UZASADNIENIE

Powódka B. S., po ostatecznym sprecyzowaniu swojego żądania (k. 298 akt) domagała się zasądzenia od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. łącznie kwoty 137.216,26 złotych, obejmującej zadośćuczynienie w wysokości 110.000 złotych oraz odszkodowania w wysokości 27.216,26 złotych z tytułu zwrotu wydatków na: dojazdy do placówek służby zdrowia, opiekę, zakup leków i okularów, badania okulistyczne – wraz z ustawowymi odsetkami od szczegółowo określonych kwot i dat. Ponadto powódka domagała się zasądzenia na swoją rzecz renty w wysokości po 1034 złotych, poczynając od maja 2014 r.. Powódka uzasadniając swoje żądanie wyjaśniła, iż na skutek nieprawidłowego wykonania zabiegu medycznego doznała uszczerbku na zdrowiu, co uzasadnia powyższe roszczenia, skierowane do ubezpieczyciela placówki służby zdrowia, która dopuściła się błędu medycznego.

Pozwany nie kwestionował zasady swojej odpowiedzialności, jako ubezpieczyciela placówki zdrowia, jednakże wniósł o oddalenie powództwa wskazując, iż przed wytoczeniem powództwa wypłacił powódce zadośćuczynienie w wysokości 60.000 złotych. W ocenie pozwanego wypłacona kwota wyczerpała roszczenia powódki w całości.

Zaskarżonym wyrokiem z 5 listopada 2014 r. Sąd Okręgowy w Częstochowie w całości uwzględnił powództwo i zasądził na rzecz powódki dalsze zadośćuczynienie i odszkodowanie w łącznej wysokości 137.216,28 złotych wraz z odsetkami od dat i kwot podanych w wyroku. Ponadto zasądzono na rzecz powódki skapitalizowaną rentę za okres od maja do końca października 2014 r. w wysokości 6.204 złotych oraz rentę na przyszłość w wysokości po 1034 złotych miesięcznie. Sąd Okręgowy ustalił także, iż pozwany będzie ponosił na przyszłość odpowiedzialność wobec powódki za mogące się pojawić skutki zabiegu usunięcia brodawki oka lewego w dniu 6 kwietnia 2010 r.. Sąd pierwszej instancji rozstrzygnął także o kosztach procesu i kosztach sądowych stosownie do wyniku sprawy.

Poza sporem pozostaje, że powódka w dniu 6 kwietnia 2010 r. poddała się zabiegowi usunięcia brodawki powieki górnej oka lewego, który został przeprowadzony w lecznicy (...) w C.. Wykonanie tego rodzaju zostało jej zaproponowane, kiedy zgłosiła się do okulisty w związku z zaćmą prawego oka. Brodawka na powiece stanowiła jedynie nieduży defekt kosmetyczny, natomiast pozostawała bez wpływu na widzenie tym okiem. Po zabiegu wystąpiły powikłania zapalne i ropne, które w efekcie doprowadziły do martwicy powieki górnej oka lewego oraz do martwicy rogówki z utratą widzenia oka lewego. Powódka została poddana zabiegom rekonstrukcyjnym, które jednak nie przyniosły oczekiwanego rezultatu w postaci odtworzenia górnej powieki. Nastąpiła znaczna deformacja twarzy powódki, na której znajdują się blizny pooperacyjne. Na podstawie opinii biegłych, jakie zostały wydane w sprawie, Sąd pierwszej instancji ustalił, iż powódka na skutek nieprawidłowego leczenia w klinice (...) doznała 38% uszczerbku na zdrowiu, z kolei występujące ubytki i zniekształcenie twarzy odpowiadają 50% uszczerbkowi na zdrowiu. Lewa gałka oczna powódki utraciła swoje funkcje i kwalifikuje się do wyłuszczenia, co zapewne nastąpi w przyszłości. Po przeprowadzonym leczeniu operacyjnym powódka odczuwała dotkliwy ból, który długo się utrzymywał. Leczenie powódki, jakkolwiek było bardzo długie, do tej pory nie zostało zakończone. Powódka została pozbawiona możliwości widzenia lewym okiem, stała się osobą jednooczną, co rodzi takie konsekwencje jak zła ocena odległości, trudności w poruszaniu się w nieznanym otoczeniu. Dodatkowo powódka nie widzi dobrze również na drugie oko. W związku z tym powódka jest osobą niesamodzielną, wymaga pomocy innych osób przy wykonywaniu czynności życia codziennego, takich jak przygotowywanie posiłków, czy robienie zakupów. Zmieniło się także nastawienie powódki do życia. Powódka cierpi na zaburzenia psychiczne, ma problemy z komunikacją, zamknęła się w sobie, bardzo przeżywa to, jak teraz wygląda oraz swój obecny stan zdrowia. Przed wykonanym zabiegiem powódka była osobą samodzielną, rezolutną, pełną życia.

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż ze spójnych opinii biegłych, jakie zostały wydane w tej sprawie, wynika, że powódka nie była leczona w sposób prawidłowy, nie dołożono należytej staranności w procesie jej leczenia.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał za uzasadnione żądanie powódki zasądzenia na jej rzecz zadośćuczynienia w oparciu o art. 444 § 1 k.c.. Zaznaczył, że pozwany ubezpieczyciel nie kwestionował zasady swojej odpowiedzialności, a jedynie wysokość dochodzonego zadośćuczynienia, a nadto zasadność żądania renty. Ustalając wysokość odpowiedniego zadośćuczynienia Sąd pierwszej instancji wziął pod uwagę uszczerbek na zdrowiu, jakiego doznała powódka (określony przez biegłego okulistę na 38%, a przez biegłego z zakresu chirurgii plastycznej na 50%), następstwa w postaci deformacji twarzy, ujemne przeżycia psychiczne. Uwzględnił także, iż przed zabiegiem powódka była osobą zdrową, w pełni sprawną, w dobrej kondycji fizycznej, prowadzącą aktywny tryb życia. Mając na względzie przytoczone okoliczności Sąd Okręgowy uznał, że odpowiednie zadośćuczynienie winno wynieść 170.000 złotych, a wobec wypłacenia już powódce z tego tytułu należności w kwocie 60.000 złotych, zasądził od pozwanego na rzecz powódki dalszą kwotę 110.000 złotych. Odsetki zostały zasądzone z uwzględnieniem 30-dniowego terminu do wypłaty odszkodowania, liczonego od daty zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi. Z kolei zasądzone odszkodowanie obejmuje: zwrot kosztów dojazdów do placówek służby zdrowia w wysokości 9.402,95 złotych, koszty opieki w kwocie 10.000 złotych, wydatki na leki w wysokości 7.071 złotych, koszty badań okulistycznych w wysokości 700 złotych i okularów w wysokości 41 złotych. Zwrot kosztów opieki został uznany za uzasadniony z uwagi na to, iż powódka do chwili obecnej wymaga pomocy innych osób, gdyż nawet najdrobniejszych czynności nie jest w stanie wykonywać samodzielnie. Sąd Okręgowy w oparciu o art. 444 § 2 k.c. uwzględnił również żądanie renty z tytułu zwiększonych potrzeb, ponieważ powódka musi ponosić wydatki na zakup leków w wysokości 250-300 złotych miesięcznie, a ponadto korzysta z odpłatnej opieki, której koszt wynosi 1034 złotych miesięcznie. Wskazano, że opieka przyznana przez MOPS jest niewystarczająca (jej koszt wynosi 422,16 złotych) i dlatego konieczna jest dodatkowa płatna pomoc (jej koszt to 336 złotych). Zsumowane koszty leków i opieki składają się na wysokość zasądzonej renty. Opieka innej osoby jest niezbędna z uwagi na trudności powódki w poruszaniu się, konieczną pomoc przy robieniu zakupów, przygotowywaniu posiłków. Opierając się na opiniach biegłych Sąd Okręgowy stwierdził, że u powódki mogą nastąpić dalsze konsekwencje nieprawidłowego leczenia, co w jego ocenie uzasadniało ustalenie odpowiedzialności pozwanego na przyszłość.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach sądowych wskazano art. 100 k.p.c.. Koszty zostały w całości zasądzone od pozwanego na rzecz powódki.

Powyższy wyrok Sądu Okręgowego został w części zaskarżony przez pozwanego ubezpieczyciela. Apelujący zakwestionował wyrok w części zasądzającej należność ponad kwotę 134.003 zł, rentę uzupełniającą (skapitalizowaną i zasądzoną na przyszłość), ustalającej odpowiedzialność pozwanego na przyszłość oraz rozstrzygnięcie o kosztach procesu. Pozwany sformułował poniższe zarzuty:

I. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez przyjęcie, że:

-: pozwany ponosi odpowiedzialność w zakresie przekraczającym kwotę 134.003,00 złote, mimo iż z treści umowy ubezpieczenia (potwierdzonej polisą serii (...)), stanowiącej podstawę odpowiedzialności pozwanego wynika, iż jego odpowiedzialność ograniczona jest do kwoty 46.500 Euro tj. kwoty 194.003,00 złote, zaś w toku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił powódce kwotę 60.000 złotych
-: stan zdrowia powódki spowodował powstanie u niej zwiększonych potrzeb, uzasadniających zasądzenie na jej rzecz renty miesięcznej w kwocie 1.034 złotych, a także kwoty 6.204 złotych z tytułu skapitalizowanej renty mimo, iż powódka nie wykazała rozmiaru zwiększonych potrzeb,

II. naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, a to przepis art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, a polegającego na ustaleniu, iż:

-: pozwany ponosi odpowiedzialność w zakresie przekraczającym kwotę 134.003 zł, mimo iż z treści umowy ubezpieczenia (potwierdzonej polisą serii (...)) stanowiącej podstawę odpowiedzialności pozwanego wynika, iż jego odpowiedzialność ograniczona jest do kwoty 46.500 Euro tj. kwoty 194.003,00 złote, zaś w toku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił powódce kwotę 60.000 złotych

-: stan zdrowia powódki spowodował powstanie u niej zwiększonych potrzeb, uzasadniających zasądzenie na jej rzecz renty miesięcznej w kwocie 1.034 złotych, a także kwoty 6.204 złotych z tytułu skapitalizowanej renty mimo, iż powódka nie wykazała rozmiaru zwiększonych potrzeb,

III. naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

1) art. 189 k.p.c. w zw. z art. 442¹ § 1 i § 3 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie przez ustalenie na przyszłość odpowiedzialności pozwanego wobec powódki za mogące się pojawić skutki zabiegu usunięcia brodawki powieki oka lewego w dniu 6 kwietnia 2010 r., mimo braku interesu prawnego powódki,

2) art. 805 § 1 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie przez przyjęcie, iż pozwany ponosi odpowiedzialność w zakresie przekraczającym kwotę 134.003 zł, mimo iż z treści umowy ubezpieczenia (potwierdzonej polisą serii (...)) stanowiącej podstawę odpowiedzialności pozwanego wynika, iż jego odpowiedzialność ograniczona jest do kwoty 46.500 Euro tj. kwoty 194.003,00 złote, zaś w toku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił powódce kwotę 60.000 złotych,

3) art. 481 § 2 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie przez orzeczenie w pkt. 3 wyroku odsetek w wysokości 13% bez zastrzeżenia zmiany ich wysokości w przypadku zmiany wysokości odsetek ustawowych, mimo iż w przypadku braku oznaczenia z góry stopy odsetek wierzycielowi należą się odsetki ustawowe.

W związku ze sformułowanymi zarzutami apelujący wniósł o zmianę wyroku przez oddalenie w punkcie 1 wyroku powództwa w zakresie kwoty powyżej 134.003 zł oraz oddalenie powództwa w zakresie pozostałych roszczeń powódki, a także o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych, w tym kosztów postępowania procesowego ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji przy uwzględnieniu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, w przypadku uznania, iż Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy lub rozstrzygnięcie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie, bowiem zarzutowi naruszenia prawa materialnego nie można było odmówić racji.

Stan faktyczny w sprawie został prawidłowo ustalony, a wiele z jego elementów nie było w istocie spornych. Poza sporem pozostawało, iż powódka została poddana zabiegowi usunięcia brodawki z lewej powieki. Nie było także sporne, w jaki sposób przebiegało dalsze leczenie powódki oraz jakie były ostatecznie skutki zabiegu, jakiemu poddała się powódka. Wyjaśnienie niektórych kwestii wymagało wiedzy specjalnej, dlatego słusznie Sąd pierwszej instancji przeprowadził dowód z opinii biegłych, na których podstawie ustalił, że leczenie powódki nie przebiegało prawidłowo i skutkowało obecnym stanem powódki. Pozwany ubezpieczyciel nie kwestionował zasady swojej odpowiedzialności i w toku postępowania likwidacyjnego wypłacił powódce zadośćuczynienie w wysokości 60.000 złotych. Ustalenia Sądu pierwszej instancji wymagają jednak uzupełnienia o wskazanie treści umowy ubezpieczenia, jaka łączyła pozwanego ubezpieczyciela i placówkę medyczną, w której powódka została poddana zabiegowi usunięcia brodawki powieki lewego oka. Z umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC świadczeniodawcy udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej, potwierdzonej polisą (...) nr (...), wynika, że suma ubezpieczenia możliwa do wypłacenia w związku z jednym zdarzeniem wynosi równowartość 46.500 Euro (kopia polisy znajduje się w aktach szkodowych, z których Sąd pierwszej instancji przeprowadził dowód). W apelacji wskazano, iż równowartość 46.500 Euro odpowiada kwocie 194.003 złote, co nie zostało zakwestionowane przez stronę powodową.

Trafny jest zatem zarzut pozwanego, iż wydane rozstrzygnięcie narusza unormowanie art. 805 § 1 k.c., bowiem nałożyło na niego obowiązek naprawienia szkody w szerszym zakresie niż wynika to z zawartej umowy ubezpieczenia. Jak wskazano wyżej, ubezpieczyciel zobowiązał się wobec ubezpieczającego do wypłaty odszkodowania w związku z jednym zdarzeniem kwoty nie wyższej niż równowartość 46.500 Euro. Na obecnym etapie ubezpieczyciel nie kwestionuje już wysokości zadośćuczynienia, ani wydatków poniesionych przez powódkę w związku z dojazdami, zakupem leków, opieką, które łącznie zostały ustalone przez Sąd pierwszej instancji na kwotę 137.216,28 złotych. Zarzucił natomiast w apelacji, że z uwagi na treść umowy ubezpieczenia możliwym jest jeszcze wypłacenie kwoty 134.003 złote (po jej wypłaceniu suma ubezpieczenia w związku z jednym zdarzeniem ulegnie wyczerpaniu). Uznając zasadność zarzutu pozwanego, zaskarżony wyrok należało zmienić w ten sposób, że zasądzono od pozwanego na rzecz powódki kwotę 134.003 złote wraz z ustawowymi odsetkami za okres opóźnienia (od poszczególnych kwot i dat zgodnie z żądaniem powódki), natomiast w pozostałej części powództwo zostało oddalone. Zatem suma ubezpieczenia pokryła dochodzone zadośćuczynienie i w części odszkodowanie, natomiast wobec jej wyczerpania nie było już podstaw do zasądzania od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz powódki renty z tytułu zwiększonych potrzeb (skapitalizowanej i na przyszłość). Tym samym zbędne jest rozważanie, czy powódka wykazała zasadność i wysokość tego roszczenia. Podobnie stracił na znaczeniu zarzut naruszenia art. 481 k.c. sformułowany w związku z rozstrzygnięciem, które zostało zmienione, a powództwo w tym zakresie oddalone. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy nie było też podstaw do ustalenia w oparciu o art. 189 k.p.c., że pozwany ubezpieczyciel będzie ponosił w przyszłości odpowiedzialność za skutki wadliwie przeprowadzonego zabiegu. Niezależnie od tego, że orzeczenie takie budzi wątpliwość z uwagi na unormowanie art. 442¹ § 3 k.c., to wobec wyczerpania sumy ubezpieczenia pozwany nie będzie już obowiązany do naprawienia ewentualnych dalszych szkód, jakie mogą się ujawnić w przyszłości.

Nietrafny był zarzut naruszenia prawa procesowego, który w istocie prowadził do zakwestionowania prawidłowości zastosowania prawa materialnego, a zarzut naruszenia prawa materialnego – jak wskazano wyżej – był zasadny i musiał odnieść skutek.

Zmiana wyroku Sądu pierwszej instancji została dokonana w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c.. Zmiana wysokości zasądzonego roszczenia skutkowała tym, iż powódka nie jest już osobą wygrywającą proces w całości. Dlatego też podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowił art. 100 k.p.c.. Powódka była zwolniona od kosztów sądowych, dlatego nakazano ich pobranie od pozwanego wraz z wydatki tymczasowo wyłożonymi przez Skarb Państwa (proporcjonalnie do przegranej) w łącznej wysokości 7.927 złotych – w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Z uwagi na trudną sytuację powódki, a przede wszystkim charakter dochodzonych przez nią roszczeń pozostających w związku ze szkodą na osobie, Sąd Apelacyjny uznał za zasadne odstąpienie od obciążania jej kosztami sądowymi i zaniechał ich ściągnięcia z zasądzonego roszczenia (art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Kierując się tymi samymi okolicznościami, pomimo uwzględnienia apelacji, nie obciążono powódki kosztami postępowania apelacyjnego na podstawie art. 102 k.p.c..

SSA Anna Bohdziewicz SSA Ewa Tkocz SSA Ewa Jastrzębska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE