POSTANOWIENIE

Dnia 30 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący	SSO Jarosław Gołębiowski
Sędziowie	SSO Grzegorz Ślęzak SSO Dariusz Mizera (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 30 lipca 2015 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) Spółki Jawnej w D.

z udziałem R. K. , B. K.

o wpis współwłasności ułamkowej

na skutek apelacji uczestników R. K. i B. K.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 18 czerwca 2014 r., sygn. akt Nr (...)

postanawia: oddalić apelację.

Sygn. akt II Ca 395/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 18 czerwca 2014r. Sąd Rejonowy w Radomsku rozpoznając sprawę z wniosku (...) Spółka Jawna w D. z udziałem R. K. i B. K. utrzymał w mocy wpis współwłasności ułamkowej po 1/2 ( jednej drugiej ) części dokonany przez referendarza sądowego dnia 13 listopada 2013r., w dziale II - gim księgi wieczystej numer (...) oraz zasądził od R. K. i B. K. na rzecz (...) Spółka Jawna w D. kwotę 320,00 zł tytułem kosztów postępowania o wpis w księdze wieczystej.

Sąd Rejonowy ustalił , iż we wniosku z dnia 24 października 2013 r., pełnomocnik wnioskodawcy (...) Spółka Jawna z siedzibą w D., wniósł o dokonanie wpisu w dziale II - gim księgi wieczystej numer (...), prowadzonej dla nieruchomości położonej w R. przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu ewidencyjnego (...) numerem działki (...), na podstawie prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku Wydział III Rodzinny i Nieletnich z dnia 15 lipca 2013r., wydanego w sprawie oznaczonej sygnaturą akt III RC 152/13, w miejsce dotychczasowego wpisu prawa własności R. K. i B. K. na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej udziału w wysokości 1/1, wpisu prawa własności nieruchomości, w udziałach po 1/2 części, na rzecz R. K. i B. K..

Dnia 13 listopada 2013 roku referendarz sądowy dokonał wpisu w dziale II - Gim księgi wieczystej numer(...) prawa własności w wysokości po 1/2 udziału, na rzecz na rzecz R. K. i B. K..

W skardze na wpis dokonany przez referendarza sądowego, pełnomocnik uczestników R. K. i B. K., wniósł o uchylenie orzeczenia referendarza sądowego i wykreślenie dokonanych wpisów.

Wskazał w uzasadnieniu, iż orzeczenie Sądu Rejonowego w Radomsku Wydział III Rodzinny i Nieletnich z dnia 15 lipca 2013 r., wydane w sprawie sygn. akt III RC 152/13, ustanawiające rozdzielność majątkową między małżonkami R. K. i B. K., wprowadziło jedynie domniemanie równych udziałów w majątku dorobkowym małżonków i nie może ono być podstawą wpisu w księdze wieczystej równych udziałów małżonków. Wskazał także, iż dokonany wpis nie zawiera żadnych informacji, kto był wnioskodawcą oraz brak informacji o złożonym wniosku spowodował niemożność merytorycznego ustosunkowania się do złożonego wniosku o wpis. Ponadto podniósł, iż orzeczenie referendarza sądowego z dnia 13 listopada 2013 roku, nie zostało doręczone uczestniczce postępowania B. K..

Pełnomocnik wnioskodawcy złożył odpowiedź na skargę uczestników. Wniósł o utrzymanie w mocy zaskarżonego wpisu oraz zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podał, iż referendarz sądowy dokonał wpisów zgodnie z prawem i nie zostały naruszone żadne przepisy prawa. Ponadto podniósł, iż uczestnicy postępowania nie zostali pozbawieni możliwości uczestnictwa w postępowaniu o wpis, bowiem zostali zawiadomieni zarówno o wpisie, jak i jego treści.

Mając takie ustalenia Sąd Rejonowy stwierdził bezzasadność skargi. Zgodnie bowiem z treścią art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej.

Sąd oddala wniosek o wpis w świetle art. 626 ⁹ k.p.c., jeżeli brak jest podstaw albo istnieją przeszkody do jego dokonania.

Referendarz sądowy w dniu 13 listopada 2013 r. na podstawie prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku Wydział III Rodzinny i Nieletnich z dnia 15 lipca 2013 r., wydanego w sprawie oznaczonej sygnaturą akt III RC 152/13, ustanawiającego rozdzielność majątkową między małżonkami R. K. i B. K., dokonał wykreślenia wpisu ich wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej 1/1, dokonując w to miejsce wpisu współwłasności ułamkowej po 1/2 części.

Stosownie do przepisu art. 52 § 1a k.r.o. ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym, wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.

Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu ( art. 52 § 2 k.r.o.).

Wyrok Sądu Rejonowego w Radomsku Wydział III Rodzinny i Nieletnich z dnia 15 lipca 2013 r. oznaczony sygnaturą akt III RC 152/13, stał się prawomocny wobec niezaskarżenia dnia 06 sierpnia 2013 r.

Stosownie do przepisu art. 43 § 1 k.r.o. oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Zasada równych udziałów dotyczy zarówno ustawowego, jak i umownego ustroju majątkowego, o ile małżonkowie w umowie majątkowej nie określili innych udziałów.

Skutkiem przymusowego ustroju majątkowego ustanowionego na podstawie art. 52 § 1a k.r.o. jest powstanie ułamkowej współwłasności m.in. nieruchomości w miejsce współwłasności łącznej, stosownie do przepisu art. 501 k.r.o. ( tak A. Zieliński w: Glosa do uchwały SN z 8.11.1989 r., III CZP 68/89, Pal. 1991, Nr 5-7, s. 63, teza 1).

Dlatego też na podstawie przepisu art. 518 ¹ § 3 k.p.c. jako przepisu szczególnego do art. 398 ²² § 2 k.p.c., zaskarżony wpis Sąd utrzymał w mocy.

Stosownie do przepisu art. 520 § 2 k.p.c. sąd zasądził od R. K. i B. K. na rzecz (...) Spółka Jawna w D. kwotę 320,00 zł tytułem kosztów postępowania o wpis w księdze wieczystej zważywszy, że interesy uczestników były sprzeczne. Na zasądzoną kwotę składają się: opłata sądowa w kwocie 200,00 zł od wniosku o dokonanie wpisu w księdze wieczystej (art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - lekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 z późn. zm.) oraz kwota 120,00 zł kosztów zastępstwa radcy prawnego ( § 7 pkt. 5 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z dnia ( Dz. U. Nr 163, poz. 1349, tekst jednolity z dnia 25 lutego 2013 r. Dz.U. z 2013 r. poz. 490).

Apelacje od powyższego orzeczenia złożył w imieniu uczestników ich pełnomocnik zaskarżając postanowienie Sądu w całości.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie:

1. art. 398 ²² § 2 k.p.c. poprzez utrzymanie przez Sąd I instancji w sentencji postanowienia, orzeczenia referendarza o wpisie współwłasności ułamkowej po 1/2 w Dziale II księgi wieczystej nr (...) podczas gdy na skutek wniesienia skargi na orzeczenie referendarza traci ono moc, a sąd powinien sprawę rozpoznać jako sąd I instancji i wydać własne orzeczenie,

2. art. 626 ¹⁰ § 1 k.p.c. poprzez niezawiadomienie o dokonanym wpisie uczestniczki

postępowania B. K., zarówno przez referendarza sądowego dokonującego wpisu, jak i Sąd I instancji rozpoznający sprawę na skutek skargi na orzeczenie referendarza,

3. art. 325 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. w zw. z art. 626 ⁸ § 1 k.p.c. poprzez utrzymanie w mocy w postanowieniu Sądu I instancji orzeczenia referendarza i brak merytorycznego rozstrzygnięcia Sądu I instancji, zawierającego wszystkie elementy orzeczenia, podczas gdy Sąd I instancji chcąc wydać postanowienie tożsame z treścią postanowienia wydanego przez referendarza powinien był wydać postanowienie o wpisie zawierające wszystkie konieczne elementy wymagane przez prawo, w tym podstawę wydania orzeczenia,

4. art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w związku z art. 43 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego poprzez dokonanie wpisu współwłasności ułamkowej po ½ na podstawie domniemania równych udziałów w majątku dorobkowym małżonków, podczas gdy domniemanie to nie może być podstawą wpisu w księdze wieczystej równych udziałów małżonków, a jedynie podstawą wpisu w księdze wieczystej ostrzeżenia o niezgodność stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnosili o:

1. uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania,

2. nieobciążanie uczestników postępowania kosztami sądowymi zarówno za I jak i II instancję.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja uczestników jest bezzasadna .

Nie doszło bowiem wbrew twierdzeniem apelacji do naruszenia art. 398 ²² § 2 k.p.c. poprzez utrzymanie przez Sąd I instancji w sentencji postanowienia orzeczenia referendarza sądowego o wpisie współwłasności ułamkowej. Uszło bowiem uwadze skarżących, iż niniejsza sprawa jest rozpoznawana w postępowaniu nieprocesowym gdzie obowiązuje zupełnie inne uregulowanie, a mianowicie art. 518 ¹ § 3 k.p.c. zgodnie z którym w razie wniesienia skargi na wpis w księdze wieczystej wpis nie traci mocy. Rozpoznając sprawę Sąd zmienia zaskarżony wpis poprzez jego wykreślenie i dokonanie nowego wpisu lub wydaje postanowienie w którym zaskarżony wpis utrzymuje w mocy albo uchyla go w całości lub w części i w tym zakresie wniosek oddala, bądź odrzuca względnie postępowanie umarza.

Z w/w zarzutem łączy się we wprost sformułowany zarzut naruszenia art. 325 k.p.c. w związku z art. 361 k.p.c. i art. 626 ⁸ § 1 k.p.c. Opiera się on bowiem na założeniu utraty mocy przez orzeczenie referendarza na skutek wniesienia skargi. Nie doszło do naruszenia w/w przepisów o czym świadczy wprost przytoczona już treść art. 518 ¹ § 3 k.p.c. który znajdzie zastosowanie w postępowaniu wieczystoksięgowym jako postępowaniu nieprocesowym.

Nie sposób zatem czynić zarzutu sądowi, że zastosował się do obowiązującego prawa i nie podzielając zarzutów skargi na wpis referendarza zaskarżony wpis utrzymał w mocy.

Z kolei naruszenie art. 626 ⁸ § 1 k.p.c. nie wpływa na rozstrzygnięcie sprawy albowiem brak formalnego zawiadomienia o wpisie dokonanym przez referendarza B. K. w niczym nie utrudnił jej złożenia środka odwoławczego. B. K. reprezentowana przez pełnomocnika złożyła zarówno skargę na orzeczenie referendarza jak i apelację od niekorzystnego rozstrzygnięcia sądu. Prawo do możliwości zaskarżenia orzeczenia zostało zatem zachowane, a zaistniałe uchybienie formalne w żaden sposób nie wpłynęło na wynik sprawy.

Nie można mówić także o zarzucie naruszenia prawa materialnego to jest art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w związku z art. 43 § 1 Kodeksu Rodzinnego i opiekuńczego.

Wnioskodawca załączając prawomocny wyrok ustanawiający rozdzielność majątkową między małżonkami domagał się wpisu współwłasności w częściach ułamkowych na rzecz małżonków. W przypadku gdy w księdze wieczystej wpisano jako współwłaścicieli łącznych oboje małżonków na zasadzie wspólności ustawowej, a następnie na skutek powództwa wierzyciela jednego z małżonków doszło do ustanowienia rozdzielności majątkowej nieruchomość zmienia swój status prawny. Przestaje być składnikiem majątku wspólnego (łącznego), a staje się przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych. ( por. analogicznie uchwała Sądu Najwyższego z 16-06-2001 III CZP 26/01, OSNC z 2002r. nr 1 poz. 4 na tle orzeczenia rozwodowego).

Odmienne stanowisko zaprezentowane w postanowieniu Sądu Najwyższego z 14-01-1998 roku II CKN 177/97 OSP z 1998r. nr 10 poz. 168 na które powołują się skarżący spotkało się z krytyką i nie zyskało akceptacji.

Należy bowiem przyjąć, iż w takim przypadku Sąd wieczystoksięgowy badając treść księgi wieczystej oraz załączonych do wniosku dokumentów w postaci wyroku ustanawiającego rozdzielność majątkową ( art. 626 ⁸§2 k.p.c.) orzeka mając także na uwadze przepisy materialnoprawne wpływające na sytuacje prawną nieruchomości. Takim przepisem jest art. 43§ 1 krio zgodnie z którym oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Skoro zatem ustaje ustawowa wspólność majątkowa to zmienia się współwłasność bezudziałowa ( współwłasność łączna) na współwłasność w częściach ułamkowych. W postępowaniu wieczystoksięgowym nie ma miejsca na ewentualne spory co do wysokości udziałów. Przekracza to bowiem kognicję Sądu wieczystoksięgowego.

Natomiast fakt ustanowienia rozdzielności majątkowej wynikający z prawomocnego orzeczenia Sądu łącznie ze stanowczym brzmieniem przepisu art. 43 § 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego daje sądowi pełną podstawę do dokonania wpisu w księdze wieczystej współwłasności w częściach ułamkowych w miejsce współwłasności łącznej.

Reasumując żaden z podniesionych w apelacji zarzutów nie odniósł zamierzonego skutku, a co za tym idzie apelacja jako bezzasadna musiała zostać oddalona, a to na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.