UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 września 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w Ł.ponownie obliczył J. M.od dnia (...) tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, wysokość emerytury, przy uwzględnieniu art. 53 ust.4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Do obliczenia składnika emerytury wynoszącego 24% kwoty bazowej przyjęto kwotę bazową 2822,66, obowiązującą w dacie (...) tj. w dniu nabycia prawa do przedmiotowego przeliczenia. Jednocześnie w wyniku ponownej analizy zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, od dnia (...) obniżono wnioskodawcy wysokość emerytury w oparciu o art. 114 ust. 1, ust 1a, art. 134 ust. 3 wskazanej wyżej ustawy. Obniżenie świadczenia nastąpiło na skutek dokonanej zmiany wysokości wskaźnika wysokości podstawy wymiaru z 116,76% na 111,84%. Za lata kalendarzowe: 1973, 1980, 1981, 1986, 1987 organ przyjął inne ( niższe) wskaźniki podstawy wymiaru w oparciu o ponowną analizę kart płatniczych załączonych do wniosku z dnia 29 sierpnia 2006 r. i ponowne wyliczenia wynagrodzeń.

W odwołaniu z dnia 11 października 2011 roku J. M. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu emerytury według dotychczasowej podstawy wymiary świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

W piśmie procesowym z dnia 25 stycznia 2012 roku pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o ponowne obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury, przy uwzględnieniu , iż:

- w 1971 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie wynosiła 45.878 złotych,

- w 1973 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie wynosiła 38.570 złotych,

- w 1978 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie wynosiła 67.236 złotych,

- w 1981 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie wynosiła 191.912 złotych i ostatecznie, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi 117,94 %.

W piśmie z dnia 22 marca 2012 roku organ rentowy wskazał, że w przedmiotowej sprawie przy ustalaniu podatny wymiaru emerytury sporne są lata 1973, 1978 i 1981.

Na rozprawie w dniu 12 października 2012 roku pełnomocnik wnioskodawcy przyznał, że spór w przedmiotowej sprawie ogranicza się do właściwego ustalenia wysokości podstawy świadczenia za rok 1978 i 1981.

Na rozprawie w dniu 9 maja 2013 roku wnioskodawca, działający bez pełnomocnika ( któremu wypowiedział pełnomocnictwo ), wniósł o wyliczenie świadczenia według dotychczasowego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia, tj. 116,76 % przyjętego w decyzji z dnia 3 października 2006 roku.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił, co następuje:

Decyzją z dnia 3 października 2006 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział (...)w Ł.przyznał wnioskodawcy prawo do wcześniejszej emerytury od dnia (...)

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. z lat 1969-1974, 1976-1981, 1984-1988, 1990-1992. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 116,76%.

Do ustalenia wysokości emerytury ZUS uwzględnił 40 lat i 3 miesiące okresów składkowych tj. 483 miesiące oraz 1 rok i 5 miesięcy okresów nieskładkowych tj. 17 miesięcy.

(dowód: decyzja z dnia 3.10.2006 r. k. 98 akt ZUS)

Podstawę do wydania ww. decyzji były przedstawione przez wnioskodawcę zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu oraz karty wynagrodzeń m.in. z Wojewódzkiego Zakładu (...)w T. w okresie od 25 lipca 1968 roku do 30 czerwca 1989 r.

(dowód: karty wynagrodzeń k. 47-86 akt ZUS)

W dniu 23 sierpnia 2011 roku J. M. złożył wniosek o przyznanie emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r., Nr 39, poz. 353 ze zm). Ponadto złożył wniosek o przeliczenie świadczenia, załączając pismo z dnia 17 sierpnia 2011 roku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat K. dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym w latach 1999- 2000 oraz kwot wymiaru podstawy ubezpieczeń.

(dowód: wniosek k. 1 akt emerytalnych (...), pismo k. 3-4 akt emerytalnych II))

Decyzją z dnia 27 września 2011 roku organ rentowy ponownie obliczył J. M.od dnia (...) tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, wysokość emerytury przy zastosowaniu art. 53 ust.4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.

Do ustalenia wysokości emerytury w części stażowej przyjęto kwotę bazową obowiązująca w dacie nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, tj. w dacie (...) roku wynoszącą 1977, 20 złotych, zaś do obliczenia składnika emerytury wynoszącego 24% kwoty bazowej przyjęto kwotę bazową 2822,66, obowiązującą w dacie (...)tj. w dniu nabycia prawa do przedmiotowego przeliczenia. ZUS dokonał ponownej analizy zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i od dnia (...)obniżył wnioskodawcy wysokość emerytury w oparciu o art. 114 ust. 1, ust 1a, art. 134 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Obniżenie świadczenia nastąpiło na skutek dokonanej zmiany wysokości wskaźnika wysokości podstawy wymiaru z 116,76% na 111,84%.

(dowód: decyzja z dnia 27 września 2011 roku k. 16-17 akt emerytalnych (...))

Różnica wysokości wskaźnika wysokości podstawy wymiaru ustalona w decyzji z dnia 3 października 2006 roku i z dnia 27 września 2011 roku wynikała z ponownej analizy przez ZUS dokumentacji płacowej – kart wynagrodzeń wnioskodawcy załączonych do wniosku z dnia 29 sierpnia 2006 r. i ponowne wyliczenia tych wynagrodzeń. W decyzji z dnia 27 września 2011 roku :

- za rok 1971 przyjęto poprzednio wynagrodzenie 45578 złotych ( niezgodność o 300 złotych wynika z błędnego odczytu pozycji w miesiącu lutym 1971 roku w poziomie przyjęto 496,30 złotych ) a według nowego odczytu winno być 196,30 złotych,

- za rok 1973 przyjęto wynagrodzenie 38382 złote - w załączniku nr 7 nie przyjęto ograniczeń – kwoty nie są wypłacane co miesiąc, a tym samym brak pewności, czy była odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne,

- za rok 1978 nie przyjęto wynagrodzenia z uwagi na brak informacji, którego roku dotyczy lista płac,

- za rok 1980 przyjęto wynagrodzenie 72443 złote – w załączniku nr 93a brak jest kwoty 336 złotych wynikającej z listy płac za 1981 r. i kwota dotyczy roku 1980,

- za rok 1981 przyjęto wynagrodzenie 97823 złote – w załączniku nr 93a nie przyjęto rekompensat,

- za rok 1982 przyjęto wynagrodzenie 103816 złotych - w załączniku nr 93a nie przyjęto rekompensat,

- za rok 1986 przyjęto wynagrodzenie 306045 złotych – w załączniku nr 93a nie przyjęto rekompensat,

- za rok 1986 przyjęto wynagrodzenie 358118 złotych - w załączniku nr 93a przyjęto kwoty: suma pozycji brutto 337775 złotych (w listopadzie 1987 r. - 31654 zł dodano zasiłki chorobowe w kwocie 6343 zł oraz kwotę 390 zł) a według „notatki na posiedzenie kolegialne” (k.7) przyjęto brutto 337775 plus 6343 plus jubileusz = 358118zł.

(dowód: pismo z dnia 3.11.2011 r. k. 24-25 akt emerytalnych (...), odpowiedź na odwołanie k. 3-5)

Według organu, różnice w przyjętych w zaskarżonej decyzji do ustalenia podstawy wymiaru emerytury kwotach przeciętnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w latach 1978 i 1981 wynikają ponadto z faktu, że:

- odnośnie roku 1978 decyzją z dnia 3 października 2006 roku przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia uwzględniono kwotę wyliczoną z kart wynagrodzeń w wysokości 67236,00 zł (wówczas to WWPW świadczenia ustalony z wybranych 20 lat kalendarzowych z całego okresu ubezpieczenia wynosił 116,76%), a następnie organ rentowy stwierdził, że na karcie wynagrodzeń brak jest dokładnego zapisu, którego roku ona dotyczy i przy wydawaniu decyzji z dnia 30 sierpnia 2011 roku wyłączono tę kwotę z podstawy wymiaru;

- w stosunku do roku 1981 decyzją z dnia 3 października 2006 roku przyjęto wyliczoną kwotę z karty wynagrodzenia zliczając ją podwójnie (pracownik wyliczył wynagrodzenie w wysokości 94.089,00 zł, aprobant wyliczył w wysokości 97.183,00 zł, co po zsumowaniu daje kwotę 191.272,00 zł). Przy wydawaniu decyzji z dnia 30 sierpnia 2011 roku przyjęto prawidłową kwotę w wysokości 97.823,00 zł.

W wyniku tych ustaleń organu i obliczeń, WWPW wyniósł 111,84% i w oparciu o ten wskaźnik realizowana jest wnioskodawcy wypłata emerytury począwszy od (...) tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego 65 lat.

(dowód: pismo organu rentowego z dnia 7.11.2012 r. k. 47-47verte)

Przy przyjęciu dotychczasowego wskaźnika wysokości podstawy wymiary tj. 116,76% przy uwzględnieniu w części stażowej dodatkowego okresu pracy wnioskodawcy wg. zaświadczenia z dnia 17 sierpnia 2011 roku i dotyczącego okresu od 3 września 1999 roku do 30 września 2000 roku i uwzględnieniu art. 53 ust. 4 ww ustawy o emeryturach i rentach oraz części w części „socjalnej” emerytury kwoty bazowej w wysokości 2.822,66 złote, wysokość emerytury wynosi 2585,95 złotych.

(dowód: pismo ZUS z dnia 6 czerwca 2013 roku k. 78)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Odwołanie jest uzasadnione.

Poza sporem w sprawie pozostaje fakt, iż wnioskodawcy J. M., decyzją z dnia 3 października 2006 roku zostało przyznane prawo do wcześniejszej emerytury. W decyzji tej wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia ustalony z wybranych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. z lat 1969 – 1974, 1976 – 1981, 1984 – 1988, 1990 – 1992 , został określony na poziomie 116,76%.

Na skutek złożonego w dniu 23 sierpnia 2011 roku przez J. M. wniosku o przeliczenie emerytury na podstawie art. 53 ust.4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, organ rentowy dokonał ponownej analizy dokumentacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy i wobec stwierdzenia błędu w dotychczasowym sposobie wyliczenia świadczenia, poprzez ustalenie, iż przyjęte w decyzji z dnia 3 października 2006 roku kwoty wynagrodzeń wynikające z kart wynagrodzeń zostały błędnie obliczone co do lat: 1971, 1973, 1978,1980,1981,1982, 1986, 1987 , dokonał ponownego ustalenia wysokości podstawy wymiaru świadczenia za te lata oraz ponownego obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia, który uległ obniżeniu do 111, 84 %. Jako podstawę wydania przedmiotowej decyzji organ przepisy art. 53 ust. 4, art. 114 ust. 1 , ust. 1a i art. 134 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( DZ. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm).

W ocenie Sądu Okręgowego organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję z dnia 27 września 2011 roku, w której zmodyfikował sposób ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru i w konsekwencji obniżając wysokości emerytury wnioskodawcy, błędnie kierował się upoważnieniem określonym w art. 114 ust. 1 i ust. 1a ww. ustawy.

Art. 114 ust. 1 w/w ustawy stanowi bowiem, że prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. Przepis art. 114 ust. 1a stanowił, że w/w przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji okaże się, że przedłożone dowody nie dawały podstaw do ustalenia prawa do emerytury lub renty albo ich wysokości.

W tym miejscu wskazać należy, iż art. 114 ust. 1a ww. ustawy został uznany za niezgodny z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 oraz z art. 67 ust. 1 Konstytucji RP, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2012 r. w sprawie K 5/11 (Dz.U.2012.251). Zgodnie z tym wyrokiem wymieniony wyżej przepis utracił moc z dniem 8 marca 2012 r., tj. z dniem jego publikacji w Dzienniku Ustaw RP, na podstawie art. 190 ust. 3 Konstytucji RP. Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny weryfikacja decyzji emerytalno-rentowych, wiążąca się w istocie z „odmienną oceną” przedłożonych wcześniej dowodów, jest niedopuszczalna w świetle art. 114 ust. 1 ustawy o FUS. Trwałość decyzji organów władzy publicznej nie może być pozorna. Ustawodawca nie może z jednej strony deklarować trwałości decyzji (stwierdzając ich prawomocność), a z drugiej strony, bez względu na przyczynę wadliwości decyzji, nie przewidywać żadnych ograniczeń ich wzruszania. Konieczność wyważania interesów jednostki i interesu publicznego zobowiązuje ustawodawcę do wskazywania przesłanek wzruszania decyzji, które uniemożliwią arbitralne, niczym nieograniczone działania władzy publicznej. Trybunał Konstytucyjny zgodził się z wnioskodawcą – Rzecznikiem Praw Obywatelskich – że w świetle regulacji zawartej w art. 114 ust. 1a ustawy o FUS deklarowana przez ustawodawcę prawomocność decyzji wydawanych w sprawach emerytalnych i rentowych ma w istocie charakter iluzoryczny. Tego typu prawomocność nie jest żadnym gwarantem stabilizacji sytuacji prawnej i życiowej jednostki, skoro organ rentowy w każdym czasie i tylko na podstawie odmiennej oceny dowodów może pozbawić jednostkę przysługujących jej praw. Trybunał argumentował także swe stanowisko podnosząc, że obywatel, opierając się na dokonanej przez organ władzy publicznej ocenie przesłanek nabycia prawa i działając w zaufaniu do dokonanej oceny, podejmuje często istotne decyzje życiowe (np. rezygnacja z zatrudnienia), a następnie - gdy okaże się, że decyzje organu były błędne - ponosi wszelkie konsekwencje tych błędów. Dzieje się tak również wtedy, gdy obywatel swym zachowaniem w żadnej mierze nie przyczynił się do sformułowania błędnych ocen.

W rozpoznawanej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych , po ponownej analizie akt emerytalnych wnioskodawcy tj. kart wynagrodzeń, doszedł do wniosku, że zaszła pomyłka w obliczaniu WWPW i dokonał niekorzystnego dla J. M.przeliczenia tj. obniżenia wskaźnika z dotychczasowego poziomu 116,76% do 111,84%. Organ rentowy dokonał tego opierając się na dokumentacji dołączonej przez wnioskodawcę do wniosku z września 2006 roku . Ponadto organ rentowy sam przyznał już w odwołaniu od decyzji (k.4) oraz w piśmie z dnia 7 listopada 2012 roku (k.47), że decyzja z dnia 3 października 2006 roku została oparta na błędnych obliczeniach organu rentowego.

Nowa decyzja organu rentowego z dnia 27 września 2011 roku została wydana na podstawie przepisu uznanego za niezgodny z Konstytucją. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądowym, stwierdzenie niezgodności przepisu z Konstytucją RP, powoduje , iż przepis ten jest nieważny od samego początku a nie od dnia ogłoszenia orzeczenia czy publikacji w Dzienniku Ustaw , a sąd wydając wyrok bierze pod uwagę, zgodnie z art. 316 kpc, stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, a więc nie tylko fakty ale i okoliczności obowiązywania określonej normy prawnej .( por. wyrok Sn z dnia 7-05-2009, III UK 96/08, wyrok SN z dnia 23-01-2007,III PK 96/06, wyrok SN z dnia 21-11-2006, (...) PK 42/06 )

Biorąc powyższe rozważania pod uwagę, w ocenie Sądu Okręgowego, dokonana zmiana WWPW na podstawie art. 114 ust. 1a ustawy była niedopuszczalna. Podstawą do zmiany tego wskaźnika mógłby być tylko przepis art. 114 ust. 1 ustawy, który jednak w przedmiotowej sprawie nie może mieć zastosowania, bowiem jak wykazano wcześniej, organ rentowy ujawnił swój błąd przy ponownej analizie dokumentacji istniejącej już w aktach organu rentowego złożonej do wniosku z dnia 29 sierpnia 2006 roku. W sprawie nie zostały przedłożone żadne nowe dowody, które pozwalałyby organowi rentowemu na ponowne ustalenie wysokości wskaźnika wysokości podstawy wymiaru.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Okręgowy uznał, że konieczna jest zmiana zaskarżonej decyzji, gdyż została ona wydana w oparciu o przepis prawa uznany za niekonstytucyjny. Z tego też względu Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 kp.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał J. M. prawo do obliczenia emerytury przy zastosowaniu dotychczasowego wskaźnika wysokości wymiaru świadczenia tj. 116,76% oraz przyjęcia do obliczenia wskaźnika emerytury wynoszącego 24% kwoty bazowej w wysokości 2.822,66 zł.

Natomiast żądanie wnioskodawcy o przeliczenie świadczenia zawarte w piśmie z dnia 23 sierpnia 2011 roku, przy uwzględnieniu wynagrodzeń wskazanych w piśmie z dnia 17 sierpnia 2011 roku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat K. ( k 2-4 akt ZUS ) nie rozpoznanie dotychczas przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁰§ 2 k.p.c. przekazał do rozpoznania organowi rentowemu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE