UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 grudnia 2011r. pełnomocnik powoda Międzyzakładowej Komisji (...) w R. wniósł o zobowiązanie pozwanego Szpitala (...) w R. do wpłacenia na fundusz socjalny Szpitala (...) w R. kwoty 720.534,95zł. oraz zasądzenie kosztów procesu.

W odpowiedzi na pozew z dnia 2 maja 2012r. pełnomocnik pozwanego zgłosił propozycję zawarcia ugody, na mocy której pozwany przekaże na rachunek funduszu kwotę 728.965,51zł. z tytułu niedokonanego przez Szpital (...) w R. odpisu na fundusz świadczeń socjalnych w 2011r. w 48 miesięcznych ratach, począwszy od czerwca 2012r. w wysokości po 15.186zł. 47 rat, a ostatnia rata w kwocie 15.223,51zł. oraz wniósł o wzajemne zniesienie kosztów postępowania w przypadku zawarcia ugody.

W piśmie procesowym z dnia 8 maja 2012r. pełnomocnik pozwanego rozszerzył powództwo do kwoty 2.058.097,89zł. i oświadczył, że nie wyraża zgody na zawarcie ugody.

Na rozprawie w dniu 29 maja 2012r. pełnomocnik powoda sprecyzował, że dochodzona pozwem kwota 2.058.097,89zł. jest zaległością pozwanego na rzecz zakładowego funduszu świadczeń socjalnych za lata 2008-2011.

Pełnomocnik pozwanego co do zasady uznał powództwo, z tym że na wypadek nie zawarcia ugody podniósł zarzut przedawnienia roszczenia za okres od 2003r. do końca 2008r. i ponowił propozycję zawarcia ugody przez rozłożenie dochodzonej pozwem kwoty na 36 miesięcznych rat (k. 27 akt)

Pełnomocnik powoda ponownie nie wyraził zgody na zawarcie ugody.

Pismem z dnia 20 sierpnia 2012r. (...) Związek Zawodowy (...) (utworzony w pozwanym Szpitalu z dniem 16 lipca 2012r.) złożył interwencję po stronie powodowej, wnosząc jednocześnie o uwzględnienie powództwa i zasądzenie dochodzonej pozwem kwoty.

Pełnomocnik pozwanego w piśmie z dnia 30 sierpnia 2012r. zgłosił opozycję przeciwko wstąpieniu do sprawy (...) Związku Zawodowego (...) w charakterze interwenienta ubocznego podnosząc, że nie wykazał on interesu prawnego we wstąpieniu do sprawy. Ponadto sprecyzował zarzut przedawnienia w zakresie kwoty 409.708,27zł., która dotyczy kwot z tytułu potrąceń spłat pożyczek pracowniczych w latach 2003-2008.

Postanowieniem z dnia 13 czerwca 2013r. Sąd Okręgowy oddalił opozycję strony pozwanej.

Na ostatniej rozprawie w dniu 13 czerwca 2013r. pełnomocnik powoda sprecyzował żądanie pozwu w ten sposób, że wniósł o zasądzenie na rzecz funduszu świadczeń socjalnych za lata 2008-2011 kwoty 1.031.671,90zł. oraz za rok 2012 kwoty 750.968,08zł., a w pozostałym zakresie cofnął powództwo z uwagi na uregulowanie zaległości przez pozwanego.

Pełnomocnik pozwanego wyraził zgodę na częściowe cofnięcie pozwu, podniósł że strona pozwana przekazała w toku procesu na rzecz funduszu łącznie kwotę 656.223, 19zł., a w pozostałym zakresie uznał powództwo, z tym że w trybie art. 320 k.p.c. wniósł o rozłożenie należności na raty zgodnie z propozycją ugody zawartą w piśmie procesowym z dnia 26 maja 2013r. z uwagi na trudną sytuację finansową pozwanego Szpitala oraz o nie obciążanie pozwanego kosztami procesu na podstawie art. 102 k.p.c.

Pełnomocnik powoda sprzeciwił się rozłożeniu dochodzonej pozwem należności na raty.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany Szpital (...) w R. jest samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej.

W pozwanym Szpitalu działa 7 organizacji związkowych:

- powodowa (...) Komisja (...) zrzeszająca 56 pracowników co stanowi przeszło 8% pracowników;

- (...) Związek Zawodowy (...);

- Zarząd (...) Związku Zawodowego Lekarzy;

- Związek Zawodowy (...);

- Związek Zawodowy (...) (...)

- Krajowy Związek Zawodowy (...);

- Organizacja (...);

(okoliczność bezsporna)

W pozwanym Szpitalu został utworzony zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Od dnia 1 stycznia 2000r. fundusz ten działał na podstawie regulaminu gospodarowania środkami ZFŚS w Szpitalu (...) w R., a od dnia 13 marca 2009r. na podstawie regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych przy Szpitalu (...) w R... Każdy z regulaminów został uzgodniony ze wszystkimi organizacjami związkowymi działającymi u pozwanego i każdy z nich odwołuje się do ustawy z dnia 4 marca 1994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Z regulaminu wynika, że kwotę odpisu na dany rok kalendarzowy kierownik zakładu pracy przekazuje na rachunek bankowy Funduszu w terminie do 31 maja – 75% równowartości odpisów, a do 30 września danego roku pozostałą część.

(dowód: regulamin – k. 5-9 akt VP 1/07, regulamin – k. 243-249 akt)

Stan zatrudnienia w pozwanym Szpitalu (...) w R. kształtował się następująco:

- w 2008r. – 631 pracowników, w tym 52 zatrudnionych w szczególnych warunkach oraz 11 ze stopniem niepełnosprawności;

- w 2009r. - 633 pracowników, w tym 91 zatrudnionych w szczególnych warunkach oraz 12 ze stopniem niepełnosprawności;

- w 2010r. - 636,47 etatów, w tym 89 pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach oraz 47 ze stopniem niepełnosprawności;

- w 2011r. - 639,27 etatów, w tym 81,31 etatów dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach;

Pozwany Szpital (...) w R. zgodnie z obowiązującym regulaminem oraz ustawą o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych winien był przekazać tytułem odpisu na rzecz zakładowego funduszu świadczeń socjalnych następujące kwoty:

- 2008r. –592.318,88zł. i taką też kwotę przekazał;

-2009r.-668.360,37zł., a przekazał kwotę 585.277,84zł.

-2010r.-708.309,29zł., której nie przekazał;

- 2011r. – 728.965,51zł., której nie przekazał;

Nieprzekazana przez pozwanego kwota na rzecz zakładowego funduszu świadczeń socjalnych z tytułu odpisu za lata 2009-2011 wynosi łącznie 1.520.357,33zł.

Ponadto pozwany winien przekazać na rzecz funduszu kwoty z tytułu spłacanych przez pracowników pożyczek udzielonych im z funduszu. Z tego tytułu pozwany ma zaległości w łącznej wysokości 167.537,76zł., w tym za:

- 2008r. – 22.368,80zł.

- 2009r. – 31.436,99zł.

-2010 – 98.544,62zł.

-2011r.- 15.187,35zł.

Łącznie zaległość pozwanego wobec funduszu świadczeń socjalnych za lata 2008-2011 wynosi 1.687.895,09 zł.( 1.520.357,33zł. +167.537,76zł.)

(dowód: opinia biegłej księgowej D. W. – k. 296- 312, 377-385 akt) W toku procesu pozwany na poczet zaległości na rzecz zakładowego funduszu świadczeń socjalnych uiścił łącznie kwotę 656.223,90zł. (okoliczność bezsporna)

W 2012r. wysokość odpisu na rzecz zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wynosi 750.968,08zł. (okoliczność bezsporna – pismo pozwanego z dnia 22 marca 2013r.- k. 524 akt)

Zaległość pozwanego z tytułu należności zakładowego funduszu świadczeń socjalnych za lata 2008-2011r. na chwilę zamknięcia rozprawy wynosiła 1.031.671,90 zł. (1.687.895,09 zł. - 656.223,90zł.) , a łącznie z odpisem za rok 2012 w kwocie 750.968,08zł. - 1.782.639,98zł. (okoliczność bezsporna)

Wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2007r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb.w sprawie VP 1/07 nakazał Szpitalowi (...) w R., aby przekazał na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych należne temu funduszowi środki w kwocie 2.862,289,19zł. Kwota ta stanowiła należny funduszowi odpis za lata 2002-2006.

(dowód: wyrok – k. 102 akt VP1/07, uzasadnienie wyroku – k. 108-111 akt VP 1/07)

Pozwany przekazał na rzecz funduszu kwotę 2.862,289,19zł. w wykonaniu wyroku w sprawie VP1/07 w dniu 31 października 2007r.

(dowód: opinia biegłej księgowej – k. 301 akt)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Pozwany Szpital jako pracodawca zatrudniający więcej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty w wykonaniu obowiązku wynikającego z art. 3 ust 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jednolity z dnia 24 kwietnia 2012 r. Dz.U. z 2012 r. poz. 592) utworzył w szpitalu fundusz świadczeń socjalnych. Fundusz tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych. Pozwany był zobowiązany przekazywać corocznie na rzecz funduszu odpis podstawowy w wysokości wynikającej z art. 5 ustawy. U pozwanego nie ma bowiem układu zbiorowego pracy, który może dowolnie kształtować wysokość odpisu na Fundusz.

W będącej przedmiotem osądu sprawie bezspornym było, iż pozwany ma zaległości w przekazywaniu należnych środków na fundusz. W takiej sytuacji zgodnie z art. 8 ustęp 3 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jednolity z dnia 24 kwietnia 2012 r. Dz.U. z 2012 r. poz. 592) związkom zawodowym przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z roszczeniem o przekazanie należnych środków na Fundusz.

Przepis art. 8 ust. 3 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie określa, które z jednostek organizacyjnych związku zawodowego mogą wystąpić z powództwem. W tym zakresie należy odwołać się do przepisów ustawy o związkach zawodowych. Według art. 26 tej ustawy, do zakresu działania zakładowej organizacji związkowej należy w szczególności zajmowanie stanowiska wobec pracodawcy i organu samorządu załogi w sprawach dotyczących zbiorowych interesów i praw pracowników oraz zajmowanie się warunkami życia emerytów i rencistów, a zgodnie z art. 27, ustalanie wraz z pracodawcą w regulaminie zasad wykorzystania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, w tym podział środków z tego funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności , również przyznawanie pracownikom świadczeń z tego funduszu dokonywane jest w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. Oznacza to, że czynności dotyczące tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i wydatkowania jego środków należą z mocy ustawy do zakładowej organizacji związkowej. Uprawnienia wymienione w art. 26 i 27 ustawy o związkach zawodowych z mocy art. 34 ust. 1 ustawy przysługują także międzyzakładowej organizacji związkowej obejmującej swoim działaniem pracodawcę. Nie ulega zatem wątpliwości, że (...) Komisja (...), która działa u pozwanego i zrzesza przeszło 8% wszystkich pracowników była legitymowana do wystąpienia z przedmiotowym powództwem.

Z analogicznych względów miał interes prawny we wstąpieniu do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego nowo utworzony u pozwanego związek zawodowy(...)Związek Zawodowy (...). Powyższe legło u podstaw oddaleniu opozycji zgłoszonej przez pozwanego.

Wysokość odpisu podstawowego na fundusz zgodnie z art. 5 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych wynosi na jednego zatrudnionego, co do zasady 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą. Z tym, że na jednego pracownika wykonującego prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze - w rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych, wysokość odpisu podstawowego wynosi 50% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Wysokość odpisu podstawowego może być zwiększona o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Opierając się tych ustawowych założeniach biegła ds. księgowości wyliczyła w sposób prawidłowy wysokość odpisu podstawowego u pozwanego w latach 2008-2011 oraz ustaliła kwoty przekazane przez pozwanego na fundusz w tym okresie oraz w toku niniejszego procesu. Opinia biegłej była kwestionowana jedynie przez stronę powodową, która ostatecznie jednak zrezygnowała ze swoich początkowych zarzutów i wniosła o rozliczenie należności funduszu w oparciu o przedmiotową opinię. Z zestawienia należności funduszu z tytułu odpisu podstawowego oraz spłacanych przez pracowników pobranych z funduszu pożyczek oraz kwot wpłaconych przez pozwanego wynika, że zaległość pozwanego z tego tytułu wynosi 1.031.671,90 zł. Takiej też kwoty zażądał ostatecznie za lata 2008-2011r. pełnomocnik strony powodowej. Pozwany również nie kwestionował wyliczeń biegłej księgowej, gdyż uznał w tym zakresie powództwo. Pozwany uznał też kwotę zaległości z tytułu odpisu podstawowego na fundusz za rok 2012 (który powinien być uiszczony do 30 września 2012r.), a który jak wynika ze zgodnych oświadczeń stron wynosi 750.968,08zł. Łącznie zatem zaległość pozwanego wobec zakładowego funduszu świadczeń socjalnych za lata 2008-2011 wynosi 1.782.639,98zł. (1.031.671,90 zł. +750.968,08zł.) i taką też kwotę Sąd nakazał przekazać pozwanemu Szpitalowi na rzecz Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych przy Szpitalu (...) w R. mając na względzie uznanie przez pozwanego w tym zakresie powództwa orzekając jak w punkcie 1 wyroku.

Należy podkreślić, że Sąd w myśl art. 213&2 k.p.c. jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa.

Skoro pozwany uznał powództwo po jego ostatecznym sprecyzowaniu przez stronę powodową w pełnym zakresie (zarówno co do kwoty odpisu na fundusz za lata 2008-2011 w kwocie 1.031.671,90zł., jak i co do odpisu za rok 2012 w kwocie 750.968,08zł. – k. 586 akt) to bezprzedmiotowym było odnoszenie się do zarzutu przedawnienia roszczenia za rok 2008r. Uznanie powództwa w całości oznacza, że pozwany zrezygnował z wcześniej podnoszonego zarzutu przedawnienia.

Biorąc pod uwagę, że strona powodowa w pozostałym zakresie cofnęła powództwo, a pozwany wyraził na powyższe zgodę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 355&1 k.p.c. umorzył w tej części postępowanie.

W przedmiotowej sprawie nie zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, który uprawniałby Sąd do rozłożenia należności funduszu na raty na podstawie art. 320 k.p.c, o co wnioskował pozwany. Pozwany pozostaje w trudnej sytuacji finansowej co najmniej od 2002r., to wówczas bowiem powstały jego pierwsze zaległości wobec funduszu świadczeń socjalnych. Taka sytuacja pozwanego Szpitala utrzymuje się do chwili obecnej, a zatem nie jest to sytuacja wyjątkowa. Pozwany od lat funkcjonuje w takiej ciężkiej finansowo sytuacji, jest to zatem dla niego normalna rzeczywistość, a nie szczególnie uzasadniony wypadek. Na marginesie należy dodać, że pozwany pomimo nawet cięższej sytuacji finansowej w 2007r. był w stanie jednorazowo przekazać na rzecz funduszu zasądzone w sprawie VP1/07 zaległości, które wynosiły bez mała 3.000.000zł. Obecnie pozwany ma do przekazania na rzecz funduszu bez mała o połowę mniejszą kwotę. Od początku też procesu (grudzień 2011r.) był świadomy swoich zaległości, a zatem musiał się liczyć z obowiązkiem ich uregulowania, co powinien uwzględnić w swojej polityce finansowej. Obowiązek przekazywania środków na rzecz funduszu świadczeń socjalnych jest ustawowym obowiązkiem pozwanego. Nie może on uchylać się od tego obowiązku, a następnie liczyć na ulgowe traktowanie w postaci dobrodziejstwa rozłożenia zadłużenia na raty. Środki zgromadzone na funduszu nie są środkami pracodawcy, lecz pracowników. Środki te stanowią pomoc dla pracowników w szczególnych sytuacjach życiowych. Tymczasem pozwany stawia swoją sytuację ponad trudną sytuacją swoich pracowników. Zgoda na rozłożenie zaległości pozwanego wobec funduszu na raty, oznaczałaby zgodę na pozbawienie pracowników ochrony finansowej, która im wszak przysługuje z mocy ustawy.

Biorąc pod uwagę, że strona pozwana przegrała sprawę Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2204,50zł. tytułem zwrotu poniesionych kosztów sądowych w postaci części opłaty sądowej w kwocie 1500zł. oraz kosztów opinii biegłego D. W. w wysokości 704,50zł.

Trudna sytuacja finansowa pozwanego Szpitala, co wynika z przedłożonej przez pozwanego opinii i raportu biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego, choć nie uzasadnia rozłożenia zaległości na raty, to biorąc pod uwagę także rodzaj działalności pozwanego, jest szczególnym przypadkiem w rozumieniu art. 102 k.p.c, który uzasadnia odstąpienie od obciążania pozwanego kosztami zastępstwa procesowego na rzecz strony powodowej oraz nieuiszczoną częścią opłaty sądowej od pozwu. Z raportu wynika bowiem, że istnieje zagrożenie dla kontynuowania działalności Szpitala o czym świadczy ujemny kapitał własny (- 23 789 752,03zł.), zobowiązania przekraczające posiadane aktywa o kwotę 20 129 565,54zł. oraz niepokryta strata finansowa z lat ubiegłych w kwocie 27 157 605,28zł. (k. 592 akt)

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE