UZASADNIENIE

Powódka M. A. (uprzednio: R.) w pozwie wniesionym przeciwko stronie pozwanej (...) SA w W. wniosła o zasądzenie na jej rzecz łącznej kwoty 10.820,42 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25.04.2012 r. do dnia zapłaty, w tym kwoty 10.000 zł tytułem uzupełniającego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, kwoty 620,42 zł tytułem zwrotu utraconego dochodu oraz kwoty 200 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia nie rozliczonych przez stronę pozwaną w kosztach leczenia oraz o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powódka twierdziła, że w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia 31.08.2011 r. doznała określonych uszkodzeń ciała i rozstroju zdrowia oraz przechodziła opisany w pozwie proces leczenia oraz rehabilitacji. Powódka wskazała, że strona pozwana, którą łączyła z sprawcą kolizji umowa ubezpieczenia obowiązkowego OC pojazdów mechanicznych, częściowo uznała roszczenie powódki za szkodę powstałą w dniu 31.08.2011 r. tj. przyznała powódce kwotę 3.000 zł tytułem zadośćuczynienia i 660 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia. Strona pozwana częściowo odmówiła pokrycia kosztów leczenia ze względu na brak dokumentacji medycznej. Powódka podniosła, że takie stanowisko strony pozwanej jest nieuzasadnione, gdyż wraz z rachunkiem nr (...) zostało przesłane odpowiednie zaświadczenie lekarskie. Nadto powódka wskazała, że koszty wizyt u lekarzy specjalistów wynikły z faktu, że powódka wprawdzie mogła skorzystać z lekarzy publicznej służby zdrowia, jednakże odległy termin wyznaczonych wizyt w sytuacji stale występujących dolegliwości zmusił ją do wizyt płatnych, zwłaszcza że ciążył na niej jako poszkodowanej obowiązek zapobieżenia w miar możliwości zwiększeniu się szkody. Powódka wskazała, że powszechnie znanym jest okoliczność długiego oczekiwania na wizytę u lekarza opłacaną z NFZ, będąca wynikiem niewydolności służby zdrowia.

Ponadto zdaniem powódki wypłacona jej kwota zadośćuczynienia nie spełnia kryteriów, o których mowa w art. 445 § 1 Kc z uwagi na rozmiar i charakter krzywdy doznanej przez powódkę w wyniku ww. wypadku komunikacyjnego. Powódka wskazała, że w dalszym ciągu odczuwa skutki ww. wypadku. Oprócz dolegliwości bólowych w okolicach barków i lewego obojczyka, pojawiły się bóle kręgosłupa w odcinku szyjnym i lędźwiowym, a także zawroty i bóle głowy. W następstwie wypadku powódka mająca wówczas 25 lat musiała w istotny sposób ograniczyć swoją aktywność fizyczną, musiała zrezygnować z uczęszczania na basen, jazdy na rowerze oraz spacerów. Powypadkowe dolegliwości odbiły się także niekorzystnie na sferze zawodowej. Powódka w miejscu pracy zajmuje stanowisko obsługi sekretariatu oraz wykonuje prace archiwizacyjne. Pierwszy zakres obowiązków wiąże się z koniecznością długotrwałego siedzenia przed komputerem oraz koncentracją w związku z wykonywanymi czynnościami, natomiast drugi wymaga od powódki podnoszenia kartonów z dokumentami o znacznej wadze. Każdy z wykonywanych obowiązków powoduje u powódki występowanie dolegliwości bólowych kręgosłupa. Nie bez znaczenia jest również obniżenie koncentracji. Wypadek komunikacyjny odbił się też niekorzystnie na stanie emocjonalnym powódki. Od czasu wypadku powódka ma problemy ze snem, odczuwa również silny lęk przed jazda samochodem, który nigdy wcześniej nie występował. Dolegliwości bólowe, zmniejszona koncentracja oraz powracające wspomnienia o zdarzeniu sprawiają, że powódka jest poddenerwowana i zestresowana, co wpływa negatywnie na relacje z rodziną oraz otoczeniem, które po wypadku uległy zdecydowanemu pogorszeniu.

Nadto powódka podniosła, że na skutek ww. wypadku nie mogła zarobkować, gdyż w wyniku wypadku powódka nie mogła się wywiązać z umowy zlecenia z dnia 01.07.2011 r. zawartej na czas określony od dnia 30.06.2011 r. do dnia 30.09.2011 r. W miesiącu lipcu 2011 r. z tego tytułu poszkodowana uzyskała wynagrodzenie w wysokości 620,42 zł netto. Gdyby nie fakt zaistnienia zdarzenia, powódka mogła liczyć na dochód w podobnej wysokości za prace w miesiącu wrześniu. Otrzymane zwolnienie lekarskie wykluczyło możliwość realizacji umowy zlecenia praktycznie do końca jej obwiązywania. Zatem zdaniem powódki następstwem wypadku komunikacyjnego jest powstanie szkody majątkowej w postaci utraconych dochodów za miesiąc wrzesień w kwocie 620,42 zł, gdyż kwotę tę niewątpliwie by zarobiła, gdyby nie zdarzenie z 31.08.2011 r.

Jako podstawę roszczenia odsetkowego powódka wskazała art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) i terminy przewidziane w tym przepisie. Powódka podniosła, że w niniejszej sprawie opóźnienie nastąpiło następnego dnia po upływie 14-dniowego terminu, liczonego od daty 10.04.2012 r., albowiem wtedy strona pozwana niewątpliwie uzyskała całość wiedzy o rozmiarach krzywdy doznanej przez powódkę.

Strona pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 2.417 zł.

Uzasadniając swoje stanowisko strona pozwana przyznała, że ponosi odpowiedzialność cywilną za następstwa wypadku komunikacyjnego, jakiemu powódka uległa w dniu 31.08.2011 r. w wyniku którego powódka doznała obrażeń ciała, przyznała też, że w toku postępowania likwidacyjnego wszczętego w następstwie zgłoszenia szkody przez powódkę wypłaciła jej kwotę 3.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz dokonała zwrot kosztów leczenia w kwocie 660 zł. Strona pozwana wskazała, że podstawą jej ustaleń co do wysokości świadczenia stanowił odniesiony w wypadku rozmiar obrażeń ciała, stopień ich ciężkości oraz doznany przez powódkę stopień uszczerbku na zdrowiu, który komisja lekarska strony pozwanej określiła na 3 % . Strona pozwana zarzuciła, że dotąd przyznana przez nią kwota tytułem zadośćuczynienia stanowi odpowiednią w rozumieniu art. 445 § 1 Kc sumę tytułem uszczerbku na zdrowiu powódki, a kwota dochodzona przez powódkę jest wygórowana. Strona pozwana zakwestionowała też roszczenie powódki dotyczące zwrotu kosztów leczenia gdyż nie przedstawiono w tej części kartoteki z odbytej wizyty lekarskiej. Nieuzasadnione jest również zdaniem strony pozwanej żądanie zwrotu kosztów utraconych zarobków, gdyż m.in. powódka nie wykazała ich wysokości, a nadto powódka powinna pomniejszyć ewentualnie utracony zarobek o kwotę wypłaconego zasiłku chorobowego za miesiąc wrzesień 2011 r.

W toku procesu pismem z dnia 22.04.2013 r. powódka rozszerzyła powództwo o dalszą kwotę 3.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wskutek wypadku komunikacyjnego z dnia 31.08.2011 r. wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 25.04.2012 r. do dnia zapłaty wskazując, że rozszerzenie powództwa jest uzasadnione stopniem i rozległością skutków wypadku dla powódki nie tylko w sferze fizycznej, ale także w innych płaszczyznach funkcjonowania organizmu ludzkiego jako całości, w tym w sferze emocjonalnej.

Strona pozwana w ustosunkowaniu się do rozszerzenia powództwa wniosła o oddalenie powództwa również w rozszerzonej wysokości jako w całości bezzasadnego.

Bezsporne między stronami było, że strona pozwana ponosi odpowiedzialność cywilną za następstwa wypadku komunikacyjnego z dnia 31.08.2011 r., w którym poszkodowaną została powódka doznając uszkodzeń ciała i rozstroju zdrowia, a sprawcą był kierujący pojazdem ubezpieczonym w zakresie odpowiedzialności cywilnej u strony pozwanej. Bezsporne było również, że strona pozwana w toku postępowania likwidacyjnego wszczętego w następstwie zgłoszenia szkody przez powódkę wypłaciła jej kwotę 3.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w wyniku ww. wypadku komunikacyjnego oraz kwotę 660 zł tytułem zwrotu poniesionych przez powódkę kosztów leczenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 31.08.2011 r. ok. godz. 12.40 na skrzyżowaniu ulic (...) we W. powódka uczestniczyła w kolizji drogowej spowodowane przez kierującego pojazdem ciężarowym marki (...) o nr rej. (...). Sprawca uderzył w bok samochodu m-ki V. o nr rej. (...), którego kierowcą była powódka. Powódka w chwili wypadku miała zapięte pasy bezpieczeństwa.

Dowód: - zaświadczenie K. we W. z dnia 12.09.2011 r. – k.9,

- karta wypadku w drodze z pracy z dnia 6.09.2011 r. – k.10-11

- zeznania świadka Ł. L. – k. 66

- przesłuchanie powódki – k. 66-67

Do wypadku doszło w ten sposób, że powódka jechała jako kierowca skrajnym prawym pasem, po czym została uderzona przez samochód ciężarowy typu TIR w lewy bok auta. (...) odbiło się od tego samochodu i cofnęło się ponownie na prawy pas jezdni. Lewa strona auta była pchana siłą rozpędu przez samochód sprawcy i dopiero po tym auto wróciło na prawą stronę jezdni. Zaraz po zdarzeniu powódka była roztrzęsiona, na początku nie czuła bólu i jakichś konkretnych dolegliwości, oprócz uczucia kręcenia się w głowie , dopiero w godzinach popołudniowych, wieczornych urazy zaczęły się nasilać, zaczęła odczuwać bóle w odcinkach szyjnych kręgosłupa. Bóle te zaczęły być nie do wytrzymania. Powódce zaczęło sztywnieć ciało tj. nie mogła ruszyć głową w żadną stronę, odczuwała ciepło na całym kręgosłupie i czułam sztywnienie kręgosłupa przy próbach siadania i wstawania. Powódkę zaczął boleć cały kręgosłup, nie mogła ruszyć głową ani w prawo ani w lewo.

Dowód: - zeznania świadka Ł. L. – k. 66

- przesłuchanie powódki – k. 66-67

Na skutek tych dolegliwości powódka tego samego dnia udała się na Pogotowie (...) we W. przy ul. (...), gdzie stwierdzono skręcenie odcinka szyjnego kręgosłupa. U powódki stwierdzono ograniczenie ruchomości w odcinku szyjnym oraz wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych. Powódce zalecono unieruchomienie szyi w kołnierzu ortopedycznym S. na okres 2 tygodni oraz zalecono stosowanie m.in. leku A.. W związku z wypadkiem z dnia 31.08.2011 r. powódka otrzymała zwolnienie lekarskie z tytułu niezdolności do pracy za okres od 1.09.2011 r. do 28.09.2011 r. Przez pierwsze 3, 4 dni powódka prawie cały czas leżała i przez prawie 2 miesiące brała prawie codziennie środki przeciwbólowe.

Dowód: - karta informacyjna nr 29/167 z dnia 31.08.2011 r. – k.12,

- skierowanie na RTG szyi – k. 13

- zwolnienia lekarskie z dnia 01.09.2011 r. i 12.09.2011 r. – k. 14-15

- zeznania świadka Ł. L. – k. 66

- przesłuchanie powódki – k. 66-67

Powódka kontynuowała leczenie u lekarza neurologa. Podczas badania w dniu 20.09.2011 r. u powódki zostało stwierdzone ograniczenie ruchomości w odcinku szyjnym, odprostowanie lordozy szyjnej i podwyższone napięcie mięśni przykręgosłupowych w odcinku szyjnym, bolesności opukowe wyrostków (...)- (...), umiarkowane ograniczenie ruchomości w odcinku lędźwiowym. Na tej podstawie u powódki zdiagnozowano stan po urazie kręgosłupa, zespół bólowy korzeniowy kręgosłupa we wszystkich odcinkach z przewagą szyjnego oraz zalecono wykonanie zdjęć RTG. Przeprowadzone badania RTG wykazały spłycenie lordozy kręgosłupa lędźwiowego, zwężenie przestrzeni międzykręgowej L5/S1 oraz L4/L5.

Dowód: - konsultacja neurologiczna z dnia 20.09.2011 r. – k.16-17

- opisy zdjęć RTG z dnia 17.10.2011 r. – k. 18

- zeznania świadka Ł. L. – k. 66

- przesłuchanie powódki – k. 66-67

Powódka odbyła wizytę u lekarza ortopedy w dniu 20.10.2011 r. Po badaniu lekarz zalecił powódce rehabilitację obejmującą odcinek L-S oraz szyjny kręgosłupa. Przez pierwsze kilka zabiegów powódka bardzo odczuwała ból, dopiero po kilku godzinach po masażu odczuwała delikatną ulgę. Powódka uczęszczała na zabiegi rehabilitacji od dnia 26.10.2011 r. do 07.12.2011 r. W dniu 08.12.2011 r. wydano jej zaświadczenie o zakończonej rehabilitacji.

Dowód: - zaświadczenie lekarskie z dnia 20.10.2011 r. – k. 19

- zaświadczenie o przebytej rehabilitacji z dnia 8.12.2011 r. – k. 20

- zeznania świadka Ł. L. – k. 66

- przesłuchanie powódki – k. 66-67

W związku z zakończeniem leczenia i rehabilitacji w dniu 14.02.2012 r. powódka udała się do lekarza neurologa na wizytę kontrolną, który stwierdził u powódki stan po urazie kręgosłupa szyjnego i piersiowego, zespół bólowy korzeniowy szyjny i piersiowy.

Dowód: - konsultacja neurologiczna z dnia 14.02.2012 r. – k. 21

- przesłuchanie powódki – k. 66-67

Powódka tytułem wizyt lekarskich oraz zdjęć RTG poniosła łącznie wydatki w wysokości 860 zł.

Dowód: - rachunek nr (...) za konsultację neurologiczną z dnia 20.09.2011 r. – w aktach szkodowych strony pozwanej na płycie CD – k. 56

- faktura VAT nr (...) - – w aktach szkodowych strony pozwanej na płycie CD – k. 56

- faktura VAT nr (...) z dnia 20.10.2011 r. za konsultację ortopedyczną z dnia 20.10.2011 r. – k.22,

- rachunek za zabiegi rehabilitacyjne nr 05/12/11 – k.22,

- rachunek nr (...) z dnia 14.02.2012 r. za konsultację neurologiczną – k. 23

W związku z wypadkiem z dnia 31.08.2011 r. powódka z uwagi na stan zdrowia nie wykonywała w miesiącu wrześniu czynności z zawartej przez nią z Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa we W. umowy zlecenia z dnia 01.07.2011 r., zawartej na czas określony od dnia 30.06.2011 r. do dnia 30.09.2011 r. W miesiącu lipcu 2011 r. z tytułu wykonywania zawartej umowy powódka uzyskała wynagrodzenie w wysokości 620,42 zł netto.

Dowód: - umowa zlecenia nr (...) z dnia 1.07.2011 r. – k.30

- zaświadczenie z dnia 15.09.2011 r. o wynagrodzeniu za m-c lipiec 2011 z tytułu umowy zlecenia – k.31

- przesłuchanie powódki – k. 66-67

Życie codzienne powódki uległo zmianie w związku z wypadkiem tzn. codziennie po całym dniu na nogach boli ją kręgosłup, najbardziej odczuwa ból, gdy ma się położyć spać, odczuwa go też w pracy. Stan zdrowa powódki przed wypadkiem był bardzo dobry, nie cierpiała wcześniej na schorzenia kręgosłupa. Praca powódki to praca sekretarska i archiwistyczna przede wszystkim przy komputerze. Przez cały dzień powódka siedzi praktycznie w miejscu w jednej pozycji i po całym dniu pracy odczuwa ból kręgosłupa. Siedzenie po kilku godzinach sprawia jej już znaczną trudność, jest też zdekoncentrowana. Natomiast prace archiwizacyjne wiążą się z podnoszeniem i przenoszeniem czasami ciężkich kartonów i to też sprawia jej ból po pewnym czasie. Obecnie ma też trudności w pracy polegające na tym, że nie może swobodnie się obrócić, lecz musi to robić prawie całym ciałem. W życiu prywatnym powódki również wiele się zmieniło. Powódka nie może się raptownie schylać przy sprzątaniu, gotowanie sprawia jej trudność bo trzeba dłużej stać. Powódce obecnie zwykły dłuższy spacer sprawia już trudność, bo odczuwa bóle kręgosłupa w odcinku szyjnym i lędźwiowym. Również jazda rowerem sprawia jej trudność a wcześniej jeździła zawsze, kiedy pogoda na to pozwalała. Powódka ma też obecnie trudności z bieganiem; wcześniej biegała dla kondycji kilka kilometrów tak często jak pogoda na to pozwalała, a w tej chwili już po kilkuset metrach powódka zaczyna odczuwać ból w kręgosłupie powodujący praktycznie niemożliwość biegania. Powódka często jest teraz poddenerwowana i zestresowana. Nie może też wykonywać takich zwykłych prac ogrodowych jak np. kopanie ogródka. W czasie przebywania na zwolnieniu lekarskim powódka nie mogła wykonywać pracy na umowę zlecenia, gdyż tę pracę na umowę zlecenia powódka wykonuje obok normalnej pracy na podstawie umowy o pracę.

Dowód: - zeznania świadka Ł. L. – k. 66

- przesłuchanie powódki – k. 66-67

Obecnie u powódki rozpoznaje się stan po urazie skrętnym odcinka szyjnego kręgosłupa z zespołem bólowym tego odcinka i ograniczeniem ruchomości po wypadku, obecnie bez zaburzeń funkcji podporowej i motorycznej bez cech zespołu korzeniowego; zespół bólowy odcinka piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa w wywiadzie aktualnie bez cech zespołu korzeniowego, bez zaburzeń funkcjonalnych kręgosłupa; chondromalacja rzepki kolana prawego bez związku z przebytym urazem; uszkodzenie częściowe prostownika palca V ręki prawej bez związku z przebytym urazem. Pod względem neurologicznym i ortopedycznym w wyniku wypadku powódka doznała długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości zero procent. Rokowanie na przyszłość jest dobre, nie należy w przyszłości oczekiwać późnych następstw wypadku.

Dowód: - opinia biegłych lekarzy: neurologa S. R. i ortopedy S. G. z dnia 05.11.2013 r. – k.119-121

U powódki brak jest cech dezorganizacji zachowania i funkcjonowania, prawidłowo podejmuje role społeczne, jest adekwatnie do cech osobniczych aktywna, nie izoluje się od otoczenia, dysponuje odpowiednimi zasobami psychicznymi oraz osobowościowymi do radzenia sobie ze zdarzeniami stresogennymi; adaptacja przebiega prawidłowo. Relacjonowane przez powódkę doświadczenia bólowe mogą wpływać na jej jakość życia, ich natężenie w obszarze psychicznym nie powoduje u opiniowanej załamania w istotnych obszarach funkcjonowania psychospołecznego, emocjonalnego, poznawczego. Doświadczenie wypadku oraz późniejszy stan somatyczny nie wpłynął na trwałe zmiany w zakresie osobowości, stanu emocjonalnego i nastroju. W zakresie mechanizmów osobowości oraz deklarowanego wsparcia społecznego – adekwatne oraz adaptacyjne mechanizmy radzenia sobie z przebytą sytuacją stresogenną. Obecnie nie stwierdza się cech trwałych zmian w zakresie osobowości opiniowanej oraz zmian z tego tytułu w zakresie zaburzeń emocjonalnych, które byłyby skutkiem wypadku z dnia 31.08.2011 r.

Dowód: - opinia biegłej psycholog M. Serdak z dnia 23.02.2015 r. – k.173-176

Pismem z dnia 19.09.2011r. powódka dokonała zgłoszenia stronie pozwanej szkody na osobie wskutek wypadku komunikacyjnego z 31.08.2011 r. wnosząc m.in. o przyznanie jej zadośćuczynienia w kwocie 20.000 zł, zwrot kosztów leczenia oraz zwrotu kosztów utraconych dochodów w kwocie 620,42 zł netto z tytułu niewykonanej przez powódkę w miesiącu wrześniu 2011 r. umowy zlecenia. Pismami z dnia 26.10.2011 r., 22.12.2011 r. powódka przedłożyła stronie pozwanej dokumentacje lekarską dotyczącą leczenia skutków ww. wypadku i rehabilitacji wraz z rachunkami i fakturami dokumentującymi poniesione w związku z tym przez powódkę koszty.

Dowód: - zgłoszenie szkody z dnia 19.09.2011 r. – k. 24-26

- pismo do ubezpieczyciela z dnia 26.10.2011 r. i 22.12.2011 r. – k.27-28

Decyzją z dnia 10.04.2012 r. strona pozwana przyznała powódce m.in. kwotę 3.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w wyniku ww. wypadku komunikacyjnego oraz kwotę 660 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia. Strona pozwana nie uznała kosztów wizyty u ortopedy z uwagi na brak kartoteki z odbytej wizyty oraz nie uznała roszczenia dotyczącego wypłaty odszkodowania z tytułu utraconych dochodów z tytułu umowy zlecenia za miesiąc wrzesień 2011 r. z uwagi na brak wykazania jakie dochody powódka utraciła w tym miesiącu.

Dowód – decyzja strony pozwanej z dnia 10.04.2012 r. – k.29

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało w całości na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c. posiadacz (samoistny albo zależny) mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch tego środka, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Zgodnie z art. 415 Kc kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Zgodnie z art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Zgodnie zaś z art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 zd. 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Krzywdę należy rozumieć jako cierpienie fizyczne (ból i inne dolegliwości), cierpienia psychiczne (ujemne uczucia związane z cierpieniami fizycznymi lub następstwami uszkodzenia ciała albo rozstroju zdrowia). Przyjmuje się też, że zadośćuczynienie pieniężne ma na celu złagodzenie cierpień psychicznych i fizycznych, zarówno już doznanych, jak i te, które zapewne wystąpią w przyszłości jako skutek zdarzenia wywołującego krzywdę.

W rozpoznawanej sprawie sama odpowiedzialność strony pozwanej za szkodę powstałą w związku z wypadkiem komunikacyjnym, jakiemu uległa powódka w dniu 31 sierpnia 2011 r. nie była sporna, albowiem strona pozwana przyjęła wobec powódki, co do zasady, odpowiedzialność cywilną za sprawcę tego wypadku na podstawie ustawy z ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...). Kwestią sporną pozostawało natomiast kwota dalszego zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, jakiego domagała się powódka oraz świadczenia odszkodowawcze w postaci uzupełniającego zwrotu kosztów leczenia oraz zwrotu utraconego dochodu, zgłoszonych w niniejszej sprawie.

Niesporne w orzecznictwie sądowym i doktrynie jest, że ze względu na niewymierność krzywdy, określenie w konkretnym wypadku odpowiedniej sumy ustawodawca pozostawił sądowi. Sąd dysponuje w takim wypadku większym zakresem swobody, niż przy ustalaniu szkody majątkowej i sumy potrzebnej do jej naprawienia. Nie oznacza to jednak, by ocena Sądu nie poddawała się weryfikacji pod kątem jej zgodności z dyspozycją art. 445 § 1 k.c. Kryteria istotne przy ustalaniu „odpowiedniej” sumy zadośćuczynienia to przykładowo: rodzaj naruszonego dobra, zakres i rodzaj rozstroju zdrowia, czas trwania cierpień, wiek pokrzywdzonego, intensywność ujemnych doznań fizycznych i psychicznych, rokowania na przyszłość, stopień winy sprawcy (vide: tak SN z wyroku z dn. 12.04.1972 r., II CR 57/72, opubl. w OSNCP 1972, nr 10, poz. 183, wyrok Sądu Najwyższego z 20.04.2006 r., IV CSK 99/05, niepubl. oraz wyrok Sądu Najwyższego z 27.02.2004 r., V CK 282/03, niepubl.). W orzecznictwie sądowym ugruntowany jest pogląd, że zadośćuczynienie z art. 445 K.c. ma charakter przede wszystkim kompensacyjny, musi być rozważane indywidualnie i tym samym jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość dla poszkodowanego, adekwatną do warunków gospodarki rynkowej (tak m.in. SN w wyroku z dn. z dnia 14 stycznia 2011 r., I PK 145/10 opubl. w M.P.Pr. (...)). W orzecznictwie wyrażono również pogląd, iż zdrowie jest dobrem szczególnie cennym; przyjmowanie niskich kwot zadośćuczynienia w przypadkach ciężkich uszkodzeń ciała prowadzi do niepożądanej deprecjacji tego dobra (tak SN w wyroku z dnia 16.07.1997 r., II CKN 273/97, nie publ.). Jednak jak wskazuje się również w orzecznictwie sądowym (wyrok SN z 28.09.2001 r., III CKN 427/00, Lex 52766) wysokość zadośćuczynienia nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być "odpowiednia" w tym znaczeniu, że powinna być - przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego - utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Ponadto zdaniem Sądu procentowo ustalony przez biegłych lekarzy zakres doznanych urazów ma znaczenie jedynie pomocnicze (tak również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28.06.2005 r., I CK 7/2005, LEX nr 153254, także: wyrok SN z 5.10.2005 r., I PK 47/05, M.P.Pr. (...)), i nie może stanowić głównego wskaźnika wysokości należnego poszkodowanemu zadośćuczynienia, gdyż przy ustaleniu jego wysokości należy brać pod uwagę również pozostałe wyżej wymienione czynniki.

Zdaniem Sądu powódka mogła zasadnie żądać od strony pozwanej zapłaty uzupełniającego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w ostatecznie sprecyzowanej w toku procesu kwocie 13.000 zł. Dokonując takiej oceny Sąd kierował się następującymi okoliczności wynikającymi ze stanu faktycznego:

- okoliczności wypadku polegającego na faktycznym staranowaniu pojazdu osobowego powódki przez pojazd typu TIR i uczucie zrozumiałego przerażenia jego przebiegiem u powódki,

- dość istotne bezpośrednie następstwa wypadku z dnia 31.08.2011 r. w postaci skręcenia kręgosłupa szyjnego, zawrotów głowy, silnych dolegliwości bólowych;

- konieczność korzystania przez powódkę z pomocy lekarskiej pogotowia ratunkowego, gdzie musiała poddać się określonym zabiegom i badaniom lekarskim, choćby nawet były bezbolesne,

- konieczność poddania się w późniejszym okresie dalszemu leczeniu i badaniom lekarskim i konsultacjom specjalistycznym,

- czasokres utrzymywania się u powódki dolegliwości bólowych w okresie bezpośrednio po wypadku oraz w dalszym okresie, i konieczność korzystania w związku z tym ze środków przeciwbólowych,

- konieczność całodziennego noszenia przez ok. 2 tygodnie po wypadku, kołnierza ortopedycznego niewątpliwie utrudniającego codzienne życie powódki,

- dolegliwości bólowe kręgosłupa i ograniczenia fizyczne w życiu codziennym i zawodowym, które nie występowało przed wypadkiem,

- konieczność znoszenia zdarzających się zakłóceń snu z powodu bólu,

- konieczność odbywania rehabilitacji, w tym również częściowo bolesnych zabiegów,

Należy też wziąć pod uwagę okoliczności natury psychicznej, będącej następstwem wypadku:

- pewien rodzaj traumy związanej z wypadkiem objawiającej się w nabytych lękach związanych z ruchem komunikacyjnym na drodze,

- młody wiek powódki w chwili wystąpienia wypadku,

- ograniczenia w spędzaniu wolnego czasu w dotychczasowy aktywny sposób.

Ilość i rozmiar tych ujawnionych cierpień fizycznych i psychicznych powódki nie uzasadnia zdaniem Sądu przekonania, że kwota 13.000 zł tytułem uzupełniającego zadośćuczynienia jest wygórowana i nieadekwatna do okoliczności faktycznych w sprawie i dyrektyw orzecznictwa w tym zakresie. Należy też zauważyć, że wprawdzie Sąd zgodnie z art. 316 § 1 Kpc bierze pod uwagę stan rzeczy z chwili zamknięcia rozprawy, jednak nie oznacza to, że w sprawie o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę ma pominąć dotychczasowe cierpienia fizyczne i psychiczne powódki, nawet jeśli obecnie już nie występują lub uległy złagodzeniu.

W świetle ww. art. 444 § 1 Kc zasadne było również roszczenie powódki o zapłatę w zakresie zwrotu kosztów leczenia. W piśmiennictwie prawniczym i orzecznictwie przyjmuje się, że odszkodowanie przewidziane w art. 444 § 1 k.c. obejmuje wszelkie wydatki (koszty) pozostające w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, jeżeli są konieczne (niezbędne) i celowe (np. wyrok SN z dnia 9 stycznia 2008 r., II CSK 425/07, M. Praw. 2008, nr 3, s. 116). Pojęcie „wszelkie koszty" oznacza koszty różnego rodzaju, których nie da się z góry określić, a których ocena, na podstawie okoliczności sprawy, należy do sądu (wyrok SN z dnia 9 stycznia 2008 r., II CSK 425/07, LEX nr 378025). Jednak, jak słusznie się zauważa, celowość ponoszenia wszelkich wydatków może być związana nie tylko z możliwością uzyskania poprawy stanu zdrowia, ale też z potrzebą utrzymania tego stanu, jego niepogarszania (por. wyrok SN z dnia 26 stycznia 2011 r., IV CSK 308/10, LEX nr 738127). W grupie wydatków celowych i koniecznych, pozostających w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia tradycyjnie wymienia się koszty leczenia (pobytu w szpitalu, pomocy pielęgniarskiej, koszty lekarstw, konsultacji lekarskich), specjalnego odżywiania się, nabycia protez i innych specjalistycznych aparatów i urządzeń (np. protez, kul, aparatu słuchowego, wózka inwalidzkiego).

W niniejszej sprawie strona pozwana częściowo uznała zgłaszane w niniejszej sprawie udokumentowane koszty leczenia na kwotę łączną 660 zł, która to kwota została wypłacona powódce, lecz strona pozwana nie uznała tych kosztów w części obejmującej kwotę 200 zł z uwagi na brak kartoteki z odbytej wizyty u lekarza ortopedy. Jednak jak wynika z ustalonego stanu faktycznego i dostępnej dokumentacji medycznej powódki, powódka rzeczywiście odbyła tę wizytę - oraz poniosła resztę wydatków składających się na dochodzoną pozwem kwotę 200 zł - w związku z leczeniem skutków wypadku z 31.08.2011 r., oraz że koszty te zostały przez powódkę rzeczywiście poniesione. Zatem poniesienie tych kosztów pozostawało w ocenie Sądu w tzw. normalnym związku przyczynowym ze skutkami wypadku z 31.08.2011 r. Roszczenie o zapłatę z tego tytułu zasługiwało na udzielenie mu ochrony, o czym orzeczono w ramach łącznej kwoty zasądzonej w pkt I wyroku w niniejszej sprawie.

Również zasadne było na podstawie powoływanego już przepisu art.444 § 1 Kc roszczenie powódki o zapłatę w zakresie zwrotu utraconego dochodu. Z ogólniejszego przepisu art. 361 § 2 wynika, że naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. W piśmiennictwie prawniczym (tak m.in. A. Rzetecka-Gil, w: Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania - część ogólna opubl. w LEX/el., 2011) przyjmuje się, że szkoda związana z utraconymi korzyściami (lucrum cessans) polega na tym, że majątek poszkodowanego nie wzrósł tak, jakby się stało, gdyby nie nastąpiło zdarzenie, z którym połączona jest czyjaś odpowiedzialność. Wskazuje się, że wskutek doznania tego rodzaju uszczerbku poszkodowany nie staje się bogatszy o to, czego bez wyrządzenia mu szkody mógł oczekiwać w przyszłości (zob. A. Rembieliński (w:) Kodeks..., s. 277). W orzecznictwie przyjęto, że szkodą w przypadku utraconych korzyści jest szkoda, którą określa to, co nie weszło do majątku poszkodowanego na skutek zdarzenia wyrządzającego tę szkodę, a inaczej mówiąc, to, co weszłoby do majątku poszkodowanego, gdyby zdarzenie wyrządzające szkodę nie nastąpiło (wyrok SN z dnia 18 stycznia 2002 r., I CKN 132/01, LEX nr 53144). Szkoda w postaci utraconych korzyści ma zawsze charakter hipotetyczny i do końca nieweryfikowalny. Nie można bowiem mieć z reguły pewności, czy dana korzyść zostałaby osiągnięta przez poszkodowanego, gdyby nie zdarzenie szkodzące. Jednak szkoda taka musi być przez poszkodowanego wykazana z tak dużym prawdopodobieństwem, aby uzasadniała ona w świetle doświadczenia życiowego przyjęcie, że utrata korzyści rzeczywiście nastąpiła (por. wyrok SN z dnia 3 października 1979 r., II CR 304/79, OSNCP 1980, nr 9, poz. 164; wyrok SN z dnia 28 stycznia 1999 r., III CKN 133/98, niepubl.; wyrok SN z dnia 21 czerwca 2001 r., IV CKN 382/00, niepubl.; wyrok SN z dnia 28 kwietnia 2004 r., III CK 495/02, niepubl.; wyrok SN z dnia 23 czerwca 2004 r., V CK 607/03, LEX nr 194103; wyrok SN z dnia 26 stycznia 2005 r., V CK 426/04, niepubl.; A. Rembieliński (w:) Kodeks..., s. 277). W piśmiennictwie prawniczym wskazuje się, że jedną z postaci szkody polegającej na utraconych korzyściach może być utrata lub obniżenie zarobków w sytuacji szkody na osobie.

W niniejszej sprawie utracony dochód powódki w postaci nieuzyskanego wynagrodzenia, która miała być świadczona w miesiącu wrześniu 2011 r. na podstawie umowy zlecenia z dnia 01.07.2011 r., zawartej obok zwykłej umowy o pracę powódki, należy traktować właśnie jak korzyści majątkowe, które powódka mogłaby osiągnąć, gdyby nie wyrządzono jej szkody. Z ustaleń stanu faktycznego wynika zdaniem Sądu z bardzo dużym prawdopodobieństwem, że powódka, gdyby nie wypadek komunikacyjny z dnia 31.08.2011r., uzyskałaby wynagrodzenie z tytułu ww. umowy zlecenia, gdyż wypadek komunikacyjny stanowił praktycznie wyłączną przyczynę, ze względu na którą powódka nie była w stanie wywiązać się z zawartej umowy, zwłaszcza że powódka już przed wypadkiem wykonywała taką samą pracę na podstawie tej samej umowy i za miesiąc lipiec 2011 r. uzyskała wynagrodzenie w wysokości 620,42 zł, tj. w takiej samej wysokości, jakiej powódka dochodziła za miesiąc wrzesień 2011 r. Należy zatem przyjąć, że szkoda w postaci ww. utraconego dochodu z tytułu umowy zlecenia pozostaje w tzw. normalnym związku przyczynowym w rozumieniu art. 361 § 1 Kc z ww. wypadkiem i strona pozwana ponosi wobec powódki odpowiedzialność w postaci obowiązku odszkodowawczego w tym zakresie. W ocenie Sądu nie ma też podstaw do stwierdzenia, że dochodzona przez powódkę kwota powinna być obniżona o otrzymany przez powódkę zasiłek chorobowy, gdyż powódka nie dochodziła zwrotu utraconego wynagrodzenia z zawartej umowy o pracę (które istotnie mogłoby podlegać obniżeniu o uzyskany przez powódkę zasiłek chorobowy (wynagrodzenie chorobowe)), a utracone przez powódkę świadczenie stanowiło należność z tytułu umowy zlecenia (a właściwie umowy o świadczenie usług z art. 750 Kc), zawartej i realizowanej niezależnie od umowy o pracę powódki, choć równolegle do tej umowy. W związku z tym dochodzone pozwem roszczenie o zapłatę z tego tytułu w ww. wysokości zasługiwało na udzielenie mu ochrony, o czym orzeczono w ramach łącznej kwoty zasądzonej w pkt I wyroku w niniejszej sprawie.

O odsetkach od dochodzonych pozwem w niniejszej sprawie kwot Sąd orzekł w oparciu o art. 481 § 1 Kc i art. 455 Kc w zw. z art.14 ustawy z dnia z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2003.124. (...) z późn. zm.) mając na uwadze wskazane w ww. przepisie terminy do wypłaty świadczeń takich jak zadośćuczynienie i zwrot kosztów leczenia oraz granice żądania pozwu w niniejszej sprawie w zakresie odsetek. Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego powódka już przed wniesieniem pozwu, pismem z dnia 19.09.2011 r. zgłosiła stronie pozwanej szkodę na swojej osobie oraz sfomułowała roszczenia wobec strony pozwanej dochodzone pozwem w niniejszej sprawie, a strona pozwana podjęła w dniu 10.04.2012 r. ostateczną decyzję o wysokości należnego – jej zdaniem - powódce zadośćuczynienia i zwrotu kosztów leczenia oraz odmowy zwrotu utraconego dochodu. Ponieważ jednak, jak się okazało w niniejszej sprawie, wysokość przyznanego wówczas powódce zadośćuczynienia oraz zwrotu kosztów leczenia była już wówczas zbyt niska (a zwrot utraconego dochodu okazał się należny) , to mając na uwadze granice żądania pozwu w zakresie odsetek (25.04.2015 r.) należało stwierdzić, że w dniu 25.04.2012 r. strona pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą łącznej kwoty zasądzonej w pkt I wyroku. W ocenie Sądu błędny jest bowiem pogląd, iż datą wymagalności roszczenia o zadośćuczynienie jest zawsze dzień uprawomocnienia się wyroku zasądzającego to roszczenie. Zgodnie bowiem z zasługującym na aprobatę stanowiskiem wyrażonym w najnowszym orzecznictwie sądowym jeżeli zobowiązany nie płaci zadośćuczynienia (czy też innych należnych świadczeń) w terminie wynikającym z przepisu szczególnego (tu: art. 14 wyżej cyt. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych) lub w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 in fine k.c., uprawniony nie ma niewątpliwie możliwości czerpania korzyści z zadośćuczynienia lub innych kwot, jakie mu się należą już w tym terminie. W konsekwencji odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia (czy też innych należnych świadczeń) uprawnionemu już w tym terminie powinny się należeć od tego właśnie terminu. Stanowiska tego nie podważa pozostawienie przez ustawę zasądzenia zadośćuczynienia i określenia jego wysokości w pewnym zakresie uznaniu sądu. Przewidziana w art. 445 § 1 i art. 448 k.c. możliwości przyznania przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę nie zakłada bowiem dowolności ocen sądu, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego w pełni charakteru okoliczności decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze. Mimo więc pewnej swobody sądu przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny (tak m.in. SN w wyrokach z dnia 18 lutego 2011 r., I CSK 243/10, opubl. w LEX nr 848109, z dnia 14 stycznia 2011 r., I PK 145/10 opubl. w LEX nr 79477, tak też SO we Wrocławiu w sprawie II Ca 1350/12).

Orzeczenie o kosztach procesu Sąd oparł na podstawie art. 98 § 1 i 3 Kpc. Zasądzona od strony pozwanej na rzecz powódki kwota 4.229,48 zł stanowi celowe w rozumieniu art. 98 § 1 i 3 Kpc koszty procesu poniesione przez powódkę na które składają się kwota 692 zł tytułem łącznej opłaty od pozwu, kwota 1.120,48 zł tytułem kosztów wynagrodzeń przyznanych biegłym sądowym za sporządzenie opinii w sprawie, kwota 2.400 zł tytułem opłaty za czynności radcy prawnego reprezentującego powódkę (par. 6 pkt 5 Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. (Dz. U. nr 163 z dnia 3 października 2002 r., poz. 1349 z późn. zm.) oraz kwota 17 zł tytułem kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Mając powyższe na względzie, należało orzec jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE