przenosił z magazynu do działu produkcji było od 100 do 150 płyt. Ubezpieczony przenosiłp te płyty 4,5 razy dziennie w zależności od rodzaju produkcji. Praca wymagała schylania, bo musiał te płyty układać w szufladach. Po naświetleniu płyty należało wywołać i dlatego ubezpieczony przekładał je do wywoływarki. Wywoływarkę trzeba było konserwować dwa razy w tygodniu. Polegało to na to spuszczaniu wszystkich płynów i wyciąganiu wałków (1,5 metra długości każdy i o ciężarze około 10 kilogramów), co wymagało przyjęcia pozycji kucznej.

- dowód: zeznania ubezpieczonego- zapis AV k.173

Po przesłuchaniu ubezpieczonego na okoliczność charakteru wykonywanych czynności Sąd zlecił biegłym wydanie opinii uzupełniającej.

W kolejnej opinii uzupełniającej biegli potwierdzili poprawę w stanie zdrowia orzekanego, która nastąpiła już po leczeniu rehabilitacyjnym. Z charakterystyki stanowiska pracy podanego przez ubezpieczonego nie wynika, w ocenie biegłych, charakter prac wymagającej pełnej sprawności psychoruchowej. Do takich prac zalicza się praca na wysokości, przy obsłudze maszyn niebezpiecznych, w służbie ruchu. Jedyną szkodliwością, jak podkreślili biegli, było dźwiganie (jak podał orzekany do l0 kg).

Z uwagi na poprawę w stanie zdrowia w ocenie neurologiczno-neurochirurgicznej ubezpieczony mógłby dźwigać ciężary do 10 kg.

Z przedstawionej charakterystyki stanowiska pracy nie wynika wymuszona pozycja ciała, ale naprzemienna w pozycji pochylonej i kucznej.

Dlatego biegli nie znależli przeciwwskazań do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji i opinia biegłych nie uległa zmianie.

-dowód: opinia uzupełniająca k. 176 akt sądowych

Ubezpieczony zakwestionował także tę opinię wskazując, że w wyniku rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej ZUS uzyskano nieznaczną poprawę ruchowości kręgów w odcinku Th-L, poza tym bez zmian w stosunku do dnia przyjęcia (informacje z (...) Szpitala (...) – Zakład (...)). Lekarze orzecznicy nie zlecili szczegółowych badań (RTG-rezonans) aby jednoznacznie stwierdzić poprawę w stanie zdrowia ubezpieczonego, która rzekomo wystąpiła po leczeniu rehabilitacyjnym.

Sąd podzielił wydaną opinię przez biegłych I i II zespołu i uznał ją za wyczerpującą, poddającą wszechstronnej analizie stan zdrowia ubezpieczonego w odniesieniu do jego możliwości zawodowych, nie znajdując podstaw do kontynuowania postępowania dowodowego.

Nie budzi wątpliwości, iż ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny). Jednakże ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest niezdolny do pracy całkowicie czy też częściowo musi uwzględniać także inne elementy, o których mowa będzie poniżej, niezwiązane ze stanem zdrowia. Ocena taka ma charakter prawny i może jej dokonać wyłącznie sąd a nie biegły, stąd też oddalono wniosek o dopuszczenie kolejnej opinii, albowiem zastrzeżenia pozwanego Zakładu nie dotyczyły konieczności wyjaśnienia kwestii medycznych, co do których biegli nie zajęliby przekonującego stanowiska (por. wyrok SN z dnia 8 maja 2008 r., I UK 356/07, OSNP 2009/17-18/238). Należy także podnieść, iż stosownie do art. 286 k.p.c. Sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie, może też w razie potrzeby zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. Tak w piśmiennictwie jak i w judykaturze wskazuje się, że nie ma dowolności w powoływaniu kolejnych biegłych, a u podstaw takiej decyzji leżeć powinny racjonalne argumenty takie np. jak niejasność, niezupełność czy sprzeczności występujące w opiniach (por. np. T. Ereciński [w:] Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego, tom I, Warszawa 2002, str. 567-568; czy wyroki SN z dnia 24 czerwca 2008 r., I UK 373/07, Lex nr 496398; z dnia 1 września 2009 r., I PK 83/09, Lex nr 550988; z dnia 16 września 2009 r., I UK 102/09, Lex nr 537027). Należy przyjąć, że wykazywanie okoliczności uzasadniających powołanie opinii uzupełniającej, czy kolejnego biegłego pozostaje w gestii strony. To właśnie strona winna wykazać się niezbędną aktywnością i wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w opiniach biegłych, które dyskwalifikują istniejące opinie, ewentualnie uzasadniają powołanie opinii dodatkowych. Takich okoliczności ubezpieczony w toku postępowania ostatecznie nie przedstawił, poprzestając na negowaniu opinii zespołu biegłych, z powołaniem się na własną, odmienną interpretację stanu zdrowia, co jednakże uznać należy za niewystarczające dla jej skutecznego podważenia.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy podkreślić trzeba, że oceny stanu zdrowia ubezpieczonego dokonał zespół doświadczonych specjalistów z dziedzin medycyny odpowiadających jego schorzeniom. Sąd podzielił opinie I i II zespołu biegłych ( w którym uczestniczył neurochirurg), których wnioski były zbieżne co do faktu braku niezdolności ubezpieczonego do pracy. Orzeczenie biegłych zostało prawidłowo uzasadnione ( art.285 k.p.c. ) a wnioski w nim zawarte nie nasuwają wątpliwości co do ich trafności. Biegli w sposób stanowczy odnieśli się do stwierdzonych u ubezpieczonego schorzeń i ich wpływu na stan czynnościowy organizmu.

Biorąc pod uwagę fakt, że opinie I i II zespołu biegłych były zgodne co do braku częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonego, Sąd Okręgowy uznał, że te opinie winny być podstawą wyrokowania w sprawie i dlatego nie uwzględnił zastrzeżeń ubezpieczonego zgłoszonych w pismach procesowych.

Stosownie do treści art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa”) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy; ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy; niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (ust. 1). W niniejszej sprawie poza sporem pozostawały okoliczności dotyczące spełnienia przez ubezpieczonego warunków określonych w punktach 2 i 3 ustępu 1 powołanego przepisu. Kwestią sporną natomiast stała się sama zdolność ubezpieczonego do pracy.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności po przekwalifikowaniu. Częściowo niezdolną do pracy jest zgodnie z ust. 3 cytowanego przepisu osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji. Oceniając stopień niezdolności do pracy należy, w myśl art. 13 wymienianej ustawy, uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Mając na uwadze powyższe ustalenia oraz konstrukcję art. 12 ustawy emerytalnej, należy uznać, iż sens przepisu polega na tym, że ostateczna ocena, w jakim stopniu ubezpieczony jest niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy poza stricte medycznymi należącymi do kompetencji biegłych z zakresu medycyny. Innymi słowy przy ocenie niezdolności do pracy w myśl art. 12 ustawy emerytalnej o tej niezdolności nie przesądza wyłącznie ocena medyczna stwierdzająca występowanie określonych jednostek chorobowych i ich wpływ na funkcjonowanie organizmu człowieka, tylko decydujące znaczenie ma ocena prawna dokonana w oparciu o okoliczności natury medycznej i okoliczności innej natury, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (tak SN w wyrokach z dnia 9 stycznia 2002 r., II UKN 701/00, Lex nr 559961; z dnia 8 maja 2008 r., I UK 356/07, OSNP 2009/17-18/238; z dnia 13 października 2009 r., II UK 106/09, Lex nr 558589 i postanowieniu z dnia 3 września 2008 r., I UK 86/08, Lex nr 565996).

Dokonując analizy stanu zdrowia ubezpieczonego przez pryzmat wszystkich wymienionych wyżej przesłanek, Sąd doszedł do przekonania, że schorzenia wskazane przez biegłych nie ograniczają możliwości zarobkowania w wyuczonym zawodzie. Jak z powyższego wynika powód którego stan zdrowia uległ poprawie po leczeniu rehabilitacyjnym nie spełnia przesłanek uzasadniających przyznanie mu prawa do renty.

Podzielić należało pogląd biegłych, że charakter pracy ubezpieczonego nie wymaga pełnej sprawności psychoruchowej a postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony może dźwigać ciężary do 10 kg.

W tej sytuacji Sąd, w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym zwłaszcza opinię biegłych sądowych dwóch zespołów, uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, i oddalił je zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

SSO Ewa Milczarek

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE