UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni H. O. wskazując, iż jest właścicielką nieruchomości położonej w C. przy ulicy (...), o nr geod. (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Zawierciu założona jest księga wieczysta nr (...), wniosła o ustanowienie na tej nieruchomości służebności przesyłu i zasądzenia jednorazowego wynagrodzenia w kwocie 20.000 zł. Wnioskodawczyni wyjaśniła przy tym, że przez jej nieruchomość przebiegają liny energetyczne przesyłowe (...) SA, a także stoi słup energetyczny. (pisma wnioskodawczyni z dnia 25.07.2013r., 8.08.2013r., k.3,12,23 akt)

Na mocy postanowienia z dnia 29 sierpnia 2014r. wnioskodawczyni została zwolniona od opłaty sądowej w sprawie oraz ustanowiono dla niej pełnomocnika z urzędu. (k.35 akt)

Ustanowiony dla wnioskodawczyni pełnomocnik z urzędu w piśmie procesowym z dnia 4.02.2015r. (k.51-52 akt) sprecyzował stanowisko wnioskodawczyni, wskazując przy tym jako uczestnika postępowania (...) SA Oddział w B..

Poza tym pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania.

W odpowiedzi na wniosek pełnomocnik uczestnika (...) SA wniósł o jego oddalenie i zasądzenie na rzecz uczestnika kosztów postępowania, podnosząc szereg zarzutów, w tym zarzut zasiedzenia służebności gruntowej, co najmniej z dniem 3 sierpnia 2008r. W pierwszej kolejności uczestnik podnosił, że wnioskodawczyni nie wykazała, że jest właścicielem nieruchomości objętej wnioskiem. Nie udowodniła wysokości wynagrodzenia, jak również nie wskazała powierzchni działki zajętej przez urządzenia elektroenergetyczne wskazane we wniosku. W ocenie uczestnika w pobliżu, bądź w granicy nieruchomości opisanej we wniosku znajduje się linia niskiego napięcia. Przedmiotowa lnia powstała na pewno przed rokiem 1975, ponieważ w dniu 28 października 1975r. został zlecony do wykonania projekt techniczny na remont kapitalny sieci rozdzielczej niskiego napięcia w C.. Dla wykazania od kiedy linia energetyczna istnieje, jakie było jej przeznaczenie i przebieg, a także na okoliczność przekształceń własnościowych i przenoszenia służebności pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi uczestnik załączył do odpowiedzi na wniosek szereg dokumentów. (k.74-175 akt)

Zgodnie z postanowieniem z dnia 29 sierpnia 2014r. do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania Sąd wezwał także R. J., drugiego współwłaściciela nieruchomości obciążonej, co wynikało z przedłożonego przez wnioskodawczynię odpisu z księgi wieczystej. (k.34 akt)

Sąd Rejonowy ustalił i zważył co następuje:

Wnioskodawczyni H. O. wraz z uczestnikiem R. J. są współwłaścicielem nieruchomości zabudowanej położonej w C. przy ulicy (...), o numerze geodezyjnym (...). Nieruchomość ta objęta jest księgą wieczystą nr (...). Poprzednimi właścicielami nieruchomości – od 1960r., byli M. i A. małżonkowie C. – rodzice wnioskodawczyni (dowód: odpisy z księgi wieczystej KW Nr (...)) Wnioskodawczyni i uczestnik R. J. są ich spadkobiercami.

Wzdłuż granic nieruchomości od strony ulic (...) przebiegają linie energetyczne, co szczegółowo przedstawiono na mapie zasadniczej nieruchomości (k.191 akt). Jedna z nich zasila budynek stanowiący własność wnioskodawczyni, która zawarła umowę sprzedaży energii elektrycznej z (...) SA w dniu 15.05.2001r. (k.106-110 akt)

Jak wynika z dokumentów przedstawionych przez uczestnika (...) SA sieć niskiego napięcia w C. w istniejącym do dnia dzisiejszego kształcie powstała niewątpliwie w drugiej połowie lat 70-tych w oparciu o projekt techniczny na remont kapitalny sieci rozdzielczej niskiego napięcia z 1977r. (projekt techniczny wraz z planem sytuacyjnym stanu projektowanego i uzgodnieniami k.93-105, 114-117 akt) Z dokumentów tych wynika, że remont miał polegać na wymianie wszystkich słupów drewnianych, przewodów i przyłącza, wykonaniu oświetlenia ulicznego jako całonocnego. Załącznikiem do projektu technicznego jest wykaz właścicieli gruntów, wśród których wymienieni zostali także M. i A. C. zam. w C. przy ulicy (...) (obecnie ul.(...)), jako właściciele działki o nr (...). (k.95o., 99-100, 104 o. akt) W toku postępowania uczestnik dotarł także do wcześniejszych dokumentów, to jest zezwolenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Z. wydanego w dniu 17.02.1962r. na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości na rzecz Zakładu (...) w C. na budowę linii napowietrznej i stacji słupowej 30 kV biegnącej przez grunty prywatne na terenie gromady C., a także do decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Z. z dnia 10.01.1962r. o lokalizacji szczegółowej na budowę stacji trafo słupowej 30/0, 4 KV i linii napowietrznej 30 KV w C. i C.. (k.239 akt) Uczestnik załączył także inne powiązane z tą inwestycją decyzje i plany sytuacyjne, w szczególności zaświadczenia lokalizacji szczegółowej na budowę dwóch stacji transf.15/0, 4 kV oraz linii napowietrznej 15 KV C. – C. z dnia 22.09.1960r. wydane przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Wydział Architektury i Budownictwa w Z., od których rozpoczynała się procedura opracowania dokumentacji projektowo – kosztorysowej. (k.233-240 akt) Uczestnik przedstawił również plan powykonawczy sieci niskiego napięcia w C. z dnia 13.11.1962r., na którym przedstawiono przebieg całej sieci linii niskiego napięcia na terenie C.. (k.118-120 akt) S. umieszczony w narożniku działki wnioskodawczyni w dokumentacji projektowej z 1976r. oznaczono numerem 53. (k.114) Zatem modernizacja przeprowadzona w latach 70-tych dotyczyła istniejącej już od początku lat 60-tych sieci energetycznej. W latach kolejnych na linii wykonywano także zabiegi eksploatacyjne i prace inwestycyjne (k.111-113 akt – protokoły odbioru z dnia 19.08.1989r., 5.03.2008r.)

Ponadto w świetle przedstawionej przez uczestnika dokumentacji przedmiotowe linie energetyczne wchodziły początkowo do zasobu Zakładu (...), a następnie Zakładów (...), przekształconego następnie w Południowy O. Energetyczny, w skład którego wchodził Zakład (...). Zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z 9 lipca 1993 r. wydzielono zorganizowane części z różnych państwowych zakładów energetycznych m.in. Zakładu (...), celem wniesienia ich aportem do (...) S.A. oraz przekształcono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą (...) SA w B.. Na skutek dalszych przejęć sporna linia znalazła się w zasobach uczestnika (...) SA z siedzibą w K. Oddział w B..

(dowód: Zarządzenie Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z dnia 12.08.1975r.,k.121-130; zarządzenie Dyrektora Zakładu (...) z dnia 1.12.1975r., k. 131-132; zarządzenie Naczelnego Dyrektora Zakładów (...) w K. z dnia 15.05.1978r., k.133-134; dalsze zarządzenia ministerialne dot. Zakładów (...) i Zakładów (...) k.135-139, 167-175; Zarządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9.07.1993r., wraz z załącznikiem,k.140-142; postanowienie z dnia 31.07.1993r. o wykreśleniu z rejestru przedsiębiorstw Zakładu (...) w B. k.143; akt notarialny przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną, k. 144-150; akt notarialny zawierający protokoły walnego zgromadzenia, k. 151- 153; odpisy z KRS, k. 154-166, 80-92 akt)

Wnioskodawczyni H. O. w swoich zeznaniach potwierdziła, że sporna linia energetyczna od chwili wybudowania nie zmieniała się. Słupy energetyczne są tak stare, że się rozpadają. Gdy miała 10 lat, a urodziła się w (...)r., to tych słupów elektrycznych jeszcze nie było, czyli linia musiała powstać po 1962r. Dom, w którym mieszka budowali rodzice po nabyciu działki, co jak wiadomo nastąpiło w 1960r. Gdy wspólnie z rodzicami wprowadzili się do domu, to prąd, podciągnięty z istniejącego w tym samym miejscu słupa, już był. Samej budowy linii energetycznej, jak i jej późniejszej modernizacji wnioskodawczyni nie pamięta, przy czym wnioskodawczyni przez lata mieszkała w K. – L., a wróciła do C. dopiero w latach 90-tych. Wnioskodawczyni przypomina też sobie z wczesnego dzieciństwa, że w związku z budową linii na działce rodziców doszło do zniszczeń i że mama miała o to pretensje, martwiła się, że pisała w tej sprawie interwencyjne pisma, ale z jakim skutkiem i do kogo, tego już nie pamięta. Żadne pisma z tych lat się nie zachowały.

H. O. wyjaśniła też, że wystąpiła z wnioskiem o ustanowienie służebności za wynagrodzeniem, gdyż zamierza sprzedać swoją część nieruchomości, a istniejąca linia energetyczna nie jest prawnie uregulowana, nie została ujawniona w księgach wieczystych, a po drugie skutkuje zmniejszeniem wartości działki. (k.229-230 akt)

Uczestnik R. J. potwierdził zeznania wnioskodawczyni. Sam również nie przypominał sobie modernizacji linii w latach 70 –tych, ale w wieku 6 lat, czyli około 1978r. wraz z rodzicami wyprowadził się do D., a ponownie zamieszkał w C. dopiero w latach 1997-98. Przyjeżdżał na wakacje do dziadków, w odwiedziny do rodziny, ale wymiany linii nie przypomina sobie. Uczestnik nie pamięta też wcześniejszych drewnianych słupów, a jedynie te betonowe, które nadal stoją. R. J. stwierdził, że przychyla się do wniosku, bowiem istniejąca linia może stwarzać w przyszłości ograniczenia w realizacji ewentualnych planów budowlanych (k. 230-231 akt). W chwili obecnej nie odczuwa uciążliwości z powodu linii.

Zarówno wnioskodawczyni, jak i uczestnik przyznali, że linie energetyczne przebiegają wzdłuż ogrodzenia ich nieruchomości od strony ulic (...).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy opierał się w przeważającej mierze na dokumentach, których autentyczność nie była kwestionowana. Nie poddano zatem w wątpliwość nie tylko dokumentów dostarczonych przez (...) SA, ale i podanych przez niego faktów, w tym, że sieci energetyczne przebiegały nad sporną nieruchomością już w latach 60- tych ubiegłego wieku. Dalsze prowadzone od tamtej daty prace dotyczyły modernizacji i utrzymania linii. Sąd nie znalazł także żadnych podstaw do kwestionowania dokumentów obrazujących przekształcenia organizacyjne po stronie poprzedników prawnych uczestnika.

Sąd uznał również za w pełni miarodajne dokumenty pozwalające na ustalenie stanu prawnego nieruchomości należącej do wnioskodawczyni, a zatem i jej interesu prawnego w kwestii uregulowania, jakby nie było, sposobu korzystania z należącej do niej nieruchomości.

W związku z zarzutami uczestnika zbadania wymagała kwestia ewentualnego zasiedzenia przez niego służebności, która swoją treścią odpowiadałaby służebności przesyłu, wprowadzonej do kodeksu cywilnego nowelą, która weszła w życie dopiero 3 sierpnia 2008r., na którą wnioskodawczyni wielokrotnie się powoływała. Przesądzenie o zarzucie uczestnika mogło być zawarte jedynie w postanowieniu definitywnym, czy to oddalającym wniosek o ustanowienie służebności, czy też uwzględniającym go.

Jeśli chodzi o sam zarzut zasiedzenia podniesiony w toku niniejszego postępowania przez uczestnika, to należy stwierdzić, że sytuacja faktyczna w rozpatrywanej sprawie uległa zdecydowanej zmianie z chwilą złożenia przez uczestnika decyzji administracyjnej wydanej przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Z. w dniu 17.02.1962r. na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości.

Jak bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 8 kwietnia 2014r. sygn. akt III CZP 87/13 wykonywanie uprawnień w zakresie wynikającym z decyzji wydanej na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, stanowiącej tytuł prawny do ich wykonywania, nie prowadzi do nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu (OSNC 7-8 z 2014r. poz. 68). Równocześnie w obszernych motywach podjętej uchwały Sąd Najwyższy stwierdził, że za dominującą trzeba uznać koncepcję, że decyzja wydana na podstawie powołanego przepisu była aktem kształtującym treść prawa własności zgodnie z art. 140 kc. Nie powodowała powstania służebności w ścisłym tego słowa znaczeniu, ponieważ skutki ograniczenia prawa własności różnią się od skutków prawnych wywołanych przez ustanowienie służebności, a podobieństwo między nimi wynika z kreowanego nimi obowiązku znoszenia przez właściciela zmian rzeczowych na jego nieruchomości. Z decyzji tej wynikają natomiast uprawnienia o charakterze administracyjnym, czasami nazywane szczególną służebnością ustawową. Zarówno w nauce, jak i w orzecznictwie dominuje stanowisko, że wydanie decyzji na podstawie art. 35 u.z.t.w.n. prowadzi do trwałego ograniczenia własności nieruchomości, gdyż sprawia, że jej właściciel ma obowiązek znoszenia stanu faktycznego ukształtowanego przebiegiem urządzeń przesyłowych przez strefę, w której było lub mogło być wykonywane jego prawo. Omawiana decyzja jako akt wywłaszczeniowy powoduje trwałe ograniczenie prawa własności w celu wykonywania na niej uprawnień o treści zbliżonej do tych, które są właściwe dla służebności zwanej w literaturze przesyłową. Trwałość skutków decyzji wydanej na tej podstawie oznacza, że dotyczą one nie tylko tej osoby, która była właścicielem nieruchomości w chwili prowadzenia postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem decyzji, lecz także każdego kolejnego jej właściciela. (podobnie w uchwale SN z 6.06.2014r. sygn. III CZP 9/14)

Poprzednicy prawni uczestnika postępowania byli państwowymi podmiotami gospodarczymi, które w istocie rzeczy dzierżyły mienie należące do Skarbu Państwa, jak również uprawnienia właścicielskie mogły wykonywać na rzecz i w imieniu Skarbu Państwa, co wynikało z zasady jednolitości własności państwowej wyrażonej w art. 126 i art. 128. k.c. Zasady te przestały obowiązywać po 1 października 1990 r. wraz z wejściem w życie noweli kodeksu cywilnego z 28 lipca 1990 r. (w przypadku art. 128 k.c. od 1 lutego 1989 r., kiedy nastąpiła zmiana tego przepisu) Dopiero od tej wcześniejszej daty, tj. 1 lutego 1989 r., mienie dotąd państwowe można było utożsamiać z mieniem danego przedsiębiorstwa. Od tej też daty posiadanie wykonywane było na rachunek przedsiębiorstwa, nie zaś, jak uprzednio na rachunek Skarbu Państwa.

Przywołane wyżej okoliczności prowadzą do oddalenia wniosku H. O. o ustanowienie służebności przesyłu.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 520 k.p.c., mając na uwadze trudną sytuację majątkową i rodzinną wnioskodawczyni, a także jej nieporadność, która skutkowała przyznaniem H. O. pomocy prawnej z urzędu. Należy nadmienić przy tym, że w toku postępowania wnioskodawczyni z pomocy tej zrezygnowała.

Sąd miał na uwadze także i tę okoliczność, że wnioskodawczyni nie miała przed wszczęciem postępowania dostępu do informacji, które mogłyby wskazywać, bądź to na istnienie tytułu prawnego po stronie uczestnika do korzystania z jej nieruchomości, czy też wskazujących na zasadność zarzutu zasiedzenia służebności.

Podobnie Sąd uznał, że nie ma podstaw do obciążenia kosztami postępowania uczestnika R. J., który do udziału w sprawie został wezwany przez Sąd na podstawie art. 510 kpc, a sam nie inicjował postępowania. Jedynie przychylił się do wniosku złożonego przez H. O..

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE