UZASADNIENIE

Decyzją z 31 stycznia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.; dalej jako: ustawa emerytalna), odmówił W. W. przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że komisji lekarska ZUS orzekła, że ubezpieczona nie jest osobą niezdolną do pracy.

Ubezpieczona w odwołaniu od powyższej decyzji podniosła, że orzeczenie ZUS nie zostało oparte na przedstawionych przez nią wynikach badań. Stwierdziła, że od 15 lat choruje na astmę oskrzelową (obecnie w okresie zaostrzenia, wymaga częstego odsysania wydzieliny płucnej), infekcje dróg oddechowych, nadciśnienie tętnicze I/II st. wg WHO, dyslipidemię, osteoporozę polekową, ma podwyższony cholesterol, zmiany miażdżycowe, zwyrodnienie stawów biodrowych, bóle kręgosłupa, pęknięcie kości łonowej, odczuwa silne bóle serca, cierpi na choroby kobiecie, jest po operacji. Wskutek upadku w październiku doznała rozcięcia prawej ręki.; ma ograniczoną sprawność w prawej ręce. W ocenie odwołującej, schorzenia powyższe uniemożliwiają jej podjęcie pracy zarobkowej, a ze względu na wiek nie jest w stanie przekwalifikować się. Wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał dotychczasową argumentację.

Wyrokiem z 4 marca 2014 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej W. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 października 2012 r. do 30 września 2014 r.

Sąd I instancji ustalił, że W. W. urodziła się (...)

Decyzją z 27 czerwca 1997 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 27 maja 1997 r. do 30 czerwca 2003 r. Prawo do świadczenia przedłużane było na kolejne okresy
i przysługiwało ubezpieczonej do 30 września 2013 r.

W dniu 23 września 2013 r. ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres.

Aktualnie u W. W. rozpoznaje się: zespół bólowy kręgosłupa w wywiadzie, osteoporozę, nadciśnienie tętnicze, podejrzenie nadczynności tarczycy, astmę oskrzelową niekontrolowaną.

Ubezpieczona jest nadal częściowo, okresowo niezdolna do pracy po 30 września 2013 r. do 30 września 2014 r. (powinno być – po 30 września 2012 r.). Powodem tej niezdolności jest zaostrzona astma. Klinicznie stwierdza się nietolerancję wysiłku, osłuchowo nad płucami liczne świsty i furczenia, mimo umiarkowanej obturacji w badaniu spirometrycznym.

Sąd I instancji zważył, że odwołanie W. W. okazało się
w całości uzasadnione, co skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji i przyznaniem prawa do wnioskowanego świadczenia.

Wskazał, że zgodnie z treścią art. 57 i 58 ustawy emerytalnej, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy,

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy – tj. 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku lub przed dniem powstania niezdolności do pracy,

3) niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia, lub w okresie równorzędnym z okresem ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od daty ustania tych okresów,

przy czym punktu 3-go nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Definicję niezdolności do pracy zawiera art. 12 tej ustawy. Stanowi on, iż niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu
i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Pojęcie utraty zdolności do pracy zarobkowej obok elementu ekonomicznego, polegającego na obiektywnej utracie możliwości zarobkowania, zawiera w sobie również element biologiczny, czyli naruszenie sprawności organizmu. Naruszenie to należy oceniać pod kątem możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji.

Zgodnie zaś z art. 13 w/w ustawy, przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Wobec prezentowanego przez organ rentowy stanowiska, który uznał ubezpieczoną za osobę zdolną do pracy i odmówił jej prawa do renty ze względu na niespełnienie wszystkich warunków określonych w art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej, kwestią oddaną pod rozwagę Sądu Okręgowego była ocena, czy odwołująca się jest osobą niezdolną do pracy po 30 września 2012 r., a jeśli tak, czy jest to niezdolność całkowita, czy też jedynie częściowa oraz w jakich ramach czasowych się zamyka.

Ustalenia w tym przedmiocie zostały poczynione przez ten Sąd w oparciu
o analizę dokumentacji rentowej i medycznej W. W.
oraz w szczególności na podstawie przeprowadzonego w toku postępowania sądowego dowodu z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu ortopedii, neurologii, medycyny pracy, kardiologii- interny, pulmonologii.

Biegli na podstawie analizy źródłowej dokumentacji medycznej, zebranego od ubezpieczonej wywiadu oraz po przeprowadzeniu badań rozpoznali u W. W. wskazane w uzasadnieniu niniejszego wyroku schorzenia.

Zdaniem Sśdu pierwszej instancji kluczowa dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie okazała się ocena dokonana przez biegłego z zakresu pulmonologii, ponieważ zaostrzona astma oskrzelowa (astma niekontrolowana) - w aktualnym stopniu klinicznego zaawansowania – czyni z ubezpieczonej osobę częściowo niezdolną do pracy, okresowo do 30 września 2014 r., a niezdolność ta istnieje nadal po 30 września 2012 r.

Natomiast pozostałe zmiany chorobowe, dotyczące narządu ruchu i układu krążenia, nie dają podstaw do orzekania długotrwałej częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy.

Jak wyjaśnił przy tym biegły z zakresu pulmonologii, do którego stanowiska przychyliła się także biegła z zakresu medycyny pracy, u badanej stwierdza się nietolerancję wysiłku, osłuchowo nad płucami liczne świsty i furczenia, mimo umiarkowanej obturacji w badaniu spirometrycznym. Wskazana jest modyfikacja leczenia i po roku ponowna ocena stanu zdrowia, z przedstawieniem wyników badań czynnościowych i alergologicznych.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd I instancji wskazał, że specyfika oceny dowodu z opinii biegłych wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Kryteria oceny tego dowodu stanowią również: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen.

Zakres czynności sądu przy dokonywaniu oceny dowodu z opinii biegłych został scharakteryzowany przez orzecznictwo Sądu Najwyższego – choćby w wyroku z 8 maja 2008 r. (sygn. akt I UK 356/07, Lex nr 490392), w którym zawarto konstatację, że jakkolwiek ocena częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy, wymaga z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny), to jednak ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj
i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek
i predyspozycje psychofizyczne (art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej w zw. z art. 278 § 1 k.p.c.). Sąd Najwyższy dodał, że ocena, jakiej winien dokonać sąd, ma charakter prawny, stanowiąc subsumpcję stanu faktycznego do norm prawnych i może jej dokonać wyłącznie sąd, a nie biegły.

Sąd Okręgowy podkreślił, że opinie sporządzone w toku niniejszego postępowania wydane zostały przez biegłych sądowych - specjalistów posiadających wieloletnią praktykę zawodową, cieszących się dużym autorytetem, po uprzednio przeprowadzonym badaniu ubezpieczonej oraz analizie treści wcześniejszej dokumentacji lekarskiej dotyczącej badanej. Opinie te są logiczne i spójne, a wnioski w nich zawarte prawidłowo uzasadnione.

Jednocześnie Sąd I instancji nie znalazł podstaw, do przychylenia się do wątpliwości artykułowanych przez Przewodniczącą Komisji Lekarskich ZUS w piśmie procesowym z 12 lutego 2014 r. Zdaniem tego sądu, zarzuty (...) nie znajdują oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym. Biegli pulmonolog i biegła z zakresu medycyny pracy (w opinii uzupełniającej wydanej w następstwie wydania opinii przez biegłego pulmonologa) jednoznacznie potwierdzili występowanie nasilonych ataków astmy, a ich wnioski w tym zakresie znajdują pełne odzwierciedlenie w wynikach przedłożonych badań.

W oparciu o tak zgromadzony materiał dowodowy, a przede wszystkim na podstawie opinii biegłego z zakresu pulmonologii i medycyny pracy Sąd Okręgowy uznał, że ocena dokonana w toku postępowania przed organem rentowym co do stanu zdrowia ubezpieczonej jest oceną błędną, a zaskarżona w niniejszym postępowaniu decyzja jest decyzją wadliwą i nieodpowiadającą prawu oraz stanowi faktycznemu.

Kierując się powyższą argumentacją Sąd I instancji na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, w ten sposób, że przyznał W. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 października 2012 r. do 30 września 2014 r.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy. Wyrokowi zarzucił:

1. obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 57 w zw. z art. 12, 13 ustawy emerytalnej - poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że ubezpieczona spełnia kryteria wymagane przepisami prawa, by móc zostać uznaną za niezdolną do pracy, co warunkowało przyznanie prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 października 2012 r. do 30 września 2014 r.;

2. obrazę przepisów prawa procesowego, które w konsekwencji doprowadziło do błędnego ustalenia stanu faktycznego sprawy, tj.:

- art. 233 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. - poprzez uznanie, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy w oparciu o sporządzone w toku postępowania błędne
i nieprzekonywujące opinie biegłych lekarzy specjalistów sądowych, którzy orzekli
o niezdolności do pracy jedynie w oparciu o fakt wystąpienia u ubezpieczonej schorzenia układu oddechowego, które jednakże nie powoduje następstw upośledzających funkcję i sprawność organizmu; orzeczenie o niezdolności do pracy bez powiązania z kwalifikacjami zawodowymi ubezpieczonej i możliwością jej przekwalifikowania zawodowego.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że wydany wyrok nie odpowiada prawu. Wskazał, że Sąd Okręgowy wydając zaskarżone orzeczenie oparł się na wydanych w sprawie opiniach biegłych lekarzy sądowych, tj. opinii specjalisty chorób płuc oraz opinii lekarza medycyny przemysłowej. Biegli wyżej wskazanych specjalizacji uznali W. W. za częściowo okresowo niezdolną do pracy z uwagi na zaostrzenie astmy oskrzelowej (astma niekontrolowana) nadal po 30 września 2012 r. do 30 września 2014 r. Na podstawie w/w opinii lekarskich Sąd
I instancji uznał ubezpieczoną za częściowo niezdolną do pracy i orzekł o prawie do renty z tytułu niezdolności do pracy. Z w/w stwierdzeniami nie zgodził się apelujący. W ocenie organu rentowego, nie znaleziono okoliczności uzasadniających uznanie ubezpieczonej za częściowo niezdolną do pracy, bowiem nie wskazano na istnienie zaburzeń funkcjonalnych w przebiegu astmy w stopniu, który ograniczałby jej zdolność do zarobkowania. ZUS podniósł, że astma przebiega bez objawów niewydolności oddechowej, bez cech przebudowy drzewa oskrzelowego, bez objawów niewydolności krążenia, (co potwierdza biegły kardiolog), bez powikłań po zastosowanej sterydoterapii. W ocenie apelującego, dokonano wybiórczej oceny stanu zdrowia ubezpieczonej, koncentrując się na przemijającym zaostrzeniu procesu chorobowego, na co wskazuje - między innymi - różnica w badaniu ubezpieczonej dokonana przez biegłego lekarza kardiologa i lekarza medycyny pracy (nad płucami szmer pęcherzykowy prawidłowy, pojedyncze świsty), a biegłym pulmonologiem (nad płucami liczne świsty i furczenia). Skarżący podniósł, że konieczność dalszego diagnozowania wskazana przez biegłego pulmonologa, nie może stanowić podstawy
o uznaniu istnienia niezdolności ubezpieczonej do pracy, zwłaszcza w sytuacji, kiedy wyraźnie zostało wskazane, że występują długotrwałe okresy remisji choroby. Zdaniem organu rentowego, z uwagi na wartości spirometryczne występujące
w granicach umożliwiających zarobkowanie, niewykazanie istnienia zmian funkcjonalnych w przebiegu schorzenia, a jedynie występowanie okresowych zaostrzeń, uzasadnione jest twierdzenie, iż u wnioskodawczyni występuje jedynie konieczność leczenia schorzenia w ramach czasowej niezdolności do pracy (...), co nie daje przesłanek do orzekania długotrwałej niezdolności do pracy. Apelujący wskazał również, że o niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 18 września 2013 r., sygn. akt III AUa 245/13, Lex 1378800). Skarżący stwierdził, że z materiału zebranego w sprawie wynika, iż ubezpieczona nie jest osobą
w zaawansowanym wieku (na dzień badania miała 55 lat), posiada wykształcenie podstawowe oraz pracowała jako magazynier w pralni. Podniósł, że zarówno
w opiniach biegłych sądowych, jak i w samym wyroku brak jest wykazania powiązania biologicznego aspektu niezdolności do pracy ubezpieczonej z jej kwalifikacjami zawodowymi oraz wymogu nierokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Apelujący uznał, że materiał dowodowy zgromadzony w sprawie w żadnym wypadku nie uzasadniał uznania ubezpieczonej za częściowo niezdolną do pracy i tym samym nie uzasadniał przyznania przez Sąd I instancji prawa do świadczenia.

W związku z powyższym, organ rentowy wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania;

ewentualnie o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji;

a nadto o:

- zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się nieuzasadniona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał trafnej oceny zebranego
w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy. Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyroki Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r. I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999/24 poz. 776, z 22 lutego 2010 r. I UK 233/09, Lex nr 585720).

Należy wskazać, że o niezdolności do pracy nie decydują lekarze leczący ubezpieczonego, gdyż chodzi tu o ocenę niezdolności do pracy w prawnym rozumieniu, podejmowaną w trybie określonej procedury i przez odpowiednie organy (por. wyrok SN z 18 maja 2010 r. I UK 22/10, Lex nr 607130). W postępowaniu sądowym ocena niezdolności do pracy w zakresie naruszenia sprawności organizmu
i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy – weryfikacja orzeczeń lekarzy orzeczników, z zasady wymaga wiadomości specjalnych. Podstawowym więc dowodem w sprawach o rentę jest dowód z opinii biegłego.
Z istoty i celu tego rodzaju dowodu wynika, że jeśli rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych, dowód z opinii jest konieczny. W takim wypadku sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym (por. wyrok SN z 27 listopada 1974 r. II CR 748/74, Lex nr 7618). Sąd ocenia opinie biegłych pod kątem ich logiki, spójności oraz tego, czy odpowiadają na postawione pytania tezy dowodowej

Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z opinii biegłych: ortopedy, neurologa, kardiologa-internisty, specjalisty medycyny pracy oraz specjalisty chorób płuc. W ocenie Sądu Apelacyjnego, opinie te spełniają wyżej wymienione kryteria, zostały sporządzone przez lekarzy o specjalizacjach adekwatnych do schorzeń występujących u ubezpieczonej, są wiarygodne. Biegli, wydając opinię, oparli się na zgromadzonej dokumentacji medycznej oraz badaniu bezpośrednim. Ocena stanu zdrowia ubezpieczonej jest więc pełna i całościowa. Należy przy tym podkreślić, że rozstrzygająca w sprawie okazała się opinia specjalisty z zakresu chorób płuc, ponieważ schorzeniem powodującym częściową okresową niezdolność ubezpieczonej do pracy jest astma oskrzelowa.

Biegli: ortopeda, neurolog, internista oraz specjalistka medycyny pracy orzekli w zakresie swych specjalizacji, że ubezpieczona nie jest osobą niezdolną do pracy po 30 września 2012 r. W ocenie ortopedy i neurologa nie stwierdza się objawów ostrego zespołu bólowego, ani neurologicznych objawów ogniskowych. Nie stwierdza się też upośledzania funkcji narządu ruchu. Nadciśnienie tętnicze jest dobrze kontrolowane
i nie spowodowało powikłań ze strony narządów wewnętrznych. Biegli zalecili diagnostykę w kierunku nadczynności tarczycy. Co istotne, biegli wskazali, że ubezpieczona miała dotychczas orzeczoną częściową niezdolność do pracy z powodu astmy oskrzelowej przez okres 15 lat. W związku z tym, ten problem powinien być, ich zdaniem, rozstrzygnięty przez biegłego z zakresu pulmonologii (por. opinia z 15 czerwca 2013 r., k. 20-22 a.s.).

Biegły z zakresu chorób płuc rozpoznał u ubezpieczonej astmę oskrzelową niekontrolowaną i nadciśnienie tętnicze. Stwierdził, że ubezpieczona jest częściowo okresowo niezdolna do pracy do 30 września 2014 r., a niezdolność ta istnieje
od 1997 r. Po zapoznaniu się z aktami sprawy, dokumentacją medyczną oraz po badaniu ubezpieczonej, biegły stwierdził, że W. W. jest osobą częściowo niezdolną do pracy z powodu zaostrzenia astmy. Wskazał, że klinicznie stwierdza się nietolerancję wysiłku, osłuchowo nad płucami słychać liczne świsty
i furczenia, mimo umiarkowanej obturacji w badaniu spirometrycznym. W klasyfikacji klinicznej jest to astma niekontrolowana. W ocenie biegłego, do rozważania jest wykonanie testów alergologicznych z krwi, celem ustalenia rodzaju astmy. Za rok wskazane jest przedstawienie wyniku badań czynnościowych, alergologicznych
oraz ocena stanu klinicznego po modyfikacji leczenia (por. opinia z 2 października 2013 r., k. 52-53 a.s.).

Biegła z zakresu medycyny pracy w swej opinii uzupełniającej, po ponownym przeanalizowaniu dokumentacji medycznej z przebiegu leczenia i po zapoznaniu się
z badaniem oraz opinią biegłego pulmonologa, przychyliła się do opinii tego biegłego i również uznała, ze ubezpieczona jest osobą częściowo okresowo niezdolną do pracy do 30 września 2014 r. Biegła wskazała, że ubezpieczona w okresie od 18 czerwca 2013 r. do 25 czerwca 2013 r. była leczona w Oddziale Chorób Wewnętrznych
w Zakładzie Opieki Zdrowotnej (...) w S. z rozpoznaniem astmy oskrzelowej o ciężkim przebiegu. Wskazała, że nadciśnienie tętnicze jest zredukowane; wole guzkowate w okresie eutyrozy; miażdżyca aorty w odcinku brzusznym. Biegła podkreśliła, że przyczyną niezdolności do pracy do 30 września 2014 r. jest zaostrzenie astmy oskrzelowej. Podkreśliła, że zgodnie z oceną pulmonologa, wskazana jest modyfikacja leczenia i po roku ponowna ocena stanu zdrowia z przedstawieniem wyników badań czynnościowych i alergologicznych (por. opinia z 3 stycznia 2014 r., k. 57 a.s.).

Sąd Apelacyjny wskazuje ponadto, że orzekając co do stanu zdrowia
w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy, sąd bierze pod uwagę stan zdrowia ubezpieczonego na dzień wydania zaskarżonej decyzji, badając jej zgodność z prawem pod względem formalnym i merytorycznym (por. wyroki SN z 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005/3/43 i 7 lutego 2006 r. I UK 154/05, Lex nr 272581, wyrok SA
w Szczecinie z 14 stycznia 2014 r. III AUa 382/13, niepublikowany). Przy rozpoznawaniu spraw o dalsze prawo do renty, zgodnie z art. 107 ustawy emerytalnej, bada się, czy aktualny na dzień wydania decyzji stan zdrowia zmienił się w stosunku do stanu od wygaśnięcia prawa do ostatniego świadczenia. Poprawa stanu zdrowia, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, jest podstawą do odmowy dalszego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Na podstawie wniosków zawartych
w opiniach biegłych, należało uznać, że stan zdrowia ubezpieczonej, w porównaniu do okresu od wygaśnięcia prawa do ostatniego świadczenia, nie uległ poprawie. Ubezpieczona przez 15 lat miała przyznane prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy z powodu astmy oskrzelowej. Biegły pulmonolog stwierdził jej zaostrzenie
w okresie na dzień wydania zaskarżonej decyzji, (co potwierdziła również biegła
z zakresu medycyny pracy); wskazał na nietolerancję wysiłku, liczne świsty
i furczenia nad płucami, mimo umiarkowanej obturacji w badaniu spirometrycznym. Wskazane są dalsze testy i odpowiednie leczenie. Nadto, w okresie od 18 do 25 czerwca 2013 r. ubezpieczona leczona była w szpitalu z powodu zaostrzenia astmy (por. opinia z 2 października 2013 r., k. 52-53 a.s., opinia z 3 stycznia 2014 r., k. 57 a.s.).

W ocenie Sądu odwoławczego, opinia biegłego pulmonologa oraz uzupełniająca opinia biegłej z zakresu medycyny pracy w dostateczny sposób precyzują przyczyny niezdolności ubezpieczonej do pracy. Należy przy tym wskazać, że ubezpieczona może być niezdolna do pracy w związku z jednym podstawowym rozpoznanym schorzeniem pulmonologicznym, którego odpowiednia ocena należy do specjalisty z zakresu tej specjalizacji. Zatem ten biegły był władny dokonać właściwej oceny zaawansowania astmy oskrzelowej, na podstawie dokumentacji lekarskiej, jak
i badania przedmiotowego. Nawet jeśli ocena w tym zakresie różni się od oceny biegłego z zakresu kardiologii, nie świadczy to o błędnej ocenie pulmonologa, ponieważ kardiolog posiada wiedzę specjalistyczną z innej dziedziny i może nie ocenić w badaniu przedmiotowym w miarodajny sposób objawów związanych
z chorobą oskrzeli.

Sąd odwoławczy akcentuje również, że o niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Dotyczy to również schorzeń o przewlekłym charakterze, które występują u ubezpieczonej (por. wyrok SN
z 1 grudnia 2000 r. II UKN 113/00, OSNP 2002/14/343). Schorzenia te muszą naruszać sprawność organizmu w znacznym stopniu na dłuższy okres czasu. Kluczowa dla stwierdzenia, czy rozpoznane u ubezpieczonej schorzenia czynią ją niezdolną do pracy, jest zatem ocena elementu „znaczności” ograniczenia jej zdolności do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji na skutek wynikających z powyższych schorzeń przeciwwskazań. Zaznaczyć należy, że niezdolność do pracy w stopniu mniejszym niż „znaczny” nie jest niezdolnością do pracy objętą ochroną rentową (por. wyrok SA w Gdańsku z 17 września 2013 r.,
III AUa 1088/13, Lex nr 1381335). Wyjaśnienie treści pojęcia „pracy zgodnej
z poziomem posiadanych kwalifikacji", wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych, (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego). Przy ocenie niezdolności do pracy dla celów rentowych, bardziej istotne są kwalifikacje rzeczywiste, gdyż ocena ta sprowadza się do stwierdzenia,
w jakim stopniu wiedza i umiejętności, którymi dysponuje ubezpieczony, mogą być wykorzystane przez niego w pracy, pomimo zaistniałych ograniczeń sprawności organizmu (por. wyrok SN z 15 września 2006 r., I UK 103/06, OSNP 2007/17-18/261).

Ubezpieczona ma wykształcenie podstawowe. Przez 14 lat do 1997 r. pracowała jako magazynier w pralni. Należy zatem stwierdzić, że ubezpieczona posiada de facto kwalifikacje do pracy fizycznej. Biegły pulmonolog wyraźnie wskazał przy tym na nietolerancję wysiłku fizycznego; podkreślił, że jest to astma niekontrolowana (por. opinia z 2 października 2013 r., k. 52-53 a.s.). W związku
z tym, należało uznać, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.

Nadto, zgodnie z treścią art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej, przy ocenie stopnia
i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia
i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj
i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek
i predyspozycje psychofizyczne. W ocenie Sądu Apelacyjnego, wiek ubezpieczonej
(ur. (...)), dotychczasowe wykształcenie (podstawowe), kwalifikacje do pracy fizycznej oraz zaawansowane stadium astmy oskrzelowej powodują, że na dzień wydania zaskarżonej decyzji była ona nadal niezdolna do pracy.

Sąd Apelacyjny uważa, że wszystkie ustalenia poczynione przez Sąd Okręgowy znajdują oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym. Zatem Sąd
I instancji nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny dowodów, a także ocena dowodów dokonana przez ten sąd nie była w sprzeczności z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Swobodna sędziowska ocena dowodów może być podważona jedynie wówczas, gdyby okazała się rażąco wadliwa lub oczywiście błędna (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2002 r., II UKN 43/01, Lex
nr 560561). Przyznanie sądowi w art. 233 § 1 k.p.c. prawa do swobodnej oceny dowodów oznacza, że do sądu należy wybór określonych środków dowodowych według mocy ich oddziaływania na przekonanie sędziowskie oraz prawo do ich oceny, która mimo że jest oceną swobodną, to jednak nie może pozostawać
w sprzeczności z regułami logicznego rozumowania i wnioskowania oraz z zasadami doświadczenia życiowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 lutego 2002 r.,
I PKN 848/00, Lex nr 560529). Zauważyć przy tym należy, że wyrażona w art. 233
§ 1 k.p.c. zasada swobodnej oceny dowodów, sądowi orzekającemu pozostawia wybór określonych środków dowodowych, sposób ich przeprowadzenia oraz ocenę. Granice tej „swobody” wyznaczają trzy czynniki: logiczny, ustawowy oraz ideologiczny, przez który rozumie, się poziom świadomości prawnej sędziego, czyli znajomość przepisów, doktryny i orzecznictwa, a także informacje dotyczące różnych faktów życia społecznego, kulturę prawną, jak i stan pozaprawnych reguł i ocen społecznych, do których odsyłają przepisy obowiązującego prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2002 r., II UKN 806/00, Lex nr 560570). Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok SN z 27 września 2002 r., II CKN 817/00 LEX nr 56906). Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego, ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 14 kwietnia 2010 r., I ACa 240/10, Lex nr 628186). W ocenie Sądu Apelacyjnego, złożona przez organ rentowy apelacja nie wskazuje skutecznie na istnienie którejkolwiek z opisanych powyżej przesłanek naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów. Sąd Okręgowy wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności sprawy, czemu dał wyraz w dobrze umotywowanym uzasadnieniu wyroku. Rozstrzygnięcie poprzedził rzetelną oceną dowodów, której nie sposób uznać za dowolną, lecz za swobodną.

Zarzuty organu rentowego nie znalazły zatem uzasadnienia.

Reasumując, w świetle przywołanego orzecznictwa i po analizie opinii biegłych sądowych, które sąd odwoławczy przyjął za podstawę ustalenia stanu faktycznego
i po dokonaniu subsumpcji do norm prawnych, należało stwierdzić, że na dzień wydania zaskarżonej decyzji, stopień naruszenia sprawności organizmu przez rozpoznane przez biegłych schorzenia, jest na tyle znaczny, że długotrwale uniemożliwia ubezpieczonej pracę zgodną z posiadanymi kwalifikacjami. Ubezpieczona jest nadal osobą częściowo niezdolną do pracy od 1 października
2012 r. do 30 września 2014 r., a zatem prawo do świadczenia rentowego, przyznawanego we wcześniejszym okresie, nie uległo zmianie. Ubezpieczona spełniła wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na podstawie ustawy emerytalnej.

W związku z powyższym, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną.

SSA Urszula Iwanowska SSA Romana Mrotek SSA Anna Polak

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE