UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 3 listopada 2014 roku, sygn. akt III RC 1161/13, Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu:

1. w punkcie I wyroku zasądził od pozwanej R. M. na rzecz małoletnich powodów A. i D. M. alimenty w kwotach po 80 złotych miesięcznie płatnych z góry do 10-tego dnia każdego miesiąca do rąk każdorazowego dyrektora placówki opiekuńczej, w której małoletni przebywają, poczynając od 6 grudnia 2013 roku, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat;

2. w punkcie II oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3. w punkcie III nadał wyrokowi w punkcie I rygor natychmiastowej wykonalności;

4. w punkcie IV odstąpił od obciążania pozwanej kosztami procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących, istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, ustaleniach faktycznych:

Małoletni powodowie D. M., urodzony (...), oraz A. M. (1), urodzony (...), są synami R. M. oraz Z. H.. Ojciec małoletnich jest pozbawiony władzy rodzicielskiej, natomiast władza matki została ograniczona poprzez umieszczenie małoletnich w placówce opiekuńczo-wychowawczej. W czasie pobytu małoletnich we (...) Centrum (...) ( (...)) średni miesięczny koszt utrzymania małoletnich wynosił po 3.540,26 złotych. W chwili wyrokowania, na mocy postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 2 kwietnia 2014 roku, powodowie pozostawali pod pieczą swojej babki T. R., pełniącej tymczasowo rolę rodziny zastępczej. Na miesięczne koszty utrzymania małoletnich w rodzinie zastępczej składają się: wyżywienie w kwocie 1000-1200 złotych, wydatki na zakup odzieży około 200-300 złotych, internet 60 złotych, telefony komórkowe małoletnich 100 złotych. Koszt utrzymania mieszkania wynosi 630 złotych miesięcznie. Ponadto babcia małoletnich zakupiła małoletnim podręczniki szkolne oraz niezbędne przybory za kwotę około 1.200 złotych. Babcia małoletnich utrzymuje się z emerytury w kwocie 432 złotych, przy czym 100 złotych z tej kwoty zajmuje komornik, oraz ze świadczeń z pomocy publicznej: 1.320 złotych otrzymuje tytułem pomocy publicznej dla rodzin zastępczych, 800 złotych z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej (MOPS) oraz 1.120 złotych zasiłku.

Małoletni A. M. (1) jest uczniem IV klasy szkoły podstawowej. Małoletni nosi okulary, których koszt to 100 złotych. Małoletni uczęszczał na zajęcia sportowe, których miesięczny koszt wynosił 200 złotych.

Małoletni D. M. jest uczniem II klasy gimnazjum. Małoletni trenuje piłkę nożną, co wiąże się z wydatkami w postaci kosztów badań lekarza medycyny sportowej w kwocie 50 złotych raz na pół roku, wydatkami na odzież i sprzęt sportowy (łącznie 1.320 złotych) oraz kosztami uczestnictwa w obozie sportowym (370 złotych).

Pozwana R. M. ma 40 lat, posiada wykształcenie podstawowe. Od 2007 roku nie podejmowała zatrudnienia i nie szuka pracy. Utrzymuje się ze świadczeń z MOPS oraz funduszu alimentacyjnego. Od 1 listopada 2013 roku do 31 października 2014 roku przysługiwały jej zasiłki rodzinne na dwu- i półletniego A. i szesnastoletnią P. M. w kwotach po 77 i 106 złotych miesięcznie. We wrześniu 2014 otrzymała jednorazowy dodatek do zasiłku w kwocie 100 złotych. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego wynoszą odpowiednio 300 i 250 złotych na każde z dzieci. Pozwana mieszka z dziećmi w mieszkaniu komunalnym. P. M. uczęszcza do gimnazjum, natomiast A. M. (2) pozostaje z matką w mieszkaniu. Pozwana posiada zadłużenie z tytułu zaległego czynszu najmu w wysokości 11.000 złotych. W roku podatkowym 2012 pozwana uzyskała umorzenie należności z tytułu korzystania z lokalu w kwocie 5.412,42 złotych. Energię elektryczną i gaz opłaca pozwanej MOPS.

Podczas pobytu małoletnich powodów w (...) pozwana odwiedzała ich, przynosiła drobne prezenty, słodycze lub przekazywała niewielkie kwoty pieniężne.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd uznał, iż powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie. Sąd wskazał, że koszty utrzymania małoletnich powodów, oszacowane przez pełniącą rolę rodziny zastępczej babkę T. R. na kwotę 2.500 złotych miesięcznie, zostały przez nią zawyżone. Kierując się doświadczeniem życiowym oraz wynikami postępowania dowodowego Sąd uznał, że koszty te mieszczą się w granicach od 900 do 1000 złotych miesięcznie na każdego małoletniego. W ocenie Sądu zasądzenie alimentów zgodnie z żądaniem pozwu, to jest w kwotach po 150 złotych miesięcznie na każdego z małoletnich, byłoby zatem co do zasady usprawiedliwione. Zasądzając ostatecznie kwoty po 80 złotych Sąd uwzględnił jednakże okoliczność, iż pozwana ma jeszcze na utrzymaniu dwójkę innych dzieci. Nie ma natomiast przeszkód, aby pozwana choćby w tak niewielkim zakresie uczestniczyła w kosztach utrzymania małoletnich powodów. Pozwana nie wykazała, aby z przyczyn obiektywnych nie była w stanie podjąć pracy zarobkowej. Jest osobą zdrową i względnie młodą. Konieczność opieki nad dziećmi nie stanowi przy tym takiej przeszkody, która uniemożliwia podjęcie pracy. Szesnastoletnia córka jest już w stanie sama o siebie zadbać w czasie, kiedy matka będzie w pracy, natomiast młodszy syn może wówczas przebywać w żłobku. Sąd pokreślił, że na rodzicu z mocy art. 133 kro spoczywa obowiązek pomagania swoim dzieciom, chociażby kosztem własnych wyrzeczeń. Pozwana decydując się na posiadanie kolejnych dzieci powinna ponadto mieć na uwadze, iż wiąże się z tym obowiązek zapewnienia środków niezbędnych do ich utrzymania. Ciężaru tego nie może natomiast przerzucać na społeczeństwo.

W apelacji od powyższego wyroku pozwana R. M. zarzuciła, że alimenty w łącznej kwocie 160 złotych to dla niej zbyt duży wydatek. Pozwana wychowuje dwójkę dzieci w wieku 16 lat i 3 lata i ledwo jest w stanie zaspokajać ich potrzeby. Pozwana wskazała, że posiada zadłużenie z tytułu czynszu najmu oraz opłat eksploatacyjnych. Toczy się również przeciwko niej postępowanie egzekucyjne. Pozwana podała, iż nie podejmuje pracy zarobkowej ponieważ musi się zajmować młodszym dzieckiem, które często choruje. Pozwana sama choruje na kręgosłup i tarczycę. Ponadto, pozwana posiada jedynie wykształcenie podstawowe i z tego względu może liczyć tylko na słabo płatną pracę. Co więcej, w razie podjęcia pracy straci wsparcie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej i to na nią spadnie obowiązek opłacania czynszu oraz mediów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia stanu faktycznego i z tych ustaleń wyciągnął prawidłowe wnioski, a także dokonał należytej oceny prawnej poczynionych ustaleń faktycznych. W konsekwencji, Sąd Okręgowy, podzielając te ustalenia i ich ocenę prawną, przyjmuje je za własne.

Apelacja pozwanej nie zawierała jasno sprecyzowanych zarzutów przeciwko zaskarżonemu wyrokowi. Z treści środka odwoławczego oraz z okoliczności przytoczonych przez skarżącą na jego uzasadnienie można jednak wnioskować, iż skarżąca nie godzi się z ponoszeniem, chociażby w niewielkiej części, kosztów utrzymania swoich małoletnich dzieci, pozostających aktualnie w rodzinie zastępczej. Pozwana uzasadniała to tym, że środki, którymi dysponuje, pochodzące w całości z funduszy publicznych, nie pozwalają jej na ponoszenie dodatkowego ciężaru alimentacji małoletnich powodów. Pozwana wskazała na swoją złą sytuację materialną, wysokie zadłużenie z tytułu czynszu najmu, a także konieczność utrzymania dwójki zamieszkujących z nią małoletnich dzieci. Jednocześnie skarżąca twierdziła, że nie może podjąć pracy zarobkowej ze względu na swoje zdrowie, konieczność zajmowania się synem oraz wykształcenie, które nie daje perspektyw na zdobycie dobrze płatnej pracy. Skarżąca wyraziła również obawę, że w razie podjęcia pracy straci świadczenia z pomocy społecznej.

Podniesione przez skarżącą, a przedstawione wyżej okoliczności były już przedmiotem rozważań Sądu Rejonowego, czemu Sąd ten dał wyraz w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy w całości podziela zawartą tam argumentację.

Przede wszystkim trafnie Sąd Rejonowy stwierdził, że pozwana mogłaby podjąć pracę zarobkową, z której dochód pozwoliłby jej realizować obowiązek alimentacyjny w ustalonym przez Sąd rozmiarze. Okoliczności faktyczne sprawy nie wskazywały na to, aby pozwana z jakichkolwiek przyczyn nie była w stanie pracować. Podnoszone już przed Sądem Rejonowym, a powtórzone w apelacji twierdzenia o poważnych chorobach uniemożliwiających pozwanej podjęcie pracy nie zostały przez nią w żaden sposób wykazane.

Tymczasem tylko brak jakichkolwiek możliwości zarobkowych lub majątkowych zwalnia zobowiązanego do alimentacji z obowiązku świadczenia na potrzeby dzieci i prowadzi do oddalenia powództwa o alimenty. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstaw do czynienia takich ustaleń. Z pewnością nie uniemożliwia podjęcia pracy brak jakiegokolwiek zawodu. Na rynku pracy są również stanowiska dla osób z wykształceniem jedynie podstawowym, nawet jeżeli są to stanowiska słabo płatne.

Jak ustalił Sąd Rejonowy na podstawie zeznań samej pozwanej skarżąca od dłuższego czasu nawet nie poszukuje pracy. Skarżąca egzystuje z pieniędzy otrzymywanych z opieki społecznej i nie podejmuje żadnych starań, aby tą sytuację zmienić. Co istotne, skarżącej zdaje się to w żadnym stopniu nie przeszkadzać. W apelacji wprost stwierdziła, że pracy za małe pieniądze nie podejmie ponieważ wiązałoby się to jej zdaniem z utratą uprawnień do świadczeń socjalnych. Taka postawa zasługuje na zdecydowanie negatywną ocenę tym bardziej jeszcze, że skarżąca w ten sposób się tłumacząc próbuje uniknąć alimentacji małoletnich powodów. Nie stanowi przeszkody uniemożliwiającej podjęcie pracy fakt wychowywania innych małoletnich dzieci. Jak trafnie zauważył Sąd Rejonowy, starsze z dzieci zamieszkujących z pozwaną uczęszcza do szkoły i jest w wieku, w którym może w dużym stopniu same o siebie zadbać. Młodsze z dzieci może natomiast uczęszczać do żłobka.

Okolicznością zwalniającą rodzica z obowiązku świadczeń alimentacyjnych nie jest również fakt posiadania innych dzieci i konieczność ich utrzymania. Okoliczność ta może jednakże wpływać na wysokość alimentów. Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy wziął pod uwagę, że pozwana ma jeszcze dwójkę innych dzieci i z tego względu jedynie częściowo uwzględnił żądanie pozwu, zasądzając ostatecznie tylko trochę ponad połowę z tego, czego domagał się reprezentujący w postępowaniu małoletnich powodów Dyrektor MOPS we W.. Z obowiązku świadczeń alimentacyjnych nie zwalnia także trudna sytuacja materialna zobowiązanego, w tym istnienie zobowiązań z jakichkolwiek innych tytułów. Należy podkreślić, że pozwana nie podejmuje żadnych działań w celu uregulowania obciążających ją zaległości czynszowych i to pomimo udzielanej jej pomocy w zakresie opłacania mediów i częściowego umorzenia należności z tytułu czynszu najmu. Wierzytelności osób trzecich w stosunku do zobowiązanego do świadczeń alimentacyjnych nie mają wpływu na samo istnienie obowiązku alimentacyjnego. Takie inne wierzytelności nie mają w szczególności pierwszeństwa przed zobowiązaniem alimentacyjnym i nie są w żaden sposób uprzywilejowane.

Na koniec należy jeszcze zwrócić uwagę na wysokość zasądzonych od pozwanej alimentów. Kwota 80 złotych miesięcznie na jedno dziecko jest kwotą znikomą w stosunku do niekwestionowanych potrzeb małoletnich powodów, która jedynie w niewielkim zakresie jest w stanie te potrzeby zaspokoić. Małoletni są w okresie intensywnego rozwoju psychofizycznego i kształtowania się zainteresowań, w związku z czym ich potrzeby są naturalnie zwiększone. Wraz z tym zwiększają się również koszty ich utrzymania. Chociaż więc kwotę 80 złotych należy ocenić jako niewielką to każde dodatkowe pieniądze będą stanowiły istotny wkład i niewątpliwie przyczynią się do dalszego rozwoju małoletnich.

Mając na uwadze powyższe apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie i podlegała oddaleniu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE