UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 04.11.2013 r. znak: (...) pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał wnioskodawcy R. K. (K.) prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Wnioskodawca R. K. wniósł odwołanie od w/w decyzji, domagając się przywrócenia prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Wskazał, że decyzja organu rentowego jest niezgodna ze stanem faktycznym.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2014 r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie IV U 3526/13 zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 04 listopada 2013r. znak (...) w ten sposób, że przywrócił wnioskodawcy R. K. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres od 1 listopada 2013r. do 31 października 2015r.

U podstaw powołanego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wnioskodawca R. K., urodzony (...), posiada wykształcenie zawodowe – mechanik samochodowy, ostatnio, tj. do 2001 r. pracował jako kierowca pojazdów ciężarowych.

W okresie od 06.07.2002r. do 31.10.2013r. był uprawniony do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

W dniu 17.09.2013r. wnioskodawca zgłosił wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na dalszy okres.

Wobec zgłoszonego wniosku przeprowadzone zostały badania, w wyniku których Lekarz Orzecznik O/ZUS orzeczeniem z dnia 15.10.2013r. stwierdził, że wnioskodawca jest od dnia 11.10.2013r. trwale częściowo niezdolny do pracy oraz że nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

W związku z wniesionym sprzeciwem od powyższego orzeczenia, sprawę przekazano do rozpoznania Komisji Lekarskiej, która dokonując oceny stanu zdrowia wnioskodawcy, orzeczeniem z dnia 29.10.2013r., podtrzymała stanowisko Lekarza Orzecznika ZUS.

Powyższe skutkowało wydaniem przez ZUS decyzji z dnia 04.11.2013 r., przyznającej wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na stałe.

Sąd Okręgowy powołał biegłego lekarza sądowego, który wskazał, że wnioskodawca cierpi na przewlekły zespół bólowy kręgosłupa na podłożu zmian zwyrodnieniowych i wielopoziomowej dyskopatii z objawami korzeniowymi i ograniczeniem funkcji narządu ruchu oraz stan po wielokrotnych zabiegach operacyjnych neurochirurgicznych z powodu dyskopatii lędźwiowej i szyjnej (na poziomie L4L5 w 2001 roku, na poziomie (...) dwukrotnie w 2003 roku, na poziomie (...) w 2004 roku). Biegły stwierdził, że powyższe schorzenia czynią wnioskodawcę całkowicie niezdolnym do pracy zgodnej z kwalifikacjami od 31.10.2013r. na dalsze 2 lata. W stosunku do badania z dnia 15.10.2010r., przeprowadzonego przez Lekarza orzecznika, biegli nie stwierdzili poprawy w stanie zdrowia, gdyż nadal stwierdza się u odwołującego wyznaczniki przewlekłego zespołu bólowego kręgosłupa z dodatnimi objawami podrażnieniowymi i ubytkowymi korzeniowymi oraz ograniczenie funkcji ruchowych kręgosłupa zarówno w odcinku szyjnym, jak i lędźwiowym.

Mając tak ustalony w sprawie stan faktyczny, Sąd Okręgowy wskazał, że przedmiotem sporu było ustalenie czy wnioskodawca R. K. jest nadal, po 31.10.2013 r. całkowicie niezdolny do pracy, czy też nastąpiła poprawa w jego stanie zdrowia i stał się częściowo niezdolny do pracy, a jeżeli tak – to na jaki okres, w jakim zakresie i w czym się ona konkretnie przejawia w porównaniu z wynikami poprzedniego badania wnioskodawcy przeprowadzonego przez Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 15.10.2010 r.

W związku z zakresem sporu oraz mając na uwadze treść art. 57 ust. 1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) w zw. z art. 12 i 13 cytowanej ustawy, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego lekarza neurologa. Biegły uznał, że z punktu widzenia neurologicznego badany w aktualnym stanie zdrowia jest nadal całkowicie niezdolny do pracy zgodnej z poziomem posiadanych przez siebie kwalifikacji. Biegły ocenił, że niezdolność ta ma charakter okresowy i istnieje w ciągłości od 31.10.2013 r. na dalsze 2 lata.

Sąd Okręgowy przychylił się w całości do ustaleń dokonanych przez biegłego lekarza sądowego neurologa w zakresie oceny stanu zdrowia R. K., tym bardziej, że okolicznością poza sporem było, iż wnioskodawca od 2002r. nieprzerwanie, z powodu tych samych schorzeń, uznawany był przez lekarzy orzeczników ZUS za całkowicie niezdolnego do pracy. Tym samym Sąd Okręgowy wskazał, że nie uwzględnił wniosku pozwanego organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego neurologa, bowiem w świetle pozostałego materiału dowodowego w sprawie, nie miał wątpliwości co do prawidłowości wydanej opinii.

W tym stanie rzeczy z przyczyn wskazanych i opisanych powyżej, Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy w okresie od 01.11.2013 r. do 31.10.2015 r. O powyższym Sąd Okręgowy orzekł mając na względzie przywołane przepisy prawa materialnego oraz art. 477¹⁴ § 2 k.p.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł pozwany organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w Z..

Zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu:

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę dowodów oraz naruszenie granic swobodnej oceny dowodów przez przyjęcie, iż wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy do dnia 31.10.2015 r. podczas gdy okoliczność ta nie została dostatecznie potwierdzona w zebranym materiale dowodowym;

- nierozpoznanie istoty sprawy poprzez niedopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej na okoliczność ustalenia czy wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy i na jaki okres oraz czy doszło do pogorszenia zdrowia wnioskodawcy od momentu badania przez Lekarza Orzecznika ZUS (art. 217 k.p.c.), a postanowienie tej treści miało wpływ na wynik sprawy;

- naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 12 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z art. 57 tej ustawy, poprzez przywrócenie wnioskodawcy prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy podkreślał, że istnieje medyczne uzasadnienie wniosku o uzupełnienie opinii biegłego neurologa, którego Sąd Okręgowy nie uwzględnił w swoich rozważaniach, przez co niezasadnie oddalił wniosek dowodowy o sporządzenie uzupełniającej opinii. Organ rentowy podkreślał także to, że biegła nie odniosła się w żaden sposób do opinii neurologa – konsultanta ZUS i z treści jego opinii nie wynika, aby stanowisko to było mu znane. Nadto organ rentowy wskazał, że biegła winna odpowiedzieć na pytanie czy orzeczenia Komisji Lekarskiej i Lekarza Orzecznika ZUS są słuszne, a jeśli nie, to dlaczego. Powyższe nierozpatrzone kwestie, w ocenie organu rentowego, wpływają na to, iż Sąd Okręgowy oddalając wniosek o opinię uzupełniającą, uniemożliwił wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności w sprawie.

Mając powyższe zarzuty na uwadze, apelujący wniósł o uchylenie wyroku jako wadliwego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Apelacja okazała się bezzasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji właściwie skoncentrował materiał dowodowy, który ocenił na podstawie jego wszechstronnego rozważenia, polegającego na rzetelnej, bezstronnej ocenie wyników postępowania i ich prawidłowej interpretacji, przy uwzględnieniu zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Dokonując tej oceny, Sąd nie przekroczył granicy swobodnej oceny dowodów w rozumieniu art. 233 § 1 k.p.c.

Na akceptację zasługują również wywody prawne Sądu pierwszej instancji oraz dokonana przez ten Sąd interpretacja przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), tj. art. 57 w zw. z art. 12 i 13 tejże ustawy.

Zgodnie z przepisem art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r., Nr 39, poz. 353 ze zm.), świadczenie rentowe z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Zgodnie z art. 12 przywołanej ustawy, niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania, co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1 ustawy).

Spór w analizowanej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy istnieje podstawa do przyznania odwołującemu R. K. dalszego prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z powodu występujących u niego schorzeń, czy też stan zdrowia odwołującego – na dzień wydania zaskarżonej decyzji - uległ poprawie, co w miejsce stwierdzanej dotąd całkowitej niezdolności do pracy, czyni odwołującego częściowo niezdolnym do pracy.

W przedmiotowej sprawie na okoliczność ustalenia czy odwołujący jest całkowicie, czy też częściowo niezdolny do pracy, Sąd I instancji przeprowadził dowód z opinii biegłego neurologa. Dowód ten został przeprowadzony zasadnie, gdyż w zakresie oceny niezdolności, bądź zdolności danej osoby do pracy, Sąd nie może oceny tej dokonać samodzielnie. Powyższe wynika z orzecznictwa i doktryny, które wskazują, że Sąd orzekając o niezdolności do pracy, nie może opierać się jedynie na własnej wiedzy oraz doświadczeniu i w zakresie ustalenia niezdolności jest zobowiązany przeprowadzić dowód z opinii biegłego z zakresu właściwej dla danej sprawy specjalności medycznej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2009r., II UK 106/09, Lex nr 558589). Tym samym, w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji uczynił przedmiotem dowodu fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.). W sędziowskiej ocenie materiału dowodowego, Sąd Apelacyjny nie stwierdza żadnych uchybień, które mogłyby stanowić podstawę apelacji. Z uwagi na powyższe, słusznie Sąd Okręgowy, dokonując oceny niezdolności odwołującego do pracy, oparł swoje rozstrzygnięcie na dowodzie z opinii biegłego lekarza o specjalności adekwatnej do stwierdzonych u wnioskodawcy schorzeń. Przedmiotowy dowód w sprawie staje się dowodem głównym i nie może być zastępowany innymi dowodami.

Powołany przez Sąd I instancji biegły sądowy z zakresu neurologii - lek. Małgorzata Ratyńska – Karasińska, w opinii z dnia 25 stycznia 2014 r., po przeprowadzeniu badania przedmiotowego, podmiotowego oraz na podstawie oceny przedstawionej dokumentacji medycznej, jednoznacznie stwierdziła, że R. K. w aktualnym stanie zdrowia jest nadal całkowicie niezdolny do pracy zgodnej z posiadanymi przez siebie kwalifikacjami. Niezdolność ta ma charakter okresowy i istnieje w ciągłości, tj. po 31.10.2013 r. na dalsze 2 lata.

Mimo jednoznacznego stanowiska biegłego sądowego wyrażonego w treści przedmiotowej opinii, organ rentowy podtrzymywał w toku prowadzonego postępowania, jak i w apelacji, iż w jego ocenie odwołujący jest jedynie osobą częściowo niezdolną do pracy, a opinia biegłego sądowego stanowiąca przeciwnie nie uwzględniała stanowiska konsultanta organu rentowego z zakresu neurologii, stąd niezasadnie Sąd I instancji przyjął ją za podstawę rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie.

Odnosząc się kolejno do argumentów podniesionych w apelacji, w pierwszej kolejności należy wskazać, iż wbrew stanowisku organu rentowego, biegła ustosunkowała się do stanowiska wyrażonego przez Komisję Lekarską ZUS i Lekarza Orzecznika ZUS, a tym samym do stanowiska konsultanta organu rentowego z zakresu neurologii, którego ocena została uwzględniona w treści opinii tychże orzeczników. Wprawdzie biegła sądowa nie wypowiedziała się wprost, tj. nie stwierdziła, że opinia lekarzy orzeczników ZUS „była zasadna”, lub „była niezasadna”, to jednak z treści kwestionowanej opinii, w ocenie Sądu Apelacyjnego, wynika jednoznaczne stanowisko biegłej. Wskazać bowiem należy, że biegła powołana w przedmiotowej sprawie zaznaczyła w treści opinii, że wydając ją uwzględniła treść dokumentacji medycznej, zgromadzonej w aktach rentowych, jak i w aktach sądowych. Tym samym, wobec faktu, że dokumentacja medyczna odwołującego była załączona do akt sprawy, nie było potrzeby wymieniania w treści opinii wyników poszczególnych badań, czy też wniosków poszczególnych biegłych (konsultantów), badających odwołującego w trakcie postępowania prowadzonego przed organem rentowym.

Ponadto biegła sądowa w przedmiotowej opinii wyraźnie wskazała, iż odwołujący po 31 października 2013 r. nadal był całkowicie niezdolny do pracy i jego stan zdrowa nie uległ poprawie od badania przez orzeczników ZUS w poprzedniej sprawie (tj. od 15.10.2010 r.), co jednocześnie oznacza, że biegła nie zgadza się z treścią opinii Lekarza Orzecznika ZUS i Komisji Lekarskiej ZUS oraz z opinią konsultanta neurologa ZUS z października 2013 r., zgodnie z którymi stan zdrowia odwołującego uległ poprawie i obecnie nie jest on już całkowicie, ale jedynie częściowo niezdolny do pracy. Skoro stan zdrowia odwołującego nie uległ poprawie i skoro biegła stwierdza, że odwołujący jest nadal całkowicie niezdolny do pracy, zasadnym jest przyjęcie, iż w dniu orzekania przez organ rentowy i w ślad za tym – w dniu wydana zaskarżonej decyzji - schorzenia występujące u odwołującego powodowały jego całkowitą niezdolność do pracy. W związku z kontrolnym charakterem postępowania sądowego wobec zaskarżonej decyzji ZUS, bezzasadny jest zarzut pozwanego organu rentowego, iż Sąd I instancji nie ustalił w drodze uzupełniającej opinii biegłej czy doszło do pogorszenia stanu zdrowia wnioskodawcy od momentu badania przez Lekarza Orzecznika ZUS w 2013 r.

Z uwagi na powyższe rozważania, Sąd Apelacyjny stwierdza, że, znajdująca się w aktach sprawy pisemna opinia biegłego sądowego spełnia wymogi art. 285 § 1 k.p.c. W toku przeprowadzonego postępowania dowodowego przed Sądem I instancji, powołany został bowiem specjalista z dziedziny niezbędnej dla dokonania prawidłowych ustaleń w zakresie oceny stanu zdrowia wnioskodawcy. Treść opinii biegłej jest jednoznaczna – rozpoznane u odwołującego schorzenia w zastanym stanie rzeczy kwalifikowały go do uznania za osobę całkowicie niezdolną do pracy na dalszy okres, tj. od 1.11.2013 r. do 31.10.2015r.

Reasumując i uwzględniając powyższe rozważania, stwierdzić należy, że postępowanie przed Sądem I instancji zostało przeprowadzone prawidłowo, a treść wydanego orzeczenia w żadnej mierze nie narusza przywołanych w apelacji przepisów prawa materialnego. Również nie zostały naruszone przepisy prawa procesowego. Sąd I instancji właściwie ocenił wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego jako całości oraz zważył ich moc oraz wiarygodność, odnosząc je do pozostałego materiału dowodowego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, brak jest podstaw do kwestionowania opinii biegłej, jako podstawy do dokonania w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych. Biegła wydała opinię w oparciu o analizę całokształtu zgromadzonej w sprawie dokumentacji medycznej, a przede wszystkim na podstawie bezpośredniego badania przedmiotowego wnioskodawcy. Spostrzeżenia poczynione przez biegłą przedstawione zostały w sposób szczegółowy i wyczerpujący. Jednocześnie nie budzi wątpliwości, że opinia została opracowana przez osobę kompetentną do dokonania oceny stanu zdrowia odwołującego oraz dysponującą w tym zakresie niezbędną wiedzą i doświadczeniem.

Powyższe uzasadnia możliwość stwierdzenia, że ostateczna konkluzja opinii biegłej sądowej, iż odwołujący jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, została w sposób wyczerpujący umotywowana wynikami przeprowadzonych badań lekarskich i wobec jednoznaczności opinii nie było konieczności dalszego uzupełniania postępowania dowodowego. Zarzuty apelacji w świetle wyjaśnień biegłej zaprezentowanych w opinii są nietrafne i stanowią jedynie bezzasadną polemikę z wnioskami znajdującymi się w opinii.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zarzuty apelującego nie mogły zasługiwać na uwzględnienie, a dokonana przez Sąd Okręgowy zmiana decyzji organu rentowego jest zasadna, albowiem ma ona odzwierciedlenie w ustalonym stanie faktycznym.

Tym samym Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. oddalił wniesioną apelację, nie znajdując podstaw do jej uwzględnienia.

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans

SSA Dorota Goss-Kokot

SSA Ewa Cyran

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE