UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 października 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił K. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, uzasadniając to brakiem niezdolności do pracy wnioskodawcy.

Ubezpieczony wniósł odwołanie od decyzji, wnosząc jednocześnie o jej zmianę poprzez uznanie, iż występuje u niego przewlekłe schorzenie kręgosłupa oraz choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych, które to schorzenia pozbawiają go możliwości wykonywania pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację jak w zaskarżonej decyzji. Pozwany wskazał nadto, iż wobec uznania wnioskodawcy za zdolnego do pracy przez Komisję Lekarską ZUS oraz potwierdzenia takiej diagnozy przez Przewodniczącego Komisji Lekarskich, organ rentowy nie stwierdził podstaw prawnych do wydania innej decyzji niż zaskarżona.

Sąd Okręgowy w Szczecinie – VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 16 maja 2012 r., sygn. akt VII U 2283/11 oddalił odwołanie.

W ustaleniach faktycznych Sąd I instancji podał, że K. S. urodził się (...). Decyzją z dnia 2 lutego 2009 roku organ rentowy przyznał wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, na okres od 2 stycznia 2009 roku do dnia 31 stycznia 2011 roku. Następnie kolejną decyzją prawo do świadczenia rentowego przyznane zostało ubezpieczonemu do 31 lipca 2011 roku.

W dniu 15 czerwca 2011 roku K. S. złożył w organie rentowym wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Aktualnie u wnioskodawcy rozpoznaje się:

-: zmiany zwyrodnieniowo - dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowo - krzyżowego, leczone operacyjnie w 2007 roku,
-: stan po wszczepieniu sztucznego lewego stawu biodrowego z dobrym wynikiem czynnościowym.

Stan zdrowia ubezpieczonego nie czyni go niezdolnym do pracy.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie. Uzasadniając powyższe wskazał, że zgodnie z treścią art. 57 i 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. 2009 r. 153, poz. 1227 ze zm.) - renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy,

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy - tj. 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku lub przed dniem powstania niezdolności do pracy,

3) niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia, lub w okresie równorzędnym z okresem ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od daty ustania tych okresów,

przy czym punktu 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Dalej sąd pierwszej instancji podał, iż definicję niezdolności do pracy zawiera art. 12 tej ustawy. Stanowi on, iż niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest natomiast osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, częściowo zaś niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Pojęcie utraty zdolności do pracy zarobkowej obok elementu ekonomicznego, polegającego na obiektywnej utracie możliwości zarobkowania zawiera w sobie również element biologiczny, czyli naruszenie sprawności organizmu. Naruszenie to należy oceniać pod kątem możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji. Zgodnie zaś z art. 13 ustawy, przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

-: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji,
-: możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

W rozpoznawanej sprawie kwestią oddaną pod rozwagę Sądu była ocena, czy stan zdrowia K. S. czyni go osobą niezdolną do pracy, a jeśli tak w jakim stopniu.

W celu ustalenia powyższej okoliczności Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów z zakresu ortopedii i neurologii. Ustalenia poczynione przez Sąd na podstawie przeprowadzonego dowodu z opinii biegłych sądowych prowadzą do wniosku, iż ubezpieczony jest zdolny do pracy.

Biegli po zbadaniu ubezpieczonego i dokładnej analizie zgromadzonej dokumentacji medycznej uznali, iż stan zdrowia ubezpieczonego nie czyni go niezdolnym do pracy częściowo lub całkowicie po dniu 31 lipca 2011 roku.

Podczas badania lekarskiego nie stwierdzono u wnioskodawcy objawów zespołu bólowego ani neurologicznych objawów ubytkowych. Przebyty zabieg operacyjny lewego stawu biodrowego z dobrym wynikiem czynnościowym pozwala wnioskodawcy na swobodne poruszanie się. Badany jest zdolny do pracy na ogólnym rynku pracy.

Organ rentowy nie wniósł zastrzeżeń do opinii biegłego, natomiast ubezpieczony nie zgodził się ze stanowiskiem biegłych twierdząc, iż stan jego zdrowia nie pozwala na podjęcie pracy zarobkowej, tj. pracy fizycznej, a tylko taką pracę wnioskodawca świadczył dotychczas.

Wobec ogólności zastrzeżeń ubezpieczonego zbędne, a także niemożliwe okazało się zdaniem Sądu Okręgowego, zlecenie sporządzenia opinii uzupełniającej. Sąd zleca sporządzenie tej opinii tylko wówczas, gdy ubezpieczony, kwestionując ustalenia biegłych sądowych, dostarcza jakichkolwiek przesłanek do weryfikacji stanowiska biegłych sądowych, w szczególności poprzez złożenie dokumentacji dodatkowych badań, uściślenie swoich dolegliwości. Należy, bowiem przyjąć, że wydali opinię specjaliści dużej klasy, z długim stażem, którzy dokonali wszechstronnego badania ubezpieczonego w zakresie wskazywanych przez niego schorzeń.

Biegli sądowi w sposób bezsprzeczny, logiczny, rzetelny i przekonywający uzasadnili swoje stanowisko, ich diagnoza nosi cechy wystarczającej kategoryczności.

Sąd przy ocenie uprawnień do świadczenia rentowego, kierować się musi aktualnym stanem zdrowia wnioskodawcy. Aktualność ta zamykana jest datą wydania decyzji, jako że postępowanie sądowe inicjowane jest przez zaskarżenie konkretnej decyzji organu rentowego. Odnosząc powyższą uwagę do sprawy niniejszej sąd pierwszej instancji stwierdził, że nawet, jeśli u wnioskodawcy występuje długotrwałe schorzenie, to istotne jest to, czy w dacie wydawania decyzji w przedmiocie prawa do renty, schorzenie to występowało w postaci na tyle dotkliwej, że czyniło go niezdolnym do pracy zarobkowej. Wystąpienie u osoby wnioskującej o rentę z tytułu niezdolności do pracy określonego schorzenia o dotkliwym charakterze - poza oczywistymi przypadkami - nie przesądza automatycznie o wystąpieniu u takiej osoby niezdolności do pracy. Wbrew twierdzeniom wnioskodawcy, jego schorzenia nie stanowią automatycznie przesłanki przyznania wnioskowanego świadczenia, nie ma wszakże katalogu chorób uprawniających do świadczenia rentowego, każdy przypadek musi być potraktowany indywidualnie albowiem skala naruszeń funkcji organizmu u różnych osób może być rażąco różna. Gdyby było inaczej, wszechstronna weryfikacja stanu zdrowia wnioskodawców byłaby zbędna albowiem wystarczyłoby ogólne potwierdzenie wystąpienia określonej choroby.

Dalej Sąd Okręgowy wskazał, iż zakres czynności Sądu przy dokonywaniu oceny dowodu z opinii biegłych został scharakteryzowany przez orzecznictwo Sądu Najwyższego - choćby w wyroku z dnia 8 maja 2008 roku (sygn. akt I UK 356/07, nr 490392 w elektronicznej bazie orzeczeń LEX), w którym zawarto konstatację, że jakkolwiek ocena częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy, wymaga z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny), to jednak ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku w związku z art. 278 § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy dodał, że ocena, jakiej winien dokonać Sąd, ma charakter prawny, stanowiąc subsumcję stanu faktycznego do norm prawnych, i może jej dokonać wyłącznie sąd, a nie biegły W konsekwencji powyższego, Sąd pierwszej instancji - w ślad za treścią opinii biegłych przyjął, iż wnioskodawca po dniu 31 lipca 2011 roku nie jest niezdolny do pracy, a tym samym nie spełnia przesłanki niezbędnej do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Od powyższego wyroku apelację wniósł ubezpieczony, który wydanemu rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie:

1. przepisów prawa procesowego:

a) art.217 § 1 kpc w zw. z art. 227 kpc poprzez oddalenie wniosku ubezpieczonego o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłych sądowych, mimo że opinia była niepełna a ubezpieczony zgłosił do niej zastrzeżenia;

b) art.233 § 1 kpc poprzez:

- niedokonanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego dotyczącego zdolności ubezpieczonego do pracy przy uwzględnieniu dotychczas wykonywanej pracy oraz poziomu wykształcenia,

- uznanie, że opinia biegłych sądowych jest rzetelna, logiczna i nosi cechy wystarczającej kategoryczności, podczas gdy opinia jest lakoniczna i nie odnosi się do okoliczności rozstrzygających o zdolności ubezpieczonego do pracy.

2. przepisów prawa materialnego tj. art. 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. 2009, nr 153, poz. 1227 ze zm.) poprzez pominięcie w ocenie zdolności ubezpieczonego do pracy, jego doświadczenia zawodowego, poziomu wykształcenia.

Tak podnosząc, apelujący wniósł o dopuszczenie dowodu z załączonej nowej dokumentacji medycznej na okoliczność aktualnego stanu zdrowia, konieczności leczenia operacyjnego ubezpieczonego, rehabilitacji i podlegania opiece lekarskiej. Jednocześnie ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania ewentualnie uchylenie wyroku oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, a także zasądzenie od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację jak dotychczas.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja ubezpieczonego okazała się nieuzasadniona.

Sąd Apelacyjny, w celu ostatecznego rozstrzygnięcia, czy ubezpieczony jest osobą niezdolną do pracy, uznał za stosowne uzupełnić zebrany w sprawie materiał dowodowy w oparciu o art. 382 k. p. c., poprzez dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłych z zakresu neurologii i ortopedii.

I tak biegli w opinii uzupełniającej wydanej w dniu 19 lutego 2013 r. podtrzymali swoje stawisko wyrażone w opinii złożonej przed sądem I instancji wskazując, że ubezpieczony nie jest osobą niezdolną do pracy. Może on wykonywać prace fizyczne zgodne z posiadanymi kwalifikacjami, a jedynym zastrzeżeniem jest wykonywanie prac ciężkich. Biegli jednocześnie wskazali, iż nie stwierdzono u ubezpieczonego ostrych objawów bólowych, a te które mogą się pojawiać z uwagi na stwierdzone zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne, mogą być leczone w ramach zwolnienia lekarskiego.

Sąd Apelacyjny, po uzupełnieniu materiału dowodowego uznał że zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego jest prawidłowy. Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne ustalenia Sądu I instancji co do opisanego przezeń stanu faktycznego, jak również podziela ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, (uzupełnionego o kolejną opinię biegłych z zakresu ortopedii i neurologii). Sąd ten dokonał również trafnej interpretacji przepisów mających zastosowanie w niniejszej sprawie. Powyższe czyni zbytecznym ponowne przytaczanie ustaleń oraz szczegółowych rozważań zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 listopada 1998 roku, sygn. I PKN 339/98).

Sąd Apelacyjny zaznacza, że z uwagi na złożoność pojęcia niezdolności do pracy, które składa się z elementu ekonomicznego oraz biologicznego, ustalenie zajścia ryzyka ubezpieczeniowego wymaga zawsze specjalistycznej wiedzy medycznej, w związku z czym zasadnym było dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych lekarzy sądowych z zakresu neurologii i ortopedii (dwukrotnie) tj. lekarzy o specjalnościach obejmujących schorzenia występujące u ubezpieczonego. Biegli w swoich opiniach, po przeanalizowaniu akt sprawy oraz po zapoznaniu się z dokumentacją jednoznacznie stwierdzili, że ubezpieczony nie jest osobą niezdolną do pracy.

Opinie biegłych lekarzy, które w sposób zasadniczy stanowiły podstawę ustaleń faktycznych, zostały wykonane przez specjalistów posiadających odpowiednią wiedzę oraz doświadczenie zawodowe. Ich wydanie poprzedziło badanie ubezpieczonego i analiza historii jego choroby oraz innych dokumentów zawierających informacje na temat jego schorzeń. Biegli sporządzili opinie zgodnie z tezą i odpowiedzieli wyczerpująco na postawione przez Sądy pytania. W przekonywujący sposób uzasadnili swoje spostrzeżenia, odnosząc się do posiadanych przez ubezpieczonego schorzeń i stopnia ich zaawansowania Wnioski biegłych zawarte w opiniach były zgodne i zostały sformułowane w sposób logiczny i spójny. Wskazać należy, że apelujący w wywiedzionej apelacji zakwestionował opinie biegłych powołanych w toku postępowania pierwszoinstancyjnego w zakresie ustalenia braku niezdolności do pracy oraz przedłożył dokumenty dotyczące aktualnego stanu zdrowia. W związku z czym Sąd Apelacyjny postanowił celem rozstrzygnięcia tej kwestii dopuścić dowód z uzupełniającej opinii zespołu biegłych, którzy to potwierdzili swoje stanowisko.

W tym stanie rzeczy w ocenie Sądu Apelacyjnego zarzuty apelacyjne nie zasługują na uwzględnienie. Zdaniem Sądu Odwoławczego twierdzenia opinii biegłych lekarzy sądowych o specjalnościach odpowiadających zgłaszanym i rozpoznanym schorzeniom ubezpieczonego, które zostały przyjęte za podstawę rozstrzygnięcia, były uzasadnione, zaś ich ocena w niczym nie narusza granic swobodnej sędziowskiej oceny dowodów, o której stanowi art. 233 § 1 k.p.c.. Zważyć przy tym należy, iż specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez Sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się do tych kryteriów oceny stanowi więc wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii za przekonującą. Sąd Apelacyjny zaznacza nadto, iż strona, która zamierza skutecznie podważyć wartość dowodową opinii biegłego sądowego winna przytoczyć rzeczowe argumenty, uzasadniające jej twierdzenia, których w tym przypadku brak. Trafność opinii biegłych powołanych w toku postępowania pierwszoinstancyjnego potwierdza uzupełniająca opinia wydana przed sądem odwoławczym.

Reasumując Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że zebrany w sprawie materiał dowodowy wykazał, że ubezpieczony nie jest osobą niezdolną do pracy, a zatem nie spełnił łącznie wszystkich przesłanek niezbędnych do uzyskania świadczenia rentowego. Ubezpieczony może wykonywać pracę zgodną z posiadanymi kwalifikacjami. Zatem należy uznać, że doszło do poprawy stanu zdrowia ubezpieczonego co nie uzasadnia do uznania go nadal za niezdolnego do pracy.

Na koniec Sąd Apelacyjny zauważa, iż Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę badał prawidłowość decyzji na dzień jej wydania, ale jeżeli po tej dacie albo później w stanie zdrowia ubezpieczonego nastąpiło pogorszenie to ubezpieczony może złożyć kolejny wniosek o rentę.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny, w oparciu o normę z przepisu art. 385 k. p. c. oddalił apelację jako bezzasadną.

SSA Barbara Białecka SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE