UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 czerwca 2012 r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie J. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z 29 marca 2011 r. odmawiającej mu prawa do emerytury w związku z pracą w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy ustalił, że J. W., urodzony (...), w okresie od 22 listopada 1969 r. do 3 stycznia 1970 r. pracował w Chłodniach (...) w Ł. na stanowisku przeładunkowego chłodniczego. Od dnia 23 kwietnia 1970 r. został zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. na stanowisku początkowo montera samochodowego, a od dnia 10 marca 1970 r. - kierowcy samochodu S.. Po przerwie spowodowanej służbą wojskową od 22 maja 1972 r. ponownie pracował w tym zakładzie, od 27 maja jako kierowca, a od dnia 29 czerwca 1972 r. - jako operator dźwigu S. o masie 4 t. Od dnia 16 września 1972 r. do dnia 17 listopada 1973 r. skarżący został służbowo przeniesiony do (...) Przedsiębiorstwa (...) w Ł., gdzie pracował jako kierowca-operator dźwigu samojezdnego. W okresie od dnia 20 listopada 1973 r. do dnia 12 grudnia 1979 r. J. W. pracował w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielczym Kombinacie Budowlanym (...) Oddział (...) w Ł. na stanowiskach: od dnia 20 listopada 1973 r. do dnia 30 listopada 1974 r. kierowcy, od dnia 1 grudnia 1974 r. mechanika sprzętu ciężkiego, od dnia 1 lutego 1977 r. operatora przy obsłudze koparki i spycharki. W okresie zatrudnienia na stanowisku kierowcy-operatora dźwigu, wnioskodawca zajmował się obsługą dźwigu i jeździł samochodem S. (...). Od 12 maja 1980 r. do 31 marca 1991 r. odwołujący pracował w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł., a po podziale zakładu od 1 kwietnia 1991 r. do 25 kwietnia 1991 r. w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. jako operator dźwigu. W tym czasie w okresie od 5 października 1989 r. odwołujący przebywał na urlopie bezpłatnym w związku z zatrudnieniem od 7 października 1989 r. do 9 czerwca 1990 r. na budowie w ZSRR na stanowisku operatora. Od 26 czerwca 1990 r. do 30 listopada 1990 r. w związku z zatrudnieniem w Przedsiębiorstwie- (...)-Handlowo-Eksportowym (...) jako operator żurawia pracował od 1 lipca 1990 r. do 31 lipca 1990 r. i od 1 sierpnia 1990 r. do 31 sierpnia 1990 r. w Czechosłowacji na stanowisku zbrojarza. W okresie od dnia 26 kwietnia 1991 r. do dnia 27 maja 1993 r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) S.A. Wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku ślusarza zmianowego. Naprawiał maszyny produkujące podpaski. Skarżący zajmował się utrzymaniem maszyn w ruchu, naprawiał maszyny w czasie ruchu produkcyjnego. Wnioskodawca był oddelegowywany do transportu od 1 do 3 razy w tygodniu. Wtedy jeździł samochodami powyżej 3,5 ton. W okresie od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 30 grudnia 1993 r. skarżący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowo-Usługowym (...) s.c., pracował jako operator podnośnika 183 i kierowca samochodu S. (...). Od dnia 19 maja 1994 r. do dnia 29 czerwca 1996 r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, od dnia 19 maja 1994 r. jako operator-mechanik podnośnika montażowego, a od 2 stycznia 1995 r. jako kierowca-operator podnośnika, operator-kierowca podnośnika, kierowca-operator. Podstawowymi czynnościami skarżącego było obsługiwanie podnośnika P-183, dźwigu (...) k-161 22,5 tony o udźwigu 16 ton, samochodu Kamaz do przewożenia płyt, podnośnika do tynków i malowania elewacji i innych robót. Od dnia 25 lipca 1996 r. do dnia 31 października 1997 r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na stanowisku operatora dźwigu samochodowego. Wnioskodawca jeździł Kamazem o ciężarze 7 ton. Wnioskodawca wykonywał prace operatora dźwigu samochodowego ŻH-6 dźwig 6 ton i S. (...). Zajmował się załadunkiem maszyn, rur, wierteł, agregatów do przewiertów i przewożeniem ich na budowę, a następnie przyjeżdżał na bazę dokonywał rozładunku. Od dnia 3 czerwca 1998 r. do dnia 10 czerwca 1998 r. J. W. pracował w Zakładzie (...).

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał odwołanie za niezasadne. Przywołał art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Podkreślił, że nie korzysta z uprawnienia do emerytury w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, okres wykonywania takiej pracy winien wynosić co najmniej 15 lat. W tym przypadku organ rentowy uwzględnił go w wymiarze 10 lat, 5 miesięcy i 11 dni. Sąd dalej wskazał, że w wykazie A stanowiącym załącznik do w/w rozporządzenia w dziale VIII (prace transporcie i łączności) wymienia się prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów, w dziale V (prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych) wymienia się prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, w dziale VII (prace w przemyśle lekkim) wymienia się prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych i w dziale XIV (prace różne) wymienia się bieżącą konserwację agregatów i urządzeń oraz prace budowlano - montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie zostały zaliczone do prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy dokonał następnie oceny zgłoszonych przez ubezpieczonego okresów. Odnośnie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od dnia 27 maja 1972 r. do dnia 15 września 1972 r. początkowo jako kierowca, a od dnia 30 czerwca 1972 r. - jako operator dźwigu S. i w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od dnia 16 września 1972 r. do dnia 17 listopada 1973 r. na stanowisku kierowcy- operatora dźwigu samojezdnego uznał, że nie ma podstaw do ich potraktowania jako okresów pracy w szczególnych warunkach, bowiem jedynym dowodem są tu zachowane angaże, a odwołujący nie wykazał, że faktycznie wykonywał prace na tym stanowisku w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Odnośnie zatrudnienia w Spółdzielczym Kombinacie Budowlanym (...) Oddział (...) w Ł. w okresie od dnia 20 listopada 1973 r. do dnia 12 grudnia 1979 r. wskazał, że z zachowanych angaży wynika, iż od 1 grudnia 1973 r. do dnia 30 listopada 1974 r. wnioskodawca w tym samym czasie wykonywał zarówno pracę operatora dźwigu jak i kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 ton. Oba stanowiska zostały wymienione jako prace wykonywane w szczególnych warunkach jednak J. W. nie wykazał, że wykonywał te prace w sposób ciągły, stale w tym okresie. Nie sposób ustalić w jakich konkretnie okresach wnioskodawca pracował na stanowisku mechanika sprzętu ciężkiego, a następnie przeszedł na stanowisko operator przy obsłudze koparki i spycharki, by następnie objąć stanowisko operatora. Nie wyjaśniono sprzeczności pomiędzy treścią angaży a zeznaniami wnioskodawcy (zeznał on że jeździł jako kierowca-operator dźwigu), nie przedstawiono wiarygodnych świadków potwierdzających charakter jego pracy (Sąd nie dał wiary zeznaniom J. T.), brak jest świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Dlatego też Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił także i tego okresu. Sąd nie uwzględnił również zatrudnienia wnioskodawcy, jako wykonywanego w szczególnych warunkach, w czasie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) od dnia 12 maja 1980 r. do dnia 31 marca 1991 r., ponad uznany przez organ rentowy okres od dnia 12 maja 1980 r. do dnia 4 października 1989 r., ponieważ J. W. wówczas przebywał na urlopach bezpłatnych w związku z zatrudnieniem na budowach eksportowych w ZSRR od dnia 7 października 1989 r. do dnia 9 czerwca 1990 r. oraz od dnia 26 czerwca 1990 r. do dnia 30 listopada 1990 r. w Czechosłowacji. Wprawdzie z zachowanej dokumentacji osobowej wynika, że wnioskodawca pracował na budowach i zajmował stanowiska operatora, operatora żurawia oraz zbrojarza, a ostatnim zajmowanym przez niego było stanowisko maszynisty żurawia samochodowego, jednak nie wykazał on, jakiego rodzaju czynności wykonywał w ramach tych stanowisk i czy były one wykonywane stale i pełnym wymiarze czasu pracy, a odnośnie ostatniego stanowiska - w jakim okresie było zajmowane. W przypadku pracy w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) od dnia 19 maja 1994 r. do dnia 26 czerwca 1996 r. Sąd wskazał, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku operatora-mechanika podnośnika montażowego oraz na stanowisku kierowcy-operatora podnośnika, operatora kierowcy podnośnika, kierowcy- operatora. Wnioskodawca zeznał, że jego praca polegała na obsłudze podnośnika P- 183 i dźwigu (...) k- 161 o udźwigu 16 ton oraz samochodu Kamaz do przewożenia płyt, podnośnika do tynków i malowania elewacji oraz innych robót budowlanych. Skarżący nie przywołał jednak żadnych świadków potwierdzających jego zeznania oraz to, że prace te wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Same twierdzenia wnioskodawcy nie stanowią wystarczającej podstawy.

W przypadku natomiast zatrudnienia w (...) S.A. od dnia 26 kwietnia 1991 r. do dnia 27 maja 1993 r. wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku ślusarza zmianowego-mechanika maszyn i wykonywał w tym okresie prace przy naprawie maszyn produkujących podpaski. Skarżący przez cały okres pracy zajmował się utrzymaniem maszyn w ruchu: wykonywał ich naprawy w czasie trwania cyklu produkcyjnego. Jednocześnie był oddelegowywany od 1 do 3 razy w tygodniu do prac w transporcie zakładu jako kierowca samochodów ciężarowych o ciężarze powyżej 3,5 tony. W tym czasie przez 6-7 godzin jeździł samochodami ciężarowymi, a w pozostałym czasie remontował i obsługiwał maszyny na produkcji. Zatem tu zachodzą podstawy do zakwalifikowania jego pracy jako świadczonej w szczególnych warunkach, pomimo wykonywania pracy na dwóch stanowiskach. Okres ów wynosi 2 lata, 1 miesiąc i 2 dni. Podobnie zasadne jest uwzględnienie okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością od dnia 25 lipca 1996 r. do dnia 31 października 1997 r. Odwołujący wówczas był zarówno kierowcą samochodu ciężarowego o ciężarze powyżej 3,5 tony oraz pracował jako maszynista dźwigu. Okres ów wyniósł 1 rok, 3 miesiące i 7 dni. Zaliczono także okres zatrudnienia wnioskodawcy w Chłodniach (...) w Ł. w okresie od dnia 22 listopada 1969 roku do dnia 3 stycznia 1970 roku, tj. w wymiarze 1 miesiąca i 12 dni, na stanowisku przeładunkowego chłodniczego.

Konkludując Sąd pierwszej instancji zauważył, że, wobec zaliczenia przez organ rentowy okresów pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 10 lat, 5 miesięcy i 11 dni wnioskodawcy „brakuje” 4 lat, 6 miesięcy i 19 dni. Sąd Okręgowy, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, dodatkowo uwzględnił nieco ponad 3 lata. Powyższe nie pozwala jednak osiągnąć wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Z tych też względów ubezpieczony nie mógł nabyć prawa do żądanego świadczenia.

Apelację od wyroku złożył J. W., wnosząc o jego uchylenie odnośnie nieuznanych przez Sąd pierwszej instancji okresów pracy w szczególnych warunkach tj. w Spółdzielczym Kombinacie Budowlanym “ (...) i w (...) Przedsiębiorstwie (...).

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny ustalił następujący stan faktyczny:

J. W., urodzony (...), pracował w szczególnych warunkach w następujących okresach: od 25 czerwca 1969 r. do 18 października 1968 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) jako kierowca, od 12 maja 1980 r. do 4 października 1989 r. w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. jako maszynista żurawia samojezdnego, od 21 listopada 1997 r. do 6 marca 1998 r. w Przedsiębiorstwie Usługowo- (...) sp. z o.o. jako kierowca samochodu ciężarowego, od 24 czerwica do 31 grudnia 1998 r. w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. jako operator – maszynista koparek i ładowarek, od 26 kwietnia 1991 r. do 27 maja 1993 r. w (...) S.A. jako kierowca i osoba naprawiająca i konserwująca maszyny, od 25 lipca 1996 r. do 31 października 1997 r. w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. jako kierowca samochodu ciężarowego i maszynista dźwigu i od 22 listopada 1969 r. do 3 stycznia 1970 r. w Chłodniach (...) w Ł. jako przeładunkowy chłodniczy.

Powyższe ustalenia Sąd Apelacyjny przyjął za Sądem Okręgowym i w tym zakresie w pełni je podziela.

Nadto Sąd Apelacyjny ustalił, że J. W. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) od 16 września 1972 r. do 17 listopada 1973 r. na stanowisku kierowcy – operatora dźwigu samojezdnego i wykonywał wówczas pracę w szczególnych warunkach. (świadectwo pracy, zaświadczenie, karta obiegowa zmian k. 28)

W (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. ubezpieczony od 27 maja 1972 r. do 28 czerwca 1972 r. pracował w szczególnych warunkach jako kierowca samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony a po tej dacie do dnia 15 września 1972 r. jako operatora dźwigu na podwoziu S.. (pismo z 4 lipca 1972 r. k. 28)

Od dnia 20 listopada 1973 r. odwołujący został zatrudniony w Spółdzielczym Kombinacie Budowlanym (...) Oddział (...) w Ł., gdzie pracował do 12 grudnia 1979 r. Pracował w warunkach szczególnych jako kierowca Stara 25 – samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w okresie od 20 listopada 1973 do 30 listopada 1974 r. W pozostałym czasie zatrudnienia był operatorem ciężkich maszyn budowlanych. (dokumentacja pracownicza k. 103 – 111 akt rentowych, zeznania wnioskodawcy k. 124 – 125, świadectwo pracy k. 6)

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

Przedmiotem postępowania w niniejszej sprawie było prawo J. W. do emerytury w związku z pracą w szczególnych warunkach. Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2009, Nr 153, poz. 1227 z zm.) ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r. uzyskują prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. do 1 stycznia 1999 r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym oraz mają niezbędny okres składkowy i nieskładkowy o którym mowa w art. 27 ustawy (tj. 25 lat dla mężczyzn). Warunkiem było także nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązanie stosunku pracy. Przepis § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43) mający zastosowanie na mocy art. 32 ust. 4 przewiduje, że pracownik wykonujący prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Bezspornym było spełnienie przez ubezpieczonego wszystkich przesłanek nabycia prawa do świadczenia poza warunkiem posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Z uwagi na treść § 2 tego rozporządzenia wymaga się by była to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Nie jest przy tym istotna nazwa zajmowanego przez pracownika stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Zatem praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 i z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152). Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wymienionych w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10 LEX nr 950426). Organ rentowy uwzględnił ów okres w wymiarze 10 lat, 5 miesięcy i 11 dni, Sąd Okręgowy, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, dodatkowo uwzględnił 3 lata, 4 miesiące i 30 dni, co jednak nadal „nie dawało” ubezpieczonemu wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych. Sąd pierwszej instancji wskazał, że nie było podstaw do zaliczenia okresu pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od dnia 27 maja 1972 r. do dnia 15 września 1972 r., w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od dnia 16 września 1972 r. do dnia 17 listopada 1973 r., w Spółdzielczym Kombinacie Budowlanym (...) Oddział (...) w Ł. w okresie od dnia 20 listopada 1973 r. do dnia 12 grudnia 1979 r., w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) od dnia 19 maja 1994 r. do dnia 26 czerwca 1996 r. i wreszcie w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) gdy chodzi o okres po 4 października 1989 r. Odwołujący w apelacji żądał uwzględnienia czasu pracy w Spółdzielczym Kombinacie Budowlanym (...) i w (...) nr 2.

Dokonując kontroli zaskarżonego wyroku Sąd Apelacyjny, z uwagi na wniesienie apelacji przez ubezpieczonego i niekwestionowanie przez organ rentowy dodatkowo uwzględnionego przez Sąd Okręgowy okresu pracy w warunkach szczególnych, skupił się jedynie na pominiętych przez Sąd pierwszej instancji okresach pracy ubezpieczonego, w zakresie w jakim było to konieczne do wydania rozstrzygnięcia.

W przypadku pracy w (...)zie” Sąd pierwszej instancji uznał, że wnioskodawca nie wykazał by w tym czasie wykonywał prace w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie można bowiem ustalić w jakich okresach skarżący pracował na konkretnych stanowiskach i na czym jego prace polegały. Prócz tego zachodzą sprzeczności w zeznaniach wnioskodawcy i dokumentacji pracowniczej a powołany świadek nie pracował w tym samym czasie co odwołujący. Nadto pracodawca nie wystawił odwołującemu świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Należy tu jednak zauważyć, że po pierwsze brak takiego świadectwa nie ma charakteru przesądzającego. Jeżeli bowiem z innych dowodów da się wyciągnąć wniosek, w zgodzie z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, że praca była świadczona w warunkach szczególnych, to niewystawienie przez pracodawcę stosownego dokumentu nie jest znaczące. Jak słusznie bowiem zauważył Sąd Okręgowy, w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia dowodowe występujące w postępowaniu przed organem rentowym. W dokumentacji pracowniczej dotyczącej zatrudnienia w Spółdzielczym Kombinacie Budowlanym (...) zachowało się: zaświadczenie z 26 kwietnia 1979 r., z którego wynika, że J. W. był zatrudniony w Spółdzielczym Kombinacie Budowlanym na stanowisku kierowcy-operatora od 20 listopada 1973 r., przy czym prowadził pojazdy ciężarowe powyżej 3.5 tony; opinia z 5 listopada 1975 r., z której wynika, że wnioskodawca był zatrudniony od 20 listopada 1973 r. do 30 listopada 1974 r. jako kierowca, a od 1 grudnia 1974 r. do momentu wydania opinii jako mechanik sprzętu ciężkiego, zaświadczenie z 15 stycznia 1980 r., z którego wynika, że wnioskodawca do 1 lutego 1977 r. pracował jako operator przy obsłudze koparki i spycharki. W angażu z 1 lutego 1979 r., w opinii z 7 stycznia 1980 r. i w świadectwie pracy wspomina się natomiast o stanowisku operatora. Sam odwołujący oświadczył natomiast, że był kierowcą Stara 25 i operatorem dźwigu. Na podstawie dowodów tych można zatem stwierdzić, że skarżący wykonywał wówczas pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, od 20 listopada 1973 r. do 30 listopada 1974 r. był kierowcą samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony, był również operatorem ciężkiego sprzętu budowlanego. Można przy tym zauważyć pewną niepewność odnośnie kwestii konkretnego rodzaju sprzętu, jaki obsługiwał skarżący ale nie ulega wątpliwości, że były to ciężkie urządzenia budowlane (koparka, spycharka, czy też dźwig na podwoziu samochodu S.). W dziale V (prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych) wykazu A stanowiącego załącznik do przedmiotowego rozporządzenia wymieniono prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, zaś w dziale VIII (prace w transporcie i łączności) wspomniano prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Zaś w zarządzeniu nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę, do którego odwołał się Sąd Okręgowy, wskazano na stanowisko maszynisty koparek i maszynistę spycharek, a także kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. W świetle powyższego należy zatem uznać, że J. W. w okresie zatrudnienia w (...)zie” był kierowcą samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony zatem wykonywał pracę wymienioną w pkt 2 działu VIII i czynił to z całą pewnością przynajmniej w okresie od 20 listopada 1973 do 30 listopada 1974 r. W pozostałym okresie był operatorem maszyn, przy czym dostępny materiał dowodowy pozwala przyjąć, że był to sprzęt budowlany – bądź dźwig na podwozu samochodu ciężarowego, bądź koparka, spychacz a więc ciężkie maszyny budowlane, o których mowa w pkt 3 działu V. Natomiast nie ma podstaw do twierdzenia, że w spornym okresie odwołujący wykonywał jakiekolwiek inne prace, a więc te których nie można byłoby zakwalifikować w ramach którejś z dwóch wyżej wskazanych pozycji. Innymi słowy, pomimo pewnych niejasności, można stanowczo przesądzić, że wnioskodawca pracował wówczas w warunkach szczególnych bowiem żaden dowód nie świadczy o tym, że wykonywał on wówczas inną niż tego rodzaju pracę. Sąd Apelacyjny wyraża pogląd, że w sytuacji gdy z całą pewnością można stwierdzić, iż osoba zainteresowana wykonywała pracę w szczególnych warunkach, w pełnym wymiarze czasu pracy i w sposób stały a jedyne niejasności dotyczą tego czy miało to miejsce na tym czy innym stanowisku pracy wymienionym w wykazie, okoliczność ta nie powinna stać na przeszkodzie uwzględnieniu tego okresu. Przedmiotem dowodu i szerzej ustaleń faktycznych są bowiem fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia a w wyżej opisanej sytuacji fakty takie zostały bezspornie ustalone. Reasumując poczynione rozważania zatrudnienie odwołującego w Spółdzielczym Kombinacie Budowlanym (...) może być zaliczone jako wykonywane w warunkach szczególnych, zwłaszcza jeśli chodzi o okres od 20 listopada 1973 do 30 listopada 1974 r. gdzie dokumenty ściśle określają, że wnioskodawca pracował jako kierowca samochodu ciężarowego.

Sąd Okręgowy nie zaliczył również okresów pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od 27 maja 1972 r. do dnia 15 września 1972 r. i w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od 16 września 1972 r. do 17 listopada 1973 r. Jak wynika z uzasadnienia uczynił to, bowiem uznał, że niewystarczającym dowodem są same angaże, a wnioskodawca nie przedstawił innych dowodów potwierdzających fakt wykonywania przez niego wówczas pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Z oceną tą nie można się zgodzić. Z zachowanej dokumentacji (świadectwo pracy, karta obiegowa zmiany) wynika, że J. W. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) od 16 września 1972 r. do 17 listopada 1973 r. na stanowisku kierowcy – operatora dźwigu samojezdnego. W (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. natomiast ubezpieczony od 27 maja 1972 r. do 28 czerwca 1972 r. pracował jako kierowca a po tej dacie do dnia 15 września 1972 r. jako operatora dźwigu na podwoziu S. (pismo z 4 lipca 1972 r.). Istotnie odwołujący nie wskazał dalszych, w szczególności osobowych, źródeł dowodowych. Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie było to jednak konieczne. Otóż z dostępnych dokumentów, których, co trzeba zaznaczyć, organ rentowy nie kwestionował, w sposób dostateczny wynika rodzaj pracy jaką odwołujący wykonywał u tych pracodawców. Był on mianowicie kierowcą samochodu ciężarowego i kierowcą – operatorem dźwigu samojezdnego. Oba te rodzaje prac zostały zamieszczone w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 1983 r. pod poz. 2 działu VIII i pod poz. 3 działu V. Zatem dostępne dokumenty pozwalają ustalić charakter pracy wnioskodawcy z wystarczającą dokładnością a jednocześnie brak jest podstaw do podważania ich wiarygodności czy mocy dowodowej i twierdzenia, że nie oddają one rzeczywistego obrazu pracy odwołującego. Innymi słowy nie ma powodów, dla których można byłoby twierdzić, że odwołujący de facto wykonywał inną pracę niż ta wymieniona w dokumentach. Zatem również i ten okres zatrudnienia u w/w pracodawców tj. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od 27 maja 1972 r. do dnia 15 września 1972 r. i w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od 16 września 1972 r. do 17 listopada 1973 r. winien być uwzględniony jako okres pracy w szczególnych warunkach.

W świetle powyższych rozważań widocznym jest, że, wbrew twierdzeniom Sądu pierwszej instancji, J. W. nabył prawo do emerytury. Otóż bowiem organ rentowy uwzględnił następujące okresy zatrudnienia: 25 czerwiec 1969 r. – 18 październik 1968 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) jako kierowca, 12 maj 1980 r. – 4 październik 1989 r. w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. jako maszynista żurawia samojezdnego, 21 listopada 1997 r. – 6 marzec 1998 r. w Przedsiębiorstwie Usługowo- (...) sp. z o.o. jako kierowca samochodu ciężarowego i 24 czerwiec – 31 grudzień 1998 r. w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. jako operator – maszynista koparek i ładowarek. Nadto Sąd Okręgowy uwzględnił dodatkowo okresy zatrudnienia: od 26 kwietnia 1991 r. do 27 maja 1993 r. w (...) S.A. jako kierowca i osoba naprawiająca i konserwująca maszyny, od 25 lipca 1996 r. do 31 października 1997 r. w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. jako kierowca samochodu ciężarowego i maszynista dźwigu i od 22 listopada 1969 r. do 3 stycznia 1970 r. w Chłodniach (...) w Ł. jako przeładunkowy chłodniczy. Należy przy tym zauważyć, że co do okresów przyjętych przez Sąd pierwszej instancji strony (w tym i organ rentowy) nie podnosiły zastrzeżeń i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne ustalenia. Łącznie odwołującemu „zaliczono” więc 13 lat 11 miesięcy i 2 dni z wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Brakujący niecały rok i 1 miesiąc został zatem uzupełniony już choćby samym okresem pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od 27 maja 1972 r. do dnia 15 września 1972 r. i w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od 16 września 1972 r. do 17 listopada 1973 r. Dodatkowo zaliczeniu podlegał także czas pracy w Spółdzielczym Kombinacie Budowlanym (...), a w szczególności okres od 20 listopada 1973 do 30 listopada 1974 r., gdy wnioskodawca z całą pewnością pracował jako kierowca samochodu ciężarowego. Zatem uznać trzeba, że ubezpieczony spełnił konieczną przesłankę odpowiednio długiego stażu pracy w szczególnych warunkach, a jedynie ona była sporna między stronami. Tym samym, wobec ziszczenia się pozostałych warunków wynikających z art. 184 i art. 32 ustawy emerytalnej oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nabył on prawo do emerytury. Datę początkową przyznania świadczenia przyjęto w oparciu o treść art. 100 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, mając na uwadze, że wiek 60 lat odwołujący ukończył 26 grudnia 1950 r.

Sąd Apelacyjny nie badał już innych nieuwzględnionych przez organ rentowy i Sąd pierwszej instancji okresów: zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) a w szczególności dalszego okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...), bowiem z punktu widzenia ustaleń faktycznych potrzebnych do rozstrzygnięcia sprawy o prawo do emerytury było to zbędne. Odnośnie tego ostatniego przypadku należy przy tym zauważyć, że, wbrew temu co zdawał się sugerować odwołujący w apelacji, zatrudnienie w tym zakładzie pracy zostało w przeważającej części uwzględnione i to już przez organ rentowy. Nie zaliczono natomiast okresu po 4 października 1989 r. tj. okresu pobytu na urlopie bezpłatnym w związku z pracą na budowach zagranicznych. Kwestia ta jednak pozostaje bez znaczenia wobec faktu, że Sąd Apelacyjny uwzględnił inne okresy pracy w szczególnych warunkach w wymiarze wystarczającym do wypełnienia przesłanki z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów.

Podsumowując – J. W. spełnił warunki konieczne do uzyskania emerytury i w związku z tym nabył prawo do tego świadczenia. Tym samym jego apelację należy uznać za zasadną i skutkującą na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmianą zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji ZUS i przyznaniem mu emerytury.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE