UZASADNIENIE

Powód D. F. złożył pozew o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa - Dyrektora Zakładu Karnego w R. na jego rzecz kwoty 76.000 zł z ustawowymi odsetkami od daty ogłoszenia wyroku do dnia zapłaty, tytułem zadośćuczynienia za doznanie szkody niemajątkowej – krzywdy.

Powód wskazał, że zostały naruszone jego dobra osobiste w toku odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w R. w okresie od 13 lutego 2013 r. do 8 maja 2013 r. Naruszenia te polegały na tym, iż: przebywał w przeludnionych i niewłaściwie wyposażonych celach, sanitariaty znajdowały się w pomieszczeniach mieszkalnych i były niezabudowane, w celach nie było wentylacji i ciepłej bieżącej wody, cele były zawilgocone i zagrzybiałe, brak było odpowiedniego oświetlenia, nie było warunków do utrzymania higieny osobistej (prysznic tylko raz w tygodniu) oraz wyłączano energię elektryczna w godzinach od 9:00 do 12:00 i od 23:00 do 6:00, co skutkowało tym, że nie można było zagotować wody oraz powód opłacający abonament RTV, nie miał możliwości oglądania telewizji. Podniósł także, iż system opieki zdrowotnej w zakładzie karnym był niewydolny, podczas nieobecności osadzonych dokonywano w celach przeszukań, nie było zajęć kulturalno – oświatowych, nie miał dostępu do aktów prawnych, w dniu rozpraw i dniu transportu nie było spacerów oraz dokonywano cenzury jego korespondencji.

Ustosunkowując się do pozwu strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany wskazał, że w przedmiotowej sprawie nie można mówić, iż doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda. Na potwierdzenie tej tezy pozwany szczegółowo odniósł się do poszczególnych kwestii podnoszonych przez powoda, powołując się przy tym na liczną dokumentację, która została dołączona do odpowiedzi na pozew. Podkreślił, że zapewnił powodowi godziwe warunki bytowe i pełną realizację uprawnień przewidzianych w kodeksie karnym wykonawczym jak i wydanych na jego podstawie przepisów wykonawczych. Zdaniem pozwanego, przestrzega on wobec każdego osadzonego zasady humanitaryzmu i poszanowania godności ludzkiej i nigdy nie stosował wobec powoda, w trakcie pobytu, żadnych niedopuszczalnych form postępowania. Strona pozwana oświadczyła jednocześnie, iż warunków w jakich przebywał powód w Zakładzie Karnym w R. w żadnym razie nie można poczytywać za przejaw nieludzkiego, poniżającego traktowania na kanwie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 grudnia 1950 r. Pozwany podkreślił przy tym, iż oczywistym jest, że pozbawienie wolności niesie za sobą określoną dozę cierpień, ograniczeń i niedogodności. Jednakże, gdy te cierpienia i upokorzenia nie przekraczają nieuniknionego elementu cierpienia wpisanego w pozbawienie wolności, nie można przyjąć, aby doszło do jakichkolwiek naruszeń ze strony funkcjonariuszy służby więziennej.

Pozwany jednocześnie wskazuje, że uwzględnienie roszczeń powoda w tego typu sprawie byłoby niczym nieuzasadnionym faworyzowaniem jednej tylko grupy społecznej, gdyż nie są mu znane przypadki, by osoby przebywające w placówkach opiekuńczych, szpitalach, itp. które nigdy nie weszły w konflikt z prawem, z racji panujących w tych placówkach nie najlepszych warunków bytowych, masowo występowały w stosunku do Państwa, z roszczeniami odszkodowawczymi. W jego ocenie naruszałoby to elementarne zasady współżycia społecznego określone w art. 5 k.c. oraz poczucie sprawiedliwości społecznej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód D. F. ma 24 lat, posiada wykształcenie średnie, przed osadzeniem prowadził agencję reklamową. Powód do Zakładu Karnego w R. przybył z Aresztu Śledczego w W. - S. w dniu 13 lutego 2013 r. i przebywał w pozwanej jednostce do dnia 8 maja 2013 r., kiedy to został ponownie przetransportowany do Aresztu Śledczego w W. - S.. Powód po przybyciu do Zakładu Karnego w R. został osadzony na Oddziale XII (oddział półotwarty) w celi mieszkalnej (...), od 18 lutego na oddziale X (oddział rotacyjny) w celi mieszkalnej (...), a od 26 lutego do końca pobytu na oddziale III (oddział rotacyjny) w celi mieszkalnej (...). W czasie pobytu osadzonego w Zakładzie Karnym w R. nie występowało zjawisko przeludnienia.

Zakład Karny w R. jest zakładem typu zamkniętego i przeznaczony jest przede wszystkim dla recydywistów penitencjarnych. Budynki Zakładu Karnego w R. są obiektami wpisanymi do rejestru zabytków.

W pozwanej jednostce znajduje się także Oddział XII, który jest oddziałem półotwartym i został oddany do użytku w 2008 r. na podstawie pozwolenia na użytkowania wydanego przez właściwy organ nadzoru budowlanego po kapitalnym remoncie w całości. W żadnej celi tego oddziału nie ma kącika sanitarnego wewnątrz celi. Sanitariaty, umywalki oraz prysznice usytuowane są w odrębnych pomieszczeniach w których jest zarówno ciepła, jak i zimna woda. Osadzeni mają dostęp do tych pomieszczeń przez 24 godziny na dobę. Pojemność tego oddziału wynosi 64 miejsca. Oddział XII posiada wyższy standard niż pozostałe oddziały pozwanej jednostki.

Powód przebywał w celach, które były wyposażone w sprzęty kwaterunkowe przewidziane w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Na ich wyposażeniu znajdował się stół, szafki więzienne, taborety i łóżka dla każdego osadzonego, które w celach dwuosobowych są przewidziane do spania obok siebie i w związku z tym nie są zaopatrzone w barierkę i drabinkę. Ponadto każdy z osadzonych miał zapewnioną możliwość korzystania z miski plastikowej, zmiotki, szufelki i kosza na śmieci. W każdej celi znajdował się kącik sanitarny, na który składa się muszla klozetowa i umywalka z bieżącą zimną wodą. Kącik sanitarny odgrodzony był od reszty pomieszczenia przesłoną z nieprzeźroczystego materiału o wysokości minimum 1,20 m. Zabudowa tych kącików do pełnej wysokości nie jest możliwa ze względów architektonicznych i brak dodatkowych kanałów wentylacyjnych. Wynika to także z konieczności monitorowania więźniów i ma na celu zapobieganie próbom samobójczym i stosowaniu przemocy pomiędzy osadzonymi. Zapachy z kącików sanitarnych rozchodziły się po całej celi. Niemniej jednak o czystość i porządek w celach dbali sami więźniowie, którym wydawano w tym celu odpowiednie środki. Co miesiąc więźniowie otrzymywali „czyściki” i płyn do mycia naczyń - w miarę możliwości, a także szmaty do mycia podłóg. W celu utrzymania higieny osobistej raz w miesiącu wydawano im mydło toaletowe, papier toaletowy, proszek do prania i nożyk do golenia, a według zgłaszanych potrzeb również krem do golenia, pastę i szczoteczkę do zębów. Środki czystości i higieny wydawane były regularnie dla potrzeb cel, w których przebywał powód. Nadto, zgodnie z § 30 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 25.08.2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno – porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności, osadzeni w jednostkach penitencjarnych mężczyźni mogą korzystać z ciepłej kąpieli co najmniej 1 raz w tygodniu. Osadzenie pracujący mogą korzystać z kąpieli codziennie. Po kąpieli osadzeni mają możliwość wymiany bielizny osobistej, a co dwa tygodnie pościeli.

W zakładzie odbywały się niezapowiedziane kontrole warunków higieniczno - sanitarnych przeprowadzone przez Powiatowy Inspektorat Sanitarny. Podczas kontroli sanepid nie stwierdził zaniedbań ze strony pozwanego i nie kwestionował umiejscowienia kącika WC jak i warunków panujących w celach mieszkalnych.

Cele wyposażone były w sprawną technicznie wentylację grawitacyjną, której drożność co najmniej raz w roku kontrolowana była przez kominiarza. Istniała również możliwość przewietrzenia pomieszczeń, przez otwarcie znajdującego się w nich pełnowymiarowego okna, które można było otwierać o każdej porze dnia i nocy.

Cele oświetlane są naturalnym światłem padającym z okna, a nadto oświetleniem jarzeniowym o mocy 2 x 40 W. Za zgodą dyrektora osadzeni mogą korzystać z własnych lampek stołowych np. do czytania. Natężenie oświetlenia jest zgodne z odpowiednimi normami, co potwierdzają okresowe, wyrywkowe kontrole w tym zakresie.

Zasady wyłączania energii elektrycznej w celach mieszkalnych zostały określone w komunikacie Dyrektora jednostki z dnia 7 maja 2004 r. Komunikat ten, został podany do wiadomości ogółu osadzonych za pośrednictwem radiowęzła oraz w sposób zwyczajowo przyjęty, poprzez wywieszenie na tablicach ogłoszeń w oddziałać mieszkalnych. W porze nocnej energię wyłącza się nie wcześniej niż o godzinie 23. Zasada ta obowiązuje od niedzieli do czwartku. Natomiast w nocy z piątku na sobotę oraz z soboty na niedzielę energia elektryczna nie jest wyłączana. W porze dziennej przerwa w dostawie energii trwa w dni robocze od 9:00 do 12:00. Wyłączenia, o których mowa wyżej, dotyczą jedynie gniazdek w celach mieszkalnych. Oświetlenie cel w tym czasie funkcjonuje normalnie. Ograniczenia te podyktowane są koniecznością szczytowego ograniczenia poboru energii w dzień, natomiast w porze nocnej koniecznością zachowania ciszy, co wiąże się z respektowaniem przez administracje prawa osadzonych do odpoczynku.

Powód miał zapewnioną darmową opiekę lekarską bez konieczności oczekiwania w kolejkach na odległe terminy wizyt w razie potrzeby konsultacji lub badań specjalistycznych w cywilnych ośrodkach medycznych, a także bezpłatny dostęp do lekarstw. W Zakładzie Karnym w R. zatrudnieni są lekarze o następujących specjalnościach: dermatolog – wenerolog, ortopeda, neurolog, radiolog (dwóch), psychiatra, okulista, stomatolog (dwóch, w tym chirurg szczękowy), chirurg, laryngolog, lekarz ogólny (internista, lekarz medycyny pracy, lekarz rodzinny). Wszelkie wypadki związane z utratą zdrowia są natychmiast zgłaszane lekarzowi. W razie braku lekarza lub w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia pacjentów wzywane jest pogotowie ratunkowe.

Zakład Karny w R. zapewnia osadzonym bogatą ofertę zajęć kulturalno – oświatowych, do których powód także miał dostęp. Osadzeni mają dostęp do wielu programów radiowych. Mogą korzystać ze świetlicy. Odbywają się spotkania grup wyznaniowych. Do dyspozycji osadzonych jest kaplica. W Zakładzie Karnym w R. działa biblioteka, która posiada ponad 15.000 woluminów dostępnych dla osadzonych, w tym kodeks karny, kodeks karny wykonawczy, kodeks postępowania karnego i inne akty prawne. Ponadto wychowawcy mogą udostępnić osadzonym program komputerowy (...).

Czynności realizowane przez funkcjonariuszy Zakładu Karnego w R. wobec powoda były wykonywane zgodnie z przepisami prawa i poszanowaniem godności osobistej powoda, w myśl zasady humanitaryzmu, praworządności i nigdy nie stosowano wobec powoda, w trakcie jego pobytu w niniejszej jednostce, żadnych niedopuszczalnych form postępowania.

Zgodnie z § 16 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno – porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności cenzura korespondencji zależy od kategorii zakładu karnego, w którym osadzony w danej chwili przebywa. Jednostka pozwana należy do kategorii zakładu karnego zamkniętego, co nakłada na osadzonych obowiązek dostarczania korespondencji do wysłania w sposób umożliwiający cenzurę.

Kontroli osobistych oraz kontroli cel mieszkalnych i pomieszczeń, w których czasowo przebywają osadzeni dokonuje się w Zakładzie Karnym w R. zgodnie z § 26, § 27 ust. 1 Zarządzenia nr 43/2010 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 13 sierpnia 2012 r. w sprawie ustalania metod i form działalności w zakresie ochrony jednostek organizacyjnych Służby Więziennej oraz zgodnie z art. 116 k.k.w W wypadkach uzasadnionych względami porządku lub bezpieczeństwa skazany podlega kontroli osobistej. Z tych samych względów kontroli podlegają również cele i inne pomieszczenia, w których skazany przebywa, znajdujące się w nich przedmioty, a także przedmioty jemu dostarczane lub przekazywane przez niego innej osobie. Kontrolę celi i innych pomieszczeń przeprowadza się podczas nieobecności skazanych. Kontrola może być przeprowadzona w każdym czasie.

Powód, miał zapewnione prawo do składania wniosków, skarg i próśb. Powód złożył w dniu 18 lutego 2013 r. skargę do Sądu Okręgowego w Gliwicach oraz w dniu 23 lutego 2013 r. do Centralnego Zarządu Służby Więziennej dotyczące m.in.: rozmieszczenia w oddziałach mieszkalnych, niewłaściwego postępowania funkcjonariusza Służby Więziennej, warunków panujących. Po przeprowadzeniu postępowań wyjaśniających skargi powoda zostały uznane za bezzasadne.

Dowód: kopia historii rozmieszczeń powoda nr (...) k. 53; kopia notatki D. Ewidencji z dnia 8 października 2013 r. k. 52; kopia notatki służbowej kierownika D. Penitencjarnego z dnia 2 lutego 2014 r. k. 105; kopie protokołów z okresowych kontroli przewodów kominowych w dniach: 10 stycznia 2012 r., 10 lipca 2013 r. k. 54-58; kopia notatki służbowej kierownika D. Kwatermistrzowskiego z dnia 6 sierpnia 2012 r. k. 59; kopia notatki służbowej kierownika D. Kwatermistrzowskiego z dnia 27 września 2013 r. k. 60; kopie protokołów z badań natężenia oświetlenia w dniu 26 listopada 2012 r. k. 61-62; kopia komunikatu Dyrektora Zakładu Karnego w R. w sprawie wyłączania energii elektrycznej z dnia 7 maja 2004 r. k. 63; kopia notatki służbowej zastępcy D. Kwatermistrzowskiego dotycząca wyłączania prądu w gniazdkach celach mieszkalnych z dnia 18 marca 2009 r. k. 64; wykaz kodeksów (aktów prawnych) będących na stanie biblioteki Zakładu Karnego w R. z dnia 14 sierpnia 2013 r. k. 65; kopia notatki służbowej kierownika D. Kadr z dnia 29 czerwca 2012 r. k. 66; kopia notatki służbowej młodszego inspektora D. Ochrony z dnia 9 października 2013 r. k. 67; kopie wykazów otrzymywanych środków higieny i czystości za miesiąc marzec i kwiecień 2013 r. k. 68-71; kopia skargi powoda do Centralnego Zarządu Służby Więziennej z dnia 23 lutego 2013 r. k. 110; odpowiedź dyrektora Zakładu Karnego w R. na skargę powoda k. 106; sprawozdanie z postępowania wyjaśniającego w sprawie skargi powoda z dnia 23 lutego 2013 r. k. 107-109; skarga powoda z dnia 18 lutego 2013 r. do Sądu Okręgowego w Gliwicach k. 115; sprawozdanie z postępowania wyjaśniającego w sprawie skargi powoda z dnia 18 lutego 2013 r. k. 112-114; odpowiedź Dyrektora Zakładu Karnego w R. na skargę powoda k. 111; zeznania świadków: S. A. k. 99 v, W. M. k. 99v-100; zeznanie powoda k. 158-158v;

Przy ocenie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd kierował się zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w art. 233 § 1 k.p.c. Podejmując rozstrzygnięcie Sąd oparł się przede wszystkim na dowodach z dokumentów, którym dał wiarę w całości, albowiem zgodność ich treści z rzeczywistym stanem faktycznym nie została przez strony zakwestionowana w toku procesu. Sąd ustalił powyższy stan faktyczny również na podstawie zeznań świadka kierownika D. Kwatermistrzowskiego w Zakładzie Karnym w R. S. A. oraz zeznań kierownika D. Penitencjarnego pozwanej jednostki W. M., którym w zasadzie dał wiarę w całości. Świadkowie ci zeznawali przede wszystkim na okoliczność warunków bytowych panujących w pozwanym Zakładzie Karnym oraz stosowania konkretnych procedur postępowania z osadzonymi. W ocenie Sądu, świadkowie ci mają dostateczną, choć najczęściej fragmentaryczną, związaną z pełnionymi funkcjami, wiedzę o sytuacji powoda w jednostce penitencjarnej, jednakże ich zeznania stanowią istotne uzupełnienie zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny również na podstawie zeznań powoda, którym nie dał wiary w pewnym zakresie, co zostało szczegółowo omówione w dalszej części uzasadnienia. Sąd uznał je za wysoce subiektywne i ukierunkowane na podkreślenie dolegliwości związanych z odbywaniem kary pozbawienia wolności. Powód kreował się na ofiarę systemu penitencjarnego. Nadto jego odpowiedzi na szczegółowe pytania zadawane w trakcie przesłuchania były lakoniczne, sprowadzające się jedynie do prostych stwierdzeń „tak, nie”.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawą prawną dochodzonych przez powoda roszczeń jest art. 448 k.c., zgodnie z którym w razie naruszenia dobra osobistego sąd może temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny.

Przesłanki ochrony dóbr osobistych zostały sprecyzowane w art. 24 § 1 k.c., który wskazuje, że ten czyje dobro osobiste zostało naruszone bezprawnym działaniem może żądać zaniechania tego działania lub usunięcia jego skutków, a w szczególności żądać złożenia oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Przy czym ustawodawca w artykule 24 k.c. wprowadził domniemanie bezprawności naruszenia dobra osobistego, które strona pozwana może obalić przez wykazanie, że jej działanie miało miejsce w warunkach obowiązującego porządku prawnego, stanowiło wykonywanie prawa podmiotowego, było za zgodą pokrzywdzonego, lub wynikało z potrzeby ochrony uzasadnionego interesu lub wartości nadrzędnych.

W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego zwracano uwagę, że Konstytucja oraz akty prawa międzynarodowego zawierają tożsame regulacje, ustanawiając zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania jak również karania, a także deklarując humanitarne traktowanie każdej osoby pozbawionej wolności, m.in. w wyrokach z dnia 28 lutego 2007 r. (V CSK 431/06, OSNC 2008, nr 1, poz. 13) i z dnia 17 marca 2010 r. (II CSK 486/09, LEX nr 599534). Osoba pozbawiona wolności przez sam fakt uwięzienia nie traci podstawowych praw gwarantowanych przez Konstytucję i akty prawa międzynarodowego. Poszanowanie i ochrona jej godności jest obowiązkiem władzy publicznej, wypełniającej zadania represyjne Państwa. Realizacja pozbawienia wolności wiąże się z ustaleniem poziomu, na którym warunki uwięzienia są „odpowiednie” i nie naruszają przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka. Bezwzględnie wymagane jest, aby traktowanie człowieka pozbawionego wolności nie było poniżające i niehumanitarne, a ograniczenia i dolegliwości, które musi on znosić, nie przekraczały koniecznego rozmiaru wynikającego z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka oraz nie przewyższały ciężaru nieuniknionego cierpienia, nieodłącznie związanego z samym faktem uwięzienia.

Ciężar dowodu, iż warunki w zakładzie karnym odpowiadały obowiązującym normom i nie doszło do naruszenia dóbr osobistych, spoczywa na pozwanym. Powoda obciąża w takiej sprawie tylko dowód odbywania kary pozbawienia wolności w określonych warunkach. Nie zwalnia to jednak powoda od obowiązku wykazania poniesienia niematerialnej krzywdy spowodowanej naruszeniem dóbr osobistych, a nadto przedstawienia dowodów wskazujących na zakres doznanej krzywdy.

W niniejszej sprawie trzeba mieć na uwadze, że powód odbywał karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym zamkniętym. Kara spełnia funkcję represyjną jako odpłata za dokonane przestępstwo i dolegliwość dla skazanego (dyskomfort) stanowi jej istotę (tak też Sąd Apelacyjny w Katowicach, w wyroku z dnia 7 maja 2009 roku, sygn. akt I ACa 247/09). Aby można było mówić o odczuwaniu dolegliwości przez skazanego, odbywanie kary musi być bardziej uciążliwe od sposobu życia osób pozostających na wolności. Odczuwanie niedogodności i dyskomfortu, nawet znacznych rozmiarów, w przypadku kary pozbawienia wolności nie ogranicza się jedynie do braku możności opuszczenia zakładu karnego. Odbywanie kary pozbawienia wolności nie stanowi bowiem pobytu w zakładzie o charakterze zbliżonym do pensjonatu lub sanatorium, tyle tylko że w warunkach pozbawienia wolności, lecz oznacza także obniżenie standardu życiowego. Zachowania pozwanego, polegające na stworzeniu warunków pobytu w zakładzie karnym, poniżej poziomu typowego dla życia na wolności, które powód odczuwa jako uciążliwe, nie są przez to bezprawne. Żądania zmierzające do podwyższenia warunków życia, tak aby odpowiadały one warunkom osób przebywających na wolności, a nawet które zapewniłyby powodowi poziom pobytu na poziomie pod pewnymi względami wyższym niż znaczna część polskiego społeczeństwa są tym samym bezzasadne. Zważyć należy, powód przez pewien okres czasu przebywał na oddziale XII pozwanej jednostki, gdzie panują stosunkowe wysokie standardy jak na warunki panujące w polskich jednostkach penitencjarnych, o czym zdaje się nie pamiętać. O bezprawnym naruszeniu dóbr osobistych, w szczególności godności może być mowa dopiero, gdy dochodzi do poniżającego i nieludzkiego traktowania, sprzecznego z zasadą humanitaryzmu.

Do naruszenia godności ludzkiej może dojść, między innymi w wypadku, gdy pozbawi się więźniów jakiejkolwiek intymności przy spełnianiu potrzeb fizjologicznych, gdy brak wyżywienia będzie powodował głód u więźniów, lub nie zapewni niezbędnych składników odżywczych, gdy przeludnienie osiągnie stan uniemożliwiający funkcjonowanie w celi, w szczególności gdy więźniowie zostaną zmuszeni do spania na przemian w jednym łóżku, gdy w celi nie będzie możliwości pozostawania w pozycji leżącej, gdy niewykonywanie obowiązków przez służbę zdrowia spowoduje permanentny stan chorobowy u osadzonego, gdy w celach będzie panowało zimno.

Sąd uznał, że z taką sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie.

Postępowanie dowodowe wykazało co prawda, że w Zakładzie Karnym w R. (oprócz oddziału XII) panują surowe warunki, jednakże ocena czy nastąpiło naruszenie dobra, jakim jest godność osobista winna być dokonana przez pryzmat całokształtu okoliczności, w zgodzie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Dokonując oceny warunków pobytu powoda w zakładzie karnym nie można pominąć realiów występujących w Polsce, dotyczących czasami wręcz fatalnej sytuacji osób przebywających w szpitalach, domach opieki czy placówkach oświatowych, co wynika w głównej mierze z ich nie doinwestowania. Państwo Polskie nie jest na tyle zasobne finansowo, aby było w stanie zapewnić tym osobom, jak też skazanym, warunki bytowe odpowiadające poziomowi i standardom obowiązującym w zamożnych państwach Europy.

Z przedstawionych dokumentów, ale także z zeznań świadków jednoznacznie wynika, że pozwany zapewniał powodowi warunki odbywania kary zgodne z obowiązującymi normami i których w żadnym razie nie można poczytywać za przejaw nieludzkiego, poniżającego traktowania. Pośrednio również powód w swoich zeznania potwierdza, że wymagane standardy były zachowane przez pozwanego.

Cele w jednostce pozwanego w czasie osadzenia powoda były także wystarczająco wyposażone zgodnie z obowiązującymi przepisami penitencjarnymi w niezbędny sprzęt kwaterunkowy. Cele posiadają sprawną wentylację grawitacyjną. Ponadto każda cela posiada pełnowymiarowe, dające się otworzyć okno, którego nawet niewielkie uchylenie daje możliwość zwiększenia cyrkulacji powietrza i lepszą wentylację. Zakład Karny w R. jest wyposażony w wentylację grawitacyjną, której zasada działania polega na tym, że ciepłe powietrze jako lżejsze jest unoszone do góry i choć w niektóre dni mogło się zdarzyć, iż ze względu na warunki atmosferyczne i różnicę ciśnień na zewnątrz i wewnątrz budynku, powietrze było wtłaczane do środka, ale zastosowanie wentylacji mechanicznej, stanowiłoby w istocie luksus, gdyż byłoby to lepsze rozwiązanie niż posiada większość budynków w Polsce. Brak jest również podstaw do przyjęcia, by przebywanie w źle wentylowanej celi, wiązało się z tak negatywnymi odczuciami psychicznymi powoda, by uzasadniały one uznanie jego roszczenia.

Wskazać również należy, iż budynek Zakładu Karnego pochodzi z XIX wieku i budowany był dla innych standardów niż obowiązują obecnie, co powoduje z kolei, że istniejące w budynku ograniczenia natury architektonicznej nie zawsze pozwalają dostosować go w pełni do najnowszych rozwiązań jakie stosuje się we współczesnych obiektach budowlanych pomimo, iż jednostka penitencjarna przechodziła w ostatnim dziesięcioleciu szereg remontów.

Strona pozwana racjonalnie wyjaśniła powodowy wyłączania energii elektrycznej na terenie Zakładu Karnego w określonych dniach i godzinach. Nadto powód został poinformowany o zasadach wyłączania energii elektrycznej, mógł więc dostosować do nich swój rozkład dnia.

Zarzut pozwanego dotyczący przeszukań także okazał się bezzasadnym, gdyż jak wynika z przepisów prawa, czynności te nie są zależne od podgrupy osadzonych, ale od kategorii jednostki penitencjarnej. Kontrola korespondencji osadzonych także odbywała się zgodnie z prawem.

W pozwanej jednostce penitencjarnej powód miał możliwość odpowiedniego spędzania czasu wolnego, gdyż organizowane były zajęcia kulturalno-oświatowe w świetlicy oddziału. Na świetlicy znajdowała się bieżnia, telewizor, uchwyt do ćwiczeń oraz codzienna prasa. Nadto zakładowy radiowęzeł nadawał programy własne, komunikaty i transmisje radiowe. Powód mógł również korzystać z biblioteki wyposażonej w liczne akty prawne. Powód miał także możliwość wychodzenia na spacer każdego dnia.

Powód przebywając w jednostce penitencjarnej miał zapewnioną darmową opiekę lekarską bez konieczności oczekiwania w kolejkach na odległe terminy wizyt, a w razie potrzeby konsultacje lub badania specjalistyczne w cywilnych ośrodkach medycznych. Powód miał także dostęp do bezpłatnych lekarstw. Wobec powyższego system opieki zdrowotnej w Zakładzie Karnym w R. nie był „niewydolny”.

Zważyć należy także, iż powód w pozwanej jednostce przebywał jedynie 85 dni.

Istotą izolacji więziennej i to we wszystkich systemach penitencjarnych jest poddanie penitentów władzy w ramach sprawowanej przez państwo funkcji imperium. Doświadczenie życiowe uczy, że wszelkie próby wyegzekwowania przez personel penitencjarny zachowań osadzonych, zgodnych z obowiązującymi przepisami, są poczytywane przez więźniów jako szykany, przejaw dyskryminacji, zastraszanie, ogólnie rzecz ujmując za przejaw nieludzkiego traktowania. Kreując się na ofiarę systemu penitencjarnego powód nie chce pamiętać, że jest przede wszystkim ofiarą własnych decyzji, stylu życia i postępowania.

Powód został osadzony w Zakładzie Karnym w R. w celu ochrony interesu społecznego i wartości nadrzędnych jakimi są izolacja przestępców od społeczeństwa i uzyskanie pozytywnych efektów probacji. Ponadto osadzenie powoda nie miało cech poniżającego i nieludzkiego traktowania i odbywało się w godziwych warunkach. Subiektywne zatem przekonanie powoda, że nastąpiło przy tym naruszenie jego dóbr osobistych, jest bezpodstawne i nie może znaleźć ochrony z mocy art. 23 i 24 k.c., nie może też być podstawą przyznania mu zadośćuczynienia przewidzianego w art. 448 k.c., zwłaszcza, że powód nie wykazał, zgodnie z ciążącym na nim na podstawie art. 6 k.c. obowiązkiem, jakiej wymiernej szkody doznał wskutek pobytu w jednostce pozwanego.

Powód nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń. Pozew został sformułowany w sposób szablonowy. Natomiast pozwany w odpowiedzi na pozew szczegółowo i merytorycznie wykazał, że szkoda nie miała miejsca. Przedstawił odpowiednie dokumenty na potwierdzenie swoich twierdzeń. Nie ma więc podstaw, by przyjąć, iż działanie pozwanego naruszyło jakiekolwiek dobro osobiste powoda. Brak też podstaw, by uznać zachowanie pozwanego jako bezprawne i że powód wskutek takiego zachowania doznał jakiejkolwiek szkody pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym z tym działaniem lub zaniechaniem. Brak też jakiegokolwiek dającego się uzasadnić powiązania pomiędzy wysokością dochodzonej kwoty zadośćuczynienia, a rzekomą krzywdą doznaną przez powoda. Skoro powód nie wykazał, że doszło do naruszenia jego dóbr osobistych, żądanie zasądzenia zadośćuczynienia jest bezzasadne i podlegało oddaleniu.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w sentencji.

W punkcie 2 wyroku Sąd przyznał pełnomocnikowi powoda wynagrodzenie za udzielenie D. F. pomocy prawnej przyznanej mu z urzędu, która nie została uiszczona przez powoda ani w części, ani w całości, zgodnie z § 19 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. 2013, poz.461) przy zastosowaniu stawki wynagrodzenia określonej w § 11 ust 1 pkt 25 w związku z § 2 ust. 3 rozporządzenia jak wyżej, podwyższonej o 50%.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE